Stanisław Leszczyński

Stanisław Leszczyński (1677–1766), król polski w latach 1704–09 i 1733, syn wpływowego magnata wielkopolskiego Rafała Leszczyńskiego. Podczas wojny północnej (1770–21) był w opozycji do Augusta II Mocnego. W 1704 roku został wybrany pod presją Karola XII, króla Szwecji na króla polskiego. Doszło wtedy do powstania w Polsce dwóch zwalczających się obozów – jednego, popierającego Augusta i drugiego, opowiadającego się za Stanisławem Leszczyńskim. Narastał chaos wewnętrzny, szlachta często zmieniała orientację polityczną („od Sasa do Lasa”). Jednocześnie trwająca w tym czasie wojna północna powodowała ogromne spustoszenia w Rzeczpospolitej, która stała się areną dla obcych armii. Po klęsce Szwedów pod Połtawą (1709) tron polski odzyskał August II Mocny, a Stanisław Leszczyński został zmuszony do opuszczenia kraju. W 1725 r. córka Leszczyńskiego, Maria, poślubiła króla Francji Ludwika XV. Po śmierci Augusta II (1733), dzięki poparciu swego zięcia, Stanisław Leszczyński powrócił do Polski i wybrany został na króla. Rosja i Austria nie zamierzały jednak rezygnować ze swych wpływów w Polsce. W 1734 r. doszło do wybuchu wojny sukcesyjnej polskiej. Interweniująca armia rosyjska i oddziały saskie zmusiły prawowitego króla do opuszczenia Warszawy, wprowadziły na polski tron Augusta III Sasa i pokonały popierających Leszczyńskiego konfederatów dzikowskich. Stanisław Leszczyński ponownie opuścił Polskę, nie doczekał się bowiem pomocy Francji, która jak się okazało w rzeczywistości, sprawę tronu polskiego wykorzystała jedynie jako pretekst do walki z Austrią o hegemonię w Europie. W 1736 r. Stanisław Leszczyński abdykował, ale zachował tytuł króla polskiego. Otrzymał w dożywotnie władanie księstwo lotaryńskie, gdzie był dobrym gospodarzem. Był także mecenasem sztuki. Napisał traktat polityczny „Głos wolny, wolność ubezpieczający”, w którym postulował wprowadzenie w Polsce wielu reform ustrojowych.

WAŻNE DATY: 1704-09–panowanie Stanisława Leszczyńskiego w Polsce pod protektoratem Karola XII, króla Szwecji 1709–klęska Szwedów pod Połtawą 1709–powrót Augusta II na tron polski 1733–ponowny wybór Leszczyńskiego na króla Polski 1733–początek wojny sukcesyjnej polskiej, interwencja Rosji, elekcja Augusta III 1736–abdykacja Stanisława Leszczyńskiego