WSKAŹNIKI STRUKTURY CASH FLOW

Rachunek przepływów pieniężnych (Cash Flow)

Rachunek przepływów pieniężnych (zwany także sprawozdaniem z przepływów pieniężnych lub cash-flow z języka angielskiego) jest jednym z elementów sprawozdania finansowego. Obowiązek jego sporządzania regulują przepisy poszczególnych krajów. W Polsce podlegają mu wszystkie jednostki, których sprawozdanie finansowe podlega badaniu. Dotyczy to zmian w poziomie zapasów i należności, kredytów i pożyczek oraz innych zobowiązań, jak również innych wydatków nie mających charakteru kosztów (np. wydatki inwestycyjne) oraz kosztów nie mających charakteru wydatków (np. amortyzacja). Przepływy pieniężne są prezentowane w postaci odpowiedniego zestawienia (rachunek przepływów pieniężnych), które stanowi często uzupełnienie podstawowych sprawozdań finansowych (bilans, rachunek wyników) o informacje dotyczące kształtowania się sytuacji w zakresie płynności finansowej przedsiębiorstwa. Rachunek przepływów pieniężnych jest wykorzystywany do wskaźnikowej analizy sytuacji finansowej przedsiębiorstwa. Wskaźniki te podzielić można na 3 grupy:

• struktury przepływów pieniężnych,

• wystarczalności pieniężnej,

• rentowności (wydajności) gotówkowej.

Budowa rachunku przepływów pieniężnych

Cash flow pokazuje przepływy pieniężne w podziale na trzy podstawowe grupy:

Przepływy pieniężne z działalności operacyjnej.

Działalność operacyjna jest to podstawowa działalność przedsiębiorstwa. Jest to przede wszystkim działalność polegająca na produkcji i sprzedaży produktów lub usług klientom.

Dzięki wyodrębnieniu tej grupy jako pierwszej w rachunku przepływów pieniężnych uwidoczniona jest skuteczność przedsiębiorstwa w generowaniu przepływów pieniężnych z działalności podstawowej, bez uwzględnienia transakcji mających charakter jednorazowy (jak sprzedaż lub zakup środków trwałych) lub niezwiązanych z podstawową działalnością, takich jak przepływy związane z finansowaniem przedsiębiorstwa lub jego działalnością inwestycyjną. Do przepływów z działalności operacyjnej zalicza się przede wszystkim:

• Przepływy ze sprzedaży dóbr i usług,

• Wypływy z tytuły zapłaty dostawcom za dostawy towarów i materiałów,

• Wypłaty wynagrodzeń dla pracowników,

• Wypływy z tytułu podatków i opłat.

Przepływy pieniężne z działalności inwestycyjnej

Przepływy pieniężne z działalności inwestycyjnej to przede wszystkim:

• Zakup i sprzedaż środków trwałych,

• Udzielanie pożyczek oraz otrzymywanie ich spłat,

• Zakup i sprzedaż udziałów i akcji innych podmiotów gospodarczych.

Przepływy pieniężne z działalności finansowej

W tej sekcji znajdują się jedynie przepływy pieniężne związane z finansowaniem przedsiębiorstwa, czyli przede wszystkim:

• Przychody z emisji udziałów i akcji,

• Przychody z emisji papierów dłużnych,

• Wypływy z tytułu wypłaty dywidend,

• Wypływy z tytuły wykupu akcji własnych przedsiębiorstwa,

• Wypływy z tytułu spłaty pożyczek i kredytów.

Zależnie od zastosowanych standardów rachunkowości oraz polityki rachunkowości firmy, klasyfikacja przepływów może być różna. Na przykład według IFRS odsetki od zaciągniętych przez firmę pożyczek wykazywane są w przepływach z działalności operacyjnej, podczas gdy zgodnie z polską Ustawą o Rachunkowości powinny one być wykazywane w przepływach z działalności finansowej. W związku z tym, że w przedsiębiorstwie mogą zachodzić procesy nie mające bezpośredniego wpływu na przepływy finansowe, a jednak wywołujące znaczące zmiany w majątku przedsiębiorstwa, są one z reguły dla kompletnego obrazu wykazywane w informacji dodatkowej. Mogą to być między innymi:

• Umowy leasingowe,

• Zamiana zobowiązań na udziały,

• Obrót barterowy,

• Zapłata za zobowiązania aktywami niepieniężnymi,

• Zapłata udziałami w przedsiębiorstwie.

Metody przygotowania rachunku przepływów pieniężnych

Występują dwie metody przygotowywania rachunku przepływów pieniężnych: metoda bezpośrednia i metoda pośrednia. Obie metody są sobie równoważne i dają takie same wyniki.

Metody te różnią się jedynie sposobem przedstawienia przepływów pieniężnych z działalności operacyjnej. Pozostałe przepływy pieniężne przedstawione są jednakowo.

Metoda pośrednia jest w praktyce wykorzystywana znacznie częściej niż metoda bezpośrednia.

Metoda bezpośrednia

Metoda bezpośrednia polega na zaprezentowaniu poszczególnych grup rzeczywistych wpływów i wydatków pieniężnych. W przypadku tej metody w przepływach z działalności operacyjnej wykazuje się przede wszystkim:

• Wpływy ze sprzedaży ;

• Wypływy z tytułu dostaw i usług ;

• Wypływy z tytułu wynagrodzeń ;

• Wypływy z tytułu podatków i opłat .

Metoda ta uważana jest za przedstawiającą więcej informacji na temat zdarzeń, które zaszły w przedsiębiorstwie w ciągu danego okresu sprawozdawczego. Dzięki pogrupowaniu przepływów ze względu na ich źródło pozyskania i cel wydatkowania pozwala ona znacznie skuteczniej prognozować przyszłe przepływy pieniężne przedsiębiorstwa.

Metoda pośrednia

Metoda pośrednia polega na wyjściu z zysku netto (lub według niektórych standardów od zysku z działalności operacyjnej) i dokonaniu odpowiednich korekt tak, aby wyeliminować wszystkie elementy, które wpłynęły na wynik finansowy a nie miały charakteru pieniężnego.

Podstawowe zasady dokonywania korekt są następujące:

• Zmniejszenie niepieniężnych aktywów bieżących jest dodawane do wyniku finansowego.

• Zwiększenie niepieniężnych aktywów bieżących jest odejmowane od wyniku finansowego.

• Zmniejszenie zobowiązań jest odejmowane od wyniku finansowego.

• Zwiększenie zobowiązań jest dodawane do wyniku finansowego.

• Koszty nie mające odzwierciedlenia w odpływie środków pieniężnych są dodawane z powrotem do wyniku finansowego (np. amortyzacja za dany okres).

• Przychody nie mające odzwierciedlenia w przepływach finansowych są odejmowane od wyniku finansowego.

Zależnie od zdarzeń, które miały miejsce w przedsiębiorstwie, konieczne mogą być różne szczególne korekty.

Metoda pośrednia jest znacznie mniej informacyjna z punktu widzenia przedstawienia procesów, jakie zaszły w przedsiębiorstwie. Lepiej natomiast pokazuje związek pomiędzy rachunkiem wyników a przepływami pieniężnymi, rozkładając wynik na elementy i pokazując, które z transakcji na niego wpływających nie mają charakteru pieniężnego.

Zastosowanie rachunku przepływów pieniężnych

Rachunek przepływów pieniężnych, obok bilansu i rachunku wyników, jest źródłem informacji o kondycji finansowej przedsiębiorstwa. Rachunek wyników i bilans bowiem, pomimo dużej wartości informacyjnej, posiadają pewne słabości. Obie te części sprawozdania finansowego są sporządzone zgodnie z zasadą memoriału oraz zawierają wiele wartości szacunkowych, takich jak rezerwy, odpisy aktualizujące, wyceny, przyjęte stawki amortyzacyjne itp., przez co są podatne na manipulacje i zniekształcenia oraz mogą ukazywać mylny obraz z punktu widzenia płynności przedsiębiorstwa. Rachunek przepływów pokonuje tą niedogodność dzięki temu, że pokazuje jedynie rzeczywiście zaistniałe w przedsiębiorstwie przepływy środków pieniężnych w danym okresie (jest sporządzony metodą kasową). Uzupełnia on więc wiedzę użytkowników sprawozdania finansowego o elementy nie pokazane w rachunku wyników i bilansie. Cash flow ma na celu przede wszystkim:

• Dostarczenie informacji na temat płynności i wypłacalności przedsiębiorstwa,

• Dostarczenie dodatkowej informacji na temat zmian wielkości bilansowych (szczególnie w przypadku cash flow przygotowanego metodą pośrednią),

• Usunięcie niedogodności w porównywaniu wyników firm poprzez wyeliminowanie różnic wynikających z zastosowania różnych standardów lub polityk rachunkowości,

• Jest podstawą do projekcji przyszłych przepływów pieniężnych.

Więcej na temat analizy rachunku przepływów pieniężnych możesz się dowiedzieć z naszego kursu analizy finansowej, a w szczególności z sekcji:

• Analiza finansowa Cash flow

• Analiza wskaźnikowa Cash flow

• Potencjalni kredytodawcy w celu uzyskania czytelniejszego obrazu przedsiębiorstwa
  przed podjęciem decyzji o jego finansowaniu.

• Potencjalni inwestorzy w celu oceny kondycji przedsiębiorstwa oraz oceny jego zdolności do generowania przepływów pieniężnych w przyszłości.

• Kontrahenci w celu oceny ryzyka udzielenia przedsiębiorstwu kredytów kupieckich oraz w celu ustalenia wysokości limitów kredytowych.

Wskaźnik zdolności generowania operacyjnych przepływów netto

Wskaźnik zdolności generowania operacyjnych przepływów netto charakteryzuje zdolność przedsiębiorstwa do generowania gotówki z działalności podstawowej. Wartość tego wskaźnika w dużym stopniu zależy od branży.

Wskaźnik udziału amortyzacji w przepływach pieniężnych netto z działalności operacyjnej

Wysoki poziom tego wskaźnika lub jego rosnąca tendencja jest zjawiskiem negatywnym w długiej perspektywie. Amortyzacja przeznaczona jest bowiem na odtworzenie zużytego majątku przedsiębiorstwa. Wykorzystanie jej na spłatę zobowiązań lub wypłatę dywidendy może zagrozić długoterminowej egzystencji przedsiębiorstwa. Wysoki udział amortyzacji w środkach pieniężnych z działalności operacyjnej może oznaczać niewystarczającą rentowność przedsiębiorstwa dla sfinansowania jego działalności, lub też zamrożenie zbyt wysokiej ilości gotówki w zapasach lub należnościach.

Wskaźnik finansowania działalności inwestycyjnej

Wskaźnik finansowania działalności inwestycyjnej przedstawia możliwość pokrycia wydatków inwestycyjnych nadwyżką uzyskaną z działalności operacyjnej i finansowej.

Wartość tego wskaźnika powinna wynosić 1 lub więcej, świadcząc o tym, że przedsiębiorstwo jest w stanie pokryć wydatki inwestycyjne. W Polsce jednak częstą sytuacją jest wykorzystywanie środków pieniężnych zgromadzonych w poprzednich okresach, co może powodować, że wskaźnik ten będzie osiągał niski poziom.

Wskaźnik zależności od zewnętrznych źródeł finansowania

Im wyższy jest poziom tego wskaźnika, tym większa zależność przedsiębiorstwa od zewnętrznych źródeł finansowania.

