Walczyć z przeciwnościami losu, czy się im poddawać? Rozważ problem i uzasadnij
swoje zdanie, odwołując się do fragmentu Ziemi obiecanej Władysława Stanisława
Reymonta i do innych tekstów kultury. Twoja praca powinna liczyć co najmniej 250
słów.

Władysław Stanisław Reymont
Ziemia obiecana

Trawiński wyszedł zgnębiony.
Idąc do Borowieckiego był prawie pewnym dobrego rezultatu prośby, bo jak każdy
człowiek w położeniu bez wyjścia, pragnienia brał za rzeczywistość, za fakt, który powinien
się był stać.
Siadł w dorożkę i kazał jechać prosto w Piotrkowską. Nie mógł nic myśleć, czuł się
rozbitym i niezdolnym już do żadnej akcji, do żadnego ruchu. Poddawał się z biernością
wyczerpania tej ostrej, przenikliwej fali goryczy, jaka mu zalewała serce. Patrzał na miasto
brudne, zadeszczone, na trotuary błotniste, zapchane ludźmi, na niezliczone kominy, co niby
topole wznosiły się nad płaszczyznami dachów i ginęły w zapadającym zmroku, znacząc
tylko swoje istnienie kłębami białych dymów tłukących się po dachach, na setki wozów
z węglem, które olbrzymim łańcuchem ciągnęły do fabryk, na platformy wyładowane
towarami, na dorożki i powozy z pośpiechem mijające się w różnych kierunkach, na te
niezliczone kantory i składy zapchane towarami, ludźmi, na ten szalony ruch, jaki był na
ulicach, na to wysilone życie wrzące dookoła.
Patrzył z rozpaczą prawie, bo czuł swoją niemoc, czuł, że chwila jeszcze, a z tego
olbrzymiego wiru, z tej maszyny nazywanej Łodzią wyleci za chwilę jak odpadek, jak miazga
wyssana i zużyta na nic, niepotrzebna temu potworowi-miastu. Patrzył z jakąś bezsilną
nienawiścią na fabryki błyskające w mroku tysiącami okien, na tę olbrzymią ulicę, która niby
kanał nakryty dymami i brudnym niebem huczała energią, rozlewała potoki świateł i tętniła
ogromną siłą życia. Ślizgał się oczami po ostrych konturach fabryk, raziły go boleśnie
elektryczne słońca zapalone nad dziedzińcami, bolał go ten szum głuchy a potężny swoją
bezustannością, co się rozlewał po ulicach z fabryk i warsztatów, bolało go to życie tak silnie
tętniące, bolała go ta straszna świadomość konania, które spostrzega ostatnim błyskiem
oczów, że tyle pozostaje jeszcze żywych! I ta świadomość przegryzała mu duszę
nieopowiedzianą zawiścią.
Nie umiał żyć w tym świecie.
Nie umiał się przystosować do otoczenia.
Tyle sił zużył, tyle mózgu, tyle zachodów, tyle kapitałów swoich i cudzych, tyle lat
pełnych udręczeń przeżył i po co?... żeby znowu zaczynać to samo od początku! znowu
stawiać gmach, który w końcu spadnie mu na głowę.
Męczył się ogromnie, nie mógł usiedzieć w dorożce, więc poszedł pieszo Piotrkowską.
[…] Nie mógł się oderwać od tej ulicy.
Utopił się w tłumie, co płynął trotuarem i pozwalał mu się pchać i nieść. Przyglądał
się bezmyślnie wystawom sklepów […] i znowu szedł zapatrzony w fabryki, w okna
oświetlone, poza którymi migotały sylwetki maszyn i ludzi; ogłuszał się powoli wrzawą
i obojętniał.

Źródło: Władysław Reymont, Ziemia obiecana, Wrocław 1996, s. 204–205.

