|
MARIA
Grzegorzewska
urodziła się 18 kwietnia 1888 r. we wsi Wołuczy.
Ukończyła prywatną szkołę żeńską Pauliny Helwek w
Warszawie. Studiowała nauki przyrodnicze na Uniwersytecie
Jagiellońskim, pedagogikę w Brukseli, w Międzynarodowym
Fakultecie Pedagogicznym kierowanym przez Józefę Joteyko, i
psychologię na Sorbonie, gdzie w 1916 r. uzyskała tytuł doktora
filozofii za rozprawę: Studium na temat rozwoju uczuć
estetycznych - badania z zakresu estetyki eksperymentalnej
przeprowadzone wśród uczniów szkół brukselskich. Po powrocie
do Polski (1919 r.) pracowała w Ministerstwie Wyznań Religijnych
i Oświecenia Publicznego, zajmując się sprawami szkolnictwa
specjalnego. W 1922 r. zorganizowała Instytut Pedagogiki
Specjalnej w Warszawie i odtąd zajmowała się działalnością
naukową z zakresu pedagogiki specjalnej, a także kształceniem
nauczycieli. W latach 1930-1935 kierowała Państwowym Instytutem
Nauczycielskim. W latach trzydziestych w polityce państwowej
pojawiły się tendencje faszystowskie. Maria Grzegorzewska
została odwołana ze stanowiska dyrektorki Instytutu za tzw.
działalność rozkładową. Wraz z nią z PIN odeszli m.in.
Korczak, Elzenberg, Suchodolski, Zawieyski. Maria
Grzegorzewska za najistotniejsze swoje osiągnięcia uważała
prace związane z kształceniem nauczycieli.
Niejednokrotnie podnosiła zagadnienia deontologii nauczycielskiej
uznając, że powodzenie procesu dydaktyczno-wychowawczego jest
uzależnione przede wszystkim od nauczyciela. Temu poglądowi
dawała wielokrotnie wyraz, najpełniej w "Listach do młodego
nauczyciela" (1947-1961). Przedstawiła w nich sylwetkę
nauczyciela - dobrego Człowieka, bogatego wewnętrznie, osoby
obdarzonej charyzmatem, zdolnościami empatycznymi, umiejętnością
"współbrzmienia" ze swoimi podopiecznymi. O ile
teoretyczne osiągnięcia Grzegorzewskiej mają już dzisiaj - co
zrozumiałe - w dużej części wartość historyczną, to Jej
przemyślenia na temat "nauczyciela doskonałego" są
nadal aktualne. Wynika to z faktu, że Grzegorzewska sama była
osobowością charyzmatyczną, wzorcem etycznym dla wielu
ludzi. |
J.F. Herbarta (1776-1841). Urodził się w Oldenburgu w rodzinie urzędniczej, studia filozoficzne odbył w Bernie w charakterze nauczyciela i wychowawcy, w tych latach zostawał pod urokiem Pestalozziego, którego odwiedził w Bulgdorfie 1802 – habilitował się w Getyndze i został tam prof. filozofii i pedagog. W 1809 – 1833 prowadził katedrę filozofii w Królewcu, tutaj otworzył m.in. Uniwersyteckie Seminarium Pedagogiczne dla kształcenia nauczycieli szkół średnich i wyższych, a przy nim niewielką szkołę ćwiczeń, w której sam uczył matematyki, a studenci pod jego kierownictwem prowadzili lekcje próbne. W 1833r.- powrócił do Getyngi, gdzie pozostał do końca życia. Jest uznany za ojca pedagog. naukowej. Był pierwszym habilitowanym prof. pedagogiki, oderwał ją od filozofii, usystematyzował i oparł na dwóch pomocniczych naukach: -etyce filozofii, która miała określać cele wychow. -psychologii – która podawała środki do tych celów. Filozofia Herbarta oznacza cofnięcie zasadniczego poglądu Kanta do metafizycznego realizmu. "Rzecz sama w sobie" nie jest pojęciem granicznym, ale czymś realnym. Pojęcie jednej rzeczy, obdarzonej wieloma przymiotami, prowadzi z konieczności do przyjęcia wielosci prostych, rzeczywistych rzeczy, których połączenie tworzy dopiero ten przedmiot, jaki nam się objawia. Przedmiot jest kompleksem monad, tzn. pojedynczych substancji. Również jaźń, dusza, jest taką monadą wieczną i