Heinz Wilhelm Guderian

Heinz Guderian i Siemion Kriwoszein odbierają wspólną defiladę Armii Czerwonej i Wehrmachtu w Brześciu 22.09.1939

Heinz Wilhelm Guderian (ur. 17 czerwca 1888 w Chełmnie, zm. 14 maja 1954 w Schwangau w RFN) – niemiecki generał i teoretyk wojskowości, autor książki Achtung – Panzer!, w której przedstawił koncepcję prowadzenia wojny metodą błyskawicznych ataków dużych związków pancernych wspieranych natarciem z powietrza

W lutym 1907 Guderiana przydzielono do 10. Hanowerskiego Batalionu Lekkiej Piechoty. Od kwietnia do grudnia 1907 uczęszczał do Szkoły Wojennej w Metzu, po czym w stopniu podporucznika wrócił do batalionu.

Od października 1912 do września 1913 był przydzielony do jednostki telegraficznej. W tym samym roku wziął ślub z Margarete Goerne, z którą miał dwóch synów: starszego Heinza Günthera i młodszego Kurta. W październiku trafił do Akademii Wojennej w Berlinie, gdzie przebywał do wybuchu I wojny światowej. Po wojnie, na początku 1918 wrócił na kurs uzupełniający.

Choć wyszkolony do służby w lekkiej piechocie, przez większość wojny służył w kompanii łączności bezprzewodowej i prawdopodobnie rzadko przebywał na pierwszej linii. Udało mu się zdobyć bojowe doświadczenie w czasie walk nad Marną i w bitwie o Verdun. Jego posterunek kilkakrotnie musiał odpierać wrogie ataki, za co został odznaczony Krzyżem Żelaznym II i I klasy. Duże wrażenie wywarło nań w tym okresie to, jak wielką siłę miał nowy typ broni – czołgi.

Jak na oficera mającego za sobą doświadczenie z Wielkiej Wojny i służbę w Sztabie Generalnym, rozwój kariery Guderiana był początkowo powolny – w 1919, kończąc półroczną służbę w straży granicznej, był zaledwie kapitanem, który to stopień otrzymał jeszcze w 1915 roku.

Fascynacja Guderiana czołgami rozwijała się początkowo bez kontaktu z tego rodzaju uzbrojeniem. Po raz pierwszy osobiście zetknął się z tym typem broni dopiero w 1929 roku. Było to konsekwencją bardzo powolnego wprowadzania czołgów przez Niemcy w czasie I wojny światowej – w chwili zakończenia wojny w jednostkach frontowych więcej było zdobycznych czołgów Ententy niż wozów rodzimej produkcji np. A7V, a gdy Traktat Wersalski zabronił Niemcom posiadania czołgów, modele eksperymentalne testowane były potajemnie w Związku Radzieckim.

Od października 1924 do października 1927 Guderian zajmował się głównie nauczaniem historii wojskowości i taktyki oficerów sztabowych. W 1929 roku Guderian odwiedził w Szwecji batalion pancerny

Wcześniej, w lutym 1930, dzięki rekomendacji bliskiego przyjaciela, pułkownika Oswalda Lutza, Szefa Sztabu Inspektoratu Wojsk Zmotoryzowanych, objął dowództwo 3. (Pruskiego) Batalionu Zmotory­zowanego

Od 1 lipca 1934 Guderian był szefem sztabu Lutza w nowo utworzonym Dowództwie Wojsk Pancernych. U władzy był już wówczas Adolf Hitler.

Guderian stał na czele niemieckich wojsk wkraczających do Austrii podczas Anschlussu i do Czechosłowacji podczas aneksji Sudetenlandu. Dziesięć miesięcy później awansowano go do stopnia „pełnego” generała (General der Panzertruppen) i mianowano Szefem Wojsk Szybkich (Chef der Schnellen Truppen), co oznaczało, że stał się odpowiedzialny za rekrutację, szkolenie, wyposażenie i taktykę wszystkich zmotoryzowanych i pancernych jednostek Wehrmachtu.

W czasie II wojny światowej Guderian dowodził początkowo XIX Korpusem, składającym się z 2 i 10 DPanc. Korpus ten brał udział w walkach podczas ataku na Polskę w 1939 roku i na Francję w 1940 r.