WSKAŹNIKI WYSTARCZALNOŚCI PIENIĘŻNEJ

Wskaźniki wystarczalności pieniężnej służą do oceny generowanych przepływów pieniężnych z punktu widzenia ich wystarczalności do pokrycia wydatków inwestycyjnych, spłaty zobowiązań i wypłaty dywidend.

Wskaźnik ogólnej wystarczalności środków pieniężnych.

Wartość tego wskaźnika wyższa od 1 świadczy o wystarczalności wypracowanej nadwyżki pieniężnej. Jego spadek poniżej tej wartości informuje, że przedsiębiorstwo musi posiłkować się zewnętrznymi źródłami finansowania. W przypadku potrzeby dokonania głębszej analizy, wskaźnik ten można zdezintegrować, wyliczając stosunek zobowiązań, dywidendy i wydatków inwestycyjnych do środków pieniężnych z działalności operacyjnej - badając tym samym obciążenie środków z działalności operacyjnej kolejnymi wydatkami.

WSKAŹNIKI PIENIĘŻNEJ WYDAJNOŚCI SPRZEDAŻY.

Wskaźnik pieniężnej wydajności sprzedaży

Wskaźnik ten określa wielkość nadwyżki gotówki operacyjnej, generowanej przez 1 złotówkę sprzedaży.

Na podstawie tego wskaźnika można dokonać oceny przychodów ze sprzedaży w ujęciu memoriałowym. Pokazuje on jaką część przychodów ze sprzedaży przedsiębiorstwo zainkasowało w postaci realnej gotówki.

Wskaźnik pieniężnej wydajności majątku (kapitału).

Informuje on ile gotówki jest generowane przez jednostkę majątku. Im wyższa jest wartość tego wskaźnika, tym lepsze są perspektywy przedsiębiorstwa.

Wskaźnik relacji nadwyżki operacyjnej do zysku operacyjnego

Wskaźnik ten informuje o jakości zysku, czyli ile środków pieniężnych zawiera każda jednostka zysku operacyjnego.

Opisane wskaźniki dotyczące rachunku przepływów pieniężnych porównywać można w czasie i przestrzeni. Ich wartość znacząco zależy od wielkości przedsiębiorstwa oraz specyfiki jego działalności, dlatego też nie istnieją ogólnie przyjęte wzorcowe wartości, które mogłyby służyć za punkt odniesienia przy ocenie rachunku przepływów pieniężnych.

Wskaźnik wydajności gotówkowej majątku.

Wskaźnik ten zestawia pozycję rachunku przepływów (cash flow operacyjny) do pozycji bilansowej, mianowicie średniej wartości mająt­ku. Wskaźnik wydajności gotówkowej majątku  ma postać:

Wskaźnik ten zestawia pozycję rachunku przepływów (cash flow operacyjny) do pozycji bilansowej, mianowicie średniej wartości mająt­ku. Pokazuje on, w jakiej skali każdy jeden złoty zaangażowany w majątek generuje nadwyżkę wpływów nad wydatkami gotówkowymi z działalności operacyjnej. Zadowalający jego poziom to najczęściej ten rzędu 30-35%.

Analiza przepływów środków pieniężnych

Istota i Obszar Analizy.

Rachunek przepływów pieniężnych odzwierciedla przepływy gotówkowe w 3 obszarach:

1. Przepływy z działalności operacyjnej – związane z produkcją, handlem oraz świadczonych usług

a) wpływy gotówki, wypłaty gotówki,
b) saldo przepływów gotówki z działalności.

2. Przepływy z działalności inwestycyjnej – odzwierciedlają operacje wynikające z gospodarowania przez przedsiębiorstwo majątkiem trwałym.

3. Przepływy z działalności gospodarczej – działania polegające na pozyskiwaniu kapitału z otoczenia finansowego w postaci emisji akcji, obligacji, zaciąganiu kredytów i pożyczek bank. Suma sald przepływów gotówkowych z trzech obszarów działalności wyznacza globalne saldo gotówkowe określane jako środki pieniężne netto, przepływy pieniężne netto, dochód czysty.

ANALIZA rachunku przepływów środków pieniężnych polega na ustaleniu, jakie zdarzenia gospodarcze, które zachodzą w przedsiębiorstwie mają najważniejszy wpływ na generowanie jego zasobów gotówkowych. Przepływy środków pieniężnych pozwalają dokonać wstępnej oceny sytuacji finansowej. Dają także odpowiedź na pytanie z jaką firmą mamy do czynienia, jakie mogą wystąpić zagrożenia dla jej funkcjonowania, a jakie stoją przed nią szanse rozwojowe .

Mierniki Oparte na Rachunku.

Do oceny pozycji finansowej wykorzystuje się mierniki uwzględniające informacje pochodzące z rachunku przepływów pieniężnych. Należą do nich :

Wskaźniki wydajności gotówkowej :

a) obrotu, będących relacją :

b) zysku, będących relacją :

c) majątku, będących relacją :

d) majątku obrotowego, będących relacją :

Wskaźniki wystarczalności gotówki :

a) operacyjnej na spłatę długów ogółem:

b) operacyjnej na spłatę długów długoterminowe:

c) operacyjne ogólnej:

d) reinwestycji gotówki operacyjnej:

e) operacyjnej na zakupy majątku trwałego:

Wstępna i Szybka Metoda Oceny Firmy.

Istota analizy wskaźnikowej.
W praktyce gospodarczej analiza wskaźnikowa jest częścią analizy finansowej, która stanowi jej uogólnienie i spojrzenie na całościowe funkcjonowanie przedsiębiorstwa przez pryzmat kształtowania się określonych relacji finansowych. Przedmiotem analizy finansowej przedsiębiorstwa są:

• sytuacja majątkowa,

• sytuacja kapitałowa,

Płynność finansowa, obejmująca ocenę zdolności płatniczych firmy, stopień elastyczności majątku, politykę płatniczą wobec kontrahentów, rentowność, czyli ocena kształtowania się kosztów i dochodów. Istotną kwestią w analizie wskaźnikowej przedsiębiorstwa jest problem wyboru podstawy porównań osiąganych przez nie wyników. W Polsce najczęściej stosowane są porównania oparte na konfrontacji wielkości zrealizowanych z zaplanowanymi oraz porównania wielkości osiągniętych na przestrzeni kilku lat funkcjonowania przedsiębiorstwa. Wykorzystanie bowiem, równocześnie kilku baz odniesienia do działalności gospodarczej przedsiębiorstwa, daje dopiero obraz sytuacji oraz tendencji rozwojowych tej firmy. Jak wcześniej stwierdzono, analiza wskaźnikowa koncentruje się na całościowym badaniu funkcjonowania przedsiębiorstwa, ocenie jego efektywności i możliwości rozwojowych.

Wskaźniki aktywności gospodarczej.

Wskaźniki aktywności gospodarczej stanowią odzwierciedlenie relacji między osiągniętymi przychodami a stanem posiadanego majątku zarówno całkowitego, jak i trwałego. Służą one ocenie intensywności wykorzystania majątku, pośrednio zaś ocenie tendencji rozwojowych przedsiębiorstwa. Wskaźnik szybkości obrotu, mówiący o tym ile razy w badanym okresie nastąpił obrót danym składnikiem, czy też ile dni przeciętnie trwał jeden cykl obrotu. Daje więc informacje o tym, po jakim czasie zainwestowane środki wrócą do przedsiębiorstwa i będą ponownie wykorzystane. Wskaźnik rotacji zapasów, mierzony liczbą obrotów, informuje o poprawie efektywności gospodarowania zapasami, szybszym odzyskiwaniem środków pieniężnych zamrożonych w zapasach. Natomiast spadek wielkości tego wskaźnika, oznacza wydłużenie cyklu sprzedaży zapasów.

Wskaźniki zadłużenia przedsiębiorstwa.

Analiza zadłużenia przedsiębiorstwa wynika z oceny wielkości, dynamiki zmian i struktury kapitałowej przedsiębiorstwa. Głównym problemem w tym zakresie jest oszacowanie poziomu zainwestowanych w przedsiębiorstwo kapitałów obcych. Wysoki udział kapitałów własnych w strukturze pasywów świadczy o silnych podstawach finansowych przedsiębiorstwa, o niskim ryzyku finansowym i jego stabilności gospodarczej. Nie jest to jednak jednoznaczne z wysokim poziomem rentowności. Możliwość zadłużenia się przedsiębiorstwa nie zależy tylko od poziomu i udziału kapitałów własnych w całości zaangażowanych kapitałów. Równie istotna jest zdolność przedsiębiorstwa do zwrotu zaciągniętych długów, w określonych terminach oraz dostępnych środków. Szczególnie przydatne w ocenie tych możliwości są wskaźniki: zdolności kredytowej i wiarygodności kredytowej. Zdolność kredytowa oznacza możliwość spłaty całkowitych, efektywnych zobowiązań z wygospodarowanej w danym okresie nadwyżki finansowej. Wskaźniki wiarygodności kredytowej określają możliwości firmy w zakresie spłaty bieżących kosztów finansowych związanych z zaangażowaniem kapitałów obcych. Określają zatem, czy zysk operacyjny, albo nadwyżka finansowa są wystarczające na pokrycie odsetek oraz rat kapitałowych w wymaganych terminach.

Wskaźniki płynności finansowej przedsiębiorstwa.

Płynność finansowa przedsiębiorstwa oznacza zdolność firmy do regulowania zobowiązań w wymaganych terminach. W praktyce najczęściej stosuje się następujące wskaźniki: Wskaźnik bieżącej płynności odzwierciedla podstawowe relacje, jakie powinny zachodzić miedzy majątkiem obrotowym przedsiębiorstwa a wielkością zobowiązań bieżących. Uznaje się iż bezpieczny poziom tego wskaźnika powinien oscylować wokół 1,5 – 2 razy. Oznacza to iż, majątek obrotowy zaangażowany w przedsiębiorstwie powinien być dwukrotnie większy niż suma zobowiązań bieżących. Wskaźnik podwyższonej płynności, wg fachowców, powinien oscylować w granicy 1. Oznacza to w praktyce, iż najbardziej płynne elementy majątku obrotowego – czyli suma należności i roszczeń, krótkoterminowych papierów wartościowych oraz środków pieniężnych powinny być równe całości zobowiązań bieżących. Wskaźnik gotówkowej płynności, powinien w zasadzie oscylować w granicach 0,2. Zasoby gotówkowe firmy powinny być ograniczone do minimalnych poziomów, bowiem jedynie kapitał zaangażowany w procesach gospodarczych przedsiębiorstwa, czyli zapasach surowców, materiałów, produktów, wyrobów gotowych oraz należnościach, generuje dochody i zyski. Zbyt wysoki poziom środków pieniężnych utrzymywany w przedsiębiorstwie może świadczyć o nieproduktywnym ich gromadzeniu lub o braku pomysłu na ich wykorzystanie.

Wskaźnik rentowności przedsiębiorstwa.

Pojęcie rentowności oznacza osiąganie nadwyżki dochodów nad kosztami, związanymi z podejmowaniem określonej działalności. Miarą osiąganej przez firmę rentowności jest relacja osiąganych zysków do zaangażowanych kapitałów lub do efektów zastosowanych czynników produkcji. Zatem rentowność przedsiębiorstwa można ustalić w oparciu o dwie grupy wskaźników. Pierwszą grupę wskaźników rentowności stanowią mierniki rentowności obrotu. Powszechnie stosowane są następujące mierniki: marża z zysku operacyjnego, marża z zysku brutto, marża z zysku netto, rentowność brutto.