niezniszczalną. Przedstawienie i uczucie powstaje jako skutek konfliktu, zderzenia monady duchowej z innymi monadami. Świadomość jest sumą stosunków, jakie łączą duszę z innymi monadami. Ruch przedstawień istniejących w duszy można zatem obliczyć na postawie zasad mechaniki; w ten sposób metoda matematyczna ma zastosowanie w psychologii. Etyka według Herbarta jest estetyką, tzn. nauką o moralnym smaku. Pedagogika opiera się na etyce i psychologii. Zadanie wychowania polega na ukształtowaniu woli i charakteru oraz na obudzeniu w człowieku szerokich zainteresowań. System Herbarta znalazł wielu zwolenników i kontynuatorów. Stał się oficjalną doktryną pedagogiki - pedagogiką naukową ówczesnej europy XIX w. Najważniejsze dzieła: „Pedagogika ogólna wyprowadzona z celów wychowawczych.” „Psychologia jako nauka oparta na doświadczeniu.” „Wykłady pedagogiczne w zarysie.” Dla Herbarta pedagogika stała się ośrodkiem całej jego pracy filozoficznej; przez swe rozległe badania usiłował nadać jej ściśle naukowy charakter m.in. poprzez ustalenie pewnych prawidłowości w proc. nauczania poprzez definiowanie pojęć, zastosowanie formuł, pogłębienia problematyki dydaktycznej. Herbart wyróżnia 5 idei praktycznych, które razem wzięte określają ideał osobowości moralnej i najwyższy cel życia: - wewnętrznej wolności duchowej, - doskonałości, - życzliwości, - prawa, - słuszności, czyli zadość uczynienia. Jeśli człow. kieruje się tymi ideami to posiada moralny, silny charakter wyrobienie takiego charakteru uważa za najważniejszy cel wychowania. Do realizacji tego celu służą następujące środki: - kierowanie dziećmi, - karność, - i przede wszystkim nauczanie. Najważniejszymi czynnikiem wychow. uznaje nauczanie wychowujące oparte na 4 stopniach formalnych. - Jasność, - kojarzenie, - system, - metoda. W ten sposób dochodzi Herbart do przedstawienia struktury proc. nauczania, na której oparli się jego kontynuatorzy ZILLER i REIN – udoskonalili teorię stopni formalnych, jako podstawę wszelkiego, skutecznego nauczania, i która przez wiele dziesiątków lat była dla nauczycieli konarem budowy prawie każdej lekcji. Jednocześnie system ten znalazł uznanie w kręgach społecznych wychow. przez karność i groźbę, a także karcer i karę cielesną – utrzymywało młodych w zależności od starszych i posłuszeństwie wobec władzy monarchistyczno – junkierskiej w Prusach. Natomiast wśród myślicieli poszukujących nowych, bardziej realnych kryteriów, które byłyby pomocne w określaniu i wartościowaniu celów wychowawczych; doniosłą rolę odegrał jeszcze w poł. XIX w. Dzieła: „pedagogika ogolna wprowadzona w celu wychowania”, „Psychologia jako nauka na nowo oparta na doświadczeniu, metafizyce i matematyce”, „Wykłady pedagogiczne w zarysie” |
John Locke Żył w latach 1632-1704. Jest jednym z głównych przedstawicieli angielskiego empiryzmu (stanowisko zakładające, że podstawową rolę w poznaniu pełni doświadczenie). W centrum jego filozofii znajduje się teoria poznania. Każdy człowiek wg Locke`a posiada w swoim umyśle określone przedstawienia, nazywa je ideami. Pochodzą one wyłącznie z doświadczenia. Wszystkie idee wypływają z postrzegania zmysłowego lub z obserwacji. Przyjmijmy, zatem, że świadomość jest, by tak rzec, kartką nie zapisanego papieru, bez żadnego pisma, bez żadnych idei Jego rozumowanie wiodło do tego, iż człowiek nie posiada żadnych wrodzonych zasad ani idei, umysł człowieka w chwili narodzenia jest czystą tablicą (tabula rasa). Wszelkie wyobrażenia nabywamy w