Złoty Medal Chemii dla licencjata z UW 02.12.2014 Uczelnie
Ultraszybkie lasery o mocy elektrowni atomowej, reakcje na stykach dwóch faz i katalizatory, czyli związki umożliwiające reakcje chemiczne - tych kwestii dotyczą badania tegorocznego laureata Złotego Medalu Chemii - Michała Hamkały z Uniwersytetu Warszawskiego.
Konkurs „Złoty Medal Chemii” służy promowaniu najzdolniejszych młodych naukowców. Wyłaniani są w nim autorzy najlepszych prac licencjackich lub inżynierskich z chemii oraz jej pogranicza z fizyką i biologią. Organizatorem konkursu Złoty Medal Chemii są Instytut Chemii Fizycznej PAN (IChF PAN) w Warszawie oraz firma DuPont, która jest także fundatorem nagród.
"Zależy nam na was! To wy będziecie tworzyć przyszłą naukę i to wy nas kiedyś zastąpicie" - zwrócił się do finalistów konkursu dyrektor Instytutu Chemii Fizycznej PAN, prof. Robert Hołyst.
Obecny na uroczystości rozdania nagród prezes Fundacji na rzecz Nauki Polskiej, prof. Maciej Żylicz w swoim przemówieniu zwrócił uwagę na "Nature Index" - zestawienie, które porównuje wyniki różnych krajów w nauce. Jak poinformował prezes FNP, Polska zajmuje w tym indeksie całkiem dobre 24. miejsce. Jeszcze lepiej nasz kraj wypada, jeśli pod uwagę bierze się tylko nasze osiągnięcia w fizyce czy chemii. Z rankingu cytowań, który opracowała FNP, wynikło, że polska fizyka wysokich energii cząstek elementarnych zajmuje 12. miejsce na świecie, a chemia nieorganiczna, kataliza czy chemia fizyczna - 16. miejsca. "To są świetne pozycje w porównaniu do dość słabego finansowania polskiej nauki" - podsumował Żylicz.
Prezes FNP zwrócił uwagę, że w konkursie o Złoty Medal Chemii wyróżniono wielu młodych badaczy, którzy prowadzili badania nie tylko z samej chemii, ale również badania interdyscyplinarne. "Myślę, że podział na dziedziny naukowe w Polsce jest bardzo sztuczny, odzwierciedla początek dwudziestego wieku. Powinniśmy się kiedyś dorobić zupełnie innego podziału" - zaznaczył Żylicz.
Zgodził się z tym prof. Robert Hołyst. "Materiał, z którego korzystają badacze często jest biologiczny, metody są z chemii, a aparatura z fizyki. Żeby zrobić coś większego, nie możemy się zawężać w dziedzinach, ale wręcz przeciwnie - musimy je poszerzać" - skomentował w rozmowie z PAP.
Tegoroczny laureat Złotego Medalu Chemii, Michał Hamkało, swoją pracę licencjacką napisał na Wydziale Fizyki Uniwersytetu Warszawskiego. W ramach niej badał, co się dzieje na styku faz, czyli niemieszających się ze sobą ośrodków i jaki wpływ na te reakcje mają katalizatory - związki umożliwiające lub przyspieszające zachodzenie reakcji chemicznych. Laureat otrzymał nagrodę finansową w wysokości 10 tys. zł.
"Przedmiotem mojej pracy jest badanie katalizy międzyfazowej - procesu znanego od prawie 40 lat, wykorzystywanego w wielu procesach przemysłowych" - powiedział dziennikarzom nagrodzony. Wyjaśnił, że kataliza, którą badał zachodzi między dwoma fazami, które nie mogą się zmieszać. Takimi fazami może być np. woda i olej. "Jeśli w każdej z faz jest jeden związek, to substancje te mogą się spotkać tylko na granicy faz, na ich powierzchni" - mówił.
Aby zbadać te reakcje zachodzące na bardzo ograniczonym obszarze i w bardzo szybkim tempie, Hamkało wykorzystał laser femtosekundowy, wysyłający bardzo krótkie impulsy (liczone w femtosekundach - w sekundzie zmieści się milion miliardów femtosekund). "Cała energia lasera zawarta jest w krótkim okresie czasu - w nim możemy otrzymać dużą moc wiązki. To jakby moc elektrowni atomowej, ale przez krótki czas" - obrazuje laureat. Wykorzystanie tego lasera pozwoliło Hamkale poznać mechanizmy reakcji chemicznych, które zachodzą błyskawicznie - w czasie mniejszym niż miliardowa część sekundy.
Zdobywcą Srebrnego Medalu Chemii i 5 tys. zł jest Michał Ciach z Kolegium Międzywydziałowych Indywidualnych Studiów Matematyczno-Przyrodniczych Uniwersytetu Warszawskiego. Z kolei Brązowy Medal Chemii i 2,5 tys. złotych otrzymał Miłosz Wieczór z Wydziału Chemicznego Politechniki Gdańskiej.
W konkursie przyznano również wyróżnienia. Wszyscy finaliści konkursu (15 osób) zyskali możliwość odbycia stażu naukowego w Instytucie Chemii Fizycznej PAN oraz bezpłatnego realizowania projektów badawczych w jego laboratoriach. (PAP)