15. ZASADY ODWODNIENIA ULIC
Odwodnienie ulic obejmuje zawsze odwodnienia powierzchniowe oraz niekiedy odwodnienie wgłębne. Potrzeba odwodnienie wgłębnego występuje na ulicach skanalizowanych, stosuje się wówczas zasady odwodnienia jak dla dróg zamiejskich.
Zalecanym sposobem odwodnienia ulic jest system kanalizacji. W skład projektu odwodnienia wchodzą: ścieki uliczne i wpusty uliczne wraz z podłączeniem ich do kanału.
Wody spływające w pasa ulicznego w granicach linii rozgraniczających powinny być ujęte i odprowadzone przez urządzenia odwadniające ulicy.
Odwodnienie powierzchniowe realizuje się przez:
odpowiednie pochylenie podłużne i poprzeczne jezdni i chodników
dobór właściwego rodzaju ścieku ulicznego i jego odpowiednie pochylenie podłużne
odpowiednie rozmieszczenie wpustów ulicznych
Ad1. POCHYLENIE POPRZECZNE I PODŁUŻNE
Pochylenie poprzeczne jezdni w kierunku ścieku na odcinku prostym powinno być nie mniejsze niż 2%.
Na odcinku przejściowym, przy wprowadzaniu przechyłki, prawidłowy spadek w kierunku ścieku uzyskuje się przez nadanie jezdni odpowiednich pochyleń podłużnych, tak aby w efekcie uzyskać pochylenie ukośne nie mniejsze niż 0,7%.
Pochylenie poprzeczne chodnika w kierunku jezdni powinno wynosić 2%. Minimalne dopuszczane pochylenie poprzeczne chodnika wynosi 1%, pod warunkiem zapewnienia trwałej równości nawierzchni chodnika.
Minimalne zalecane pochylenie podłużne jezdni ze względu na odprowadzanie wody wynosi 0,5%. Minimalne dopuszczalne pochylenie podłużne 0,3%.
Ad2. ŚCIEKI ULCZNE
Ścieki uliczne powinny mieć pochylenie podłużne nie mniejsze niż 0,5% w kierunku studzienki wpustowej.
W przypadku jezdni o pochyleniu podłużnym mniejszym niż 0,5%, minimalne pochylenie dna ścieku uzyskuje się przez załamanie niwelety dna ścieku. We wklęsłych załomach dna ścieku należy stosować wpusty uliczne.
Wyjątkowo dopuszcza się pochylenie podłużne dna ścieku 0,4%.
Dno ścieku powinno być wykonane z elementów nieodkształcalnych np. z kostki kamiennej, klinkierowej lub prefabrykatów betonowych.
Zasady wyboru rodzaju ścieku:
na ulicach klasy E, GP, G:
z kanalizacją: przykrawężnkowy zwykły, przykrawężnikowy obniżony
na ulicach klasy Z:
z kanalizacją: przykrawężnikoy zwykły, przykrawężnikowy obniżony, paraboliczny
bez kanalizacji: paraboliczny, dwuskrzydłowy, mulda
na ulicach klasy L:
z kanalizacją: przykrawężnikowy zwykły, przykrawęznkiowy obniżony, paraboilczny, dwuskrzydłowy płaski
bez kanalizacji: paraboilczny, dwuskrzydłowy, mulda
na ulicach klasy D:
z kanalizacją: przykrawężnikowy zwykły, paraboliczny, dwuskrzydłowy płaski
bez kanalizacji: paraboliczny, dwuskrzydłowy, mulda
na placach:
dwuskrzydłowy płaski, dwuskrzydłowy płaski obniżony, mulda
Ad3. ODPOWIEDNIE ROZMIESZCZENIE WPUSTÓW ULICZNYCH
Wpusty uliczne powinny być lokalizowane wzdłuż ścieku w odpowiednich odległościach, oraz w następujących miejscach:
we wklęsłych załomach dna ścieku
w najniższych punktach niwelety ulicy
przed skrzyżowaniem (na podstawie planu warstwicowego)
przed przejściem dla pieszych – od strony napływu wody
Rozstaw zależy od: warunków klimatycznych, powierzchni zlewni, pochylenie podłużnego dna ścieku, typu ścieku. Odległość nie powinna być większa niż 50m.
Przy projektowaniu skrzyżowań zaleca się sporządzanie planu warstwicowego nawierzchni skrzyżowani.
Odwodnienie placów realizuje się przez nadanie ich powierzchniom odpowiednich pochyleń podłużnych i poprzecznych. Wartość tych pochyleń nie powinna być mniejsza niż 0,4%.
Duże powierzchnie placów należy podzielić na mniejsze zlewnie, przedzielone płaskimi ściekami lub muldami, z zainstalowanymi w nich wpustami ulicznymi. Powierzchni przypadająca na jeden wpust uliczny nie powinna przekraczać 800-1000m2. podstawą dla prawidłowego rozmieszczenia wpustów ulicznych jest plan warstwicowy wysokoścowego ukształtowania powierzchni placu.