czasie. Doświadczenia wg Lock`a mają dwa źródła: zewnętrzne doznania zmysłowe (sensation) oraz wewnętrzne refleksje (reflection), tyczące się głownie aktów myślenia. Zaś jeśli chodzi o wiedzę Locke wyróżnił trzy poziomy: intuicyjna, demonstratywna, zmysłowa. Zakres naszej wiedzy jest ograniczony, nie sięga on dalej niż nasze idee. Idee dzielą się na proste i zlożone. Proste to te, które pojawiają się w naszym umyśle niezależnie od naszej woli. Nie można ich odrzucić ani zmienić. Idee złożone tworzy umysł, łączą one idee proste. W filozofii praktycznej, Locke wyznaczył trzy rodzaje praw moralnych: prawo boskie: była to miara grzechu, tak samo jak została ustalona przez Boga z karą lub nagrodą pośmiertną; prawo państwowe: były to reguły narzucone przez państwo na jego obywateli; prawo opinii lub reputacji: kryteria cnot i występków, szcunek lub pogarda od innych współobywateli. Filozofia polityczna Johna Locke zawiera się głownie w "Dwóch traktatach o rządzie". W stanie natury , przed stworzeniem państwa istnieje pełna wolność i równość. Prawo natury zakazuje wyrządzać szkody innym, niszczyć ich życie, zdrowie, wolność, własność osobistą. Ludzie, aby zachować spokój wiążą się we wspólnotę, przekazują władzę nadrzędnej jednostce. Władza państwowa jest związana z prawem natury. Na jego koncepcji państwa zaważyły dwie przesłanki. Jego filozofia i oparta na niej metoda badawcza, której cechą był empiryzm. Konsekwencją zaś empiryzmu były utylitaryzm i racjonalizm. Drugą zaś przesłankę stanowiła jego koncepcja umowy społecznej, analiza przedpaństwowego stanu naturalnego. Według Locke'a stan ten to pomyślna epoka, w której ludzie żyją w wolności i równości. Ludzie nie byli jeszcze zdemoralizowani, nie byli niewolnikami własnych namiętności. Człowiek był podporządkowany prawu natury, które poznawał dzięki rozumowi. Doskonale zdawał sobie sprawę z tego, że obowiązuje ono wszystkich w równej mierze. Człowiek rodził się z tym prawem, otrzymywał je od natury w postaci praw podmiotowych. Nikt nie mógł mu odebrać owych praw. W stanie natury panował system moralny, który chronił jednostkę przed złem. Stan natury był jednak niepewny. To skłoniło ludzi do powołania rządu. Ludzie nie mogą być sędziami we własnych sprawach (nemo iudex in causa sua). Nadużywanie uprawnień mogłoby rodzić zamęt. Najważniejszą, więc przesłanką ustanowienia rządu była dla Locke'a potrzeba ukarania przestępców. Umowa społeczna składa się z dwóch aktów. Najpierw umawiają się ze sobą jednostki, potem zaś umowa społeczeństwa z władzą powołuje rząd. Ustanowienie władzy państwowej nie może prowadzić do utraty praw przez jednostkę. Wręcz przeciwnie. Umowa społeczna ma je zagwarantować. Cele państwa sprowadzają się do ochrony tych praw. Państwo powinno karać tych, którzy je naruszają. Państwo skuteczniej chroni podstawowe prawo natury - prawo do własności. Z potrzeby jej ochrony powstało inne prawo państwa, mianowicie do stanowienia praw pozytywnych. Państwo może tworzyć te normy, ale jest w tym ograniczone. Nie mogą być one sprzeczne z prawami podstawowymi. Państwo jest postrzegane jako stróż praw podmiotowych. Musi pozostawiać swobodę działalności gospodarczej i politycznej.Locke jest piewcą własności prywatnej Był on autorem dzieł, które z czasem zostały uznane jako klasyczny wykład liberalizmu politycznego. List o tolerancji Tolerancja w stosunku do tych, którzy w sprawach religii wyznają odmienne zapatrywania, do tego stopnia jest zgodna z Ewangelią i