STANISŁAW LESZCZYŃSKI (1677-1766)

Stanisław Leszczyński, zwany filozofem dobroczynnym, dwukrotnie wybierany na króla
Polski i dwukrotnie zmuszony do opuszczenia tronu. W swym głównym dziele pt. "Głos
wolny wolność ubezpieczający" domaga się poprawy położenia chłopów i potępia ich
niewolniczą zależność od panów, gdyż w ludzie właśnie widzi fundament, na którym
wspiera się cała Rzeczpospolita - "Jeżeli ten piedestał będzie gliniany, cała moles na nim
się wspierająca upadnie" - pisał. Domaga się czynszowania chłopa zamiast pańszczyzny,
zniesienia przywiązania do ziemi i przyznania mu prawa odwoływania się do sądów w
wypadku sporu z dziedzicem. Drugą istotną sprawą, na którą zwraca uwagę, jest
nadużywanie zasady liberum veto, która prowadzi do zrywania sejmów i sejmików. Nie
proponuje jednak jej całkowitego zniesienia, lecz ograniczenia jej stosowania do
poszczególnych spraw, a wykluczania jej w całości obrad sejmu.