Drugą grupę wskaźników, która umożliwia ocenę pozycji dochodowej przedsiębiorstwa tworzą mierniki rentowności kapitału. Powszechnie stosowane to:

• rentowność inwestycji – stopa zysku,

• rentowność aktywów – stopa zwrotu z aktywów,

• rentowność kapitałów własnych – stopa zwrotu kapitałów własnych.

Rentowność kapitału własnego wyraża efekty funkcjonowania przedsiębiorstwa w stosunku do kapitałów zaangażowanych przez właścicieli. Rosnący poziom tego wskaźnika świadczy z reguły o podnoszeniu efektywności zaangażowanego kapitału. Może to prowadzić do uzyskiwania większych dywidend oraz rozszerzania możliwości rozwojowych przedsiębiorstwa. Analizę rentowności spółek akcyjnych powinna jeszcze dodatkowo uzupełniać ocena oparta na wskaźnikach rynku kapitałowego. Najczęściej zalicza się do tej grupy następujące wskaźniki:

• zysk wygospodarowany w spółce przypadający na jedną akcję,

• cena rynkowa jednej akcji do zysku netto przypadającego na jedną akcję,

• stopa dywidendy mierzona relacją wskaźnik stopy wypłaty dywidendy mierzony relacją,

• cena rynkowa jednej akcji do wartości księgowej (C/W).
  Wskaźniki rynku kapitałowego służą ocenie osiąganych korzyści przez aktualnych posiadaczy akcji.

ANALIZY - PROGNOZY  FINANSOWE

Analiza płynności dynamicznej.

W zestawie wskaźników płynności dynamicznej został wykorzystany rachunek przepływów pieniężnych w relacji do wybranych pozycji bilansu i rachunku zysków i strat. "Przepływ gotówki służy do strumieniowej (dynamicznej) oceny płynności finansowej. Ocena statyczna, oparta na danych bilansowych ma charakter ograniczony. Jest ona ustalona na podstawie wielkości zasobowych (stanu na dany moment bilansowy). Przyrost gotówki z działalności operacyjnej lepiej wyraża "solidność” firmy niż sama kwota zysku” . Z zasady przyjmuje się, że wszystkie znaczące decyzje finansowe winny być oparte na wynikach z rachunku przepływów pieniężnych. Ewentualnie na wartościach zasobowych i maksymalnie długim okresie porównawczym. 

Wskaźniki wydajności gotówkowej

Przedstawiona grupa wskaźników wydajności gotówkowej informuje o ilości wygenerowanej gotówki w trakcie roku obrotowego w relacji do wybranych pozycji rachunku zysków i strat i bilansu.

1. Wskaźnik wydajności gotówkowej sprzedaży:

przepływy z działalności operacyjnej
------------------------------------------------------ x 100
razem przychody ze sprzedaży

Wskaźnik wydajności gotówkowej sprzedaży przedstawia stopień wygenerowanej gotówki z działalności operacyjnej przez przychody ze sprzedaży. Wyższa wartość tego wskaźnika oznacza więcej gotówki zrealizowanej ze sprzedaży i wyższe bezpieczeństwo utrzymania płynności finansowej.

2. Wskaźnik wydajności gotówkowej zysku:

przepływy z działalności operacyjnej
------------------------------------------------------ x 100
zysk z działalności operacyjnej

Wskaźnik wydajności gotówkowej zysku przedstawia stopień wygenerowanej gotówki z działalności operacyjnej. Informuje o ilości gotówki, jaka wpłynęła z wypracowanego zysku z działalności operacyjnej. Wyższa wartość tego wskaźnika informuje o wyższym stopniu zysku ze sprzedaży gotówkowej.

3. Wskaźnik gotówkowej wydajności majątku:

przepływy z działalności operacyjnej
------------------------------------------------------------------- x 100
majątek ogółem

Wskaźnik gotówkowej wydajności majątku informuje o stopniu wygenerowanej gotówki z działalności operacyjnej przez majątek ogółem. Informuje o efektywności gotówkowej majątku. Wskaźnik ten najbardziej stabilnym miernikiem wydajności majątku. Pogłębione informacje o efektywności majątkowej przedstawiają kolejne dwa wskaźniki wydajności.

4. Wskaźnik gotówkowej wydajności majątku trwałego:

przepływy z działalności operacyjnej
------------------------------------------------------------------- x 100
majątek trwały

Wskaźnik gotówkowej wydajności majątku trwałego informuje o stopniu wygenerowanej gotówki z działalności operacyjnej przez majątek trwały. Informuje o efektywności gotówkowej majątku trwałego.

5. Wskaźnik wydajności gotówkowej majątku obrotowego:

przepływy z działalności operacyjnej
------------------------------------------------------------------- x 100
majątek obrotowy

Interpretacja wskaźnika wydajności gotówkowej majątku obrotowego jest analogiczna, jak wskaźnika gotówkowej wydajności majątku ogółem i majątku trwałego. Jednakże z tą różnicą, iż odnosi się ona wyłącznie do majątku obrotowego, czyli majątku bezpośrednio zaangażowanego w produkcję podstawową i odpowiada na pytanie o stopień wygenerowanej gotówki z działalności operacyjnej z majątku obrotowego. Należy jednakże zwrócić uwagę na fakt, iż wartość tego wskaźnika będzie reagowała również na zmiany w wartości majątku obrotowego.

Wskaźniki wystarczalności gotówkowej

Grupa wskaźników wystarczalności gotówkowej zestawia przepływy z działalności operacyjnej z wybranymi pozycjami  bilansu i wydatkami z nim związanymi. Odpowiada na pytanie: czy, ewentualnie, w jakim stopniu przepływy z działalności operacyjnej pokrywają mianownik wskaźnika? Im wyższa jest wartość otrzymanego wyniku, tym w większym stopniu jest zabezpieczony mianownik.

6. Wskaźnik ogólnej wystarczalności gotówki operacyjnej:

przepływy z działalności operacyjnej
----------------------------------------------------------------------------------------------------------- x 100
spłata kredytów i pożyczek + wypłata dywidend + zakup majątku trwałego i wartości niematerialnych i prawnych

Wysokość wskaźnika wystarczalności gotówkowej informuje o wystarczalności wygenerowanej gotówki z podstawowej działalności operacyjnej, do pokrycia wydatków z tytułu: spłaty kredytów i pożyczek, wypłaty dywidend zakupu rzeczowych aktywów trwałych i wartości niematerialnych i prawnych. Jeżeli wartość tego wskaźnika przekracza 100%, oznacza to, iż działalność operacyjna generuje wystarczającą ilość gotówki do pokrycia przedstawionych wydatków.

7. Wskaźnik wystarczalności gotówki operacyjnej na spłatę zobowiązań ogółem:

przepływy z działalności operacyjnej
------------------------------------------------------------------- x 100
zobowiązania ogółem

Wskaźnik wystarczalności gotówki operacyjnej na spłatę długów ogółem informuje o procentowym udziale przepływów gotówkowych z działalności operacyjnej pokrywających zobowiązania ogółem. Otrzymany wynik odpowiada na pytanie: jaki procent zobowiązań ogółem pokrywają gotówkowe przepływy z działalności operacyjnej? Wyższa wartość tego wskaźnika informuje o większym zabezpieczeniu zobowiązań ogółem przez gotówkowe przepływy z działalności operacyjnej.

8. Wskaźnik wystarczalności gotówki operacyjnej na spłatę zobowiązań długoterminowych:

przepływy z działalności operacyjnej
------------------------------------------------------------------- x 100
zobowiązania długoterminowe

Wskaźnik wystarczalności gotówki operacyjnej na spłatę długów długoterminowych niesie pogłębione informacje w relacji do wskaźnika wystarczalności gotówki operacyjnej na spłatę długów ogółem. Z tą różnicą, iż otrzymany wynik odpowiada na pytanie: jaki procent zobowiązań długoterminowych pokrywają gotówkowe przepływy z działalności operacyjnej? Wyższa wartość tego wskaźnika informuje o większym zabezpieczeniu zobowiązań długoterminowych przez gotówkowe przepływy z działalności operacyjnej.

9. Wskaźnik wystarczalności gotówki operacyjnej na spłatę zobowiązań bieżących:

przepływy z działalności operacyjnej
------------------------------------------------------------------- x 100
zobowiązania bieżące

Wskaźnik wystarczalności gotówki operacyjnej na spłatę zobowiązań bieżących informuje o poziomie zaspokojenia zobowiązań bieżących przez gotówkowe przepływy z działalności operacyjnej. Wyższa wartość wskaźnika oznacza wyższy stopień gotówkowego zabezpieczenia pasywów bieżących. Metoda wyliczenia pasywów bieżących znajduje się w zakładce Informacje uzupełniające.

10. Wskaźnik wystarczalności gotówki operacyjnej na zakup środków trwałych i wartości niematerialnych:

przepływy z działalności operacyjnej
------------------------------------------------------------------------------------------------- x 100
wydatki na środki trwałe i wartości niematerialne i prawne

Wskaźnik wystarczalności gotówki operacyjnej na zakup środków trwałych i wartości niematerialnych i prawnych informuje o poziomie sfinansowania tych wydatków, przez gotówkowe przepływy z działalności operacyjnej.

Dodatkowe wskaźniki gotówkowe.

11. Wskaźnik udziału zysku netto w przepływach pieniężnych netto z działalności operacyjnej:

zysk netto
------------------------------------------------------------------- x 100
przepływy z działalności operacyjnej

Wskaźnik udziału zysku netto w przepływach pieniężnych netto z działalności operacyjnej informuje o udziale zysku netto w przepływach pieniężnych z działalności operacyjnej. Drugą wartością wpływającą na ogół przepływów z działalności operacyjnej są korekty, które przy braku zysku, czy jego niskim poziomie będą wpływać na wartość przepływów z działalności operacyjnej. W związku z czym, przy interpretacji tego wskaźnika należy wziąć pod uwagę zmiany obu składowych wskaźnika.

12. Wskaźnik udziału amortyzacji w przepływach pieniężnych netto z działalności operacyjnej:

amortyzacja
------------------------------------------------------------------- x 100
przepływy z działalności operacyjnej

Wskaźnik udziału amortyzacji w przepływach pieniężnych netto z działalności operacyjnej informuje o procentowym udziale amortyzacji w tych przepływach. Przedstawia informacje o poziomie niewydatkowych wpływów pieniężnych.

13. Wskaźnik zdolności do generowania środków pieniężnych z działalności operacyjnej:

przepływy z działalności operacyjnej
----------------------------------------------------------------------------------------------------------- x 100
przepływy z działalności operacyjnej + wpływy z działalności inwestycyjnej + wpływy z działalności finansowej

Wskaźnik zdolności do generowania środków pieniężnych z działalności operacyjnej informuje, jaki jest udział przepływów pieniężnych z działalności operacyjnej w relacji do wpływów z pozostałych działalności (inwestycyjnej i finansowej). Wyższa wartość tego wskaźnika świadczy o większym wykorzystaniu podstawowej działalności operacyjnej do generowania środków pieniężnych. Nie ma określonego poziomu, jaki powinien ten wskaźnik osiągać. Jednakże to działalność operacyjna jest tą działalnością, z której przede wszystkim powinny być generowane środki pieniężne. Jeżeli występują znaczne jednorazowe odstępstwa, od tej zasady należy zbadać źródła generowanych przychodów i wyjaśnić przyczyny, czy były to jednorazowe zdarzenia i czym były podyktowane.

