1. PROFILAKTYKA URAZOW, A PROMOCJA BEZPIECZENSTWA

WYPADKI I URAZY

Wypadek- to nagłe i nieoczekiwane zdarzenie związane z pracą i wywołane przyczyną zewnętrzną, które spowodowało uraz lub śmierć. Może ono nastąpić na przykład:
a)podczas wykonywania zwykłych czynności lub na czyjeś polecenie
b)w drodze między miejscem pracy, a domem

c)podczas wykonywania zwykłych czynności w interesie przełożonych

Zagrożenia wypadkowe- to wszelkie zjawiska które mogą doprowadzić do wypadku. Ma na nie wpływ środowisko materialne i organizacja pracy oraz ,w bradzo dużym stopniu niewłaściwe zachowanie człowieka. Pierwszym sygnałem są zdarzenia wypadkowe (nagłe i nieoczekiwane sytuacje),które dzięki korzystnemu zbiegowi okoliczności nie spowodowały utraty zdrowia.

Wypadek ciężki- uważa się zdarzenie,w którego następstwie człwoek doznał ciężkiego uszkodzenia ciała z utratą określonych funkcji (np.wzroku lub słuchu),wystąpiła nieuleczalna lub zagrażająca życiu choroba oraz trwała lub częściowa niezdolność do pracy.

Wypadek zbiorowy- zdarzenie, podczas którego zostały poszkodowane co najmniej dwie osoby.

Pracownik, który uległ wypadkowi, musi niezwłocznie poinformować o tym przełożonego,jeśli pozwala na to jego stan zdrowia. Natomiast pracodawca ma obowiązek:
a)zapewnić poszkodowanemu lub poszkodowanym niezbędną pomoc
b)ustalić okoliczności i przyczyny wypadku
c)natychmiast podjąć działania eliminujące zagrożenie i zapobiegające kolejnym wypadkom

Uraz (łac. trauma) –jest to uszkodzenie tkanki, narządu lub większego obszaru ciała przez działanie czynnika mechanicznego, termicznego, chemicznego, elektrycznego, itp.

Nie należy mylić urazu z obrażeniem. Uraz to samo zadziałanie z zewnątrz energii, powodujące uszkodzenie żywego ustroju. W wyniku urazów powstają obrażenia. Obrażenia się leczy, urazom można tylko zapobiegać.

Pourazowe uszkodzenia narządu ruchu wywołane urazami mechanicznymi dzieli się, ze względu na rodzaj, stopień i umiejscowienie zmian na:

1. zamknięte obrażenia tkanek miękkich

2. rany

3. złamania

4. skręcenia

5. zwichnięcia

Leczeniem obrażeń zajmują się najczęściej chirurdzy ogólni lub ortopedzi. Dziedzina medycyny zajmująca się leczeniem obrażeń pourazowych to traumatologia.

PROMOCJA BEZPIECZEŃSTWA

Idea promocji zdrowego stylu życia, w postaci edukacji prozdrowotnej, powinna rozwijać się już od najmłodszych lat i przebiegać wielopłaszczyznowo- od uświadomienia sobie istoty zdrowia do podejmowania decyzji i działań zdrowotnych.

Kluczowym pojęciem w edukacji zdrowotnej jest zdrowie. Powszechnie używana jest

definicja prezentowana przez Światową Organizację Zdrowia WHO: „Zdrowie jest to stan

dobrego fizycznego, psychicznego i społecznego samopoczucia, a nie tylko brak choroby lub

niepełnosprawności (kalectwa).”

Edukacja zdrowotna, czy szerzej rozumiane wychowanie zdrowotne.

Jej ranga i rola wzrasta coraz bardziej ze względu na zagrożenia, jakie niesie za sobą rozwijająca się cywilizacja. Zachowania zdrowotne, czyli postępowanie, działanie, które pośrednio lub bezpośrednio wpływają na zdrowie i samopoczucie człowieka, kształtują się przede wszystkim w okresie wzrastania i rozwoju.

Również na gruncie polskim pojawiło się zagadnienie wychowania zdrowotnego.

