Czynniki wplywajace na ksztaltowanie stanu zdrowia jednostki i zbiorowosci

Czynniki wpływające na kształtowanie stanu zdrowia jednostki i zbiorowości.

Współczesna literatura przedstawia wiele czynników kształtujących stan zdrowia poszczególnych jednostek oraz całego społeczeństwa. Można wyróżnić czynniki, które podlegają zmianie tylko i wyłącznie poprzez zbiorowy wysiłek, takie jak zanieczyszczenie środowiska, stres psychospołeczny, czy organizacja służby zdrowia. Jednakże nie można zapomnieć o Tyl co zależy od indywidualnej decyzji każdego człowieka, czyli takie rzeczy jak palenie tytoniu, alkoholizm, brak czynnego wypoczynku, czy to z czym ma problem większość społeczeństwa – złe nawyki żywieniowe.

W związku z tym powstały determinanty zdrowia jednostki, w których stwierdzono, iż stan zdrowia każdej jednostki uwarunkowany jest:

- w 53% - stylem życia,

- w 21% - warunkami środowiskowymi;

- w 16% - cechami dziedzicznymi,

- w 10% - sprawnością systemu opieki zdrowotnej.

Determinantami zdrowia społeczeństwa są natomiast:

- w 50% - styl życia jednostek,

- w 21% - warunki środowiskowe,

- w 16% - cechy dziedziczne,

- w 10% - sprawność systemu opieki zdrowotnej,

- w 3% - sytuacja demograficzna.

Biorąc pod uwagę wszystkie te czynniki S. Smith w 1989 roku stworzył koncepcję edukacji zdrowotnej. Jest ona bowiem oparta na szerokim rozumieniu zdrowia jako procesu nieuchronnego odtwarzania dobrego samopoczucia o wymiarze społecznym, psychicznym i fizycznym oraz jako wieloaspektowego zjawiska interakcji pomiędzy ludźmi oraz ich społecznym i fizycznym środowiskiem w znaczeniu integracyjnym, tj. równowagi między człowiekiem a otoczeniem

Czynniki warunkujące zdrowie, uwzględniające przykładowe zachowania i postawy jednostki ekologicznym modelu zdrowia, to:



J.K. Karczewski i R. Grębowski wyodrębnili czynniki decydujące o zdrowiu człowieka. Wyodrębnili oni trzy grupy czynników:

  1. czynniki środowiskowe – elementem wpływającym na prawidłowy rozwój człowieka są warunki związane z materialnym środowiskiem bytowania. Pojęcie to obejmuje:

- środowisko naturalne – powietrze, woda, gleba,

- żywność,

- warunki pracy – mikroklimat pomszczeń, hałas, wibracje, oświetlenie, inne rodzaje promieniowania elektromagnetycznego, działanie pól elektromagnetycznych, pyły, substancje chemiczne o działaniu toksycznym, drażniącym i uczulającym oraz narażenie na działanie czynników biologicznych o bardzo szerokim spektrum działania.

  1. czynniki biologiczne – zagrożenia biologiczne w środowisku pracy, określane są jako „biologiczne czynniki zagrożenia zawodowego”, „zagrożenia biologiczne w środowisku pracy”, lub też „biologiczne szkodliwości zawodowe”, są to więc zatem takie mikro- i makroorganizmy oraz struktury i substancje wytwarzane przez organizmy, które wywierają szkodliwy wpływ na organizm ludzki i nogą być przyczyną chorób zawodowych, które w przeważającej mierze występują w zawodach medycznych. Definicja obejmuje zatem nie tylko drobnoustroje wywołujące choroby zakaźne, ale także mikro- i makroorganizmy wywołujące choroby i dolegliwości o podłożu alergicznym, toksycznym i nowotworowym, jak też przenosicieli chorobotwórczych zarazków.

W czynnikach biologicznych można wyróżnić także czynniki wywołujące choroby zakaźne, na które narażeni są przeważnie pracownicy ochrony zdrowia oraz laboratoriów diagnostycznych i badawczych. Drobnoustroje będące czynnikami zagrożenia zawodowego występują na ogół wewnątrz organizmów ludzkich, zwierzęcych i roślinnych lub na powierzchni tych organizmów. Mogą znajdować się również w glebie, wodzie, ściekach, odpadkach, nawozie, ściółce, na składowanych surowcach roślinnych i zwierzęcych, na powierzchni budynków i różnych przedmiotów, w olejach, drewnie, a także w pyle i w powietrzu.

  1. czynniki społeczne – rozważając zagadnienia dotyczące czynników społecznych decydujących o zdrowiu człowieka spotyka się typowe kłopoty metodologiczne związane z tym pojęciem, a są to: metodologiczne pułapki społecznej etiologii chorób, kontrowersje dotyczące roli czynników społecznych, zdrowie jednostki czy populacji oraz społeczne czynniki ryzyka chorób.

