Rozdział II - Czas wielkich zmian
Powstanie Stanów Zjednoczonych
Ustawa stemplowa (1765r.) – wprowadzono opłatę skarbową od różnego rodzaju dokumentów i publikacji – gazet, książek, umów prawnych czy nawet kart do gry
Przyczyny sprzeciwu kolonistów:
- złamanie zasady wolności i samodzielności kolonii, gdyż dotąd Amerykańscy osadnicy sami podejmowali decyzje
- koloniści uważali, że parlamentowi brytyjskiemu nie przysługują uprawnienia do wydawania rozporządzeń dotyczących Ameryki, ponieważ koloniści nie mają w nim przedstawicieli
-Brytyjczycy twierdzili, że prawa może stanowić tylko parlament i nie mogą być one przez nikogo kwestionowane
Bojkotowanie – wyrażanie protestu wobec decyzji władz poprzez ignorowanie zarządzeń oraz niekupowanie towarów pochodzących z danego państwa
„Bostońskie picie herbaty” (1773r.)
Przyczyny – parlament angielski przyznał Kampanii Wschodnioindyjskiej monopol na handel herbatą z kolonią
Przebieg – grupa buntowników w przebraniach Indian zajęła stojące w porcie statki z herbatą i wyrzuciła cały ładunek do morza
Skutki – rząd Wielkiej Brytanii podjął decyzję o zamknięciu portu w Bostonie, zawieszono władze samorządowe miasta, uczestnicy zostali aresztowani i przekazani sądom w metropolii
Kongres – zjazd przedstawicieli (np. naukowców, polityków)
Kongres Kontynentalny (1774r.) – w Filadelfii zebrali się przedstawiciele 12 kolonii – bez Georgii
Przyczyny – w koloniach amerykańskich pojawiła się groźba interwencji zbrojnej ze strony Wielkiej Brytanii
Skutki – uchwalono deklarację wierności wobec króla Anglii Jerzego III, jednocześnie potępiono represje ze strony władcy i parlamentu, koloniści ponownie ogłosili bojkot towarów angielskich oraz postanowili utworzyć zbrojne oddziały samoobrony
II posiedzenie Kongresu Kontynentalnego (1775r.)
Przyczyny – brak poprawy sytuacji w koloniach
Skutki – utworzenie Armii Kontynentalnej, której dowodził Jerzy Waszyngton
Ogłoszenie niepodległości Stanów Zjednoczonych Ameryki ( 4 lipca 1776r.)
Bitwa pod Saratogą (1777r.) – wygrana Amerykanów
Bitwa pod Yorktown (1781r.) – decydujące starcie, zakończyło się kapitulacją armii brytyjskiej
Pokój w Paryżu (1783r.) – Wielka Brytania uznała niepodległość Stanów Zjednoczonych
Jerzy Waszyngton (1732-1799r.) – był naczelnym wodzem armii amerykańskiej podczas wojny o niepodległość i pierwszym prezydentem Stanów Zjednoczonych (1789r. – dwie czteroletnie kadencje)
Kazimierz Pułaski i Tadeusz Kościuszko – za swoje zasługi otrzymali stopnie generałów, a także uznano ich za bohaterów wojny o niepodległość Stanów Zjednoczonych
Ogłoszenie Deklaracji niepodległości Stanów Zjednoczonych ( 4 lipca 1776r.) – początek istnienia państwa amerykańskiego
W jego skład wchodziło początkowo 13 kolonii, nazywanych stanami
Tekst Deklaracji niepodległości tworzyli Thomas Jefferson, Benjamin Franklin i John Adams
- jedynie obywatele mogą powoływać rządy, jeśli jednak będą miały one szkodliwy wpływ na społeczeństwo, to mogą zostać obalone
Konstytucja Stanów Zjednoczonych (17 września 1787r.):
- podział władzy na ustawodawczą, wykonawczą i sądowniczą
- ustalono prawa i obowiązki obywateli
Rezolucja – uchwała określająca wygląd flagi, wydał ją Kongres Kontynentalny w 1777r.
