Durkheim

Émile Durkheim (ur. 15 kwietnia 1858, zm. 15 listopada 1917) – francuski filozof, socjolog i pedagog. Był profesorem w Bordeaux, gdzie w 1895 roku objął pierwszą w Europie katedrę socjologii, od 1902 roku wykładał na Sorbonie.

Durkheim widział w socjologii nową naukę, która może rozjaśnić klasyczne kwestie filozoficzne, poddając weryfikacji empirycznej. Uważał, że badając życie społeczne, musimy zachować taki sam obiektywizm, jaki zachowują badacze przyrody. Pierwsza słynna zasada socjologii, jaką sformułował, brzmi „Fakty społeczne należy traktować jak rzeczy!”. Miał przez to na myśli, że analiza życia społecznego może być prowadzona równie rygorystycznie jak badanie naturalnych obiektów i zjawisk.

Trzy najważniejsze wątpili, jakie poruszył, to znaczenie socjologii jako nauki empirycznej, uznanie jednostki i powstanie nowego porządku społecznego oraz źródła i charakter społecznego autorytetu moralnego.

Głównym zadaniem intelektualnym socjologii jest dla Durkheima badanie faktów społecznych. Zamiast używać metod socjologicznych do badań jednostki, socjologowie powinni badać fakty społeczne, czyli aspekty życia społecznego, takie jak stan gospodarki czy oddziaływanie religii, które kształtują nasze jednostkowe działania. Durkheim uważał, że istnieje coś takiego jak rzeczywistość społeczna, to znaczy, że społeczeństwo to coś więcej niż zbió® działań i interesów jego poszczególnych członków. Fakty społeczne to według niego zewnętrzne wobec jednostki sposoby działania, myślenia i odczuwania, które żyją własnym życiem, niezależnie od tego, jak żyją i co postrzegają pojedynczy ludzie. Drugą właściwością faktów społecznych jest ich przymusowość. Przymus, jaki wywierają na jednostki fakty społeczne, pozostaje jednak często nierozpoznany, z reguły bowiem jednostki bez oporu poddają się faktom społecznym wierząc, że kierują się własnymi wyborami. W istocie zdaniem Durheima, ludzie na ogół po prostu podporządkowują się powszechnym wzorom społecznym. Fakty społeczne mogą ograniczać ludzkie działania na wiele sposobów, począwszy od kary wymierzanej bezpośrednio (na przykład za popełnione przestępstwo), przez wykluczenie społeczne (w przypadku niewłaściwego zachowania), a skończywszy na zwyczajnym nieporozumieniu (przy niewłaściwym użyciu języka).

Badanie faktów społecznych nie jest rzeczą łatwą. Ponieważ nie są widzialne ani namacalne, nie można poddać ich bezpośredniej obserwacji. Odkrywanie właściwości faktów społecznych musi odbywać się pośrednio, poprzez analizę ich skutków i próbujących je wyrażać treści, jak prawo, teksty reiligijne czy skodyfikowane reguły postępowania. Istnieje konieczność odrzucenia przy badaniu faktów społecznych uprzedzeń i ideologii., a umysł musi być otwarty na fakty empiryczne i wolny od pochodzących z zewnątrz gotowych idei. Koncepcje naukowe mogą zrodzić się tylko w następstwie praktyki badawczej.

Źródło: Socjologia, Giddens

Fakty społeczne według Emile Durkheima

Fakty społeczne – wszelki sposób robienia, utrwalony lub nie, zdolny do wywierania na jednostkę zewnętrznego przymusu.

• Materialne fakty społeczne

  • Społeczeństwo

  • Strukturalne składniki społeczeństwa np. kościół, instytucje itd.

  • morfologiczne składniki społeczeństwa np. rozmieszczenie ludności, kanały informacyjne itd.

• Niematerialne fakty społeczne

  • Moralność

  • Świadomość zbiorowa

  • Wyobrażenie zbiorowe

  • Prądy społeczne

Durkheim swoją teorią faktów społecznych w dużym stopniu określił zadania socjologów. Był zdania, iż socjologia tudzież socjolodzy winni zajmować się studiowaniem faktów społecznych.

Zdaniem Durkheima, socjolog zbliżając się do faktów społecznych winien zachowywać się tak jakby wszedł w obcy mu świat, tj. wyzbyć się wszelkich uprzedzeń. Powinien wprawić się w stan ducha, w jakim znajdują się np.: fizycy czy chemicy wtedy gdy zapuszczają się w niezbadane jeszcze regiony swej działalności naukowej. Jego postulat metodologiczny zbliżony był do metodycznego wątpienia Kartezjusza – była to inaczej mówiąc próba odnalezienia socjologicznego cogito – punktu, od którego można byłoby zacząć budowę gmachu rzeczywiście pewnej wiedzy. Tym punktem dla Emile Durkheima była empiria.

Utopia epistemologiczna nakazywała badaczowi zachowywać się w duchu zasady relatywizmu kulturowego – wchodząc w obcy świat, badacz zmuszony jest wyzbyć się wcześniej wiedzy, poznanych praw moralnych, zasad postępowania etc. – jego zadaniem jednak jest poznawanie nowego świata, w który wkroczył takim jaki faktycznie jest, nie zaś taki jaki powinien być.