zdrowym rozsądkiem, że po prostu wydaje się rzeczą koszmarną, jeżeli ludziom w tak jasnym świetle mrok oczy przesłania. Nie chciałbym tutaj bynajmniej oskarżać pychy, żądzy panowania u jednych ani gwałtowności i fanatyzmu u drugich, bo to są przywary, które prawdopodobnie nie dadzą się całkowicie usunąć ze stosunków ludzkich, lecz mimo wszystko są one tego rodzaju, że nikt by się nie zgodził, aby mu jawnie je zarzucano, ale też nie ma prawie nikogo, kto by tym żądzom dał się na oślep ponosić, a nie szukał zarazem przez nie, przybrane w pozory obcych im właściwości i szlachetności, własnej swej chwały. |
Jan Jakub Rousseau, jeden z najwybitniejszych filozofów francuskiego oświecenia. Urodzony w Szwajcarii, w młodym wieku opuścił rodzinną Genewę i udał się na wędrówkę do Włoch i Francji. W Paryżu zaczął zdobywać wykształcenie, zajmując się literaturą, muzyką i filozofią. Początkowo należał do encyklopedystów, ale później zerwał z nimi i stał się inicjatorem nowego nurtu umysłowego - sentymentalizmu. Rozpoczął od ataku na cywilizację, której zarzucał zły wpływ na człowieka - z gruntu dobrego. Aby bronić człowieka przed cywilizacją, rzucił hasło "powrotu do natury" i dowodził, że istota ludzka jest dzieckiem natury, więc powinna być wrażliwa na jej piękno i kierować się uczuciem oraz sercem - a nie rozumem Wg niego rozwój cywilizacji uczynił z człowieka istotę egoistyczną i agresywną. Jest on ze swej istoty dobry ("niewinny") i w czasach poprzedzających rozwój cywilizacji, "w stanie natury", żył szczęśliwy i wolny od zbędnych potrzeb, popychających do walki z innymi ludźmi. Powstanie społeczeństwa, nierówność w korzystaniu z dóbr i podział pracy zapoczątkowały trwający do dziś upadek moralny człowieka. Rozkwit nauki i sztuk wyzwolił najgorsze jego cechy: pychę, żądzę panowania nad innymi, nienawiść. Swoje poglądy na powstanie i rozwój społeczeństwa Rousseau zawarł w słynnym dziele Umowa społeczna (1762, wydanie polskie w tomie pt. Umowa społeczna. Uwagi o rządzie polskim. List o widowiskach i inne pisma, 1966). Przedstawił w nim model doskonałego społeczeństwa, żyjącego w małym, zamkniętym państwie o ustroju demokratycznym, którego obywatele współpracują ze sobą, dobrowolnie przestrzegając ustalonego prawem porządku. Rousseau postulował budowę nowego społeczeństwa poprzez właściwe wychowanie jego najmłodszych obywateli - dzieci. Podzielił on młodośc na 4 okresy: 1. niemowlęctwo do mówienia 2. dzieciństwo do 12 lat 3. chłopięctwo do 15 lat 4. młodzieńczość do 20 lat. Pierwsze 2 okresy miały się ograniczyc do rozwoju zdrowia i zmysłow, trzeci imiał dać wykształcenie a 4 miał dac wychowanie moralne zdaniem rousseau wychowanie powinno sprowadzać się do umożliwienia dziecku swobodnego wzrostu i dojrzewania oraz chronienie tego rozwoju przed zgubnymi wpływami zewnętrznymi chodzilo o tzw wychowanie negatywne, odrzucające srodki do urabiania dziecka, do realizowania celow i ideałów narzuconych z zewnatrz. Swój program wychowawczy odnosil do człowieka w ogole, wykluczając wszelkie podzialy polityczne, narodowość, klase czy zawod. J. Jakub Russo – przedstawił historię człowieka w dwóch etapach: Dzikości – człowiek jest naturalny, żyje w zgodzi e z naturą i w zgodzie z jej prawami. Cywilizacji – człowiek zrywa z naturą. Jednym z najważniejszych skutków etapu jest osłabienie moralności. Jego zdaniem mezczyzna powinien być czynny i sulny –kobieta biedna i slaba, w wychowaniu kobiet trzeba kierowac się glosem natury,która daje pluci słabej zalety uchodzące u mężczyzn za wady, zasada wych. Kobiet ma byc rolą jaka ma spełniać w zyciu społecznym, siwat i przyroda powinny stanowic dla kobiet księgę mądrości, w której musi umiec czytac, w dzieciństwie powinna być pod wpływem matki-pozniej meza. |
