1. Mapa – definicja, cechy, klasyfikacja, plan a mapa, skala, podziałka

2. Kształt i wielkość Ziemi
   
   
   

Ziemia = geoida
w przybliżeniu → elipsoida – sferoida o spłaszczeniu biegunowym ok. 1/300

elipsoida geocentryczna

w określonych warunkach można uznać, że Ziemia jest kulą o parametrach:
→ r = 6371.116 km
→ 1° koła wielkiego = 111.191 km

spłaszczenie Ziemi – ok. 20 km
przy odwzorowaniu płaskość Ziemi można przyjąć na obszarze o d≤30km

3. Współrzędne geograficzne, współrzędne azymutalne, współrzędne prostokątne

szerokość geograficzna – kąt między płaszczyzną równika a promieniem Ziemi przechodzącym przez dany punkt
długość geograficzna – kąt dwuścienny między płaszczyzną południka 0° a płaszczyzną południka przechodzącego przez dany punkt

almukantarat – koło małe na sferze niebieskiej, którego płaszczyzna jest równoległa do płaszczyzny horyzontu
wertykał – koło wielkie sfery niebieskiej, przechodzące przez zenit i nadir, prostopadłe do płaszczyzny horyzontu

ortodroma – najkrótszy odcinek między dwoma punktami na powierzchni Ziemi, uzyskany poprzez przecięcie kuli płaszczyzną przechodzącą przez oba punkty i środek kuli
loksodroma (linia skośnobieżna) – linia krzywa na powierzchni Ziemi przecinająca wszystkie południki pod tym samym kątem

4. Odwzorowania kartograficzne (azymutalne, stożkowe, walcowe, umowne)
   
   
   

odwzorowania azymutalne – przyłożenie płaszczyzny do powierzchni kuli
==> patrz: tabelka

odwzorowania stożkowe – rzutowanie na pobocznicę stożka
położenie:
→ normalne – oś stożka pokrywa się z osią Ziemi
→ poprzeczne – oś stożka pokrywa się z płaszczyzną równika
→ styczne => równoleżnik styczności
→ sieczne => 2 równoleżniki sieczności
dobre do przedstawiania niedużych obszarów w średnich szer. geograficznych

odwzorowanie Ptolemeusza
→ wiernoodległościowe wzdłuż południków
→ bieguny – łuki kół
→ odwzorowanie całej kuli
→ często używany w atlasach szkolnych

pseudostożkowa siatka Bonne'a (sercowa)
→ równopolowa

odwzorowania walcowe – rzutowanie na pobocznicę walca
→ południki i równoleżniki – linie proste
→ jednakowe odległości między południkami
→ jednakowe długości równoleżników

siatka kwadratowa (równoodległościowa)
→ odległości między południkami jak na równiku
→ zachowana długość południków
→ długość równoleżników = długość równika

odwzorowanie Lamberta
→ równopolowe
→ ku biegunom coraz mniejsze odległości między równoleżnikami
→ zasada rzutowania ortograficznego

odwzorowanie Merkatora
→ równokątne
→ loksodroma linią prostą

→ rzutowanie ze środka kuli
→ bieguny nie odwzorowują się
→ wykorzystanie w mapach żeglarskich

odwzorowania pseudowalcowe → zmniejszenie zniekształceń biegunów
odwzorowanie Sansona
→ zachowane: długości równoleżników, południka środkowego, pola

odwzorowanie Mollweidego
→ wiernopowierzchniowe
→ powierzchnia kuli → powierzchnia koła
→ często stosowana w atlasach

5. Rozpoznawanie siatek azymutalnych – kształt i wygląd siatek

6. Kartograficzne środki wyrazu – od danych do mapy: poziomy pomiarowe, odniesienie danych, charakter danych, zmienne graficzne, barwa, znaki kartograficzne, napisy na mapach
   
   
   

poziomy pomiarowe:
→ ilościowy
→ porządkowy
→ jakościowy

dane:
→ bezwzględne (absolutne)
→ względne (relatywne)
- udział w zbiorze cząstkowym
- natężenie

odniesienie danych:
→ punktowe
→ liniowe
→ powierzchniowe

znaki kartograficzne:
→ punktowe
→ liniowe
→ powierzchniowe

zmienne graficzne:
→ kształt – poziom jakościowy, dane o odniesieniu punktowym
→ wielkość – poziom ilościowy, po zredukowaniu porządkowy; w odniesieniu głównie do punktu lub powierzchni; powierzchnia, wyskość.
→ jasność – poziom porządkowy, po przypisaniu wartości ilościowy
→ ziarnistość – poziom jakościowy (przy zachowaniu jasności)
→ barwa – poziom jakościowy, w określonych przypadkach porządkowy
→ orientacja – poziom jakościowy; różnicowanie w obrębie kategorii