Podczas kampanii wrześniowej jego korpus idący na Brześć został zatrzymany pod Wizną na trzy dni przez zaledwie 720 polskich żołnierzy dowodzonych przez Władysława Raginisa, którzy poddali się dopiero po tym, jak Guderian zagroził rozstrzelaniem jeńców wojennych. Następnie wyruszył na Brześć, który zdobył rankiem 17 września 76 pułk piechoty wchodzący w skład 20 dywizji piechoty zmotoryzowanej. Stracił tam zresztą swojego adiutanta ppłk. Braubacha. Za kampanię tę został odznaczony Krzyżem Rycerskim Krzyża Że laznego

Heinz Guderian i Siemion Kriwoszein odebrali wspólną defiladę Armii Czerwonej i Wehrmachtu w Brześciu 22.09.1939

We Francji osobiście dowodził brawurowym natarciem przez Las Ardeński i rzekę Mozę, 2,5 km na zachód od Sedanu, które pozwoliło ominąć umocnienia Linii Maginota. Miejsce przeprawy było doskonale wybrane: wysoki, zalesiony brzeg rzeki maskował czynione po północnej stronie przygotowania, dzięki czemu rozpoczęty 13 maja o godzinie 16:00 atak zaskoczył Aliantów.

17 maja, gdy niemieckie czołgi przekroczyły rzekę Oise, Hitler – być może zaskoczony piorunującym tempem marszu niemieckich czołgów – osobiście nakazał wstrzymanie kolumn pancernych. Do sztabu Guderiana, który otwarcie ignorował rozkazy, przybył sam von Kleist, by odebrać mu dowództwo. Guderian zwrócił się o pomoc do dowódcy Grupy Armii A, Gerda von Rundstedta, który wyznaczył na arbitra Wilhelma von Lista.

Podczas Operacji Barbarossa, w 1941 r. Guderian miał już stopień General-Oberst (jeden poniżej feldmarszałka) i dowodził własną Panzergruppe Guderian. Błyskawiczne posuwanie się w głąb ZSRR zyskało mu wśród podwładnych przydomek Schneller Heinz – Szybki Heinz. W lipcu 1941 otrzymał Krzyż Rycerski Krzyża Żelaznego z liśćmi dębu, a od 5 października tego samego roku był dowódcą 2 Armii Pancernej. Jego czołówki pancerne w krótkim czasie zajęły Smoleńsk, a gdy był już gotów do ruszenia na Moskwę, nakazano mu wykonać zwrot na południe, w kierunku Kijowa. 25 grudnia 1941 odsunięto go od dowodzenia i przeniesiono do rezerwy z powodu konfliktu z feldmarszałkiem von Kluge i za wydanie rozkazu cofnięcia się wbrew dyrektywom Hitlera.

Po klęsce Niemców pod Stalingradem Guderiana przywrócono do czynnej służby i 1 marca 1943 roku mianowano Generalnym Inspektorem Wojsk Pancernych (Generalinspekteur der Panzertruppen

21 lipca 1944, dzień po nieudanym zamachu na życie Hitlera, Guderian został szefem Oberkommando des Heeres. Na tym stanowisku zainspirował powstanie Volkssturmu. Hitler zdymisjonował go 28 marca 1945 na skutek kolejnego sporu.

Podczas wojny Guderian przyjmował pieniężne dary od Hitlera, który w ten sposób utrzymywał lojalność wśród swych dowódców. We wrześniu 1939 rodzina Guderiana odzyskała posiadłości w rejonie tzw. Kraju Warty, przyłączonego do Niemiec po przeprowadzeniu czystki etnicznej wśród polskiej ludności. W roku 1942 Guderian otrzymał znaczną sumę pieniędzy od Hitlera na zakup dowolnej posiadłości w rejonie okupowanej Polski. Osobiście zwiedził rejon Warhtegau, aby wybrać satysfakcjonującą go posiadłość. Po dokonaniu wyboru, jej polskich właścicieli wyrzucono a co miesiąc otrzymywał 2000 marek specjalnego dodatku do pensji z puli Hitlera

10 maja 1945 Guderian został wzięty do niewoli przez żołnierzy amerykańskiej 7. Armii. Po aresztowaniu przesłuchiwano go w sprawie zbrodni wojennych, ale nie postawiono mu żadnych zarzutów. Mimo protestów Polaków, utrzymujących iż groził zamordowaniem jeńców wojennych podczas starć pod Wizną, wypuszczono go w czerwcu 1948 roku.

W czasie procesów norymberskich był świadkiem oskarżenia.

Do końca życia nie mógł być pewien, czy nie zostaną mu postawione zarzuty popełnienia zbrodni wojennych na froncie wschodnim w związku z:

• Masakrą w Babim Jarze, gdzie na skutek działań SS zginęło ponad 70 tysięcy ludzi, a zbrodnia ta mogła zostać powiązana przez stalinowskich prokuratorów z przebywającym w okolicy Guderianem.

• Formalną odpowiedzialnością, jako szef OKH, za wszystkie poczynania wojsk III Rzeszy, a więc między innymi za brutalne stłumienie Powstania warszawskiego i zburzenie Warszawy.

Zmarł w 1954 roku, dokładnie w 14. rocznicę brawurowego przekroczenia Mozy. Swoje wspomnienia opublikował w książce pod tytułem Erinnerungen eines Soldaten (polski tytuł: Wspomnienia żołnierza).