Płynność finansowa

Płynność finansowa – zdolność firmy do terminowego regulowania bieżących zobowiązań. Często w definicji ujmuje się również zdolność do pokrywania niespodziewanych wydatków - zakupów wszelkiego rodzaju towarów i usług. Od płynności zależy czy w terminie wypłacane jest wynagrodzenie pracownikom, zobowiązania dostawcom za dobra i usługi oraz czy firma jest w stanie dokonać zakupów dóbr i usług, kiedy są one potrzebne do zaspokojenia własnych potrzeb.

Płynność finansowa jest równie ważną cechą określającą kondycję finansową przedsiębiorstwa jak osiągany zysk. Gdyby przedsiębiorstwo wykazywało zysk, ale nie miało zdolności do spłaty krótkoterminowych zobowiązań, zmuszone byłoby ono do ogłoszenia upadłości. Brak płynności nie pozwala firmie dalej prowadzić działalności, gdyż brak jest środków na wywiązywanie się z umów.

Płynność finansową rozpatrujemy w dwóch aspektach:

• w ujęciu statycznym - w odniesieniu do konkretnego momentu, np. do dnia bilansowego, wykorzystując podstawowe sprawozdania finansowe: bilans, rachunek zysków i strat oraz wskaźniki płynności finansowej;

• w ujęciu dynamicznym - w odniesieniu do konkretnego okresu korzystając z rachunku przepływów pieniężnych.

Zarządzanie płynnością finansową

Płynność finansowa to jeden z elementów oceny finansowej przedsiębiorstwa. Zarządzanie płynnością ma na celu utrzymywanie odpowiedniej ilości środków pieniężnych i linii kredytowych. Opóźnienia w wywiązywaniu się ze zobowiązań powodują nieufność kontrahentów i kredytujących instytucji finansowych, co może doprowadzić w skrajnych przypadkach do bankructwa. Natomiast zbyt wysoki poziom płynności powoduje zamrożenie części kapitału obrotowego, a tym samym zmniejszenie rentowności przedsiębiorstwa.
Więcej o zarządzaniu płynnością finansową przedsiębiorstwa w artykule zarządzenie płynnością finansową.

Pomiar płynności finansowej

Ocenę płynności finansowej wykorzystują przede wszystkim osoby zarządzające przedsiębiorstwem, a także banki przy decyzjach o udzielaniu kredytów. Pomiaru płynności finansowej dokonuje się z użyciem wskaźników płynności.

Wskaźniki płynności finansowej możemy podzielić na dwie grupy:

• statyczne - obliczane punktowo na podstawie wyników w bilansie,

• dynamiczne - oparte na rachunku przepływów pieniężnych.

Wskaźniki statyczne

Do oceny płynności finansowej wykorzystywane są najczęściej wskaźnik płynności bieżącej, wskaźnik płynności szybkiej (przyspieszonej) i wskaźnik płynności natychmiastowej (płynności podwyższonej, natychmiastowej wymagalności). Wskaźniki statyczne są niestety często obarczone dużym błędem.

Wskaźnik płynności bieżącej

Wskaźnik płynności bieżącej (ang. current ratio, CR) - pokazuje możliwości przedsiębiorstwa do regulowania zobowiązań posiadanymi środkami obrotowymi.

wskaźnik bieżącej płynności = aktywa obrotowe / zobowiązania krótkoterminowe.

Wartość tego mnożnika powinna się mieścić w granicy . W przypadku gdy jego wartość spada poniżej 1,0, może to wskazywać na kłopoty przedsiębiorstwa z regulowaniem zobowiązań w terminie, ale też świadczyć o agresywnym, nastawionym na szybkie zwiększanie się zysków planie rozwoju realizowanym przez dane przedsiębiorstwo. Jednocześnie jest to pozytywny znak dla inwestorów. Wartość wskaźnika powyżej 3,0 wskazuje na złą kondycje finansową firmy i problemy z obrotem majątku.

Wskaźnik płynności szybkiej

Wskaźnik płynności szybkiej (przyspieszonej) (ang. quick ratio, QR) - odzwierciedla natychmiastową zdolność przedsiębiorstwa do spłaty zaciągniętych zobowiązań. Jest to stosunek aktywów bieżących (obrotowych) pomniejszonych o zapasy i rozliczenia międzyokresowe czynne (jeśli występują) do pasywów bieżących (zobowiązań krótkoterminowych).

wskaźnik płynności szybkiej = (aktywa obrotowe – zapasy) / zobowiązania krótkoterminowe

Optymalna jego wartość powinna mieścić się w przedziale . Spadek wartości poniżej 1,0 oznacza zachwianie płynności firmy.

Wskaźnik płynności natychmiastowej.

Wskaźnik płynności natychmiastowej pokazuje jaką część zaciągniętych zobowiązań firma jest w stanie pokryć posiadanymi środkami pieniężnymi, co oznacza możliwość ich natychmiastowej spłaty.

wskaźnik płynności natychmiastowej = (aktywa obrotowe – zapasy - należności) / zobowiązania krótkoterminowe

Należy pamiętać, że brak gotówki nie musi oznaczać kłopotów finansowych spółki, natomiast całkowity jej brak może przynieść straty wywołane brakiem możliwości zawierania szybkich i korzystnych transakcji. Optymalną wartością tego wskaźnika jest 0,2.

Wskaźniki dynamiczne

Wskaźniki dynamiczne można wyliczyć na podstawie dokumentów zestawiających wartości przepływów pieniężnych. Takim dokumentem jest przede wszystkim rachunek przepływów pieniężnych. Nie jest on jednak obligatoryjną częścią sprawozdania finansowego dla każdego przedsiębiorstwa, a jedynie dla tych podlegających obowiązkowi badania sprawozdania przez biegłego rewidenta. Do wskaźników dynamicznych zaliczamy wskaźniki wydajności gotówkowej i wystarczalności gotówki.

Wskaźniki wydajności gotówkowej.

Wyróżniamy cztery podstawowe wskaźniki wydajności gotówkowej:

1. wydajności gotówkowej sprzedaży = przepływy pieniężne netto z działalności operacyjnej / (przychody ze sprzedaży + pozostałe przychody operacyjne);

2. wydajności gotówkowej zysku operacyjnego = przepływy pieniężne netto z działalności operacyjnej / zysk operacyjny;

3. wydajności gotówkowej aktywów całkowitych = przepływy pieniężne netto z działalności gospodarczej / aktywa;

4. wydajności gotówkowej aktywów obrotowych = przepływy pieniężne netto z działalności gospodarczej / aktywa obrotowe.

Interpretacja: wskaźnik pokazuje wydajność danej grupy przepływów pieniężnych, np. wskaźnik wydajności gotówkowej sprzedaży równy 0,17 oznacza, że 1 zł ze sprzedaży generuje 0,17 zł przepływów operacyjnych, a wskaźnik wydajności gotówkowej zysku operacyjnego równy 0,22 oznacza że 1 zł zysku generuje 0,22 zł przepływów operacyjnych.
W przedsiębiorstwie cechującym się dobrą kondycją finansową, dynamiczne wskaźniki płynności powinny być dodatnie.

Wskaźniki wystarczalności gotówki.

Wskaźniki te służą do oceny generowanych przez przedsiębiorstwo przepływów pieniężnych pod kątem ich wystarczalności do pokrywania wydatków.

Wyróżniamy cztery podstawowe wskaźniki wystarczalności gotówki:

1. wystarczalność gotówki na spłatę zobowiązań = przepływy pieniężne netto z działalności gospodarczej / zobowiązania;

2. wystarczalność gotówki na spłatę zobowiązań krótkoterminowych = przepływy pieniężne netto z działalności gospodarczej / zobowiązania krótkoterminowe;

3. wystarczalność gotówki na wydatki inwestycyjne = przepływy pieniężne netto z działalności gospodarczej / wydatki inwestycyjne;

4. wystarczalność gotówki ogółem = przepływy pieniężne netto z działalności gospodarczej / spłaty kredytów i pożyczek + wydatki na zakup WNiP i rzeczowych aktywów trwałych.

Wyższa od 1,0 wartość wskaźnika wystarczalności gotówki ogółem oznacza wystarczalność wypracowanej nadwyżki pieniężnej. W przypadku spadku wskaźnika poniżej 1,0, oznacza to, że przedsiębiorstwo musi korzystać z zewnętrznych źródeł finansowania.

Wskaźniki uzupełniające

Dodatkowymi wskaźnikami płynności finansowej są wskaźniki kapitału pracującego.

Wskaźnik kapitału pracującego

wskaźnik kapitału pracującego = aktywa obrotowe - zobowiązania krótkoterminowe

Wartość kapitału obrotowego powinna być dodatnia. Nie on jednak być zbyt wysoki, ponieważ oznaczałoby to, że w posiadaniu przedsiębiorstwa jest zbyt dużo aktywów obrotowych. To oznacza z kolei zbyt wysokie zapasy, trudne do ściągnięcia należności lub nadmiar środków pieniężnych.

Wskaźnik udziału kapitału pracującego w aktywach ogółem

wskaźnik udziału kapitału pracującego w aktywach ogółem = kapitał obrotowy netto / aktywa ogółem

W przypadku krótkiego cyklu produkcyjnego wartość tego wskaźnika powinna być niska, natomiast w przypadku długiego cyklu - wyższa.
Rachunek przepływów pieniężnych cz. 2. Jak interpretować przepływy?

Znając już budowę i zasady sporządzania rachunku przepływów pieniężnych, przystąpimy teraz do jego analizy. Szczególną uwagę zwrócimy na znak przepływów oraz często zaniedbywaną analizę wskaźnikową cash flow

Analiza wstępna – znak przepływów

Przy analizowaniu rachunku przepływów pieniężnych możliwe jest kilkanaście kombinacji otrzymanych z przepływów (+/-) z działalności operacyjnej, inwestycyjnej, finansowej oraz przepływów razem.

Prezentuje to tabela poniżej.

