Wykład 2: Filozoficzno-psychologiczne podłoże systemu edukacji w Polsce.

Edukacja monologowa a wpływ psychologii rozwoju i psychologii humanistycznej – implikacje dla pedagogiki i dydaktyki. Edukacja holistyczna i dialogowa w szkole

B.D.Gołę bniak , Szkoła wspomagają ca rozwój, w: Pedagogika. Podrę cznik akademicki, (red.) Z. Kwieciń ski, B. Ś liwerski cz 2, str.99 -107 (wybrane fragmenty), PWN, Warszawa 2004

Funkcja adaptacyjna i emancypacyjna szkoły - rozwój

jednostki czy społeczeństwa ?

Zewnętrzna presja na adaptację

• pojawienie

się

państw

narodowych,

rozwój

nowoczesnego

przemysłu,

realizacja

programów

wychowania narodowego, państwowego

• systemy totalitarne (faszyzm, hitleryzm, komunizm)-

„.kontrolująca” edukacja

Ku szkole dla ucznia

• przełom XIX i XX w. - szkoły alternatywne, wpływ

poznawczej psychologii rozwojowej Jeana Piageta,

psychoanalizy

Zygmunta

Freuda,

psychologii

indywidualnej Alfreda Adlera

Kryzys

• koniec lat sześćdziesiątych - pierwsze oznaki kryzysu

oświatowego, rozwój pedagogiki progresywistycznej i

nowych kierunków edukacji humanistycznej, edukacji

refleksyjnej, radykalnej reformy szkoły

za: B.D Gołębniak

Kategoria

Szkoła

Szkoła tradycyjna

porównania

progresywistyczna

Idealizm i realizm;

odwołanie

do

absolutnych,

ponadczasowych

i Pragmatyzm, zmiana,

uniwersalnych

proces i względność

Filozofia

wartości

oraz świata oraz ludzkiego

możliwości poznania poznania

świata

poprzez

zmysły

i

rozumowanie

Romantyczna

i

Ideologia

Transmisja kulturowa progresywna

Poprawa jakości życia,

Cel

Akceptacja

swego wspomaganie

kształcenia

miejsca w życiu

demokracji

Opanowywanie

zorganizowane-

go Kooperatywne

Uczenie się

materiału nauczania rozwiązywanie

(głównie faktów i problemów

poglądów)

Zorganizowana,

podzielona

na Interdyscyplinarny,

przedmioty,

opierający

się

na

Program

hierarchicznie

doświadczeniach

i

ustrukturyzowana

zainteresowaniach

wiedza

ucznia

odzwierciedlająca

kulturalne

dziedzictwo

ludzkości

Bezpośrednie,

Przekaz

wiedzy,

Model

fenomenologiczne,

modelowanie

nauczania

przez działanie; akcent

zachowań

na metodę

Ocenianie

formujące

Ocenianie

produktu (systematyczne

(rezultatów)

Model

przekazywanie

kształcenia,

oceniania

informacji

zwrotnej

świadectwa,

pro- dotyczącej

sposobu

mocje

pracy)

Model

Rygoryzm

Podmiotowe

wychowania wychowawczy

traktowanie ucznia

Model

Zewnętrzny (kary i Wspieranie motywacji

motywowania nagrody)

wewnętrznej

Od

wewnątrz,

od

siebie,

z

pełnym

podzielaniem

Inicjowana

i przesłanek leżących u

Zmiana

sterowana z zewnątrz jej podstaw przez jej

rzeczywistych

realizatorów,

tzn.

nauczycieli

Modele szkoły współczesnej

Szkoła tradycyjna, czyli konserwatywna

• autokratyczne stosunki: nauczyciele uczniowie

• dominacja nauczycieli : stosowanie nauczania

frontalnego, praca pod kierunkiem i według wzoru

prezentowanego uprzednio przez nauczyciela

• wiedza naukowa, traktowana jako „pewna”, dobrze

ustrukturyzowana i podawana w sposób jasny i

przystępny: szkolne przedmioty nauczania, korzystanie z

pomocy naukowych

• dbałość o wykształcenie podstawowych umiejętności

- szkolnych (czytania, pisania, rachowania)

- akademickich (zestawiania danych, porównywania,

dowodzenia itp.)

• surowa dyscyplina na lekcji, sterowanie aktywnością

uczniów za pomocą systemu kar i nagród

• w strategii motywowania uczniów do nauki ważną rolę

odgrywają

elementy

rywalizacji

(rankingi

indywidualnych osiągnięć, klas, szkół)

Szkoła romantyczna

• zindywidualizowane nauczanie: uczniowie uczą się

według

indywidualnych

planów

(semestralnych,

miesięcznych, tygodniowych, dziennych)

• nauczyciel rezygnuje z autorytetu opartego na władzy na rzecz

pobłażliwości

w

wychodzeniu

naprzeciw

ujawnianym potrzebom edukacyjnym każdej jednostki

• uczniowie

działają

nie

tyle

według

wzoru

demonstrowanego przez nauczyciela, ile w celu

zrealizowania czegoś dla nich ważnego

• akcentuje się nie tyle przedmiot, ile metodę uczenia:

uczniowie, zachęcani do odkrywania wiedzy

• wzmacnianie motywacji wewnętrznej: duża swoboda w

określaniu, czego i jak uczeń chce się uczyć - troska o to,

aby wiedza wynoszona przez uczniów z takiej szkoły

była w pełni usystematyzowana, pozostaje wyraźnie na

drugim planie

• klasa jako zbiór indywidualności, klimat wzajemnej

akceptacji, gotowości do współdziałania

Szkoła nowoczesna

• uczenie się w elastycznie tworzonych, małych grupach

roboczych

• uczniowie realizują autorskie projekty edukacyjne, często

wykraczając poza ramy pojedynczych przedmiotów

szkolnych

• akcent położony jest na sam proces uczenia się,

doświadczanie, wyzwalanie zachowań kreatywnych

• wiedza jest traktowana jako prawdopodobna,

tymczasowa,

wymagająca

stałej

weryfikacji

i

modyfikacji.