Nauka winna czerpać elementy swych wstępnych definicji z danych zmysłowych – to nie wiedza przednaukowa jest drogowskazem, ale wrażenia czy zmysłowe doświadczenia.

Fakty społeczne traktowane jako rzeczy – możliwe są do poznania jedynie drogą obserwacji i eksperymentów, stopniowo przechodząc od cech najbardziej zewnętrznych do cech mniej widocznych i głębszych. Tylko zewnętrzne poznanie jest możliwe, gdyż fakty społeczne, tj. rzeczy są:

• Sprzeczne z ideą – którą poznaje się od wewnątrz

• Zewnętrzne wobec jednostki.

Źródło: https://pl.wikipedia.org/wiki/%C3%89mile_Durkheim

Max Weber

Max Weber (ur. 21 kwietnia 1864 w Erfurcie, zm. 14 czerwca 1920 w Monachium) – niemiecki socjolog, historyk, ekonomista, prawnik, religioznawca i teoretyk polityki.

Weber chciał poznać naturę i przyczyny zmiany społecznej. Odrzucił materialistyczną wizję dziejów, i w przeciwieństwie do Marksa mniejsze znaczenie przypisywał konfliktowi klas. Według Webera wielkie znaczenie dla zmiany społecznej mają idee i wartości.

Uważał, że socjologia powinna zajmować się badaniem działania społecznego, a nie struktur. To ludzkie motywy i idee powodują zmianę. Idee, wartości i przekonania są wstanie spowodować transformację społeczną. Jednostki ludzkie są w swoim działaniu wolne i mogą kształtować własną przyszłość,. W przeciwieństwie do Durkheima i Marska nie uznawał istnienia zewnętrznych, niezależnych od jednostek struktur. Struktury społeczne są raczej efektem złożonych współzależności między indywidualnymi działaniami. Zadaniem socjologii jest zrozumienie sensu, jaki się za nimi kryje.

W swoich najsłuszniejszych pracach Weber analizuje działanie społeczne w kontekście różnic między społeczeństwem zachodnim a innymi wielkimi cywilizacjami. Weber doszedł do wniosku, że pewne aspekty wiary chrześcijańskiej miały zasadniczy wpływ na powstanie kapitalizmu. Narodziny kapitalizmy to nie tylko – jak sądził Marks – wynik zmian ekonomicznych. Na kształt społeczeństwa mają wpływ idee i wartości kulturowe, podobnie jak na nasze indywidualne działania.

Ważnym elementem perspektywy socjologicznej Webera jest pojęcie typu idealnego. Typy idealne to pomocne w rozumieniu rzeczywistości modele pojęciowe i analityczne. W rzeczywistym świecie typy idealne występują rzadko lub nie występują wcale; często dają się wyróżnić tylko ich niektóre cechy. Jednak takie konstrukcje teoretyczne są bardzo użyteczne, gdyż każdą sytuację w świecie rzeczywistym można próbować zrozumieć prze porównanie z typem idealnym. Zatem typy idealne służą za stałe punkty odniesienia. Przez typ idealny nie należy jednak rozumieć sytuacji doskonałej czy pożądanej, a odnosi się on jedynie do „czystej” formy danego zjawiska.

Racjonalizacja – ludzie odchodzą od tradycyjnych przekonań, utrwalonych w przesądach, religii, obyczaju i starych przyzwyczajeniach. W warunkach społeczeństwa przemysłowego, pozostaje niewiele miejsca na sentymenty,. Rozwój nauki, nowoczesnej techniki i biurokracji określił mianem Racjonalizacji. Uważał, że rewolucja przemysłowa i powstanie kapitalizmu są przejawem tego dążenia do racjonalizacji. Kapitalizm polega na rozwoju nauki i biurokracji, czyli wielkich organizacji. Zanik dawnego sentymentalizmu pod naporem naukowego myślenia określał Weber jako odczarowanie.

Źródło: Socjlogia, Giddens

Jedną z podstawowych zasług Webera jest umocowanie metodologii nauk społecznych. Weber odrzucał pozytywistyczną koncepcję nauk społecznych jako nauk przyrodniczych (której przedstawicielem był np. Auguste Comte). Weber postulował, aby nadać naukom społecznym ścisły i obiektywny charakter poprzez opracowywanie specyficznej dlań metodologii i filozofii nauki (np. koncepcja typów idealnych), opisywanie ich jak najbardziej precyzyjnym językiem (wprowadził wiele do dziś użytecznych pojęć) oraz prowadzenie zakrojonych na szeroką skalę badań historyczno-porównawczych.

Swoją teorię socjologiczną Weber buduje na pojęciu działania. Od innych zachowań ludzkich odróżnia je to, że działający podmiot wiąże z nim subiektywny sens. Operacja rozumienia (Verstehen) jest możliwa tylko w odniesieniu do działań racjonalnych. Weber wierzył jednak, że człowiek w większości przypadków nie zachowuje się racjonalnie. Dlatego też postulował badanie ludzkich zachowań poprzez zestawianie ich z w pełni racjonalnymi i logicznie spójnymi typami idealnymi. Badacz miał wyciągać wnioski na podstawie różnic między typem idealnym a faktycznym działaniem. W odniesieniu do działań afektywnych, opierających się na stanach uczuciowych, pomocna jest też empatia, do tradycjonalnych zaś – pamięć historyczna.

Źródło: https://pl.wikipedia.org/wiki/Max_Weber