1.Pastereloza bydła /zaraza bydła i dziczyzny/ posocznica krwotoczna bydła/ choroba Bollingera- Pasteurellosis bovum, septicaemia haemorrhagica bovumU nas rzadka i głównie jako zapalenie płuc z objawami posocznicy.

Czynnik Etiologiczny- Pasteurella multocida.

Patogeneza :Najczęściej wybucha przez uaktywnienie bezobjawowych zakażeń górnych dróg oddechowych przy obniżeniu odporności.

-Droga szerzenia- łańcuchowo- kontaktowa w stadzie bo siany prawie ze wszystkimi wydzielinami i wydalinami + uzjadliwia się przez pasaż u zwierząt

- Uszkadza silnie układ naczyniowy, przewód pokarmowy i oddechowy

Objawy: zwolnienie pracy przewodu pokarmowego, kolki, biegunka - kał ze śluzem i czasem włókniekiem lub krwią , silna duszność przez niedomogi krążenia, obrzęk płuc i zapalenie, czasem pienisto -krwisty wypływ z nosa.

-śmierć do 14 h , po przechorowaniu stają się odporne

Zmiany AP :

Wybroczyny i wylewy krwi- błony surowicze, śluzowe, płuca, mięśnie

narządy miąższowe- przekrwione i zwyrodniałe + śledziona czasem ma krwawe ogniska

surowicze obrzęki- gł okolice głowy, gardła, szyi

węzły chłonne- obrzęknięte i krwotoczno nacieczone

górne drogi oddechowe- nieżyt z wybroczynami

trawieniec- krwotoczne zapalenie mogące przechodzić we włóknikowe

język- obrzęknięty, siny i surowiczo nacieczony

jamy ciała- płyn surowiczy z krwią

płuca- włóknikowe zapalenie z surowiczo- włóknikowym zapaleniem opłucnej . Zaczyna się od zapalenia oskrzeli , proces szerzy się odoskrzelowo (odśrodkowo). Zapalnie zmianione obszary płuc są powiększone, twarde, bezpowietrzne, brązowo lub szaro czerwone, reszta płuc przekrwiona lub obrzęknięta. Płuca mają typowy dla wł zap pstry marmurkowaty wygląd. W oskrzelach biały lub czerwonawy pienisty płyn, albo drzewkowato rozgałęzione skrzepy włóknika żółtoszare. Opłucna -różną liczbą wybroczyn, pokryta różnej grubości nalotami włóknika a w jamach opłucnych jest surowiczo- krwisty wysięk. Tkanka międzyzraziokowa rozszerzona z wysiękiem surowiczo- włóknikowym.Zakrzepy w naczyniach chłonnych i tętniczych prowadzą do rozległych, suchych serowatych ognisk martwicowych

Diagnostyka różnicowa- przebieg dużo ostrzejszy od zarazy płucnej i od początku zapaleniu włóknikowemu towarzyszy zmarwiające i w zarazie płucnej nie ma zmian krwotocznych w błonach śluzowych i surowiczych Pasterelle mogą powikłać inne zapalenia płuc głównie wirusowe - pasterelloza wtórna b podoba, u niej w HP na początku można stwierdzić czasem w obszarach bez zap włóknikowego- śródmiąższowe zapalenie powstałe przez wirusy .

2.Zaraza płucna bydła - Pleuropneumonia contagiosa bovum cbpp

Czynnik etiologiczny- Mycoplasma mycoides s. Asterococcus mycoides. Wrażliwe wszystkie rasy w każdym wieku oraz pokrewne zwierzęta- bawoły renifery bizony antylopy. Po przechorowaniu jest odporność na wiele lat lub całe życie ale jest się nosicielem zarazka wiele lat.

Patogeneza: droga -kropelkowa lub kontakt bezpośredni, we krwi pojawia się tylko na początku choroby i w tedy jest wydalany z mlekiem, moczem i wypływem z nosa.