Flaga Stanów Zjednoczonych – składa się z 13 ułożonych na przemian pasów czerwonych i białych oraz ze znajdującego się w lewym górnym rogu niebieskiego pola z pięcioramiennymi gwiazdami. Symbolizują one poszczególne stany, dlatego na pierwszej fladze było tylko 13 gwiazdek, a obecnie jest ich 50.
Rewolucja Francuska
Ludwik XVI (1754-1793r.) – był wnukiem poprzedniego władcy Francji – Ludwika XV, od 1774r. zasiadał na tronie francuskim, rządy objął w momencie gospodarczego i finansowego kryzysu państwa
Emmanuel Joseph Sieyés – „A zatem czymże jest stan trzeci? Wszystkim, ale wszystkim hamowanym i uciśnionym. Czym byłby bez stanu uprzywilejowanego? Wszystkim, ale wszystkim wolnym i kwitnącym.”
Społeczeństwo Francuskie:
Szlachta – miała wyłącznie prawo do obejmowania najwyższych stanowisk kościelnych i wojskowych. Warstwa ta dzieliła się na arystokrację, przebywającą na królewskim Wersalu, oraz na szlachtę urzędniczą, która kupowała sobie tytuły i urzędy. Osoby należące do stanu szlacheckiego nie musiały płacić podatków. (ok. 1%)
Duchowieństwo – utrzymywało się z dziesięcin oraz jałmużny i było prawie całkowicie zwolnione z obowiązku płacenia podatków. Do osób duchownych należało prawie 10% ziemi w kraju. (ok. 1%)
Stan trzeci – stanowił najliczniejszą grupę społeczeństwa francuskiego, obciążoną wszystkimi opłatami, podatkami, a także obowiązkiem bezpłatnej pracy. Warstwa ta była zróżnicowana – w jej skład wchodzili nie tylko chłopi i biedota miejska, lecz także grupa zamożnych i wykształconych mieszczan, nazywana burżuazją. Tworzyli ją bankierzy, przemysłowcy, bogaci kupcy oraz adwokaci, lekarze i nauczyciele. (ok. 98%)
Stany Generalne – zgromadzenie reprezentujące przedstawicieli 3 stanów: szlachty, duchowieństwa i stanu trzeciego, czyli reszty społeczeństwa we Francji, zwoływane jako doradczy organ króla, zwłaszcza w sprawach ustalania podatków.
Obrady rozpoczęły się 5 maja 1789r. w Wersalu.
Zgromadzenie Narodowe we Francji – stanowi obecnie izbę niższą Parlamentu Francji, i wybierane jest na 5 lat w dwóch turach wyborów powszechnych, bezpośrednich i większościowych. Drugą izbą jest Senat, wybierany przez kolegium elektorów.
Konstytuanta, Zgromadzenie Konstytucyjne – organ powołany specjalnie przez suwerena (naród), złożony z reprezentantów wybranych przez niego, któremu powierzone zostaje opracowanie i uchwalenie konstytucji.
Milicja – rodzaj ochotniczych oddziałów zbrojnych, wyposażonych w karabiny oraz piki
Gwardia Narodowa – milicja obywatelska, utworzona w okresie Rewolucji Francuskiej w 1789r., broniła zdobyczy rewolucji, na jej czele stanął generał Marie Joseph de La Fayette
Konstytucja – najważniejszy akt prawny w państwie
Zdobycie Bastylii (14 lipca 1789r.) – początek Wielkiej Rewolucji Francuskiej
Egzekucja Ludwika XVI (1793r.)