Tabela. Interpretacja rachunku przepływów pieniężnych (przepływy pieniężne netto)

 

Przypadek	z działalności operacyjnej	z działalności inwestycyjnej	z działalności finansowej	Razem
1	+	+	+	+
2	+	+	-	+
3	+	+	-	-
4	+	-	+	+
5	+	-	+	-
6	+	-	-	+
7	+	-	-	-
8	-	+	+	+
9	-	+	+	-
10	-	+	-	+
11	-	+	-	-
12	-	-	+	+
13	-	-	+	-
14	-	-	-	-

Oto przykładowe wnioski, jakie można wyciągnąć, interpretując rachunek przepływów pieniężnych:

• przypadek 1 – firma charakteryzuje się wysoką płynnością finansową,

• przypadek 2 – firma pokrywa koszty zaciągniętych wcześniej zobowiązań (kredytów) z wypracowanych środków na działalności operacyjnej oraz ze sprzedaży zbędnego majątku,

• przypadek 3 – sytuacja jak powyżej z tą różnicą, że środków z działalności operacyjnej i inwestycyjnej nie wystarczy na spłatę zaciągniętych zobowiązań,

• przypadek 4 – działalność inwestycja finansowana jest z podstawowej działalności oraz zaciąganych zewnętrznych źródeł finansowania; łączne przepływy wskazują na dalszą możliwość inwestowania,

• przypadek 5 – sytuacja jak powyżej; zakres inwestycji przekracza wygenerowane środki pieniężne,

• przypadek 6 – bardzo dobra sytuacja firmy pozwala dokonywać ciągłych inwestycji i spłacać zobowiązania (kredyty),

•  przypadek 7 – jest sygnałem zbliżających się trudności płatniczych,

• przypadek 8 – finansowanie działalności operacyjnej zaciąganiem kolejnych finansowych zobowiązań i sprzedażą majątku; dodatnie łączne przepływy świadczą o prawdopodobnej kontynuacji tego trendu w dalszych okresach,

• przypadek 9 – niewystarczająca ilość kredytów i sprzedawanego majątku na finansowanie niedoboru środków na działalności operacyjnej,

• przypadek 10 – brak możliwości zaciągania kolejnych kredytów; spłata dotychczasowych finansowana jest ze sprzedaży majątku,

• przypadek 11 – sytuacja jak wyżej; niewystarczająca ilość majątku potrzebnego do spłaty kredytów i ujemnego wyniku na działalności operacyjnej,

•  przypadek 12 – firma najprawdopodobniej jest w fazie rozwoju; znaczny dopływ środków pieniężnych z zewnątrz,

• przypadek 13 – sytuacja jak wyżej, niezbędne jest dalsze dofinansowanie,

• przypadek 14 – tendencja bardzo niekorzystna – możliwość bankructwa.

Należy pamiętać, że nie jest to lista zamknięta, gdyż powodów i skutków występowania dodatnich (+) lub ujemnych (-) przepływów pieniężnych jest zdecydowanie więcej.

Analiza szczegółowa – wskaźniki

Analiza wskaźników przepływów pieniężnych jest doskonałym narzędziem pozwalającym interpretować płynność firmy. Analiza wskaźnikowa zostanie zaprezentowana na przykładzie liczbowym.

Tabela. Wybrane pozycje finansowe

	Rok ubiegły	Rok bieżący
Przepływy pieniężne z  działalności operacyjnej	4.651	5.650
Przepływy pieniężne z działalności inwestycyjnej: wpływy; wydatki	-2.822      198 -3.020	-1.105      421 -1.526
Przepływy pieniężne z działalności finansowej : wpływy; wydatki	-814     86 -900	2.329 2.929  -600
Przepływy pieniężne netto, razem	1.015	6.874
Przychody ze sprzedaży	47.565	53.936
Amortyzacja	843	865
Zysk z działalności operacyjnej	1.793	1.509
Kapitał własny	16.290	16.488
Zadłużenie ogółem	21.654	23.460
Aktywa ogółem	37.944	39.948

Wskaźniki działalności operacyjnej

W tabeli zaprezentowano najważniejsze wskaźniki opisujące działalność operacyjną.

Pierwszy z nich informuje nas, jaki jest udział przepływów pieniężnych z działalności operacyjnej w stosunku do przepływów pieniężnych ogółem. Podobny wskaźnik został obliczony dla pozostałych dwóch grup w przepływach. Uzyskane wielkości pokazują, jak znacząca jest dana grupa. W naszym przykładzie zdolność do generowania operacyjnych przepływów wynosi 0,82, a zatem jest to najważniejsza grupa rachunku przepływów pieniężnych.

Wskaźnik pieniężnej wydajności sprzedaży pokazuje, jaka średnio w danym okresie sprzedaż dokonywana jest w formie pieniężnej. W naszym przykładzie tylko co dziesiąta złotówka natychmiast trafia do kasy przedsiębiorstwa – reszta przybiera formę różnego rodzaju kredytowania.

Następny ze wskaźników jest relacją operacyjnych środków pieniężnych do wypracowanego zysku operacyjnego. Wysoki poziom wskaźnika wskazuje na prawidłowe gospodarowanie środkami pieniężnymi.

Następne dwa wskaźniki pokazują, jaki jest zwrot z zainwestowanych aktywów oraz kapitałów własnych. Jest to informacja o tym, ile operacyjnych środków zostało wypracowane z zainwestowanej jednostki kapitału. W naszym przykładzie odpowiednio 14,1 proc. aktywów oraz 34,3 proc. kapitału własnego. A zatem zwrot zainwestowanych 100 jednostek kapitału własnego przyniósł nadwyżkę w wysokości 34,3 jednostek.

Operacyjny wskaźnik płynności informuje natomiast o zdolności do bieżącego regulowania zadłużenia. W stosunku do roku ubiegłego obserwujemy wzrost tego wskaźnika (z 21,5 proc. do 24,1 proc.), co jest zjawiskiem pozytywnym i wskazuje na wyraźną poprawę kondycji finansowej.

Analizie należy również poddać, jaka część przepływów operacyjnych wynika z amortyzacji. Im wyższa wielkość tego udziału, tym większa zależność wyniku na działalności operacyjnej od czynnika, na który firma nie ma wpływu. Pożądany jest zatem jak najniższy poziom tego wskaźnika.

Tabela. Wskaźniki działalności operacyjnej

Wskaźnik	Metodyka liczenia	Rok ubiegły	Rok bieżący
Wskaźnik zdolności do generowania operacyjnych przepływów netto	przepływy pieniężne z działalności operacyjnej / przepływy pieniężne razem	4,58	0,82
Wskaźnik operacyjnej sprzedaży wydajności	Wskaźnik operacyjnej sprzedaży wydajności	9,8%	10,5 %
Wskaźnik relacji do zysku operacyjnego	przepływy pieniężne z działalności operacyjnej / zysk z działalności operacyjnej	259,3%	374,5%
Wskaźnik pieniężnej wydajności aktywów	przepływy pieniężne z działalności operacyjnej / aktywa ogółem	12,3%	14,1%
Stopa reinwestycji kapitału własnego	przepływy pieniężne z działalności operacyjnej / kapitał własny	28,6%	34,3%
Operacyjny wskaźnik zadłużenia	przepływy pieniężne z działalności operacyjnej / zadłużenie ogółem	21,5%	24,1%
przepływy pieniężne z działalności operacyjnej / zadłużenie ogółem	amortyzacja / przepływy pieniężne z działalności operacyjnej	18,1%	15,3%

 
Wskaźniki działalności inwestycyjnej

Druga grupa wskaźników, o znacznie mniejszym znaczeniu dla zarządzania finansami, została oparta na przepływach pieniężnych z działalności inwestycyjnej. Należy tutaj przede wszystkim poddać analizie poniesione w okresie wydatki inwestycyjne i ich relację do wydatków ogółem oraz przepływy z działalności operacyjnej. Wskazane jest, aby wydatki inwestycyjne były jak najwyższe, a zatem i zadowalający jest wysoki poziom tego wskaźnika.

Tabela. Wskaźniki działalności inwestycyjnej

Wskaźnik	Metodyka liczenia	Rok ubiegły	Rok bieżący
Wskaźnik zdolności do generowania inwestycyjnych przepływów netto	przepływy pieniężne z działalności inwestycyjnej / przepływy pieniężne razem	-2,78	-0,16
Udział wydatków inwestycyjnych w wydatkach ogółem	wydatki inwestycyjne / wydatki ogółem	77,0	138,1%
Wskaźnik pokrycia wydatków inwestycyjnych	przepływy pieniężne z działalności operacyjnej/wydatki inwestycyjne	64,9%	27,0%

Wskaźniki działalności finansowej

Ostatnią grupą są wskaźniki charakteryzujące przepływy finansowe. Pokazują one pozycję działalności finansowej w całych przepływach oraz relację wpływów i wydatków z tego tytułu. Wyraźna zmiana wskaźnika wystarczalności działalności finansowej z poziomu 0,10 w ubiegłym roku do 4,88 w bieżącym roku pokazuje, że firma rozpoczęła spłatę zaciągniętego wcześniej długu.

Analiza przepływów pieniężnych jest tylko uzupełnieniem podstawowej analizy wskaźnikowej. Może jednak dostarczać dodatkowych informacji o sposobie korzystania z posiadanych przez firmę środków pieniężnych.

Tabela .  Wskaźniki działalności finansowej

Wskaźnik	Metodyka liczenia	Rok ubiegły	Rok bieżący
Wskaźnik zdolności do generowania finansowych przepływów netto	Przepływy pieniężne z działalności finansowej / przepływy pieniężne razem	-0,80	0,34
Wystarczalność działalności finansowej	Wpływy z działalności finansowej / wydatki	0,10	4,88

Jak pokazuje doświadczenie i praktyka ostatnich lat – tylko analiza przepływów pieniężnych pozwala szybko wykryć zbliżające się problemy płatnicze firmy.

ANALIZA PRZEPŁYWÓW PIENIĘŻNYCH CASH FLOW.

W każdym przedsiębiorstwie w wyniku prowadzonej działalności gospodarczej notuje się wypływy gotówki z przedsiębiorstwa i wpływy gotówki do przedsiębiorstwa. Cash flow jest rozrachunkiem tych przepływów pieniężnych. Rachunek ten jest więc zestawieniem wpływów i wypływów gotówkowych w firmie. Na podstawie tego rozrachunku możemy obliczyć nadwyżkę wpływów nad wypływami czyli nadwyżkę gotówki w przedsiębiorstwie za badany okres.

Działalność przedsiębiorstwa dzieli się na 3 dziedziny:

• Operacyjną;

• Inwestycyjną;

• Finansową.

Rachunek przepływów pieniężnych jest sumą przepływów w obrębie tych dziedzin. Działalność operacyjna w przedsiębiorstwie ma największy zakres. Odnosi się do działalności do której przedsiębiorstwo zostało powołane. Polega więc na zakupie czynników produkcji oraz sprzedaży wyrobów, usług i innych składników majątku. Działania te wpływają na zwiększenie lub zmniejszenie zapasów, należności, zobowiązań oraz na osiąganie zysku i ponoszenie kosztu amortyzacji. Działalność inwestycyjna polega na zakupie i sprzedaży rzeczowych składników majątku trwałego, wartości niematerialnych i prawnych oraz finansowych składników majątku trwałego. Działalność finansowa przedsiębiorstwa związana jest ze zmianami kapitału akcyjnego lub zapasowego, z rozliczeniem osiągniętego zysku, np. wypłata dywidendy oraz pozostawienie zysków w przedsiębiorstwie, a także zaciąganiem i spłatą kredytów lub pożyczek. Rozliczenie przepływów pieniężnych Cash flow można przeprowadzić metodą bezpośrednią lub pośrednią. Odmienność tych metod ma jedynie odniesienie do toku ustaleń przepływów w działalności operacyjnej. W Polsce stosuje się przede wszystkim metodę pośrednią która ma większe walory informacyjno-analityczne. Metoda pośrednia jest w pewnym stopniu uproszczeniem metody bezpośredniej. Wychodzi się z niej od syntetycznej wielkości zysku i amortyzacji roku bieżącego. W dalszej części przepływów ustala się salda, zwiększenia lub zmniejszenia zasobów pieniężnych w każdym z 3 rodzajów działalności przedsiębiorstwa. Podsumowując saldo ogólne, jest ono saldem z tych 3 rodzajem działalności przedsiębiorstwem saldo ogólne następnie korygowane jest o środki pieniężne na początek roku obrotowego.