Edukację zdrowotną trudno określić jednym terminem. Wynika to stąd, iż zagadnienie

nie powstało od razu, ale rozwijało się i dojrzewało historycznie od setek lat i uzależnione

było od aktualnych potrzeb społeczeństw. Zgodnie z tradycyjnym podejściem, edukacja

zdrowotna sprowadzała się do poprawy i ochrony zdrowia poprzez stymulowanie procesem

uczenia oraz dobrowolnymi zmianami w zachowaniu. Zadaniem jej było jedynie podnoszenie

poziomu wiedzy oraz poradnictwo z zakresu zagrożeń zdrowia. Współczesna idea

wychowania zdrowotnego, główny akcent kładzie na praktyczne działanie. Wiedza

teoretyczna służyć ma jedynie nabyciu niezbędnych wiadomości koniecznych do

podejmowania konkretnych zadań z zakresu ochrony zdrowia.

Cele nadrzędne edukacji zdrowotnej formułowane są w różny sposób, w zależności od

wybranej definicji oraz koncepcji. W praktyce przyjmuje się, że podstawowym celem

edukacji zdrowotnej jest nabywanie wiedzy, kształtowanie umiejętności, przekonań i postaw

niezbędnych do zachowania i doskonalenia zdrowia własnego i innych.

Można to określić jako:

- umiejętność identyfikacji własnych potrzeb zdrowotnych;

- dostrzeganie potrzeb zdrowotnych rodziny oraz środowiska;

- umiejętność dokonywania wyborów i podejmowania decyzji na rzecz zdrowia

wobec siebie i otoczenia.

Według zreformowanego systemu oświaty, w podstawie programowej nadrzędnym

celem edukacji prozdrowotnej jest kształtowanie umiejętności dbania o swoje zdrowie. Ważnym zadaniem jest rozbudzanie zainteresowań kulturą zdrowotną,

zapewnienie warunków do harmonijnego rozwoju fizycznego, psychicznego, a także

zachowań prozdrowotnych. W klasach niższych bowiem dziecko znajduje się na etapie, w

którym jego udział w różnorodnych działaniach dotyczących zdrowia stopniowo wzrasta,

pogłębia się wiedza, świadomość oraz motywacja. Uczeń w tej fazie rozwoju jest podmiotem

wychowania, uczy się odpowiedzialności za swoje zdrowie oraz zdrowie innych.

W systemie nauczania zintegrowanego, edukacja zdrowotna nie stanowi odrębnego

przedmiotu nauczania, ponieważ treści programowe zawarte w podstawach edukacji

zdrowotnej dobierane są przez nauczycieli z tzw. bloków tematycznych bezpośrednio

związanych z obszarami edukacji zdrowotnej i uwzględniają trzy aspekty: ja i troska o mnie,

ja i moje relacje z innymi ludźmi, ja i społeczeństwo oraz ja i moje środowisko. Treści

edukacyjne na tym etapie obejmują:

- rozwój i zdrowie fizyczne i psycho- społeczne;

- higienę osobistą i otoczenia;

- bezpieczeństwo i pierwszą pomoc;

- żywność i żywienie;

- aktywność ruchową, wypoczynek, czas wolny;

- edukację do życia w rodzinie i społeczności, psychospołeczne aspekty zdrowia, życie

bez nałogów.

Warunkiem jednak skuteczności edukacji zdrowotnej jest stosowanie różnorodnych

metod oraz form pracy z dziećmi. Charakterystyczną cechą współczesnej edukacji zdrowotnej

jest również zmiana metod uczenia, z tradycyjnych, preferujących gromadzenie wiedzy w

połączeniu z niewielką aktywnością jej uczestników, do takich, które umożliwiają uczniom

praktyczne stosowanie zdobytej wiedzy w różnorodnych sytuacjach. Do najważniejszych

metod stosowanych obecnie w edukacji zdrowotnej zalicza się metody aktywne

(aktywizujące, interakcyjne), które stwarzają przestrzeń dla aktywności dziecka. W centrum