cechy barwy:
→ jasność
→ nasycenie – udział czystego koloru
→ ton (kolor)

napisy na mapach:
→ nazwy własne obiektów geograficznych – nazwy geograficzne
→ napisy objaśniające – jakościowe cechy obiektów (skróty na mapach topograficznych)
→ charakterystyki liczbowe

nazwy geograficzne:
→ endonimy – nazwy oficjalne, zatwierdzane przez organ nazewniczy danego kraju
→ egzonimy – nazwy przyswojone (np. spolszczone)
→ ojkonimy – nazwy miejscowości
→ choronimy – nazwy jednostek podziału przestrzennego
→ oronimy – nazwy form ukształtowania powierzchni
→ hydronimy – nazwy elementów sieci hydrograficznej

7. Metody prezentacji kartograficznej (jakościowe, porządkowe, ilościowe)

metody jakościowe
a) metoda sygnatur – 1 znak przedstawiający 1 obiekt, umiejscowiony możliwie dokładnie w punkcie występowania zjawiska
sygnatury punktowe/liniowe

skomplikowanie kształtu:
→ geometryczne
→ symboliczne
→ obrazkowe

b) metoda chorochromatyczna – powierzchniowa

→ każdy wydzielony obszar ma jedną cechę z punktu widzenia przyjętej klasyfikacji
podział:
→ wyczerpujący
→ rozłączny

różnicowanie barwą, jednakowa jasność i intensywność
zastosowanie: podział administracyjny (≥4 barwy), pokrycie terenu

c) metoda zasięgów

metody ilościowe
a) metoda kropkowa – rozmieszczenie pokazane za pomocą małych elementów o określonej wadze
waga kropki – wartość/liczba symbolizowana przez jeden znak
kropki wielowagowe

zastosowanie: rozmieszczenie ludności, zagadnienia rolnicze (powierzchnia upraw, zbiory, hodowla zwierząt itd)

b) metoda kartogramu- pola wyróżniane barwą o różnej intensywności lub jasności
wyłącznie dane względne!
w odniesieniu do powierzchni – najczęściej jednostki administracyjne

grupowanie w klasy => szereg rozdzielczy
→ jednakowe rozpiętości
→ jednakowe liczebności

szczegółowość zależy od liczby pól odniesienia

8. Poprawność stosowania metod prezentacji, dobór danych, poprawność legend

==> patrz: tabelka

9. Mapy topograficzne – elementy mapy topograficznej, treść map topograficznych, układy map topograficznych

10. Kartometria – pomiary na mapach

11. Rzeźba terenu – sposoby przedstawiania, rozpoznawanie form terenu, rysowanie form terenu przy pomocy rysunku poziomicowego

12. Redagowanie map – zasady konstrukcji znaków, generalizacja kartograficzna

13. Atlasy – wielkie atlasy świata, atlasy narodowe i regionalne
    
    
    

atlas – systematyczny zbiór map połączonych wspólną ideą i sposobami kartograficznej realizacji (szereg skalowy, podkład, legendy)
ogólnogeograficzne, tematyczne, kompleksowe

1992 – Atlas The Times – pierwszy całkowicie hipsometryczny atlas całego świata

Атлас Мира – bardzo dokładny rysunek poziomicowy

1962 – Atlas Świata Służby Topograficznej WP – mapy tematyczne
Atlas Encyklopedyczny PWN – dodatek do encyklopedii

Atlas Aguilara – największy skorowidz nazw geograficznych

Mały Atlas Geograficzny Romera – pierwszy szkolny atlas w Polsce

1899 – pierwszy atlas narodowy (Finlandia)

polskie atlasy narodowe:
1. Narodowy Atlas Polski – 1973-1978
→ podstawowa skala map tematycznych – 1:2 000 000
→ mapa przeglądowa – 1:750 000
→ wydany przez PAN
2. Atlas Rzeczypospolitej Polskiej – 1993-1997
→ wydany przez Głównego Geodetę Kraju
→ mapy w luźnych arkuszach (w pudle)
→ podstawowa skala – 1:1 500 000
→ mapa przeglądowa – 1:500 000

14. Geograficzne Systemy Informacji (ArcGIS), Geoportal, Portal geostatystyczny – zastosowanie, użytkowanie