Metodologiczne pułapki społecznej etiologii chorób. Można w nich wymienić między innymi: analizę wpływu warunków społecznych na powstawanie i rozwój chorób, analizę wpływu warunków dziedzicznych na powstawanie i rozwój chorób, próbę ustalenia rodzaju wykrytego związku między jakimś czynnikiem społecznym a stanem zdrowia, jako ostatni punkt można wymienić istotność i bezpośredniość czynników warunkujących chorobę.

Kontrowersje dotyczące roli czynników społecznych. Wskazano tutaj na dwie teorie wyjaśniające zjawisko, iż poprawa warunków społeczno-ekonomicznych nie spowodowała wzrostu działań medycznych i poprawy opieki zdrowotnej:

- pierwsza teoria – wskazuje, iż zależność między dochodem a długością życia nie występuje przy rocznym dochodzie powyżej 5000$ per capita (czyli na głowę ludności),

- druga teoria - zakłada, że zdrowie jednostek jest determinowane nie tylko przez jej poziom dochodów, lecz przez rozmiar nierówności społeczno-ekonomicznych w społeczeństwie.

Widać więc, że społeczeństwa najbogatsze mają najbardziej egalitarne warunki zdrowia, społeczeństwa ich są bardziej zintegrowane, co widać poprzez mniejszą liczbę konfliktów wewnętrznych, mniejszej liczby przejawów zachowań frustracyjnych i agresywnych, oraz przez zapewnienia obywatelom wsparcia społecznego. Tak naprawdę wszystkie te tezy są odwrotnością rzeczywistości, prawidłowa jest bowiem odwrotna interpretacja: w miarę jak wzrasta znaczenie działań medycznych, wzrasta również rola warunków społecznych.

Amerykańscy autorzy B.G. Liunk oraz J.C. Phelan w 2002 roku opublikowali artykuł, w którym dokonali syntezy poglądów na temat wzajemnych powiązań miedzy rozwojem medycyny oraz innych działań społeczno-politycznych służących zdrowiu, statusem socjoekonomicznym obywateli i stanem ich zdrowia. Gdy społeczeństwo stwarza owe możliwości zapobiegania chorobom, ich leczenia i wzmacniania zdrowia, zdolność jednostek do korzystania z nich nie jest jednakowa, gdyż determinują ją posiadane „zasoby”: wiedza, pieniądze, władza, prestiż oraz powiązania społeczne. Ich oddziaływania na zdrowie:

- po pierwsze, zasoby te bezpośrednio wpływają na zachowania zdrowotne ludzi, ich medyczne kompetencje, dostęp do opieki medycznej, możliwości zakupu usług oraz wsparcie społeczne dla zachowań prozdrowotnych,

- po drugie, zasoby te decydują o ulokowaniu się jednostki w szerszym kontekście społecznym, tj. o sąsiedztwie, zawodzie, sieci powiązań społecznych itp., które decydują o rodzaju warunków społecznych oraz innych instrumentów ochrony i wzmacniania zdrowia.

Zatem rola czynników społecznych polega na wyznaczaniu możliwości korzystania przez jednostkę z nowych zdobyczy nauki, profilaktyki medycznej, rozwiązań organizacyjnych, polityki społecznej oraz innych instrumentów ochrony i wzmacniania zdrowia.

Zdrowie jednostek czy populacji. Zarówno zdrowie jednostki, jak i populacji jest bardzo ważne we współczesnym świecie. Ciężko jest rozróżnić co jest ważniejsze zdrowie poszczególnego człowieka, czy całego społeczeństwa.

Społeczne czynniki ryzyka chorób. Nie istnieje taki sektor związany z czynnikami społecznymi, który by nie miał związku z chorobą oraz związanymi z tym czynnikami ryzyka. Wśród czynników społecznych można wyrazić podkategorie czynników ryzyka:

- czynniki demograficzne – (np. płeć, wiek, wykształcenie); płeć jest oczywistym czynnikiem ryzyka wielu chorób (np. kobiety częściej chorują na ostereoporozę czy nadczynność tarczycy), podobnie jak wiek; dla większości chorób jest to wiek starszy, ale bywają też zależności odwrotne (np. gorączka reumatyczna),

- czynniki ekonomiczne – jak status społeczno-ekonomiczny, dochody,

- czynniki psychologiczne – jak profil osobowości czy tzw. wzór zachowań, jako czynnik ryzyka zawału serca,

- czynniki socjologiczne – jak przynależność do określonej warstwy społecznej, izolacja społeczna i brak wsparcia społecznego, zaburzenia więzi społecznej czy nierówność społeczna,

- czynniki kulturowe – obyczaje, religia.