Przyczyny Rewolucji Francuskiej:
- nieudolna polityka Ludwika XV, a potem Ludwika XVI
- kryzys gospodarczy i głód we Francji
- klęski żywiołowe takie jak susza, nieurodzaje, surowa zima (1788-1789r.), które doprowadziły do upadku gospodarki Francji
- wzrost podatków obciążających stan trzeci
- stan trzeci chciał mieć równe prawa razem ze szlachtą i duchowieństwem
- oskarżył dwór o nadmierne wydatki (Wersal – rezydencja królewska)
- bankructwo państwa
Skutki Rewolucji Francuskiej:
- powstał nowy typ państwa – republika
- zrównano w prawach wszystkich obywateli kraju
- zlikwidowano ustrój feudalny oraz zniesiono przywileje szlachty i duchowieństwa
- zniesiono poddaństwo chłopów
- wprowadzono nowe zasady: wolność słowa, sumienia, wyznania, druku
- upowszechniono oświatę
- wprowadzoną powszechną i obowiązkową służbę wojskową
- czołową rolę zaczęła odgrywać burżuazja
Deklaracja praw człowieka i obywatela (26 sierpnia 1789r.):
Hasła: wolność, równość, braterstwo
- wolność słowa i wyznania
- równość wobec pracy
suwerenność narodu francuskiego
- nienaruszalność praw własności
- trójpodział władzy kraju
Reformy:
- zlikwidowano prowincje
- podzielono państwo na 83 departamenty
- ujednolicono system miar i wag
- zniesiono cła wewnętrzne
- państwo przejęło dobra kościelne i wyznaczyło pensje księżom
Konstytucja (3 września 1791r.):
- władza ustawodawcza została przekazana Zgromadzeniu Prawodawczemu
- władzę wykonawczą powierzono królowi, czyli pierwszemu obywatelowi
- monarchia konstytucyjna – forma władzy w państwie, gdzie jej zakres, zarówno dotyczący monarchy (władcy jak i organów przedstawicielskich ludu (np. wybranych posłów), określany jest w spisanej konstytucji.
Paryscy rewolucjoniści – wywodzili się w większości z miejskiej biedoty. Byli to głównie pracownicy manufaktur, drobni rzemieślnicy i kupcy. Wyższe warstwy społeczne pogardliwie nazywały ich sankiulotami („nienoszący krótkich spodni”)
Symbole rewolucji:
Trójkolorowe kokardy – przypinane przez rewolucjonistów początkowo składały się jedynie z barw Paryża – niebieskiej i czerwonej. Dopiero na wniosek La Fayette’a dodano do nich kolor biały oznaczający majestat królewski. W ten sposób powstały barwy narodowe Francji
Czapka frygijska – określana jako czapka wolności, była noszona przez galerników, czyli skazańców pracujących jako wioślarze na okrętach zwanych galeriami. W XVIII w. zakładali ją rewolucjoniści, dlatego szybko stała się znakiem rewolucji, a później – jednym z głównych symboli narodowych Francji.
Długie spodnie – były elementem ubioru francuskich rewolucjonistów, którzy nosili je, aby przeciwstawić się obowiązującej wówczas modzie na krótkie bufiaste spodnie.
Republika francuska
Bitwa pod Valmy (20 września 1792r.) – Francuzi pokonali wojska austriacko-pruskie
Uchwalenie monarchii i ogłoszenie „pierwszego roku republiki francuskiej” (22 września (1792r.)
Konwent Narodowy – zgromadzenie prawodawcze z okresu rewolucji francuskiej 1789r. wyłoniony 21 września 1792r. Ogłosił Francję republiką i w styczniu 1793 roku skazał Ludwika XVI na śmierć (wyrok wydano 21 stycznia). W skład Konwentu Narodowego wchodziło 749 deputowanych. Jednak na stałe w obradach brało udział około 300 delegatów, pozostali bowiem byli zastraszenie i zazwyczaj nie uczestniczyli w posiedzeniach.
„Górale” – zasiadali w górnych rzędach po lewej stronie sali obrad. Stąd też powstała nazwa tego stronnictwa. W jego skład wchodziły ugrupowania, które reprezentowały interesy ubogich rzemieślników, kupców oraz biedoty. Największe znaczenie wśród „górali” zdobyli:
*jakobini - na czele stali Jean-Paul Marat oraz Maksymilian Robespierre. Nazwa stronnictwa pochodzi od klasztoru św. Jakuba, gdzie początkowo spotykali się przedstawiciele stowarzyszenia.
*i kordelierzy – Georges Danton, ugrupowanie zaczerpnęło nazwę od swojej siedziby w klasztorze franciszkanów, których we Francji określano mianem kordelierów
„Bagno” – grupa deputowanych niezwiązanych z żadnym klubem politycznym. Jej członkowie nie zajmowali określonego stanowiska, a swoje decyzje uzależniali od aktualnej sytuacji w państwie oraz opinii społecznej.