uwagi znajduje się nie program, a uczeń i jego własny proces uczenia się. Celem kształcenia,

przy zastosowaniu tej metody, jest możliwie jak najpełniejszy rozwój osobowości ucznia,

jego sprawności w sferze intelektualnej, emocjonalnej oraz społecznej i moralnej. Metoda ta

stara się rozwijać i kształcić w dziecku umiejętność samodzielnego poszukiwania, stawiania

pytań, wyrażania własnych opinii, prezentacji przemyśleń i wyników pracy. Wśród wielu

technik tego sposobu uczenia do najważniejszych zalicza się: pracę w małych grupach, burzę

mózgów, odgrywanie ról, dramę, symulacje, zdania niedokończone, studia przypadku,

dyskusję ukierunkowaną, technikę „narysuj i napisz”, techniki twórczego myślenia. Drugą,

równie ważną metodą stosowaną w nowoczesnej edukacji zdrowotnej, jest uczenie się przez

doświadczenie. Zakłada ona, że to, czego i w jaki sposób człowiek uczy się, powinno być

oparte na jego doświadczeniach, potrzebach i motywacjach. Istotne jest, aby uczący się był

w pełni gotowy do uczenia się, otwarty na nowe doświadczenia oraz miał świadomość

własnego, aktywnego udziału w całym procesie uczenia się, a nie tylko był biernym

słuchaczem.

Cykl uczenia się przez doświadczenie składa się z czterech etapów:

1. Doświadczanie- ćwiczenia, w których uczeń jest aktywny, wykonuje zadania sam lub

w małej grupie, odwołując się jednocześnie do własnych zasobów wiedzy, doświadczeń i

przeżyć;

2. Refleksja i dyskusja- autorefleksja i dyskusja w grupie na temat wyników ćwiczenia,

uczenie się przez słuchanie innych oraz obserwacje;

3. Pogłębienie, porządkowanie lub korekta wiedzy- wykład, przeczytanie tekstu lub

fragmentu podręcznika, uczenie się przez analizowanie, myślenie;

4. Własne eksperymentowanie- uczeń planuje, jak wykorzysta zdobytą wiedzę oraz

próbuje zastosować je w życiu codziennym.

W konsekwencji zastosowania powyższych metod uczniowie samodzielnie zdobywają wiedzę

i umiejętności, a nie przejmują je biernie od nauczyciela. Dominuje „uczenie się poprzez

działanie”- czyli kształcenie na zasadzie rozwiązywania problemów, samodzielne, twórcze

myślenie w dziedzinie teorii i praktyki.

Realizacja wychowania zdrowotnego w głównej mierze jest zadaniem szkoły, która

powinna krzewić różnorodne formy zdrowego, pożytecznego organizowania czasu wolnego,

wzbudzać zamiłowanie do rekreacji, kształtować nawyki higieniczno- zdrowotne.

Odkrywanie i docenianie związków pomiędzy zdrowiem a edukacją szkolną jest

szczególnie potrzebne w czasach przemian społecznych, ekonomicznych oraz politycznych.

Szkoła jest jednym z podstawowych środowisk społecznych wspierających ogół zadań

składających się na szeroko pojmowane wychowanie zdrowotne. Przekazywanie wiedzy

o zdrowiu, kształtowanie świadomych i trwałych przyzwyczajeń, umiejętności i sprawności

służących szeroko pojętemu zdrowiu, to zadania stawiane nauczycielowi we współczesnej

szkole.

EDUKACJA DO BEZPIECZEŃSTWA W SZKOLE

Problemy jakie występują w szkołach to:

*Przestępstwa i wykroczenia w szkołach oraz w bezpośrednim sąsiedztwie szkół.

*Łatwy dostęp do alkoholu i narkotyków w środowisku szkolnym.

*Niewłaściwa reakcja społeczna na przejawy zjawisk patologicznych w otoczeniu szkół.