Wywołuje najpierw zmiany zapalne w drobnych oskrzelikach z których dostaje się do tkanki międzyzrazikowej i tam zap śródmiąższowe i zakrzepy w naczyniach chłonnych i rozgałęzieniach żyły i tętnicy płucnej - co skutkuje ogniskami martwicowymi ulegającymi z czasem otorbieniu tk łączną- tzw martwaki (sekwestry ) gdzie mogą przerwać zarazki dłuższy czas. Przy kaszlu torebka pęka , uwalnia zarazki i one znów rozprzestrzeniają się po organiźmie. Następnie proces zapalny przechodzi na pęcherzyki utrzymując postać włóknikowego zapalenia.

okres inkubacji- 2-4tyg.

Objawy: Wzrost temperatury i kaszel. Z czasem zwiększa się kaszel i oddechy , wypływ z nosa, spadek apetyru, nieregularnie żują, spadek mleczności, chudną, obrzeki tk podskórenej. Ginie 30-50%. charakterystyczna postawa ciałą- wysunięta głowa, , wygięty łukowato grzbiet i rozsunięte łokcie.U cieląt zapalenia stawów z kulawizną

Zmiany AP:

Płuca- włóknikowe zapalenie zazwyczaj na 1 połowie płuc, gł płaty środkowe i doogonowe. Włóknikowe zapalenie opłucnej -patognomiczne! . Opłucna nad zmienionymi obszarami płuc jest tylko matowa lub pokryta delikatnym nalotem włóknika lub częściej grubym 1-2 cm szarożółtym nalotem włóknika. W jamie opłucnowej- surowiczy płyn ze strzępkami włóknika 15-20 litrów.

W zaawansowanym stadium przekrój płuc ma pstry, marmurkowaty wygląd, obok tk zdrowej są zraziki niedodmowe i ogniska zwątrobienia czerwone i szare. W obrębie zwiątrobiałych zrazików oskrzela sa otoczone szarym grubym łącznotkankowym płaszczem. Obrzęk zapalny tk śródmiąższowej i ogniska martwicowe - szarobrudne, słoninowate smugi i ogniska.

U tch co przezyją w tk płuc są suche, różnej wielkości martwaki otorbione grubą tk łączną - są one wynikiem toksycznego działania zarazka a głównie następstwem zakrzepów. Dochodzi do rozstrzeni oskrzeli, rozrostu tk śródmiąższowej i zrostów płuc z opłucną ścienną i workiem osierdziowym. tk podskórna- galaretowato nacieczona

HP- okołonaczyniowe ogniska organizacji- organisatio perivascularis jako grube łącznotkankowe płaszcze od których wrasta w tk martwicową młoda tkanka ziarninowa. + zakrzepy w naczynach chłonnych i krw gł tętniczych.

Należy odróżnić od pasterellozy!

3.Zakaźne zapalenie nosa i tchawicy bydła oraz otręt bydła (Rhinotracheitis infectiosa bovum et vulvovaginitis pustulosa infectiosa bovum), IBR – Infectious bosine rhinotracheitis, IPV – Infectious pustular valvovaginitis IBR – atakuje układ oddechowy, a IPV – układ płciowy

-Powodowane są przez tego samego wirusa, zwanego wirusem IBR-IBV (który może wywoływać też zapalenie mózgu oraz ronienia), ale prawie nigdy nie występują jednocześnie u tego samego zwierzęcia lub w tym samym stadzie. Źródłem są zwierzęta chore lub nosiciele.

Droga: głównie areogenna, ale i sperma buhajów.

Zakaźne zapalenie nosa i tchawicy bydła (IBR):Występuje w skupiskach bydła najpierw jest wzrost temp. 42, surowiczy wypływ z nosa, ślinotok, zapalenie spojówek, brak apetytu, tachypnoe, kaszel. Gdy są wtórne zakażenia bakteryjne to śluzowo-ropny wypływ z nosa, czasem z krwią .Mała śmiertelność.