Żyrondyści – zajmowali prawą stronę izby obrad i reprezentowali interesy bogatych mieszczan. Dużą sławą cieszył się wśród nich znakomity mówca Jacques Pierre Brissot. Nazwa ugrupowania pochodziła od departamentu Gironde, z którego zostali wybrani deputowani do zgromadzenia.
Marsylianka – „Pieśń wojenna armii Renu”, skomponował ją Claude Joseph Rouget de Lisle w nocy z 24 na 25 kwietnia 1792r. w Strasburgu. Do Paryża dotarła wraz z wkraczającymi do stolicy oddziałami z Marsylii i dlatego otrzymała tytuł „Marsylianka” W 1795r. stała się oficjalnym hymnem Francji.
Gilotyna – machina do ścinania głów skonstruowana przez chirurga Josepha Guillotina.
Rojaliści – zwolennicy władzy królewskiej
Terror jakobinów – czas krwawych rządów jakobinów w latach 1793-1794, polegał na mordowaniu ludzi, których uważano za przeciwników rewolucji, zwolenników monarchii i wrogów politycznych.
Komitet Ocalenia Publicznego – nadzwyczajny organ wykonawczy, na którego czele stanął Maksymilian Robespierre, powołany w kwietniu 1793r. przez Konwent, w celu oponowania kryzysowej sytuacji państwa, spowodowanej wojną z Austrią i Prusami, chaosem gospodarczym i kontrrewolucją wewnętrzną.
Kontrrewolucja – różne formy działania skierowane przeciwko rewolucji, mające na celu jej stłumienie i przywrócenie dawnego porządku w państwie.
Trybunał Rewolucyjny (1793-1795r.) – organ sądowy powołany przez Konwent Narodowy jako główny instrument terroru jakobińskiego. Wyroki Trybunału nie podlegały apelacji, ani kasacji i były wykonywane w ciągu 1-3 dni. Wydawał 2 wyroki: uniewinniający albo skazujący na karę śmierci.
Spekulant – handlowiec wykorzystujący sytuację, kiedy na rynku brakuje artykułów pierwszej potrzeby, i czerpiący zyski z transakcji, podczas której towar sprzedawany jest po znacznie wyższej cenie, niż został zakupiony.
Zmiany w państwie po obaleniu monarchy:
- nowe wyznanie - kult Istoty Najwyższej, funkcje kapłanów zaczęli pełnić przywódcy rewolucyjni
- wprowadzono również nowy kalendarz, w którym miesiące podzielono na dekady i zlikwidowano obchodzone przez kościół niedziele
- zarządzono masowy pobór do armii, co pozwoliło obronić kraj przed nadciągającymi zagrożeniami wewnętrznymi i zewnętrznymi
Koalicja państw europejskich – Wielka Brytania, Austria, Hiszpania, Portugalia, Holandia, Prusy, Państwo Kościelne oraz niektóre państwa włoskie i niemieckie.
Rząd rewolucyjny:
- zaczął ograniczać spekulację i wolny handel poprzez wprowadzenie cen maksymalnych
- uderzał w ugrupowania radykalnych sunkiulotów, poprzez ograniczenie wzrostu płac oraz zakaz strajków
Przewrót themidoriański – nazwany tak ze względu na czas poniższych wydarzeń
Uwięzienie Maksymiliana Robespierre (27 lipca 1794r. – 9 thermidora II roku)
Śmierć dyktatora (29 lipca 1794r.)
Kolejna ustawa Konwenty (sierpień 1795r.):
- wpływy zdobyli bogaci obywatele
- władzę wykonawczą w kraju przejął pięcioosobowy rząd – dyrektoriat
Sejm Wielki
Czarna procesja – W listopadzie 1789r. w Warszawie rozpoczęło się zwołane przez prezydenta stolicy Jana Dekerta zgromadzenie przedstawicieli 141 miast królewskich. 2 grudnia około 300 mieszczan wzięło udział w tzw. czarnej procesji. Ubrani na czarno delegaci przeszli ulicami miasta i dotarli pod Zamek Królewski, będący miejscem obrad Sejmu Czteroletniego. Wręczyli wówczas królowi Stanisławowi Augustowi Poniatowskiemu memoriał, w którym domagali się praw dla swojego stanu, w którym m.in. przedstawicielstwa na Sejmie Wielkim. Wiele z postulowanych przez manifestantów zmian znalazło się w Konstytucji 3 maja.