Wskaźniki siły finansowej przedsiębiorstwa.

Wskaźnik przepływów pieniężnych do obrotu =

Cash flow x 100%

---------------------------------

Przychód ze sprzedaży

Określa jaki procent przychodów ze sprzedaży pozostaje do swobodnej dyspozycji przedsiębiorstwa. Przyjmuje się, że wartość tego wskaźnika powinna oscylować w przedziale od 5 do 13%.

Stopień finansowania wewnętrznego inwestycji =

Cash flow x 100%

-------------------------------------------------

Środki przeznaczone na inwestycję

Poziom tego wskaźnika wynoszący 100% oznacza, że nadwyżka środków finansowych wystarcza na zewnętrzne sfinansowanie inwestycji. Jego wartość powyżej 100% wskazuje, że nadwyżka środków finansowych przewyższa potrzeby finansowania inwestycji a poniżej 100% świadczy, że do finansowania inwestycji konieczny jest udział środków pochodzących z zewnątrz.

Stopa zwrotu kapitału =

Cash flow x 100%

--------------------------------

Kapitały własne

Określa w jakim procencie zwraca się w ciągu roku kapitał własny w postaci nadwyżki środków pieniężnych.

Dynamiczny stopień płynności =

Cash flow x 100%

--------------------------------------------

Zobowiązania krótkoterminowe

Informuje w jakim procencie zobowiązania krótkoterminowe mogą zostać pokryte przez nadwyżkę finansową.

Wskaźniki wystarczalności gotówki.

Wskaźnik ogólny wystarczający gotówki =

Środki pieniężne netto z działalności operacyjnej

-----------------------------------------------------------

Spłata zobowiązań + inwestycje + wypłata dywidend

Rosnący poziom wskaźnika świadczy o możliwościach pokrycia potrzeb finansowych przedsiębiorstwa z wygospodarowanych środków pieniężnych.

Wskaźnik udziału amortyzacji w przyroście środków pieniężnych z działalności operacyjnej =

Amortyzacja

------------------------------------------------------------------

Środki pieniężne netto z działalności operacyjnej

Wysoki udział wskaźnika oznacza, że amortyzacja odgrywa dużą rolę w osiągniętej nadwyżce środków pieniężnych powinno zachęcać przedsiębiorstwo do działań inwestycyjnych.

Wskaźniki wydajności gotówkowej:

Sprzedaży =

Środki pieniężne netto z działalności operacyjnej

----------------------------------------------------------------------

Przychody ze sprzedaży

Majątku =

Środki pieniężne netto z działalności operacyjnej

----------------------------------------------------------------------

Majątek ogółem

Na pozytywną ocenę zasługuje wysoki poziom tych wskaźników i rosnąca ich tendencja.

Przepływy pieniężne można rozpatrywać za okresy przeszłe czyli retrospektywnie (ex post) lub za okresy przyszłe czyli prospektywnie (ex ante). Ujęcie retrospektywne daje obraz o środkach pieniężnych w przedsiębiorstwie na określony moment bilansowy a ujęcie prospektywne określa przewidywany ruch środków pieniężnych w okresach przyszłych. Ujęcie prospektywne jest więc podstawą gospodarowania płynnymi aktywami oraz planowania bilansowego zaś prospektywne przepływy wchodzą zazwyczaj w ramy biznes planów. Opracowane prognozy dają orientację o przewidywanych środkach pieniężnych w celu najkorzystniejszego ich zagospodarowania oraz o ewentualnie zagrażającym niedoborze środków.

Analiza wskaźnikowa.

Analiza wskaźnikowa jest częścią analizy finansowej, będącą rozwinięciem analizy wstępnej sprawozdań finansowych. Zadaniem analizy wskaźnikowej jest dostarczenie informacji o operacjach gospodarczych, funkcjonowaniu przedsiębiorstwa, a przede wszystkim jego kondycji finansowej. Informacje te są wykorzystywane przez kierownictwo w procesie zarządzania, a także przez otoczenie przedsiębiorstwa: kredytodawców, kontrahentów, inwestorów, audytorów itp.

Charakterystyka.

Analiza ta jest rodzajem badania ilościowego i oparta jest na wskaźnikach, przedstawiających relacje określonych wielkości finansowych, ważnych z punktu widzenia ich wzajemnych związków. Wybór wskaźników możliwych do obliczenia na podstawie danych finansowych przedsiębiorstwa jest bardzo szeroki. Nadmiar wskaźników może jednak zawikłać przeprowadzaną analizę, stąd w krajach gospodarki rynkowej stosuje się na ogół ograniczony zestaw najbardziej efektywnych indykatorów, umożliwiających scharakteryzowanie różnych aspektów funkcjonowania przedsiębiorstwa. Analiza wskaźnikowa wykonywana jest w oparciu o dokumenty sprawozdawczości finansowej przedsiębiorstwa, uwzględniając w szczególności wielkości ekonomiczne ujęte w bilansie i rachunku zysków strat. Przy obliczaniu wskaźników ważne jest uwzględnienie istotnej różnicy między bilansem, który obrazuje stan finansów przedsiębiorstwa na dzień sporządzenia oraz rachunkiem zysków i strat, który prezentuje dane za okres poprzedzający dzień bilansowy. Przy konstruowaniu wskaźników składających się z wielkości pochodzących z obu tych dokumentów, należy uwzględnić wprost wartość z rachunku zysków i strat oraz średnią arytmetyczną wartości z dnia otwarcia i dnia zamknięcia bilansu. Wyznaczone wielkości wskaźników oceniane są poprzez przyrównanie do ustalonych norm, wyrażonych przedziałami wartości lub wartościami brzegowymi, a także poprzez ich analizę poziomą, kiedy ocenia się zmianę wskaźników w kolejnych okresach, w tym w szczególności tendencję tych zmian. W interpretacji stosuje się również ocenę uzyskanych wartości na tle branży, w której działa przedsiębiorstwo. Jest to szczególnie istotne z uwagi na fakt, że przyjmowane w literaturze przedmiotu normy wskaźników szacowane są dla wszystkich przedsiębiorstw, działających w różnych branżach, w różnych krajach. Przeprowadzając analizę wskaźnikową należy uwzględnić możliwość braku porównywalności uzyskiwanych wartości, wynikającą bądź ze zmiany warunków makroekonomicznych w gospodarce, bądź z różnic w konstrukcjach poszczególnych wskaźników. Stosowane w literaturze nazewnictwo obszarów analizy wskaźnikowej, w których klasyfikowane są wskaźniki analityczne, nie jest jednolite.

Autor	Stosowane nazewnictwo obszarów analizy
	Zdolność do regulowania zobowiązań	Poziom zadłużenia	Wyniki finansowe	Sprawność działania na rynku	Wartość rynkowa
Bolesław Wersty	Płynność	Zadłużenie	Rentowność	Sprawność zarządzania aktywami	Wartość rynkowa
Maria Sierpińska, Tomasz Jachna	Płynność	Zadłużenie	Rentowność	Sprawność działania	Rynkowa wartość akcji i kapitału
Eddie McLaney	Płynność	Wspomaganie kapitałowe	Zyskowność	Aktywność
Lech Bednarski	Płynność		Rentowność	Obrotowość
		Wspomaganie finansowe
Witold Bień	Płynność	Wypłacalność finansowa	Rentowność		Efektywność akcji
Grzegorz Gołębiowski, Agnieszka Tłaczała	Płynność	Zdolność do obsługi zadłużenia	Rentowność	Sprawność działania	Ocena celowości inwestowania w akcje
Lucyna	Płynność	Stopień
Kowalczyk		zadłużenia	Zyskowność	Sprawność działania	Pozycja firmy na rynku kapitałowym
Pauline Weetman	Płynność i aktywa bieżące	Dźwignia finansowa	Dokonania przedsiębiorstwa	-	-
Tadeusz Waśniewski, Wanda Skoczylas	Płynność	Niezależność finansowa	Rentowność	-	-
Robert Kowalak	Płynność	Zadłużenie	Rentowność	Aktywność i obrotowość	Efektywność rynkowa
Małgorzata Zaleska	Płynność	Zadłużenie	Efektywność	Aktywność	Ocena rynkowa akcji i kapitału
Artur Hołda	Płynność	Zadłużenie	Zyskowność	Obrotowość

Wskaźniki zdolności do regulowania zobowiązań (płynności).

Wskaźniki te umożliwiają analizę płynności finansowej przedsiębiorstwa, tj. jego zdolności do regulowania zobowiązań krótkoterminowych tzn. takich, które są płatne w terminie 1 roku.

aktywa bieżące Wskaźnik płynności bieżącej = ——————— Pasywa bieżące

Wskaźnik płynności bieżącej, CR (ang. current ratio) określa, ile razy aktywa bieżące będące w dyspozycji przedsiębiorstwa pokrywają jego bieżące zobowiązania wobec osób trzecich – dostawców, pracowników, budżetu państwa, instytucji publicznoprawnych etc., a także kredyty krótkoterminowe i raty kredytów długoterminowych. W celu wyznaczenia poziomu aktywów bieżących należy skorygować aktywa obrotowe o niepłynną część stanu zapasów (np. zaliczki na poczet dostaw, produkty i towary nie znajdujące nabywców itp.), wartość należności nieściągalnych i spornych, różnicę pomiędzy ceną nabycia a bieżącą ceną papierów wartościowych, stan środków pieniężnych w drodze, poziom blokady środków pieniężnych na rachunku, wynikający z umowy z bankiem i długość zamrożenia nakładów w rozliczeniach międzyokresowych. Wyznaczenie poziomu bieżących aktywów i pasywów możliwe jest wyłącznie przez samo przedsiębiorstwo, ponieważ informacje niezbędne do korekty aktywów i pasywów obrotowych nie są prezentowane w dokumentach sprawozdawczości finansowej. Z tego powodu przy wyznaczaniu poziomu tych wskaźników stosuje się nieskorygowane wartości aktywów obrotowych i zobowiązań krótkoterminowych lub zmodyfikowaną postać wskaźnika płynności bieżącej CR.

zapasy+należności+środki pieniężne+inne aktywa bieżące

zobowiązania bieżące

Optymalna wysokość tego wskaźnika powinna zawierać się w przedziale domkniętym. Wskaźnik CR poniżej 1,2 wskazuje na zagrożenie zdolności przedsiębiorstwa do regulowania swoich bieżących zobowiązań, co może bezpośrednio wpływać na sprawność prowadzenia przez przedsiębiorstwo działalności gospodarczej. Wskaźnik CR wyższy niż 2,0 świadczy zaś o nadpłynności przedsiębiorstwa, tj. o złym gospodarowaniu.

aktywa bieżące – zapasy – rozliczenia międzyokresowe Wskaźnik płynności szybkiej = —————————————————————— pasywa bieżące

Wskaźnik płynności szybkiej, QR (ang. quick ratio) określa, ile razy aktywa bieżące o wysokim stopniu płynności, będące w dyspozycji przedsiębiorstwa, pokrywają jego bieżące zobowiązania wobec osób trzecich. Wskaźnik ten jest wobec wskaźnika CR skorygowany o najmniej płynne aktywa obrotowe, tj. zapasy i rozliczenia międzyokresowe czynne.