W przypadku ulic bez kanalizacji należy stosować następujące rozwiązania:
dla odcinków ulic dochodzących do ulicy skanalizowanej, o długości nie większej niż miarodajny maksymalny odstęp wpusty ulicznego, należy stosować ścieki przykrawężnikowy obniżone lub paraboliczny. Wpusty uliczne o obniżonych kratkach należy lokalizować przed wlotem do ulicy skanalizowanej (z podłączeniem ich do systemu kanalizacji).
dla odcinków ulic o długości większej niż miarodajny maksymalny odstęp wpusty ulicznego, zaleca się stosować następujące rozwiązania:
ścieki jednoskrzydłowe – o pochyleniu skrzydła 10-15%, wzdłuż krawężnika
ścieki dwuskrzydłowe, między jezdni a chodnikiem, zamiast krwęznika
przekrój półuliczny, o jednym chodniku i jednostronnie pochyloną jezdni w kierunku ścieku dwuskrzydłowego, ułożonego przy krawędzi jedni lub umocnionego pobocza.
Oraz wpusty uliczne o obniżonych kratkach z odprowadzeniem wody poprzecznie do ulic w dogodnych miejscach.
KANALIZACJA DESZCZOWA:
Kanalizacja deszczowa jest zalecanym sposobem odwodnienia ulic, stosuje się ją również w miejscach gdzie nie można odprowadzić wody za pomocą urządzeń odwadniających lub wymagają tego względy ekologiczne.
W skład kanalizacji deszczowej wchodzi:
studzienki ściekowe z osadnikami lub bez
studzienki rewizyjne
kolektory, o średnicy 40-150cm
wyloty kolektorów
studzienki ślepe, dla połączeni kolektorów z studzienkami rewizyjnymi
Na ulicach dwujezdniowych zaleca się lokalizacje kolektorów w pasie dzielącym. Istnieje możliwość innej lokalizacji, ale poza jezdni.
Na ulicach jednojezdniowych zaleca się lokalizacje kolektorów:
pod chodnikiem
pod pasem zieleni
wyjątkowo dopuszcza się w ulicach klasy Z i niżej w osi jezdni – przy zwartej zabudowie, lu przy modernizacji ulicy
Studzienki rewizyjne należy lokalizować w miejscach nie narażonych na oddziaływanie kół pojazdów.
Stopa kolektora powinna być zagłębiona poniżej granicy przemarzani gruntu. Gdy osiągnięcie wymaganego zagłębienia kolektora nie jest możliwe należy projektować jego ocieplenie.
Studzienki ściekowe należy lokalizować wzdłuż ścieku w odpowiednich odległościach, oraz w następujących miejscach:
we wklęsłych załomach dna ścieku
w najniższych punktach niwelety ulicy
przed skrzyżowaniem (na podstawie planu warstwicowego)
przed przejściem dla pieszych – od strony napływu wody
Rozstaw studzienek ściekowych zależy od: warunków klimatycznych, powierzchni zlewni, pochyleni podłużnego dna ścieku, typu ścieku. Odstęp nie większy niż 50m.
Studzienki rewizyjne projektuje się gdy kolektor zmieni kierunek, rozgałęzia się, zmieni średnice lub pochylenie.
Kolektory oblicza się uwzględniając:
prawdopodobieństwo wystąpienia opadu:
p=10% - A i S
p=20% - GP
p=50% - G i Z
p=100% - L i D
najmniejszą prędkość przepływu: 0,3m/s
największą prędkość przepływu: 3m/s w rurach betonowych, 7m/s w rurach żelbetowych
największe pochylenie kanału: 3% dla średnicy 0,40m, 1% dla średnicy większej lub równej 1m
Na terenie płaskim, gdzie nie można osiągnąć minimalnego dopuszczalnego pochylenia podłużnego powierzchniowego urządzenia odwadniającego (0,2%), można stosować system odwodnienia liniowego. Jest to korytko wykonane z elementów prefabrykowanych np. betonu, o odpowiednim przekroju, w którym płynie woda. Korytko od góry przykryte jest stalową kratką.
Jeżeli pochylenie podłużne istniejącego terenu wynosi np. 0,3% można zastosować korytko o pochyleniu podłużnym dna odpowiadającym pochyleniu istniejącemu terenu, w tym przypadku 0,3%.
Na terenie bardzo płaskim można stosować korytko o zmiennym pochyleniu podłużnym.
Wadą systemu jest możliwość przedostawania się wody na styku korytka z nawierzchnią. Miejsca te należy zabezpieczyć przed działaniem wilgoci stosując dylatacje.
W przypadku modernizacji jezdni i projektowaniu dodatkowych pasów dla relacji skrętnych, istniejące studzienki należy rozebrać, a otwory zasypać i odpowiedni zagęścić. Zabiegi te mają na celu zapobieganie powstawaniu deformacji nawierzchni.
W przypadku modernizacji ulicy np. na obszarach wiejskich i projektowaniu chodnika do istniejącej jezdni, należy również projektować kanalizacje deszczową. Kanalizacja w tym przypadku może się znajdować pod chodnikiem.