*Niezadowalający stan współpracy osób, a także instytucji odpowiedzialnych za bezpieczeństwo w środowisku szkolnym, a zwłaszcza na linii: dyrekcje - nauczyciele – uczniowie – rodzice - Policja, niski poziom wzajemnego zaufania, co może skutkować:
    -   brakiem możliwości identyfikacji istniejących problemów,
    -   obawą, niechęcią przed rzetelnym zajęciem się niepokojącymi zjawiskami.

*Tolerancja dla zachowań patologicznych.

 

Zadania jakie należy wykonać aby zmniejszyć zagrożenie dla uczniów:

*Rzetelna analiza i identyfikacja problemów bezpieczeństwa szkolnego nie tylko na poziomie ogólnym, ale także w odniesieniu do poszczególnych placówek oświatowych i ich okolic.

*Ograniczenie liczby przestępstw i wykroczeń w szkołach oraz w bezpośrednim otoczeniu szkół.

*Zbudowanie skutecznych i podlegających ocenie mechanizmów współpracy dyrekcji (nauczycieli) – rodziców – uczniów i Policji wraz ze strażami gminnymi (miejskimi) w zakresie bezpieczeństwa w szkołach.

*Zwiększenie skuteczności ochrony szkół: 
    -  patrole szkolne, posterunki w rejonach i placówkach najbardziej zagrożonych,
    -  powiązanie odpowiedzialności policjantów i strażników gminnych (miejskich) za poszczególne rejony szkolne,
    -  upowszechnienie wizyjnego monitorowania wejść do publicznych i niepublicznych szkół i placówek oświatowych dla dzieci i młodzieży.

*Konsekwentne reagowanie na patologie – budowanie przekonania, że nie są one tolerowane.

*Ograniczenie dostępu do alkoholu i narkotyków w środowisku szkolnym.

*Systematyczne kontrolowanie pod względem bezpieczeństwa szkół i ich okolic, w szczególności dróg do i ze szkoły.

*Edukacja dla bezpieczeństwa, w tym także edukacja medyczna, ze szczególnym uwzględnieniem pierwszej pomocy.

*Podniesienie wiedzy na temat symptomów przemocy w szkole wśród pielęgniarek środowiska nauczania i wychowania oraz higienistek szkolnych.

*Upowszechnienie w szkołach programów profilaktycznych ukierunkowanych na wyeliminowanie agresji wśród młodzieży oraz używania przez nią substancji psychoaktywnych (alkohol, narkotyki).

*Usprawnienie systemu prawnego, stworzenie prawnych gwarancji ochrony dzieci i młodzieży.

*Wykorzystanie środków masowego przekazu w celu promowania prospołecznych wzorców zachowań.

specjalistyczne szkoleń dla dyrektorów szkół z zakresu rozwiązywania konfliktów i negocjacji
*szkolenia pedagogów szkolnych w obszarze porozumiewania się bez przemocy
*szkolenia dla pedagogów szkolnych z zakresu pomocy prawnej i psychologicznej dziecku krzywdzonemu
*szkolenia dla psychologów z poradni psychologiczno- pedagogicznych w tematyce wsparcia psychologicznego w trakcie trwania sytuacji kryzysowej na terenie szkoły i po jej zakończeniu

*dofinansowania programów organizacji pozarządowych w drodze otwartych konkursów
w obszarze przeciwdziałania przemocy, rozwiązywania konfliktów, mediacji, skutecznej komunikacji
* kampanie i konferencje poświecone różnym zagadnieniom w obszarze bezpieczeństwa np. zagadnieniom cyberprzemocy

*dofinansowania monitoringu w szkołach
*współdziałania ze strażą miejską w zakresie opracowywania mapy zagrożeń na terenie szkoły/placówki
* akcje informacyjne

 Sposoby wsparcia realizacji zadań dla poprawy bezpieczeństwa w szkołach:

*Tworzenie grup szkolnych – łączących dyrekcje szkół, nauczycieli, rodziców, Policję i straże gminne (miejskie):
    -  dokonujących wspólnych analiz zagrożeń,
    -  wypracowujących szkolne programy bezpieczeństwa, 
    -  oceniających stan bezpieczeństwa szkoły i okolicy.