Zapalenie mózgu i opon – czasem u cieląt w wieku od 10 dni do 5 msc. Mają drżenia mięśni, wzmożoną pobudliwość oraz ruchy przymusowe. Z reguły kończy się śmiercią po tygodniu.

Ronienia – występują w 3-6 tyg po zakażeniu, zwykle między 5-8 msc ciąży, brak objawów zwiastunowych

Zmiany AP : - ograniczają się zwykle do zapalenia górnych dróg oddechowych

łagodna postać : - bł śluzowej nosa, gardła i tchawicy - nieżytowe zapalenie

bł śluzowa jam nosowych- przekrwiona, obrzękła, z wybroczynami, pokryta surowiczym lub ciągliwym śluzowo- ropnym wysiękiem ( pęcherzyki z surowiczym płynem po kilku dniach przekształcają sie w owrzodzenia a potem ogniska martwicy )

śluzawica- strupy

ciężka postać : - następstwo wtórnego zakażenia bakteryjnego

błony śluzowe górnych dróg - ropno- włóknikowe w części dyfteroidalne często z nadżerkami i owrzodzeniami

Przewlekła- płuca i oskrzela - niezytowe zapalenie u cieląt często nieżytowo-ropne lub włóknikowe

Wirus IBR może wywołać też : - zapalenie mózgu i opon - rozpoznawane tylko HP - nieropne, limfocytarne zapalenie w istocie białej i szarej

- ronienia - zmiany tylko u płodu :

jamy ciała- surowiczy płyn

błony surowicze- wynaczynienia krwi

wątroba- ogniska martwicowe , w komórkach je otaczających są wtręty wewnątrzjądrowe (HP)

Otręt bydła - IPV - ostra choroba zakaźna o łagodnym przebiegu

-Wirus IPV jest identyczny z IBR

źródło zakażenia- chore lub pozornie zdrowe krowy i buhaje które wydalają wirus wiele miesięcy

droga- płciowa podczas krycia / inseminacji (nasienie zakażone, sprzęt ) + ściółka i personel

okres inkubacji- 1-10 dni (zapalenie błony śluzowej, osutka pęcherzykowa i proliferacja grudek chłonnych błony śluzowej zewnętrznych narządów rozrodczych )

Zaminy AP Samica :

przedsionek pochwy - błona śluzowa - przekrwiona, zaczerwieniona, obrzęknięta -->

po 2-3 dniach - (osutka) liczne pęcherzyki z surowiczą zawartością wielkości od ziarna prosa do grochu szybko ulegające zropieniu (krosty) . Pęcherzyki umiejscawiają się gł na górnym spoidle warg sromowych i łechtaczki i zewnętrznej powierzchni warg sromowych. P ich pęknięciu powstają nieregularne lekko krwawiące nadżerki lub owrzodzenia o włowatych brzegach. Z nadżerek i owrzodzeń sączy się żółtawy, kleisty, limfopodobny płyn czasem z domieszką ropy. Nadżerki i owrzodzenia goją się 8-10 dni, zwykle bez blizn.

Dłużej są przerosłe grudki chłonne - widoczne jako czerwone guzki, ułorzone zwykle w rzędy.

obrzęk -warg sromowych, czasem ud, wymienia

pchwa- śluzowo- ropny wypływ

HP- śródjądrowe ciałka wtrętowe w nabłonku błony śluzowej (2-4 dzień choroby)

Samce: żołądz, prącie, napletek bł śluzowa- zaczerwienione, obrzęknięte (co może powodować stulejkę lub załupkę) Po 2-3 dniach - liczne krosty wielkości główki szpilki, zlewają się przekształcając we wrzodziejące nadżerki

żołądź- pokryta szaro- żółtym, dyfteroidalnym nalotemPrzy gojeniu ( trwa kilka tyg bo są ruchy prącia) - naloty odpadają a ubytki pokrywa nabłonek.