Johann Heinrich Pestalozzi urodził się w protestanckim domu mieszczańskim. Po ukończeniu szkoły łacińskiej, uczęszczał na kursy uniwersyteckie. Należał do stowarzyszenia patriotycznego, którego celem było wydobycie ojczyzny spod ucisku wywieranego na ludność przez władzę państwową. Podczas studiów zetknął się z dziełem J.J.Rousseau - Emil, czyli o wychowaniu, które miało duży wpływ na jego poglądy. w 1775 urządził zakład wychowawczy dla dzieci ubogich i opuszczonych. Przez pięć lat wraz z dziećmi prowadził gospodarstwo rolne jednocześnie ucząc ich liter i sylabizowania. Nauczanie wychowujące Pestalozzi zajmował się dziećmi z ludu, to właśnie z myślą o nich sięgnął do oświeceniowej teorii ogólnego rozwoju i edukacji, która pierwotnie odnosiła się do dzieci z warstw uprzywilejowanych. Pestalozzi był realistą i uważał, iż "Dzieci ubogie należy wychowywać do ubóstwa, by w ubóstwie były jednak ludźmi" , dbając jednocześnie o zachowanie harmonii między uczuciem, myśleniem, działaniem i mówieniem. "Zrywa całkowicie z utartym wówczas szablonem jałmużny i stawia całą sprawę na nowym gruncie samopomocy społecznej, ...nakarmić głodnego, to nie znaczy rzucić mu kawałek chleba, ale tak wpłynąć na jego życie...by na zawsze rozstał się z nędzą" . Po potyczkach wojennych z Francuzami, na gruzach Stanz włóczyły się setki bezdomnych dzieci. Część sierot zabrali ludzie do innych kantonów, dla pozostałych postanowiono utworzyć dom sierot, którego kierownictwo objął Pestalozzi..Ponieważ był protestantem, miejscowa ludność widziała w nim heretyka zajmującego się ich dziećmi, co nie ułatwiało prowadzenia tak trudnego przedsięwzięcia. Pestalozzi zajmował się nimi sam. " Ręka ich spoczywała w mojem ręku, ich oko odbijało się w mojem. Łzy moje płynęły z ich łzami; uśmiechałem się, gdy one się uśmiechały. Ich jadło było moim jadłem, ich napój moim napojem" . Wiedział, że jeśli spróbuje poprawić dziecko zaniedbane, to pod każdym względem będzie się przeciwstawiać, zawsze będzie chciało robić trudności. Do tego trzeba wiele cierpliwości, przyjaźni i miłości. " Ów cel moralny osiągnie, gdy będzie ojcem dla swych wychowanków, że ich postępy i cofania będą go cieszyły i martwiły jakby chodziło o jego własne dzieci" Uważał, że najważniejszym zadaniem szkoły jest przygotowanie do życia, jednak nie wąsko utylitarne, ale jako przygotowanie do rozumienia rzeczywistości i odnajdywanie w niej swego miejsca. Twierdził, że szkoła spełni to zadanie, jeśli zatroszczy się o rozwój wszystkich trzech sił ludzkich tj.: •moralnej - na której wspiera się stosunek do ludzi i świata; •intelektualnej - zapewniającej umiejętność poruszania się w świecie ludzkim i w świecie przyrody, dzięki właściwemu rozwinięciu zdolności poznawczych; •fizycznej - będącej podstawą zdolności do pracy Główny cel nauczania to rozwijanie moralności i umysłu dziecka. Punkt ciężkości pracy wychowawczej znajduje się w samym dziecku, w jego naturalnych skłonnościach, zdolnościach i siłach. W teorii nauczania oparł się na nauce o rzeczach, w której zwracał uwagę na trzy czynniki: liczbę -czyli ujmowanie przedmiotu jako całości; kształt - rozmiary, proporcje; słowo - nazywanie przedmiotów. Miały to być podstawowe składniki