Rozdział 5 Kendall
ZESPÓŁ NADPOBUDLIWOŚCI PSYCHORUCHOWEJ Z DEFICYTEM UWAGI (ADHD)
Opis i klasyfikacja
- polega na ograniczonej zdolności hamowania zachowań i ma trzy podstawowe cechy:
1. nieuzasadniona rozwojowo nieumiejętność skupienia uwagi
2. impulsywność
3. nadruchliwość
mające swój początek przed ukończeniem 7 lat
- dotyczy od 3 do 5% dzieci
Ocena i diagnoza ADHD:
Nieuwaga:
- sprawianie wrażenia, że się nie słucha oraz niekończenie zdań
- krótki czas skupiania uwagi uwidacznia się jako szybkie przechodzenie od jednej aktywności do innej, zanim zakończy się pierwszą działalność
- dziecko łatwo się dekoncentruje i nie zwraca uwagi na polecenia
Impulsywność:
- działanie bez zastanowienia
- dzieci machinalnie przerywają innym, wyrzucają z siebie odpowiedzi na pytania i nie czekają na swoją kolej
- osłabiona zdolność hamowania nieodpowiednich reakcji
- mają problemy z organizowaniem swojej pracy szkolnej, potrzebują więcej nadzoru
Nadruchliwość:
- niespokojne, niemogące sobie znaleźć miejsca ani spokojnie usiedzieć
- nadmierna aktywność, dzieci ciągle są w ruchu, niezdolne do spokojnej zabawy
- nie potrafią przechodzić od swobodnej do ustrukturalizowanej aktywności
Dzieci z ADHD mają problemy z relacjach z rówieśnikami, są nielubiane gdyż w ich opinii są agresywne i nie potrafią podporządkować się.
ADHD zazwyczaj nie występuje samoistnie, współwystępują z nim inne zaburzenia. Do 44% dzieci z ADHD cierpi także na inne zaburzenie np. od 20 do 25% ma także trudności w uczeniu się.
Postawienie diagnozy nie jest rzeczą prostą. Rozpoznanie ADHD u dziecka obejmuje kilka oddzielnych ocen:
- oceny zachowań dziecka przez rodziców i nauczycieli
- wywiady z dzieckiem, rodzicami i nauczycielami
- bezpośrednia obserwacja zachowania i wykonania zadań
W celu ocenienia czy dziecko spełnia kryteria diagnostyczne stosuje się ustrukturalizowane wywiady diagnostyczne (ramka 5.1 str 83)
Brak uwagi – 6 objawów przez co najmniej 6 miesięcy
Nadmierna aktywność – 3 objawy przez co najmniej 6 miesięcy
Impulsywność – 1 objaw przez co najmniej 6 miesięcy
Kim są dzieci z ADHD?
Więcej chłopców niż dziewczynek
Dziewczynki z ADHD przejawiają mniej problemów z zachowaniem (mniej agresji), a więcej społecznego wycofania, lęku i depresji niż chłopcy.
U dzieci z niższych klas społecznych ADHD występuje nieco częściej (matki w ciąży gorzej się odżywiają, słabsza opieka medyczna, więcej konfliktów w rodzinie, zaburzeń psychicznych u rodziców).
Przyczyny
- predyspozycje genetyczne (bliźnięta MZ 81%, DZ 29%; rodzice biologiczni 25%, rodzice adoptowani 4%)
- uszkodzenia i dysfunkcje mózgu (niedojrzałość aktywności mózgowej)
- dieta i substancje toksyczne
- czynniki środowiskowe (zamęt i dezorganizacja życia w domu)
Generalnie osoby z ADHD mają predyspozycje genetyczne, zaburzenie to może się zaostrzać pod wpływem czynników środowiskowych.
Diagnozę ADHD powinny otrzymywać tylko te dzieci, których problemy z uwagą lub z aktywnością ocenia się jako nadmierne w stosunku do tego, co jest właściwe dla poziomu rozwoju dziecka.
To czy ADHD będzie utrzymywało się w okresie dojrzewania związane jest z takimi właściwościami jak: występowanie zaburzeń zachowania, skłonności do stawiania oporu oraz złymi stosunkami w rodzinie. Badania wskazują, że od 50 do 80% dzieci z ADHD będzie wykazywało objawy w okresie dojrzewania.