• demokratyczny styl kierowania pracą uczniów

• dużą wagę przywiązuje się do wielości i różnorodności materiałów edukacyjnych (podręczników, kart pracy,

czasopism, technologii informacyjnej) jako zasobów

naukowych

Trzy wersje szkoły nowoczesnej

Model terapeutyczny

• wpływ psychologii A.Maslowa i C. Rogersa oraz

wyników badań nad znaczeniem obrazu własnej osoby i

motywacji dla osiągnięć szkolnych ucznia

• cel edukacji: pełny rozwój jednostki i jej samorealizacja

• edukacja: prowadzenie uczniów do pełnego

zrozumienia i akceptacji siebie i innych, poprzez

rozpoznanie mocnych stron i ograniczeń oraz wspieranie

niezależności uczniów

• uczeń: indywidualność kontrolująca własne uczenie się

• rola nauczyciela: tworzenie warunków do ujawnienia osobistych celów edukacji i pomoc uczniom w ich

określaniu i organizowaniu proces uczenia się i

doświadczania sukcesu

• nauczanie

- dostosowane do poziomu rozwoju i zdolności uczniów

- szczególna rola informacji zwrotnej i konstruktywnego,

wyrażania uznania dla osiągnięć i postępów

- kreowanie bogatego w materiały i interakcje środowiska

uczenia się

- dzielenie się wiedzą, praca grupowa, wzajemne

wyrażanie akceptacji

Model refleksyjny

• dydaktyczne implikacje teorii Lwa Wygorskiego,

Jeana Piageta, Jerome”a Brunera, wyników badań

nad związkiem między mową a myśleniem

• przywiązywanie dużej wagi do rozwoju

poznawczego wspieranego czynnikami

społecznymi (procesami porozumiewania się)

- uruchamianie wszystkich kanałów komunikacyjnych

(mówienie „od siebie do drugiego”, aktywne słuchanie,

czytanie traktowane jako „wypytywanie” podręczników

itp.)

- język medium porozumiewania się i instrument myślenia.

uczenie się opiera się na aktualne aktywności dzieci, ujętej

w elastyczne ramy organizacyjne w postaci bloków ścieżek,

czy tematów wiodących

• duża rola wewnętrznej motywacji uczenia się

• ocenianie formatywne (formujące i kształtujące) :

- diagnozowanie poziomu rozwoju struktur

poznawczych i moralnych każdego ucznia w klasie

- monitorowanie uzyskiwanych przez niego postępów

- rozmowy na temat postępów z uczniem i jego

rodzicami

M. Sielatycki, Metodyka nauczania zintegrowanego, str. 15 – 27, w: Program Nowa Szkoła. Integracja mię dzyprzedmiotowa, CODN, Warszawa 1999

INTEGRACJA MIĘDZYPRZEDMIOTOWA

→ integracja procesu nauczania, kształcenia umiejętności i

wychowania – nauczyciele powinni współdziałać na rzecz

tworzenia w świadomości uczniów zintegrowanego systemu

wiedzy, umiejętności i postaw

Wprowadzenie:

1/ kształcenia zintegrowanego w klasach I – III szkoły

podstawowej

2/ bloków przedmiotowych

3/ ścieżek edukacyjnych

Postulaty:

- przekazywanie spójnej wizji świata;

- odejście od encyklopedyzmu

- przejście od wąskiej specjalizacji poszczególnych

nauczycieli ku ich szerszemu przygotowaniu pedagogicznemu

i zawodowemu;

- położenie nacisku na osiąganie przez uczniów uniwersalnych

umiejętności, a nie jak dotychczas – głównie wiedzy;

- współpraca nauczycieli w szkole, prowadząca do spójności

szkolnych programów nauczania i wychowania

- integrowanie szkoły ze środowiskiem lokalnym, co

powoduje lepsze zaspokojenie lokalnych potrzeb

edukacyjnych uczniów.

Powyższy materiał został opracowany przez M. Adamus na podstawie literatury: 1. B.D.Gołębniak , Szkoła wspomagają ca rozwój, w : Pedagogika. Podrę cznik akademicki, (red.) Z. Kwieciński, B.Śliwerski cz 2, str.99 -107 (wybrane fragmenty), PWN, Warszawa 2004

2. M. Grondas, Uję cia holistyczne w edukacji, str. 42-45 (wybrane fragmenty), w: Program Nowa Szkoła. Integracja mię dzyprzedmiotowa, CODN, Warszawa 1999.

3. H. Rylke, Grażyna Klimowicz , Szkoła dla ucznia. Jak uczyć ż ycia z ludź mi , Warszawa 1992

4. M. Sielatycki, Metodyka nauczania zintegrowanego, str. 15-27 (wybrane fragmenty), w: Program Nowa Szkoła. Integracja mię dzyprzedmiotowa, CODN, Warszawa 1999