Order Virtuti Militari – nadawany w Polsce za szczególne zasługi i odwagę na polu bitwy
Sejm walny (1788-1792r.) = Sejm Czteroletni = Sejm Wielki
Sejm skonfederowany (1788r.):
Stanisław Małachowski i Kazimierz Nestor Sapieha – marszałkowie
Stronnictwa Sejmu Wielkiego:
Patriotyczne (postępowe)
Przedstawiciele: Ignacy i Stanisław Potoccy
Cele: usprawnienie władzy sejmu oraz rządu, przyznanie praw politycznych mieszczanom, uniezależnienie Rzeczpospolitej od Rosji (zwolennicy sojuszu z Prusami)
Dworskie (królewskie)
Przedstawiciele: zwolennicy króla
Cele: popieranie reform, utrzymanie sojuszu z Rosją
Hetmańskie (konserwatywne)
Przedstawiciele: Franciszek Ksawery Bronicki, Seweryn Rzewuski
Cele: powstrzymywanie wszystkich reform
Hugo Kołłątaj – duchowny, zasłynął głównie jako działacz oświatowy. Podczas Sejmu Wielkiego początkowo popierał stronnictwo dworskie – skupił wówczas wokół siebie grupę reformatorów i publicystów. Odegrał ważną rolę podczas tworzenia Konstytucji 3 maja.
Stanisław Małachowski – poseł na sejm i marszałek Sejmu Wielkiego. W trakcie obrad współpracował z Ignacym Potockim oraz wspierał jego program reform państwa. Uczestniczył w tworzeniu Konstytucji 3 maja.
Reforma wojskowa:
- powiększenie armii do 100tyś. żołnierzy
Reforma skarbowa:
-wprowadzenie stałego podatku od dochodu płaconego przed szlachtę, duchowieństwo i dóbr królewskich
Prawo o miastach królewskich:
- zniesiono podział na zajęcia miejskie i szlacheckie
- mieszczanie posiadający nieruchomości w miastach uzyskiwali nietykalność osobistą oraz możliwość nabywania dóbr ziemskich
- mieli dostęp do niższych urzędów, stopni oficerskich i godności duchownych
- za zasługi mogli otrzymać tytuł szlachecki
- prawo wyboru 24 plenipotentów, którzy uczestniczyli w obradach sejmu, ale nie mieli prawa udziału w głosowaniu
Konstytucja 3 maja (1791r.)
Ustawodawcza: sejm + senat
Wykonawcza: straż praw (król + prymas + 5 ministrów)
Sądownicza: niezawisłe sądy
Reformy Konstytucji:
- zniesiono liberum veto
- zniesiono wolną elekcję
- wprowadzono przyjmowanie ustaw większością głosów
- wprowadzono dziedziczność tronu
Akt konfederacji ogłoszony w Targowicy (14 maja 1792r.) – Franciszek Ksawery Branicki, Stanisław Szczęsny potocki i Seweryn Rzewuski zawarli go w porozumieniu z carycą Katarzyną II
Bitwa pod Zieleńcami (18 czerwca 1792r.) – 100 tys. armia rosyjska stanęło przeciwko 70 tys. armii polskiej, zwycięstwo Polaków (Józef Poniatowski)
Bitwa pod Dubienką (18 lipca 1792r.) – wygrana Polaków (Tadeusz Kościuszko)
Drugi rozbiór Polski (styczeń 1793r.) – Rosja i Prusy
Prusy – zajęły województwo poznańskie, kaliskie, gnieźnieńskie, sieradzkie, łęczyckie, inowrocławskie, brzesko-kujawskie, płockie, ziemię dobrzyńską, część województw rawskiego, mazowieckiego oraz Toruń i Gdańsk, razem 58 tys. km2
Rosja – zajęła ziemie ukraińskie, białoruskie na wschód od linii Druja-Pińsk-Zbrucz, razem 280 tys. km2
Zginęło 3mln mieszkańców
Upadek Rzeczypospolitej
Przysięga Kościuszki (24 marca 1794r.) – zobowiązał się w niej do wykorzystania swoich uprawnień jedynie dla dobra państwa; został naczelnikiem powstania, które nazwano insurekcją, otrzymał także władzę dyktatorską
Bitwa pod Racławicami (4 kwietnia 1794r.) – zwycięstwo powstańców dzięki kosynierom
Bitwa pod Szczekocinami (6 czerwca 1794r.) – klęska Polaków
Bitwa pod Maciejowicami (10 październik 1794r.) – wygrana Rosjan
Kapitulacja Warszawy ( 9 listopad 1794r.)