Optymalna wysokość tego wskaźnika powinna wynosić 1,0, tj. pasywa bieżące powinny być w całości pokryte aktywami bieżącymi o wysokim stopniu płynności. W przypadku przedsiębiorstw charakteryzujących się szybką rotacją aktywów (np. handlowych) norma ta jest obniżona do poziomu 0,7. Niska wartość tego wskaźnika może świadczyć o problemach w zakresie płynności, wysoka zaś o nieproduktywnym nagromadzeniu środków pieniężnych i/lub występowaniu wysokiego stanu należności, co może mieć niekorzystny wpływ na wyniki przedsiębiorstwa.

środki pieniężne Wskaźnik płynności gotówkowej = ———————————— pasywa bieżące

Wskaźnik ten określa, ile razy środki pieniężne będące w dyspozycji przedsiębiorstwa (w kasie lub na rachunku bankowym) pokrywają jego bieżące zobowiązania wobec osób trzecich.

Optymalna wysokość tego wskaźnika wynosi 0,2. Wskaźnik ten nie odgrywa istotnej roli przy ustalaniu płynności przedsiębiorstwa, ponieważ w myśl reguł zarządzania finansami, środki pieniężne powinny być ograniczone do minimum, gdyż tylko aktywa zaangażowane w obrocie generują wynik finansowy.

kapitał obrotowy Kapitał obrotowy w dniach obrotu = ——————————— x 360 dni sprzedaż netto

Wskaźnik ten określa liczbę dni obrotu, na jaką wystarcza kapitał obrotowy. Poziom kapitału obrotowego w dniach maleje przy zwiększeniu sprzedaży, stąd aby uchronić przedsiębiorstwo przed utratą płynności, należy zwiększać kapitał obrotowy proporcjonalnie do obrotu.

Wskaźniki poziomu zadłużenia.

Wskaźniki zadłużenia charakteryzują z jednej strony stopień zadłużenia przedsiębiorstwa, a z drugiej jego zdolność do spłaty zobowiązań.

Wskaźnik ogólnego zadłużenia

zobowiązania ogółem Wskaźnik ogólnego zadłużenia = ———————————— aktywa ogółem

Wskaźnik ogólnego zadłużenia, DR - (ang. debt ratio) określa, jaki jest udział kapitałów obcych w finansowaniu aktywów przedsiębiorstwa.

Przyjęty, dopuszczalny poziom zaangażowania kapitałów obcych w aktywach przedsiębiorstwa mieści się w przedziale. Wskaźnik poniżej 0,57 może być interpretowany jako nieracjonalne zarządzanie źródłami finansowania, natomiast wskaźnik na poziomie wyższym niż 0,67 świadczy o wysokim ryzyku utraty przez przedsiębiorstwo zdolności do spłaty długów. W przedsiębiorstwach charakteryzujących się wyjątkowo złą sytuacją ekonomiczno-finansową wskaźnik ogólnego zadłużenia osiąga wartość większą od 1.

zobowiązania długoterminowe Wskaźnik zadłużenia długoterminowego = ————————————————— kapitał własny

Wskaźnik ten, zwany też wskaźnikiem długu, wskaźnikiem ryzyka lub wskaźnikiem dźwigni, informuje o poziomie pokrycia zobowiązań długoterminowych kapitałami własnymi. Zgodnie z normą dla tego wskaźnika, jego wysokość powinna zawierać się w przedziale zamkniętym . W przypadku przekroczenia przez ten wskaźnik poziomu 1,0 przedsiębiorstwo uważa się za silnie zadłużone.

zobowiązania ogółem Wskaźnik zadłużenia kapitałów własnych = ——————————— kapitał własny

Wskaźnik ten informuje o poziomie zadłużenia kapitałów własnych przedsiębiorstwa i zarazem relację kapitałów obcych do kapitałów własnych jako źródeł finansowania przedsiębiorstwa. Przyjmuje się, że wielkość tego wskaźnika nie powinna być wyższa niż 1,0 dla przedsiębiorstw dużych i średnich oraz 3,0 dla przedsiębiorstw małych.

wynik finansowy netto Wskaźnik pokrycia obsługi długu z wyniku finansowego netto = ——————————— raty kapitałowe + odsetki

Wskaźnik ten określa, ile razy wynik finansowy netto pokrywa obsługę rat kapitałowych i odsetek. W przedsiębiorstwie o prawidłowej sytuacji finansowej wskaźnik ten powinien być większy od 1,0.

wynik finansowy brutto + odsetki Wskaźnik pokrycia obsługi długu z EBIT-u = ———————————————————— raty kapitałowe + odsetki

Wskaźnik ten informuje, ile razy zysk przed odliczeniem podatków i odsetek pokrywa spłatę rat kapitałowych i odsetek, czyli w jakim stopniu zysk zapewnia obsługę długu. Wartość minimalna tego wskaźnika wynosi 1,2. Bank Światowy przyjmuje, że powinien on wynosić więcej niż 1,3.

wynik finansowy netto + amortyzacja Wskaźnik pokrycia obsługi długu z cash flow = —————————————————— raty kapitałowe + odsetki

Wskaźnik ten określa, pokrycie obsługi długu z nadwyżki finansowej netto. Optimum dla tego wskaźnika wynosi 1,5, tj. suma zysku przed opodatkowaniem wraz z amortyzacją powinna być o co najmniej 50% wyższa od rocznej raty kredytu wraz z odsetkami.

wynik finansowy brutto + odsetki Wskaźnik pokrycia zobowiązań odsetkowych = —————————————————— odsetki

Wskaźnik ten określa zdolność przedsiębiorstwa do terminowej spłaty odsetek. Jeżeli zarówno odsetki, jak i raty kapitałowe muszą być płacone jednocześnie, nie ma potrzeby uwzględniania tego wskaźnika w wykonywanej analizie.

Wskaźniki związane z wynikiem finansowym (rentowności)

Rentowność

Wskaźniki rentowności są silnie powiązane z wynikami przedsiębiorstwa prezentowanymi w rachunku zysków i strat. Dla części wskaźników z tej kategorii, odnoszących się do zysku, nie istnieją specyficzne normy. Zakłada się, że celem działalności przedsiębiorstwa jest generowanie zysku, tak więc każdy ze wskaźników odnoszących się do niego nie powinien przyjmować wartości niedodatnich.

zysk bieżący Wskaźnik pokrycia straty z lat ubiegłych zyskiem bieżącym = —————————— x 100% strata z lat ubiegłych

Wielkość wskaźnika większa od 100% wskazuje, że przedsiębiorstwo całkowicie pokryło straty z lat ubiegłych. Wskaźnik w przedziale otwartym (0%-100%) wskazuje, że przedsiębiorstwo pokryło część straty. Jeżeli wskaźnik ten przyjmuje wartość 0% oznacza to, że nie generuje ono zysku bieżącego i nie jest w stanie pokryć strat z lat ubiegłych. W takim wypadku celowe jest również obliczenie wskaźnika pokrycia skumulowanych strat kapitałem własnym, czyli:

kapitał własny Wskaźnik pokrycia skumulowanych strat kapitałem własnym = —————————— x 100% straty z lat ubiegłych

Jeżeli wskaźnik ten nie przyjmuje wartość powyżej 100%, to sytuacja finansowa przedsiębiorstwa jest szczególnie trudna, ponieważ nie jest ono w stanie pokryć strat kapitałem własnym.

koszt uzyskania przychodów Wskaźnik operacyjności = ———————————————— x 100% przychody ze sprzedaży

Wskaźnik ten informuje o poziomie kosztów w przedsiębiorstwie. Norma dla tego wskaźnika wynosi.

wynik finansowy brutto Wskaźnik rentowności sprzedaży = ———————————————— x 100% przychody ze sprzedaży

Wskaźnik rentowności sprzedaży, ROS (ang. return on sale) określa, jaka jest rentowność sprzedaży przedsiębiorstwa, tj. jaka wielkość zysku przed opodatkowaniem przypada średnio na każdą jednostkę przychodu ze sprzedaży. Wskaźnik ten jest niezależny od stawki podatkowej, która różni się w zależności od kraju prowadzenia działalności.

Optymalna wielkość tego wskaźnika jest zależna od rodzaju działalności przedsiębiorstwa. W przedsiębiorstwach charakteryzujących się krótkim cyklem produkcyjnym i możliwością szybkiej sprzedaży rentowność może być niższa (krótki cykl to mniejsze koszty zamrożenia środków). Zasadnym jest zatem odniesienie się przy ocenie tego wskaźnika do przeciętnej rentowności w branży, w której działa badane przedsiębiorstwo.

wynik finansowy netto Wskaźnik zwrotu ze sprzedaży = ———————————————— x 100% przychody ze sprzedaży

Wskaźnik zwrotu ze sprzedaży informuje o udziale zysku netto w wartości sprzedaży. Wskaźnik ten jest zależny od stawki podatkowej. Im niższa jest wartość tego wskaźnika, tym większa wartość sprzedaży musi być zrealizowana dla osiągnięcia zysku. Wysoka wartość tego wskaźnika świadczy o wysokiej efektywności sprzedaży.

wynik finansowy Wskaźnik rentowności majątku = ——————————— x 100% aktywa ogółem

Wskaźnik rentowności aktywów, ROA (ang. return on assets) określa, jaka jest rentowność aktywów przedsiębiorstwa, tj. jaka wielkość zysku przypada na każdą jednostkę pieniężną zaangażowaną w aktywa przedsiębiorstwa. Wskaźnik ten jest uznawany za najlepszy indywidualny wskaźnik kompetencji kierownictwa w zarządzaniu.

wynik finansowy Wskaźnik rentowności kapitału własnego = ——————————— x 100% kapitał własny

Wskaźnik rentowności kapitałów własnych, ROE (ang. return on equity) wskazuje, jaka jest rentowność kapitałów własnych przedsiębiorstwa, tj. jaki jest zwrot z funduszy zainwestowanych przez jego właścicieli. Wielkość tego wskaźnika porównywana jest z rocznym zwrotem z inwestycji i jego wielkość powinna być co najmniej równa stopie inflacji, aby nie następowała dekapitalizacja w przedsiębiorstwie. W prawidłowo funkcjonującym przedsiębiorstwie zachowana jest następująca zależność: ROE > ROA > ROS.

Wskaźniki sprawności działania na rynku (aktywności)

Wskaźniki analizy aktywności przedsiębiorstwa pozwalają ocenić sprawność gospodarowania przedsiębiorstwa na rynku.

Wskaźniki płynnościowe

sprzedaży netto Wskaźnik rotacji należności = ——————————— przeciętny stan należności

Wskaźnik ten pozwala ocenić sprawność windykacji należności przez przedsiębiorstwo. Przyjmuje się, że prawidłowa wielkość tego wskaźnika powinna być nie mniejsza niż 7 i nie większa niż 10. Wskaźnik rotacji należności na poziomie niższym niż 7 oznacza, że przedsiębiorstwo zbyt długo kredytuje swoich odbiorców, natomiast na poziomie wyższym niż 10 oznacza, że przedsiębiorstwo prowadzi bardzo restrykcyjną politykę ściągania należności, co może mieć wpływ na utratę klientów.

przeciętny stan należności Wskaźnik cyklu należności = ——————————— x liczba dni badanego okresu przychody ze sprzedaży

Wskaźnik ten wskazuje, ile dni upływa od momentu sprzedaży do momentu otrzymania zapłaty (długość tzw. kredytu kupieckiego). Przy badaniu tego wskaźnika w skali roku (365 dni) jego wartość powinna się kształtować w przedziale od 37 do 52 dni.

koszty sprzedaży Wskaźnik rotacji zapasów = ——————————— przeciętny stan zapasów

Wskaźnik ten pozwala ocenić efektywność gospodarowania zapasami przez przedsiębiorstwo. Przyjmuje się, że prawidłowa wielkość tego wskaźnika powinna być nie mniejsza niż 7 i nie większa niż 10. Wskaźnik rotacji zapasów na poziomie niższym niż 7 oznacza, że przedsiębiorstwo ma problemy ze sprzedażą własnej produkcji lub towarów zakupionych w celu odsprzedaży i ponosi wysokie koszty ich magazynowania i starzenia się, natomiast na poziomie wyższym niż 10 oznacza, że przedsiębiorstwo nie jest w stanie zaspokoić popytu na swoje towary, co może mieć wpływ na problemy z realizacją zamówień.