wszelkiego nauczania. Punktem wyjścia było spostrzeganie, zadaniem nauczyciela było kierowanie tym spostrzeganiem . Liczba, kształt, słowo jako podstawa każdego poznania, dlatego od nich należy wychodzić poznając świat rzeczy. Cztery momenty nauczania: •spostrzeganie przedmiotów; •kształcenie jasnych wyobrażeń postrzeganych przedmiotów; •porównywanie przedmiotów, rozwijanie pojęć; •nazywanie przedmiotów, rozwijanie mowy. W programie kształcenia kładł nacisk na przedmioty związane z pracą na roli, z rzemiosłem i gospodarstwem domowym. Wprowadził rysunki do szkoły początkowej. Jego zasługą jest zwrócenie uwagi na działanie w uczeniu się dziecka (rysowanie, mierzenie, wytwarzanie przedmiotów), które odtąd stały się częścią metodyki nauczania. Głowne prace: Wieczór samotnika (1780) Lenart i Gertruda (1781) Jak Gertruda uczy swoje dzieci (1801) Łabędzi śpiew (1826
|
|
MODRZEJEWSKI Jednym z późniejszych poetów epoki odrodzenia był Andrzej Frycz Modrzewski napisał traktat "O poprawie Rzeczpospolitej". Traktat ten, wyrosły z obserwacji i przemyśleń autora, dotyczący społeczno - politycznej sytuacji Polski, osadzony był głęboko w tradycji antycznej oraz chrześcijańskiej, biblijnej. W poglądach Modrzewskiego odnaleźć można wpływ ówczesnej myśli filozoficznej i politycznej. Frycz głosi program przebudowy Rzeczpospolitej w scentralizowaną monarchię, w której król, wspomagany przez sprawnie działające urzędy, dbałby o zachowanie społecznej równowagi. Autor domaga się równości wszystkich wobec prawa oraz przyznanie chłopom ziemi na własność a mieszczanom praw do posiadania gruntów oraz obejmowania urzędów, zarezerwowanych dotychczas dla szlachty. Żądał reformy szkolnictwa oraz uniezależnienia życia religijnego i kontroli państwa nad Kościołem. Szczegółowe uwagi zawarł Frycz w kolejnych księgach traktatu. W pierwszej księdze "O obyczajach". Będącej w dużym stopniu rozprawą o ludzkiej naturze, Modrzejewski odwołując się do "Biblii" oraz Erazma z Rotterdamu, zakłada iż w każdym człowieku istnieje naturalne dobro i postuluje konieczność wysiłku, doskonalenia się poprzez wiarę i życie w zgodzie z nieskażoną naturą. Według Frycza dobre obyczaje są gwarantem pomyślności i stabilności państwa, które powinno sprawować kontrolę nad przestrzeganiem zasad moralnych i cnoty. Ukazując źródła panującego zła, szansy poprawy obyczajów upatruje Modrzewski w odpowiednim wychowaniu młodych, wspartym mądrymi rządami króla i urzędów. Ustrojowy ideał łączący w sobie elementy monarchii, rządów arystokratycznych i demokracji, odnajduje pisarz w biblijnej Księdze Mojżeszowego Prawa. Model państwa stworzonego przez Modrzewskiego był praktycznie niemożliwy do zrealizowania, ale wiele z jego postulatów mogło znaleźć swoje zastosowanie nie tylko w warunkach polskich, ale także w innych państwach europejskich.
W księdze "O prawach" jeszcze raz powraca Frycz do poruszanego w swoim pierwszym utworze problemu równości wszystkich ludzi stworzonych przez Boga, żąda jednakowego traktowania przez prawo bez względu na pochodzenie, przestępców, którzy dopuścili się wysokich kar dla wrogów Rzeczpospolitej.
Księga trzecia "O wojnie" zawiera rozważania na temat konieczności reform wojskowych i wzmocnienia obronności państwa. Modrzewski dzielił wojny na sprawiedliwy (obronne) i niesprawiedliwy (zaborcze). W celu uniknięcia konfliktów zbrojnych, państwo powinno dbać o dobre stosunki sąsiedzkie, jednakże na wypadek zagrożenia musi być przygotowane na skuteczną obronę.