*Inicjowanie i prowadzenie badań dotyczących bezpieczeństwa szkolnego (takich jak np. badania „Opinia uczniów, nauczycieli oraz rodziców na temat bezpieczeństwa w szkole

*Promowanie skutecznych rozwiązań w zakresie bezpieczeństwa szkolnego:
    -  organizowanie konkursu „Bezpieczna szkoła”.

*Rozszerzenie współpracy z organizacjami pozarządowymi i instytucjami kościelnymi na rzecz zapewnienia bezpieczeństwa w szkole i jej okolicy.

*Organizowanie lokalnych i wojewódzkich forów wymiany doświadczeń, dobrych praktyk i oceny stanu bezpieczeństwa szkolnego.

EDUKACJA DLA BEZPIECZŃSTWA

W roku szkolnym 2009/2010 w programie nauczania gimnazjum znalazł się nowy przedmiot: edukacja dla bezpieczeństwa. W przyszłości ma on zastąpić przysposobienie obronne, nauczane aktualnie w szkołach ponad gimnazjalnych. Przedmiot ten wszedł on do planu nauczania dzięki rozporządzeniu podpisanemu wspólnie przez ministrów edukacji narodowej, obrony narodowej oraz spraw wewnętrznych i administracji.

W ramach przedmiotu uczniowie zapoznają się z podstawowymi zasadami bezpieczeństwa i udzielania pierwszej pomocy. Dowiedzą się także, jakie działania należy podjąć w sytuacjach kryzysowych, np. zagrożenia życia i zdrowia. Jeden z działów poświęcony jest pierwszej pomocy w nagłych wypadkach jest bardzo ważna w dzisiejszych czasach, np. podczas wypadków komunikacyjnych, których świadkami czy ofiarami bywa przecież także młodzież.
Nowy przedmiot powinien być zrealizowany podczas trzyletniej nauki w gimnazjum w wymiarze jednej godziny tygodniowo. O tym, w której klasie uczniowie będą mieli zajęcia z edukacji dla bezpieczeństwa, decyduje dyrektor szkoły. Większość dyrektorów postanowiła zrealizować ten przedmiot w drugiej, a nawet trzeciej klasie gimnazjum. Na razie wiemy, że tego przedmiotu mogą uczyć nauczyciele przysposobienia obronnego.

Gimnazjaliści zgodnie twierdzą, iż wiadomości przekazywane w ramach edukacji dla bezpieczeństwa są bardzo przydatne w codziennym życiu.
– Każdy powinien wiedzieć coś na temat bezpieczeństwa, tego rodzaju wiadomości przydają się w życiu.

 

Faktem jest, iż w większości sytuacji, w których występuje zagrożenie życia lub zdrowia, niewiele osób wie, jak należy fachowo postępować. Obowiązkowe zajęcia z edukacji dla bezpieczeństwa z pewnością przyczynią się do upowszechnienia wiedzy na temat zasad oraz prawidłowego udzielania pierwszej pomocy. Wzrośnie także wśród młodzieży świadomość konsekwencji, jakie niosą za sobą niektóre zachowania.

Celem Programu „Bezpieczeństwa w szkole” jest wsparcie dyrektorów szkół w budowaniu systemu strategii antykryzysowej na terenie szkoły, wzmocnienie ochrony zdrowia i życia dzieci podczas pobytu w szkole i w trakcie drogi do szkoły, uwrażliwienie na sprawy bezpieczeństwa (w tym bezpieczeństwa psychicznego) dzieci i młodzieży, skuteczne rozwiązywania konfliktów na terenie szkoły, zapewnienie możliwości wsparcia psychologicznego społeczności szkolnej w sytuacjach trudnych i kryzysowych, udrożnienie kanałów przepływu informacji związanych z bezpieczeństwem dzieci i młodzieży, kontrola szkół w w/w obszarze, standaryzacja i koordynacja działań w z innymi jednostkami w obszarze bezpieczeństwa, zmniejszenie rozmiaru zachowań patologicznych.