Przy silnym zróżnicowaniu zapasów w przedsiębiorstwie, proponuje się również kalkulację wskaźników rotacji dla poszczególnych ich grup (np. zapasów gotowych).

przeciętny stan zapasów Wskaźnik cyklu zapasów = ——————————— x liczba dni badanego okresu koszty sprzedaży

Wskaźnik ten wskazuje, ile dni przedsiębiorstwo magazynuje zapasy. Przy badaniu tego wskaźnika w skali roku (365 dni) jego wartość powinna się kształtować w przedziale od 37 do 52 dni. W przypadku interpretacji tego wskaźnika pomocne jest również oszacowanie wskaźników szczegółowych, dotyczących rotacji różnych rodzajów zapasów, w szczególności: zapasów surowców i materiałów oraz zapasów wyrobów gotowych.

przeciętny stan zobowiązań krótkoterminowych Wskaźnik okresu płacenia zobowiązań = ————————————————— x liczba dni badanego okresu przychody ze sprzedaży

Wskaźnik ten określa przeciętny termin regulowania zobowiązań przez przedsiębiorstwo. Wskaźnik ten nie ma powszechnie przyjętej normy, przy czym zbyt krótki cykl zobowiązań może wskazywać na nieracjonalne zarządzanie zobowiązaniami, polegające na nie korzystaniu przez przedsiębiorstwo z nieoprocentowanego kredytu kupieckiego. Cykl zbyt długi może oznaczać zaś, że przedsiębiorstwo ma problem z regulowaniem zobowiązań bądź z powodu braku płynności, bądź w związku ze złym zarządzaniem zobowiązaniami. W obu przypadkach przedsiębiorstwo naraża się na ponoszenie kosztów odsetek ustawowych od przeterminowanych płatności. Może też mieć problemy ze współpracą z podwykonawcami lub dostawcami, co w przypadku ich istotnego udziału w prowadzeniu działalności gospodarczej przez przedsiębiorstwo, może mieć wpływ na jakość i terminowość świadczonych usług.

Wskaźnik cyklu środków pieniężnych = wskaźnik cyklu należności + wskaźnik cyklu zapasów –- wskaźnik cyklu zobowiązań

Wskaźnik ten, określany również jako cykl konwersji gotówki lub cykl kapitału obrotowego netto, informuje o czasie powrotu do przedsiębiorstwa zainwestowanych środków. Im wskaźnik cyklu środków pieniężnych jest niższy, tym korzystniejsza jest sytuacja danego przedsiębiorstwa.

Wskaźniki aktywności oparte na kosztach

koszty administracyjne Wskaźnik kontroli kosztów administracyjnych = ——————————— x 100% przychody ze sprzedaży

Wskaźnik ten informuje o udziale kosztów ogólnozakładowych w wartości sprzedaży. Jego wysokość powinna kształtować się w przedziale. W przypadku interpretacji tego wskaźnika należy odnieść się do jego poziomu średnio branżowego.

aktywa bieżące – pasywa bieżące Wskaźnik pokrycia kosztów kapitałem obrotowym = ——————————————— x 100% koszty sprzedaży – amortyzacja

Wskaźnik ten informuje o stopniu pokrycia kosztów działalności przedsiębiorstwa przez środki obrotowe.

koszty finansowe Wskaźnik poziomu kosztów finansowych = ——————————————— x 100% średni stan zobowiązań ogółem

Wskaźnik poziomu kosztów finansowych służy do porównania z zyskownością zaangażowanych w przedsiębiorstwie kapitałów. Jego wielkość zależy od wielkości zadłużenia oraz wysokości stopy procentowej kredytów.

Wskaźniki rotacji majątku

przychody ze sprzedaży Wskaźnik globalnego obrotu aktywami = ——————————————— średni stan aktywów ogółem

Wskaźnik ten określa, o ile razy sprzedaż przedsiębiorstwa jest większa od jego majątku. Jego wielkość zależy od specyfiki branży - jest on niski w przemyśle o wysokiej kapitałochłonności oraz wysoki w przedsiębiorstwach o dużym udziale pracy ludzkiej. Jest więc on szczególnie pożyteczny do porównań aktywności firm w jednej branży.

przychody ze sprzedaży Wskaźnik rotacji środków trwałych = ———————————— średni stan środków trwałych

Wskaźnik ten określa stopień generowania przychodów przez środki trwałe. W Stanach Zjednoczonych jego wartość wynosi przeciętnie 1,6. Wskaźnik ten jest przydatny do oceny przedsiębiorstw o wysokim udziale środków trwałych w majątku. Przy interpretacji tego wskaźnika należy wziąć pod uwagę, że w przypadku przedsiębiorstw dysponujących starym majątkiem trwałym, który został już zamortyzowany, wartość tego wskaźnika będzie zawyżona.

przychody ze sprzedaży Wskaźnik rotacji majątku obrotowego = —————————————— średni stan majątku obrotowego

Wskaźnik ten określa szybkość obrotu aktywów czynnych (ilość obrotów wykonanych przez środki obrotowe w jednostce czasu). Im jest on wyższy, tym lepsza jest kondycja finansowa przedsiębiorstwa.

Wskaźniki gospodarowania zasobami

przychody ze sprzedaży Wskaźnik wydajności pracy = —————————————— Przeciętna liczba zatrudnionych

Wskaźnik ten stanowi o stopniu wykorzystania pracowników, informując o wysokości przychodu ze sprzedaży przypadającego na jednego zatrudnionego. Z uwagi na specyfikę różnych branż konieczne jest porównanie wielkości tego wskaźnika z przedsiębiorstwami z tej samej branży co badane.

amortyzacja Wskaźnik stopnia finansowania przyrostu środków trwałych z amortyzacji = ——————————x100% przyrost środków trwałych

Wskaźnik ten informuje o stopniu finansowania przyrostu środków trwałych z amortyzacji.

zysk netto + amortyzacja Wskaźnik finansowania przyrostu środków trwałych z cash flow = ———————————x100% przyrost środków trwałych

Wskaźnik ten informuje o stopniu pokrycia przyrostu środków trwałych z własnych środków przedsiębiorstwa.

Wskaźniki związane z wartością rynkową akcji i kapitału

Wskaźniki te odnoszą się przede wszystkim do spółek akcyjnych.

wynik finansowy netto Wskaźnik zysku na akcję = ——————————— liczba akcji

Wskaźnik zysku na akcję, EPS (ang. earning per share) wskazuje na skalę potencjalnych korzyści akcjonariuszy, tj. ile zysku przedsiębiorstwa przypada na jedną akcję. W interpretacji tej wielkości szczególnie istotna jest ocena jego dynamiki w czasie.

kapitał własny Wskaźnik wartości księgowej akcji = ——————————— liczba akcji

Wskaźnik wartości księgowej akcji, BVS (ang. book value per share) informuje o wartości każdej akcji według zapisów bilansu.

wynik finansowy netto na 1 akcję Wskaźnik stopy zyskowności akcji = —————————————— x 100% cena rynkowa 1 akcji

Wskaźnik stopy zyskowności akcji informuje o relacji między wynikiem finansowym netto a ceną akcji. Jeżeli wartość tego wskaźnika jest niska (i mniejsza od 100%), tym w mniejszym stopniu cena akcji odzwierciedla wyniki finansowe spółki. Wskaźnik ten służy do porównań korzyści z inwestycji w różne przedsiębiorstwa.

Dywidenda na 1 akcję Wskaźnik stopy dywidendy = —————————————— x 100% cena rynkowa 1 akcji

Wskaźnik ten, zwany również wydajnością akcji, przedstawia bezpośrednie korzyści dla akcjonariuszy w postaci dywidendy. Jego poziom wynosi: w Europie Zachodniej ok. 6%, w Stanach Zjednoczonych ok. 6,5%, w Japonii ok. 1,5%.

Dywidenda na 1 akcję Wskaźnik stopy wypłaty dywidendy = ——————————— x 100% zysk netto na 1 akcji

Wskaźnik ten informuje, jaka część zysku netto jest przeznaczana na dywidendy. Im wskaźnik ten jest mniejszy, tym większa część zysku jest zatrzymywana w przedsiębiorstwie na cele rozwojowe.

cena rynkowa akcji Wskaźnik celowości inwestycji (PER) = ——————————— zysk netto na 1 akcję

Wskaźnik celowości inwestycji, PER (ang. price earnings ratio) umożliwia ocenę opłacalności inwestycji w akcje różnych firm. Określa on liczbę lat w ciągu których nastąpi teoretyczny zwrot nakładu na zakup akcji, przy założeniu osiągania przez przedsiębiorstwo zysku w przyszłości. Zakłada się, że część zysku akcjonariusz otrzyma w postaci dywidendy, a część zostanie przeznaczona na rozwój przedsiębiorstwa, co będzie odzwierciedlone we wzroście ceny rynkowej akcji.

wskaźnik PER x zysk Wskaźnik ceny giełdowej = ——————————— x liczba dni badanego okresu liczba akcji

Wskaźnik ceny giełdowej informuje o cenie akcji, powyżej której jej zakup będzie się wiązał z dużym ryzykiem braku zwrotu z inwestycji.

cena rynkowa akcji Wskaźnik ceny do kapitału własnego = ——————————— kapitał własny na 1 akcję

Wskaźnik ceny do kapitału własnego, PEQ (ang. price to equity ratio) określa relację wartości rynkowej przedsiębiorstwa do jej wartości księgowej. Niska wartość tego wskaźnika oznacza, że spółka osiąga wyjątkowo małe zyski bieżące, a jej majątek nie jest w pełni wykorzystany, mimo znacznej wartości. Stwarza więc on nadzieję na dobre wyniki w przyszłości pod warunkiem poprawy zarządzania przedsiębiorstwem.

Bibliografia

1. Grzegorz Gołębiowski, Agnieszka Tłaczała: Analiza finansowa w teorii i w praktyce. Warszawa: Difin, 2009. ISBN 978-83-7641-134-7.

2. Maria Sierpińska, Tomasz Jachna: Ocena przedsiębiorstwa według standardów światowych. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2002.ISBN 83-01-11187-9.

3. Małgorzata Zaleska: Ocena ekonomiczno-finansowa przedsiębiorstwa przez analityka bankowego. Warszawa: Szkoła Główna Handlowa. Oficyna Wydawnicza, 2002. ISBN 83-7378-004-1.

4. Robert Kowalak: Ocena kondycji finansowej przedsiębiorstwa. Gdańsk: Ośrodek Doradztwa i Doskonalenia Kadr, 2003. ISBN 83-7187-739-0.

28