W najbardziej kontrowersyjnej, skonfiskowanej przez cenzurę księdze "O kościele" Modrzewski, stojący na pozycji irenizmu postulował potrzebę dyskusji nad kształtem życia wyznaniowego. Frycz nawoływał do tolerancji i wolności wyznaniowej i postulował reformę instytucji kościoła.
W ostatniej księdze "O szkole" domagał się Modrzewski podniesieniem poziomu nauczania, zwiększenia wydatków na oświatę, która pełni znaczące funkcje wychowawcze w procesie kształcenia młodzieży. Dostrzegając finansowe nadużycia w kościele, autor postuluje, aby duchowieństwo brało czynny udział w finansowym utrzymaniu szkół. Dzieło Frycza Modrzewskiego wywołało w Polsce polemiki i oskarżenia ze strony przeciwników autora. Traktat cieszył się dużym zainteresowaniem w Europie, o czym świadczą liczne przekłady na języki obce. Nowatorstwo myśli Modrzewskiego doceniło dopiero dwieście lat później polskie oświecenie. |
Jan Ludwik Vives Vives, z pochodzenia Hiszpan osiadły na stałe w Niderlandach studiował w Paryżu. Przez pewien czas był wychowawcą córki króla Henryka VIII. Przyjaźnił się z Erazmem z Rotterdamu. W oparciu o wieloletnie doświadczenia pedagogiczne napisał dzieło O naukach (1531), które stało się podłożem wychowania nowożytnego. Myśli tam zawarte podjęli w XVII wieku Francis Bacon i Jan Amos Komensky. Swój system wychowania i nauczania Vives oparł na etyce, wywodzącej się z tradycji chrześcijańskiej oraz psychologii. Wiedza, według niego ma stanowić rolę służebną w stosunku do wychowania, a jej zadaniem jest uszlachetnienie moralne ucznia. Ta zasada ma wpływać na dobór przedmiotów nauczania. W dziele O duszy i życiu (1583) dowodził, iż nauczanie powinno być dostosowane do indywidualnych możliwości dzieci, ich wieku, zdrowia, zdolności, charakteru. Powinno mieć charakter poglądowy, w przeciwieństwie do dotychczasowego scholastycznego nauczania werbalnego. Stosując metodę indukcyjną nauczyciel powinien dążyć do tego, by uczniowie sami dochodzili do wiedzy poprzez obserwacje. Łączenie nauki z życiem miało ułatwić uczniom opanowanie wszelkiej wiedzy, nie tylko naukowej, ale i nienaukowej. Program nauczania, poza nauką łaciny i greki opartą na klasycznych dziełach, powinien zawierać takie przedmioty jak matematyka, przyroda, historia, nauki rolnicze, czy żeglarstwo. Vives uważał, że wychowanie jest zadaniem społeczeństwa, że każda gmina powinna posiadać swoją szkołę z nauczycielami opłacanymi z kasy państwowej. Przykładał również wagę do współpracy domu rodzinnego ze szkołą. Przewidywał on szkołę w każdej gminie, pracę nauczyciela traktował jako pracę publiczna i przydzielił im pensję państwową, po raz pierwszy wykazał rolę współdziałania szkoły i rodziny w wychowaniu. W procesie nauczania pragną usunąć wszystkie egzaminy publiczne oraz scholastyczny werbalizm, a natomiast zalecał opieranie nauczania na obserwacji i spostrzeganiu oraz na rozwijaniu samodzielności uczniow. Wprowadził on łacinę klasyczną a nie scholastyczną. Nauka oparta była na autorach starożytnych, język ojczysty dopuszczał jako pomocniczy. W szkole przewidywał nauczanie przyrodoznawstwa, filozofii moralnej opartej na świadomości moralnej, historie w celu potegowania madrości życiowej. W metodach wychowawczych zalecał łagodność łagodność budzenie zainteresowania, a nie ostre kary. W wychowaniu dziewcząt staje się propagatorem naukowego kształcenia kobiety, która przygotowuje się do powołania matki i żony. Vives oddziaływał na poglady Kodeńskiego i A.Frycza Modrzewskiego
|
|
|
|
|