dłużej- obrzmienie grudek chłonnych podśluzówki

obrzek- żołądzi, cięższe przypadki- napletek i moszna

4.Głowica bydła, zaraźliwa gorączka bydła (Coryza/rhinitis gangraenosa bovum)(Bovine malignant catarrh fever - BMCF, malignant catarrhal fever of cattle)

Czynnik etiologiczny: Herpesvirus podgrupy B (limfocyty i wezły chł chorych)

Patogeneza: okres inkubacji – 2-8 tygodni

Rezerwuarem są zakażone dzikie zwierzęta zwłaszcza we wschodniej Afryce, owce i rzadko bydło, u którego po przechorowaniu utrzymuje się długo wiremia. Śmiertelność nawet 90%

Wirus per os  do krwi  do narządów miąższowych, mózgu, błon śluzowych i oczu  wywołuje zmiany zapalno-martwicowe

Obajwy: postacie 1 - posocznicowa 2 – głowowo-oczna 3 – jelitowa 4 – nerwowa

1 - jest zwykle nadostra, gorączka (41-42), po 1-3 dniach śmierć lub w inną postać

2 i 3 – zwykle występują równocześnie. Wysoka, zmienna gorączka, powiększenie w. chłonnych, wysięk z nosa (surowiczy  śluzowy  ropny ze strzępkami włóknika) wysychający w postaci grubych brązowo czerwonych strupów.

3 – trudności w przyjmowaniu paszy, zaparcia, biegunki, objawy morzyskowe. Kał najpierw suchy, później papkowaty, wodnisty, z krwią i włóknikiem

4 – zaburzenia koordynacji ruchów, porażenia i śpiączka

Zmiany AP:

Postać posocznicowa (nadostra): brak zmian lub słabo wyrażone.

Zwyrodnienie miąższowe mięśnia sercowego, wątroby i nerek

Powiększenie śledziony, w. chłonnych i wątroby

Zapalenie przewodu pokarmowego, częściowo krwotoczne, zwłaszcza trawieńca

Postać głowowo-oczna i jelitowa:

Błona śluzowa jamy ustnej - obrzękła, przekrwiona, pokryta włóknikiem (głównie na płytce zębowej szczęki, wargach i języku), a pod nim powierzchowne nadżerki lub owrzodzenia o nieregularnych kształtach

Błona śluzowa trawieńca i jelit – zapalnie zmieniona, obrzęknięta, przekrwiona, wybroczyny i nalot włóknika

Oczy - obrzęk powiek, przekrwienie i zapalenie spojówek, zapalenie tęczówki i ciałka rzęskowego (irydocyclitis) oraz wysięk włóknikowy w przedniej komorze oka. W ciężkich przypadkach jest zmętnienie i owrzodzenie rogówki, idące od obwodu do środka. Czasami zapalenie całej gałki ocznej (panophthalmitis), performacji i wypadnięcia tęczówki

Błona śluzowa nosa, gardzieli, krtani, tchawicy, większych oskrzeli – przekrwiona, sina, z wybroczynami, pokryta ropno-włóknikowym wysiękiem

Płuca – czasem ostra rozedma pęcherzykowa i nieżytowe lub ropno-włóknikowe zapalenie

Muszle nosowe i kości sitowe – martwica i zgorzel

Rogi – obluzowane i samoistnie lub po urazie odpadają

Skóra – osutka grudkowa i pęcherzykowa z których tworzą się grube strupy i wypadają włosy. Głównie o okolicach głowy, szyi, grzbietu, ud, wymienia, krocza i szpary międzyracicznej

Śledziona, w. chłonne i wątroba – powiększone, obrzękłe i ogniska martwicy

Nerka – liczne, białe, słoninowate guzki do 1cm, których istotą są nacieki komórek limfohistiocytarnych. W miedniczkach, cewce i pęcherzu moczowym są wybroczyny i małe owrzodzenia

Postać nerwowa:

