ROZDZIAŁ IV. Terapeutyczne walory wybranych baśni w świetle przeprowadzonych badań

1. Metodologiczne podstawy badań

A. Przedmiot i cele badań

Przedmiotem moich badań uczyniłam walory terapeutyczne baśni.

Głównym celem było zbadanie jaki wpływ może mieć baśń na dzieci kończące edukację przedszkolną (sześciolatków). W badaniach posłużyłam się utworami H.Ch. Andersena i J.W. Grimmów. Chodziło mi o sprawdzenie wpływu tych baśni na ich zachowanie, pozytywne postawy i odpowiedni system wartości.

B. Problemy badawcze

Ponieważ przedmiotem mojej pracy są walory terapeutyczne baśni, w związku z tym na czoło wysuwają się dwa główne problemy, określające kierunek dalszych poszukiwań:

1. Jakie walory terapeutyczne posiadają baśnie literackie H.Ch. Andersena?

2. Jakimi walorami terapeutycznymi odznaczają się baśnie ludowe J. i W. Grimmów?

Ponadto rozwiązania wymagają również problemy szczegółowe. Brzmią one następująco:

1. Jakie walory terapeutyczne posiada Brzydkie Kaczątko H.Ch. Andersena?

2. Jakie walory terapeutyczne posiada Dziewczynka z zapałkami H.Ch. Andersena?

3. Jakie walory terapeutyczne posiada Księżniczka na ziarnku grochu H.Ch. Andersena?

4. Jakimi walorami terapeutycznymi odznacza się Czerwony Kapturek J. i W. Grimmów?

5. Jakimi walorami terapeutycznymi odznacza się Roszpunka J. i W. Grimmów?

6. Jakimi walorami terapeutycznymi odznacza się Śpiąca królewna J. i W. Grimmów?

C. Założenia badawcze

Dla potrzeb mojej pracy przyjęłam następujące założenia:

1. Baśnie posiadają walory terapeutyczne.

2. Baśnie literackie H.Ch. Andersena mają porównywalne walory do baśni ludowych J. i W. Grimmów.

3. Baśń Brzydkie kaczątko H.Ch. Andersena uczy dzieci postawy tolerancji dla odmienności.

4. Baśń Dziewczynka z zapałkami H.Ch. Andersena pomaga dzieciom oswajać się z rozstaniami, śmiercią, żałobą.

5. Baśń Księżniczka na ziarnku grochu H.Ch. Andersena uczy wartości poszanowania prawdy.

6. Baśń Czerwony Kapturek J. i W. Grimmów uczy dzieci wartości posłuszeństwa rodzicom.

7. Baśń Roszpunka J. i W. Grimmów pomaga dzieciom niwelować lęk przed dojrzewaniem.

8. Baśń Śpiąca królewna J. i W. Grimmów pomaga dzieciom w emocjonalnym przygotowaniu do dojrzewania.

D. Metody, techniki i narzędzia badawcze

W niniejszej pracy posłużyłam się metodą sondażu diagnostycznego z zastosowaniem techniki obserwacji (podczas zajęć z dziećmi) oraz wywiadu bezpośredniego (po przeprowadzeniu zajęć według scenariuszy).

Oprócz obserwacji przeprowadziłam z dziećmi klasy zerowej bezpośredni wywiad skoncentrowany na wybranym problemie.

Posłużyłam się wywiadem skategoryzowanym, zbiorowym oraz jawnym nieformalnym. Zadawałam dzieciom pytania według ustrukturalizowanego kwestionariusza, czasem podpowiedziałam dzieciom, bo nie znały danego wyrażenia lub go zapomniały. Przedszkolaki były też poinformowane o wywiadzie, ale nie znały celu badań jaki mi przyświecał.

Przeprowadzając wywiad posłużyłam się kwestionariuszem, magnetofonem, arkuszem obserwacyjnym oraz aparatem fotograficznym.

E. Organizacja i teren badań

Badaniom poddałam grupę dzieci sześcioletnich z Przedszkola Samorządowego „Kolorowy Świat” z Zaniemyśla, która liczyła dwadzieścia cztery osoby. Do placówki tej uczęszczają także dzieci z okolicznych małych wsi z terenu gminy Zaniemyśl, na terenie powiatu średzkiego, w województwie wielkopolskim. Objęte badaniem dzieci pochodzą z różnych środowisk społecznych, z rodzin jednopokoleniowych lub wielopokoleniowych o różnym statusie materialnym. O wyborze terenu badań zadecydował fakt, iż jest mi znane to środowisko, ponieważ obecnie mieszkam w Zaniemyślu, a pracuję w Gminnej Bibliotece Publicznej już ponad 25 lat.

Znam też dzieci z Przedszkola Samorządowego, które często przychodzą do naszej placówki na lekcje biblioteczne lub organizujemy dla nich spotkania autorskie.

Grupa wyżej wymienionych dzieci jest mi szczególnie znana, dlatego też dzieci nie miały problemów podczas wywiadu, które przeprowadziłam z każdym z nich. Wypowiadały się bardzo chętnie i bardzo szczerze z uśmiechami na ustach.

Badania przeprowadziłam dwa miesiące po zajęciach zrealizowanych według scenariuszy.

Miały one charakter indywidualny i odbywały się w znanym dzieciom pomieszczeniu przedszkola w salce do zadań specjalnych przy oddzielnym stoliku, gdzie nikt nam nie przeszkadzał, przez co nie były one zaniepokojone i zdenerwowane. Informacja o celu badań została przyjęta optymistycznie, a wręcz entuzjastycznie, dzieci dopytywały się kiedy ich kolejka. Każde z nich osobno odpowiadało na zadawane przeze mnie pytania, ja sobie notowałam odpowiedzi w zeszycie. Widać było, że niektóre dzieci trochę się tym denerwowały, ale wyjaśniałam wszystkim, że muszę trochę notować, bo nie spamiętam odpowiedzi wszystkich dzieci. Taka odpowiedź już im wystarczała.

Kwestionariusz wywiadu zawierał 14 pytań głównych, pozostałe sześć baśni z przerabianych scenariuszy miały po 10 pytań.

2. Analiza wyników badań własnych

Wyniki przeprowadzonych przeze mnie badań, pozwoliły ustalić odpowiedź na pytanie dotyczące terapeutycznych walorów wybranych baśni.

W celu zbadania tego problemu, wykorzystałam autorskie scenariusze zajęć z wybranymi tekstami baśni, obserwację dzieci podczas tych spotkań oraz wywiady indywidualne z każdym dzieckiem po przeprowadzonych działaniach.

Po zakończonych zajęciach przeprowadziłam wywiad z dziećmi. W tym celu ułożyłam zestaw pytań do dzieci w celu przeprowadzenia naszej rozmowy. Były to pytania do kwestionariusza wywiadu skategoryzowanego, dzieci były też pokrótce poinformowane, że chciałabym z nimi porozmawiać o przerabianych baśniach. Nie wyjawiałam im dokładnego celu moich badań.

Obok pytań głównych do treści wszystkich baśni opracowałam także pytania szczegółowe do sześciu przerabianych, przykładowych scenariuszy. Pytania główne pozwoliły mi ustalić odpowiedź na pierwszą część celu badań, a pytania szczegółowe na drugą część badań czyli jakie to są walory. Dlatego wśród szczegółowych pytań, znalazły się też pytania do Czerwonego Kapturka, Roszpunki, Brzydkiego Kaczątka, Księżniczki na ziarnku grochu, Dziewczynki z zapałkami, Śpiącej królewny.