Wprowadzenie
Temat podejmuje problem zachowania się człowieka wobec przeciwności losu, które w danym
momencie wydają się nie do pokonania. Sytuacja taka może prowadzić do biernego poddania się
wypadkom lub do stawienia im czoła.
Ustalenie stanowiska
Nie należy poddawać się przeciwnościom losu, przeciwnie – trzeba je pokonywać.
Rozwinięcie
1. Argumenty związane z tekstem danym w zadaniu (Władysław Stanisław Reymont, Ziemia
obiecana)
Charakterystyka bohatera fragmentu powieści:
– Bohatera poznajemy, gdy udaje się z prośbą o pomoc.
– Trawiński jest przytłoczony przez kłopoty, zdenerwowany. Nie umie przystosować się do
otoczenia i żyć w realiach, w których się znalazł. Świadczy o tym jego zachowanie: pozwala
się pchać tłumowi, jest rozbity i niezdolny już do żadnej akcji. Doznaje przenikliwej fali
goryczy.
Pesymistyczną wymowę sceny wzmacnia wygląd „miasta-potwora”. Jest ono brudne,
hałaśliwe, zatłoczone przez anonimowy tłum, podlegający jednostajnemu ruchowi.
Bohater to człowiek, który znalazł się w położeniu bez wyjścia. Łudzi się nadzieją, ale ma
świadomość klęski (pragnienia bierze za rzeczywistość).
2. Argumenty związane z wybranym tekstem (Jan Parandowski, Przygody Odyseusza)
Przykładem człowieka stawiającego opór przeciwnościom losu jest Odyseusz, postać
mitologiczna, król Itaki, jeden ze zdobywców Troi, wybitny żeglarz. W wyniku zemsty
Posejdona został skazany na morską tułaczkę. Zmagał się z trudnościami (sztormy, uwięzienie
przez Kirke, utrata towarzyszy). Nie poddał się im i wrócił do ojczyzny, Itaki.
Odyseusza można uznać za archetyp człowieka walczącego się z przeciwnościami losu i
pokonującego je.
3. Argumenty związane z wybranym tekstem (film w reżyserii Marcina Głowackiego, Mój biegun)
Historia oparta na faktach z życia Jana Meli, niepełnosprawnego i najmłodszego zdobywcy
obu biegunów Ziemi. Bohater walczy o powrót do normalnego życia po wypadku, w wyniku
którego stracił podudzie i przedramię.
Bohater filmu jest wzorem postępowania w sytuacjach trudnych, a nawet beznadziejnych,
którym nie należy się poddawać.
Podsumowanie
Postać ukazana w załączonym fragmencie powieści Reymonta jest osobą, która traci wiarę i siły do
walki z trudami życia. Uważam, że człowiek powinien stawiać czoła przeciwnościom, jak przywołani
przeze mnie bohaterowie. Wędrówka Odyseusza to metafora trudnego ludzkiego losu, z którym trzeba
się zmagać. Jan Mela jest młodym człowiekiem, który jest uczy, jak pokonywać zewnętrzne problemy
i własne ograniczenia.

Wskazówki do rozwiązania zadania
Uważnie przeczytaj temat i załączony tekst. Przemyśl problem zawarty w temacie, a następnie
sformułuj swoje stanowisko. Możesz sformułować inną tezę niż w konspekcie, np.:
Silna wiara w zwycięstwo oraz konsekwencja w dążeniu do celu pozwalają pokonać przeciwności
losu.
Walka z przeciwnościami losu bywa skazana na porażkę.
Ludzie podejmują walkę z przeciwnościami losu i czasem wygrywają, zdarza się też, że ponoszą
klęskę.
Aby uzasadnić swoje stanowisko, możesz wybrać różne teksty kultury – zarówno literackie (liryczne,
epickie, dramatyczne), jak i filmowe. Mogą to być utwory podejmujące problem wprost jak
omówiony w konspekcie film lub ujmujące go metaforycznie jak przywołana w konspekcie historia
mitologiczna, np.:
Jan Kochanowski, Tren XIX – albo Sen (ojciec pokonujący rozpacz po śmierci dziecka),
Adam Mickiewicz, IV cz. Dziadów (poddający się cierpieniu Gustaw),
Bolesław Prus, Lalka (walczący o własne szczęście Wokulski),
Józef Conrad, Lord Jim (dramat sumienia postaci tytułowej),
Stefan Żeromski, Ludzie bezdomni (rezygnujący z własnego szczęścia Judym, popełniający
samobójstwo Korzecki),
Władysław Reymont, Chłopi (walcząca o byt rodziny Hanka),
Albert Camus, Dżuma (przeciwstawiający się złu Rieux i Tarrou),
Andrzej Sapkowski, Wiedźmin (walczący ze złem tytułowy bohater),
Dorota Terakowska, Poczwarka (problemy życiowe Adama i Ewy),
Yann Martel, Życie Pi, także film Ang Lee (reż.) (walka Pi z przeciwnościami losu),
Maciej Pieprzyca (reż.), Chce się żyć (walczący z barierami niepełnosprawny Mateusz i jego rodzice),
Łukasz Palkowski (reż.), Bogowie (walczący o życie pacjentów Zbigniew Religa i jego zespół).
W podsumowaniu nawiąż do sformułowanego przez siebie stanowiska, które uzasadniały omówione
przykłady i sformułuj wnioski.