Mózg – czasem nierodne zapalenie mózgu

Opony mózgu – przekrwione, nacieczone płynem surowiczym

Komory mózgu – wypełnione żółtawym lub czerwonym mętnym płynem

Zmiany HP:

błonie śluzowej i podśluzowej jelit - nacieki zapalne zwłaszcza w okołonaczyniowych przestrzeniach chłonnych, kosmkach i w zrębie gruczołów

W mięśniu sercowym i w mięśniach szkieletowych są ogniskowe, okołonaczyniowe nacieki granulocytów i komórek limfoidalnych oraz nacieczenie tłuszczowe miocytów

Patognomiczny jest zanik limfocytów przy równoczesnym rozplemie limfoblastów i makrofagów w węzłach chłonnych

Diagnostyka różnicowa – od pomóru bydła i Mucosal disease. Charakterystyczne dla głowicy są ogniska nacieków limfohistiocytarnych w przydance naczyń i histiocytów w nerkach, wątrobie (trójkąt Glissona), rzadziej w płucach. Typowe jest też włóknikowate zwyrodnienie i martwica małych naczyń krwionośnych.

5. Wirusowa biegunka i choroba błon śluzowych bydła (Bovine virus diarrhea – Mucosal disease, syndrom VD – MD)

Czynnik etiologiczny: Wirus VD – MD z grupy Togawirusów

Patogeneza:

Źródłem wirusa są głównie zakażone zwierzęta, który atakuje głównie bydło do 2 lat, rzadziej starsze z osłabioną odpornością

Wirus per os  namnaża się w błonie śluzowej przewodu pokarmowego  do krwi  do innych błon śluzowych

Obie choroby różnią się nasileniem objawów, zachorowalnością i śmiertelnością, ale zmiany AP są podobne

Objawy:

VD – okres inkubacji: tydzień

Utrata apetytu, wzrost temp., biegunka (płynna, brunatno-zielona, z krwią i włóknikiem), zmiany zapalne w błonie śluzowej jamy ustnej, ślinienie, zapalenie spojówek i wypływ z nosa. Szerzy się szybko i może zajmować 100% stada, natomiast mało umiera

MD – okres inkubacji: 1-2 tygodnie

Wzrost temp. 42, brak apetytu, obfite ślinienie, łzawienie i narastający wypływ surowiczo-śluzowy z nosa, który zasycha w postaci strupów na śluzawicy. Może być słabiej wyrażona biegunka (wodnista, ze śluzem i krwią), dochodzi do odwodnienia i często do 2 tyg. śmierć. Mniej choruje, ale duża śmiertelność.

Zmiany AP:

Błona śluzowa jamy ustnej , żwacz i księgi (podobne) – rozlane nieżytowe zapalenie, małe ogniska martwicy otoczone przekrwieniem oraz nieregularne czerwone nadżerki (głównie na podniebieniu twardym, dziąsłach i policzkach, rzadziej język i gardziel). Nadżerki i płaskie owrzodzenia często też na śluzawicy, przy otworach nosowych i w jamie nosowej.

Przełyk – podłużne, brudno brązowe nadżerki, rzadko owrzodzenia. Bywają też szaro-białe, łatwo oddzielające się wyniosłości powstałe z martwiczych komórek nabłonkowych

Trawieniec – przekrwiony, obrzękły, na błonie śluzowej płaskie, wielkości główki szpilki do 2 cm, owrzodzenia z jasną obwódką

Jelita – podobne owrzodzenia, podłużne i pokryte dyfteroidalnym nalotem. Grudki chłonne są powiększone, czasem ulegają martwicy i pokryte skrzepami krwi lub dyfteroidalno-włóknikowym nalotem

Skóra – nadżerki i owrzodzenia, zwłaszcza na głowie, dolnej powierzchni ogona, przy narządach rodnych czy szparze międzyracicznej

Węzły chłonne głowy i szyi – krwistoczerwone, czasami ciemnoczerwone

Sporadycznie zapalenie i zmętnienie rogówki, zapalenie płuc czy zwyrodnienia narządów miąższowych

Rozpoznanie na podstawie wykluczenia głównie pomoru i głowicy bydła, brak HP.