30. Przykłady twórców wielkich systemów pedagogicznych

Jan Amos Komeński (1592-1670) - czeski pedagog

Troszczył się aby objęto nauczaniem ogół ludzi. Utworzył system klasowo-lekcyjny. W "Wielkiej Dydaktyce" rozwinął go i udoskonalił. Wyodrębnił w nim 4 szcześcioletnie szczeble nauki. Najpierw w szkole macierzystej (od 6 lat), następnie w szkole języka ojczystego (6-12), w szkole języka łacińskiego (12-18) i w akademii (18-24).

Uważał, że wiedza musi być przekazywana w ilości i w sposób dostosowany do wieku i poziomu rozwoju wychowanka inaczej proces przekazywania wiedzy jest nieefektywny. Potępiał wszelkie kary fizyczne w stosunku do opornych uczniów. Winę za sytuację nieporozumienia z uczniem, obarcza niekompetentnego nauczyciela. Ponadto zgodnie z zasadą, że praktyka czyni mistrza nakazywał Komeński prowadzić wychowawcom lekcje aktywne. Nauczanie, bowiem musi odbywać się w wielu wymiarach i poziomach. Dlatego tez ograniczył Komeński wykładanie teorii na lekcjach i skupił się na praktyce. Domagał się powszechnego nauczania i wychowania niezależnie od płci, pochodzenia społecznego czy miejsca zamieszkania. Nową ideą były także ilustracje w podręcznikach, ściśle związane z jego treścią. Wiedza oparta miała być na naturze a nauka odbywać się krok po kroku. Uważał, że należy stopniować trudność nauki, od ogółu do szczegółu i od konkretu do abstrakcji.

Jan Jakub Rousseau (1712 - 1778) - genewski pedagog

Napisał traktat pedagogiczny o tytule "Emil, czyli o wychowaniu".

Walczył o prawo dziecka do aktywności i swobodnego rozwoju. Domagał się takiej edukacji, jaka odpowiadałaby potrzebom i zainteresowaniom rozwijającego się dziecka. Zdaniem Rousseau wychowanie powinno sprowadzać się do umożliwienia dziecku swobodnego wzrostu i dojrzewania oraz chronienie tego rozwoju przed zgubnymi wpływami zewnętrznymi Przesuwał wychowanie umysłowe dzieci na okres po 12 roku życia. Uważał, że wystarczy w młodszym wieku szkolnym rozwinąć należycie zmysły, a później w wieku 12-15 lat ukształtować jasne pojęcia i umysłowe zdolności.

Jan Henryk Pestalozzi (1746 - 1827) - szwajcarski pedagog

Twierdził, że wszystkie poczynania wychowawcze powinny być dostosowane do odpowiednich stopni rozwoju sił dziecka. Za główny cel nauczania przyjmował rozwijanie moralności i umysłu dzieci. Celem nauczania czynił pobudzenie i rozwijanie własnej działalności umysłowej dzieci, kierowanie obserwowaniem przez dzieci otaczających je zjawisk, a zarazem ich uogólnieniem i wyrażaniem w słowie. Wprowadził do nauczania początkowego wiele form aktywności praktycznej dzieci, takich jak pomiary, rysowanie, dokonywanie obserwacji, wytwarzanie przedmiotów. Pestalozzi również zwracał uwagę również, aby nauka miała lekki i zajmujący charakter jak zabawa. Przechodzenie od rzeczy bliskich do dalekich, od łatwych do trudniejszych, od prostych do złożonych. Nowe wiadomości powinny być dodatkiem do poprzednich.

Jan Fryderyk Herbart (1776-1841) - niemiecki pedagog

Przedstawił on system pedagogiczny oparty na etyce i psychologii. Za główne cele wychowania i kształcenia uważał ukształtowanie moralnego charakteru a za prowadzące do tego główne środki - kierowanie dziećmi, karność, nauczanie wychowujące, opierające się na jasności, kojarzeniu, systemie oraz metodzie. U wychowanka najważniejsze było wytworzenie wielostronności zainteresowań. Zasadnicze zadanie dydaktyki – według Herbarta – miała stanowić analiza czynności wykonywanych przez nauczyciela. Każdy pedagog powinien przestrzegać określonego schematu stadiów nauczania, gdyż tylko tak prowadzony proces gwarantuje kształtowanie i odpowiedni rozwój siły moralnej charakteru. Jego dzieła to "Pedagogika ogólna wyprowadzona z celów wychowania" i "Wykłady pedagogiczne w zarysie".

John Dewey ( 1859-1952) - amerykański pedagog napisał "Szkoła a społeczeństwo"

Jest autorem sposobu kształcenia "learning by doing" - uczenie się przez działanie. Doświadczenie jest źródłem zdobywania i weryfikowania wiedzy. Twierdził on, że dziecko poznaje nowe sprawy nie dla wiedzy samej lecz dla działania, interesuje się tym, co może bezpośrednio zrobić. Stworzył "szkołę pracy". Szkoła ta powstała na wzór samowystarczalnego gospodarstwa domowego, gdzie dzieci wykonywały różne zajęcia rzemieślnicze i gospodarcze. Akcent położony był na aktywność praktyczną i manualną. Głównym celem szkoły było pobudzanie wrodzonych zdolności dzieci, zainteresowań, wzbogacanie doświadczeń, samodzielna praca, natomiast wiedzę zdobywało się niejako przy okazji. W szkole nie było lekcji i przedmiotów, ośrodkiem był problem, który napotykało dziecko w codziennym życiu i jego rozwiązanie mające doprowadzić do nabywania wiadomości, dlatego zadaniem szkoły było stwarzanie sytuacji będących źródłem owych problemów.

Celestyn Freinet (1896-1966) - francuski pedagog

Założenie jego systemu pedagogicznego jest przystosowanie szkoły dla dziecka. Ale takie przystosowanie, które umożliwia dziecku uruchomienie jego energii życiowej i jego duchowe wzbogacenie. Do uruchomienia tych sił potrzebny jest nie tylko nauczyciel ale także odpowiednie środowisko, bogato wyposażone, pozwalające na wszechstronną aktywność dziecka. W tym środowisku to dziecko staje się twórcą.

Najważniejsze elementy koncepcji pedagogicznej Celestyna Freinet'a:

-swobodna ekspresja jako punkt wyjściowy procesu dydaktycznego

-indywidualizacja w procesie wychowania i nauczania w celu wykrywania oraz rozwijania uzdolnień i zainteresowań dzieci

-naturalny proces zdobywania doświadczeń,

-nauczyciel to partner

- przyjęcie założenia, że zabawa to praca i odwrotnie - praca to zabawa