Połączenie czynników decydujących o zdrowiu człowieka powstaje pojęcie stylu życia.



Funkcje zdrowia publicznego:

  1. Działania na rzecz ochrony zdrowia ogółu ludności:

    • Monitorowanie stanu zdrowia oraz określanie potrzeb zdrowotnych ludności;

    • Zapobieganie rozprzestrzenianiu się chorób, ze szczególnym uwzględnieniem chorób zakaźnych i społecznych, wymagających zorganizowanego wysiłku państwa na rzecz ich zwalczania.

    • Identyfikacja i zwalczanie czynników ryzyka zdrowotnego w środowisku, miejscy zamieszkania, pracy, nauki oraz w placówkach służby zdrowia;

    • Zapobieganie wypadkom i urazom oraz zapewnienie kompleksowej pomocy ofiarom katastrof, kataklizmów i klęsk żywiołowych.

    • Zapewnienie nadzoru epidemiologicznego, w tym laboratoryjnej kontroli przeciwepidemiologicznej (zarówno chorób zakaźnych, zawleczonych z zagranicy) oraz laboratoryjnej kontroli zagrożeń środowiskowych (powietrza, wody, gleby, żywności) i zagrożeń mogących wynikać z wymiany handlowej z zagranicą.

    • Promowanie aktywnego współuczestnictwa społeczeństwa w działaniach na rzecz zdrowia poprzez promocje zdrowego stylu życia wszystkich obywateli, ze szczególnym uwzględnieniem promocji zachowań prozdrowotnych wśród dzieci i młodzieży oraz w wybranych grupach wysokiego ryzyka zachorowania.

    • Kształcenie i doskonalenie zawodowe lekarzy i innego personelu medycznego, zgodnie z wymogami współczesnej wiedzy medycznej , nowych technologii diagnostyczno-leczniczych oraz zgodnie ze skalą potrzeb zdrowotnych społeczeństwa, w tym zapewnienie warunków rozwoju nauk medycznych.

    • Zapewnienie jednolitych kompleksowych regulacji prawnych dotyczących systemu organizacji, finansowania i zarządzania placówkami opieki medycznej, ekonomii zdrowia, zasad orzecznictwa lekarskiego – zgodnych z konstytucyjnymi uprawnieniami obywateli.

    • Monitorowanie jakości świadczeń medycznych, ich dostępności, przestrzegania zasad bioetyki zawodowej personelu, przestrzegania praw pacjenta i międzynarodowych regulacji prawnych w ochronie zdrowia.

    • Ocena sytuacji zdrowotnej kraju na tle porównań międzynarodowych, analiza wyzwań i zagrożeń wynikających z procesu globalizacji. Miejsce i rola kraju w pracach Światowej Organizacji Zdrowia i innych międzynarodowych i międzyrządowych organizacji działających na rzecz zdrowia.

  2. Działania na rzecz ochrony zdrowia indywidualnych osób:



Przedstawione powyżej funkcje zdrowia publicznego zostały opracowane na podstawie koncepcji zdrowia publicznego działającej w Polsce, a także ram i zakresu niezbędnej w każdym kraju ustawy o zdrowiu publicznym.




Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
CZYNNIKI WPŁYWAJĄCE NA KSZTAŁTOWANIE SIĘ POSTAW
CZYNNIKI WPŁYWAJĄCE NA KSZTAŁTOWANIE SIĘ POSTAW
Produkty z pszenicy mogą istotnie wpływać na pogorszenie stanu zdrowia
2.09 zdrowie prokreacyjne i seksualnego oraz czynniki wplywajace na ta sfere, studia - praca socjal
Czynniki wplywajace na zdrowie czlowieka 2, Studia, Turystyka i rekreacja, semestr III, Wychowanie z
czynniki wpływające na zdrowie (fiz i psych)
Środowiskowe czynniki wpływające na zdrowie człowieka
Czynniki wpływające na przebieg reakcji enzymatycznej, Ochrona Środowiska pliki uczelniane, Biochemi
Podstawowe czynniki wpływające na wartość opcji na akcje
85 Omow czynniki wplywajace na lepkosc krwi
Uczenie się - czynniki wpływające na nabieranie wprawy, Prace z socjologii, pedagogiki, psychologii,
Czynniki wplywajace na rentownosc bankow w polskim sektorze bankowym
czynniki wpływające na starość+ rozwój w późnej dorosłości, tradycje opieki i pomocy społecznej, Kon
Czynniki wpływające na wzrost roślin, Akwarium
gegra-powietrze, Czynniki wpływające na temperaturę powietrza:
czynniki wpływające na Wielkość PPM
Czynniki wpływające na zachowanie konsumenta

więcej podobnych podstron