August Poniatowski zrzekł się korony (25 listopada 1794r.)
Uniwersał Połaniecki (7 maja 1794r.) – dotyczył zobowiązań chłopskich wobec szlachty, a także gwarantował wolność osobistą oraz obniżenie pańszczyzny w taki sposób, aby ten, który robił dni 5 lub 6 w tygodniu, ma mieć dwa dni odpuszczone. Który robił dni 3 lub 4 w tygodniu, ma mieć odpuszczony jeden dzień. Zlikwidowano dotychczasową władzę sądową właścicieli ziemskich i umożliwiono chłopom występowanie przeciwko panom w sądach.
Jednocześnie uniwersał zabezpieczał interesy właścicieli ziemskich poprzez nakaz wolnym chłopom spłaty wszelkich długów. Podkreślał także konieczność wypełniania dotychczasowych obowiązków.
Trzeci rozbiór Polski (3 stycznia 1795r.) – na mocy porozumienia Austrii i Rosji
Rosja – zajęli 120 tys. km2, zginęło 1,2mln ludzi
Austria – zajęła województwa sandomierskie i lubelskie, łącznie 47 tys. km2, zginął 1mln mieszkańców
Pierwsze konstytucje
Konstytucja – ustawa zasadnicza, czyli najważniejszy akt prawny określający ustrój polityczny państwa, uprawnienia władz oraz obowiązki i prawa obywateli.
Przyczyny upadku państwa Polskiego:
Wewnętrzne:
- słabość militarna państwa
- zrywanie sejmów przez liberum veto
- późno przeprowadzone reformy
- słabość gospodarcza państwa
Zewnętrzne:
- silne armie państw sąsiadujących
- porozumienia pomiędzy nimi
Definicje:
Kongres – zjazd przedstawicieli (np. naukowców, polityków)
Sejm – w niektórych krajach nazwa parlamentu lub jednego z izb, obok senatu
Deklaracja – rodzaj aktu prawnego, inaczej oświadczenie
Uniwersał – list władz lub akt prawny odczytywany publicznie, dotyczący ważnych wydarzeń, spraw gospodarczych, wojskowych, wyznaniowych
Konstytucja – najważniejszy akt prawny w państwie
Konwent – rodzaj zgromadzenia prawodawczego
Insurekcja – Zbrojne powstanie
Daty:
1765r. - Ustawa stemplowa
1773r. - „Bostońskie picie herbaty”
1774r. - Kongres Kontynentalny
1775r. - II posiedzenie Kongresu Kontynentalnego
1776r. 4 lipca - Ogłoszenie niepodległości Stanów Zjednoczonych Ameryki
1777r. - Bitwa pod Saratogą
1777r. – Uchwalenie rezolucji
1781r. - Bitwa pod Yorktown
1783r. - Pokój w Paryżu
1787r. 17 września - Konstytucja Stanów Zjednoczonych
1788-1789r. - Surowa zima we Francji
1788-1792r. - Sejm walny
1789r. 5 maja - Obrady Stanów Generalnych
1789r. 14 lipca - Zdobycie Bastylii
1789r . listopad – Czarna procesja
1789r. 26 sierpnia - Deklaracja praw człowieka i obywatela
1791r. 3 września - Konstytucja we Francji
1791r. 3 maja - Konstytucja Polski
1792r. 14 maja - Akt konfederacji ogłoszony w Targowicy
1792r. 18 czerwca - Bitwa pod Zieleńcami
1792r. 18 lipca - Bitwa pod Dubienką
1792r. 20 września - Bitwa pod Valmy
1792r. 21 września - Wyłonienie Konwentu Narodowego
1792r. 22 września - Uchwalenie monarchii
1792r. 22 września - Ogłoszenie „pierwszego roku republiki francuskiej”
1792r. 24 na 25 kwietnia - Powstanie Marsylianki
1793r. styczeń - Drugi rozbiór Polski
1793r. - Egzekucja Ludwika XVI
1793r. – Początek terroru jakobinów