Jan Amons KOmenski uwazany jest za jednego z najwybitniejszych pedagogow, który w historii wychowania odegrał wazna role. U początku rozwoju kapitalistycznego stworzyl on system pedagogiczny w którym znalazly odbicie dazenia mas ludowych do wiedzy i oswiaty, który jest przenikniety duchem prawdziwego demokratyzmu. Komenski był synem mlynarza, pochodził z Moraw, należał do sekty „Braci Czeskich”. Ruch braci czeskich był ruchem narodowo-wyzwoleńczym, który szerząc swe idee religijne równocześnie wyrażał protest przeciwko uciskowi feudalnemu kościoła i szlachty w Czechach pochodzenia niemieckiego. Bracia Czescy przywiązywali dużą uwagę do wykształcenia, próbowali realizować nauczanie powszechne. Działalnośc komenskiego zostaje przerwana w 1618r wbuchem wojny 30-lentniej. Letniej 1641r Kodeński udaje się na zaproszenie parlamentu angielskiego do Londynu, potem jedzie na Węgry, aby znów znaleźć się w Polsce. Wszędzie zajmuje się pracą naukową i organizacyjną w dziedzinie wychowania i wykształcenia. Umiera w 1670r w Amsterdamie. Njawazniejsze poglady pedagogiczne Kodeńskiego: - Komeński wierzy w moc wychowania i wykształcenia. Podziela optymizm pedagogiczny epoki odrodzenia, niepodzielna natomiast pogladu, że są umysły tak tępe ze niczego niczego nie wpoić niemozna - domaga się on powszechnego nauczania i wychowania, uważa że „wszyscy wszystko mogą pojąć”. Żądniem tym obejmuje zarówno bogatych jak i biednych, miasta i wsie, chłopców o dziewczęta. - opracowuje system jednolitego szkolnictwa dla całej ludności-pierwszy w historii wychowania. Rozróznia 4 okresy w rozwoju człowieka i odpowiednio do tego typy szkół: *okres dzieciństwa do lat 6 tzw. Szkoła macierzyńska, której nauczycielką jest matka *o. chłopieństwa (od 6 do 12)tzw. Szkoła jezyka ojczystego (szkola elementarna), która obejmuje zarówno chłopców jak i dziewczęta, powinna być w każdej wsi, osiedlu. *o.młodzieńczosci(od 12 do 18) tzw szkoła j.łacińskiego (szkola srednia, gimnazjum), która powinna być w każdym większym miescie, w uczyc się w niej powinni wszyscy odznaczający się zdolnościami umysłowymi *o.dojrzewającej męskości(od 18 do 24) odpowiednia akademia, do której powinni być kierowani ci, którzy mają być uczonymi. Akademia powinna być w każdym panstwie. Komeński opracowuje nowy program wykształcenia i nowy układ materiału programowego, domaga się najpierw nauczania w j.ojczystym, potem dopiero w j. łacińskim w szkole średniej. W szkole elementarnej uczniowie powinni opanowac swobodne czytanie, ładne, szybkie pisanie, liczenie, spiewanie piesni, spalmow, zasady moralności, zarys dziejów swiat, najważniejsze wiadomości z zakresu ekonomi i pilotyki, kosmografii i geografii, zwłaszcza wlasnej ojczyzny, ogolne wiadomości o rzemiosłach
|
Komeński tworzy i uzasadnia podtswy pracy szkolnej w klasie system lekcyjny. Kazda szkola ma być podzielona na 6 klas, nauka ma być podzielona na godziny – lekcje przed i po południu. W szkole łacińskiej (średniej) wyroznia 6 nastepujacych klas: gramatyczna, fizyczna, matematyczna, etyczna, dialektyczna, retoryczna. Komeński dokonuje dokładnej analizy nauczania i formułuje nowe podstawowe zasady nauczania. Wychodzi on z założeń ze człowiek jest częścią przyrody, a więc razem z przyrodą podlega jednym i tym samym prawom. Jeżeli nauczanie i kształcenie ma być skuteczne nie może ignorować naturalnych właściwości człowieka. Mowi on o współzależności rozumu, mowy i ręki w procesie poznania i przekształcania rzeczywistości ( rozum – zapewnia poznanie, jezyk – tłumaczy, ręce – działanie)
|
|
|
|