1793r. – Komitet Ocalenia Publicznego
1793r. – Trybunał Konstytucyjny
1794r. 24 marca - Przysięga Kościuszki
1794r. 4 kwietnia – Bitwa pod Racławicami
1794r. 7 maja - Uniwersał Połaniecki
1794r. 6 czerwca - Bitwa pod Szczekocinami
1794r. 27 lipca - Uwięzienie Maksymiliana Robespierre
1794r. 10 październik - Bitwa pod Maciejowicami
1794r. 9 listopad - Kapitulacja Warszawy
1794r. 25 listopada - August Poniatowski zrzekł się korony
1795r. 3 stycznia - Trzeci rozbiór Polski
1795r. sierpień - Kolejna ustawa Konwenty
Postacie:
Jerzy Waszyngton (1732-1799r.) – był naczelnym wodzem armii amerykańskiej podczas wojny o niepodległość i pierwszym prezydentem Stanów Zjednoczonych (1789r. – dwie czteroletnie kadencje)
Kazimierz Pułaski i Tadeusz Kościuszko – za swoje zasługi otrzymali stopnie generałów, a także uznano ich za bohaterów wojny o niepodległość Stanów Zjednoczonych
Thomas Jefferson, Benjamin Franklin i John Adams – Twórcy deklaracji niepodległości Stanów Zjednoczonych
Ludwik XVI (1754-1793r.) – był wnukiem poprzedniego władcy Francji – Ludwika XV, od 1774r. zasiadał na tronie francuskim, rządy objął w momencie gospodarczego i finansowego kryzysu państwa
Marie Joseph de La Fayette – stał na czele Gwardii Narodowej, domagał się dodania koloru białego do barw Francji
Jean-Paul Marat - stał na czele jakobinów
Maksymilian Robespierre - stał na czele jakobinów, dowodził Komitetem Ocalenia Publicznego
Georges Danton – jeden z przywódców Rewolucji Francuskiej, najsłynniejszy kordelier; znakomity mówca
Jacques Pierre Brissot – był prawnikiem, pisarzem politycznym, jeden z przywódców żyrondystów
Jan Dekert - prezydent Warszawy, zwołał zgromadzenie przedstawicieli 14 miast królewskich, walczył o rozszerzenie praw mieszczan
Ignacy i Stanisław Potoccy – reprezentowali stronnictwo patriotyczne
Franciszek Ksawery Branicki, Seweryn Rzewuski i Stanisław Szczęsny Potocki – reprezentowali stronnictwo hetmańskie
Hugo Kołłątaj – duchowny, zasłynął głównie jako działacz oświatowy. Podczas Sejmu Wielkiego początkowo popierał stronnictwo dworskie – skupił wówczas wokół siebie grupę reformatorów i publicystów. Odegrał ważną rolę podczas tworzenia Konstytucji 3 maja.
Stanisław Małachowski – poseł na sejm i marszałek Sejmu Wielkiego. W trakcie obrad współpracował z Ignacym Potockim oraz wspierał jego program reform państwa. Uczestniczył w tworzeniu Konstytucji 3 maja.
Józef Poniatowski – bratanek króla, dowodził oddziałami polskimi w bitwie pod Zieleńcami
Tadeusz Kościuszko – generał, dowodził oddziałami polskimi w bitwie pod Dubienką, przywódca insurekcji z 1794r.
Jan Kiliński – jeden z przywódców mieszczan warszawskich podczas powstania kościuszkowskiego
Jakub Jasiński – poeta, inżynier i generał, walczył w obronie Konstytucji 3 maja w armii litewskiej
Karol Ludwik Monteskiusz – francuski myśliciel, pisarz polityczny, jeden z głównych przedstawicieli oświecenia i twórca teorii trójpodziału władzy
Benjamin Franklin – wybitny amerykański polityk oraz uczony