MONIKA WÓJCIK

FIR

GR. C5

POJĘCIE SKŁADKI I ZASADY JEJ USTALANIA

Pojęcie składki ubezpieczeniowej

Składka ubezpieczeniowa stanowi sumę pieniężną jaką ubezpieczający płaci za udzielenie ochrony ubezpieczeniowej udzielonej przez zakład ubezpieczeń, w ciągu ustalonego czasu. Jest to często świadczenie pieniężne ubezpieczającego na rzecz firmy. Z punktu widzenia wewnętrznej gospodarki firmy ubezpieczeniowej składka reprezentuje w pewien sposób udział ubezpieczającego w pokrywaniu przyszłych świadczeń i odszkodowań.

Wysokość składki jest ustalana na podstawie stopy składki - inaczej jest to stawka taryfowa, wyrażona w promilach lub procentach sumy ubezpieczenia. Dotyczy przeważnie jednego roku. Niektóre obejmują okresy krótsze, np. czas transportu lub podróży. Stawki wyrażone mogą być również kwotowo, np. NNW, koszty leczenia w podróży zagranicznej, itp. Składka ta jest ustalona w wysokości zapewniającej środki finansowe na wypłatę odszkodowań i świadczeń, tworzenie rezerw techniczno-ubezpieczeniowych i funduszów rezerwowych oraz na pokrycie kosztów działalności ubezpieczeniowej. Głównym celem składki jest tworzenie funduszu ubezpieczeniowego.

Ubezpieczonym jest osoba fizyczna, która podlega chociaż jednemu z ubezpieczeń społecznych.

Płatnikami składek na ubezpieczenia społeczne są płatnicy składek i ubezpieczeni.

Rodzaje składek, ich wysokości stóp procentowych i ich finansowanie

Ubezpieczenie	Łącznie	Stopa składki w części finansowana przez ubezpieczonego	Stopa składki w części finansowana przez płatnika
Emerytalne	19,52%	9,76%	9,76%
Rentowe	8,00%	1,5%	6,5%
Chorobowe	2,45%	2,45%	-
Wypadkowe	0,40% - 8,12%	-	-

Wysokość składek jest taka sama dla wszystkich ubezpieczonych.

Składki na ubezpieczenia społeczne osób duchownych podlegających obowiązkowo tym ubezpieczeniom, finansują:

• duchowni - w wysokości 20% składki oraz Fundusz Kościelny - w wysokości 80% składki,

• Fundusz Kościelny - w wysokości 100% składki za członków zakonów kontemplacyjnych klauzurowych, misjonarzy w okresach pracy na terenach misyjnych,

Składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe osób pobierających świadczenie socjalne, osób pobierających zasiłek socjalny, a także osób pobierających wynagrodzenie w okresie korzystania ze świadczenia górniczego albo w okresie korzystania ze stypendium na przekwalifikowanie finansuje w całości budżet państwa.

Podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne

Składki na ubezpieczenia społeczne stanowią określony procent podstawy wymiaru, która jest różna w przypadku indywidualnych ubezpieczonych. Zasady ustalania podstawy wymiaru składek określone zostały w ustawie o systemie ubezpieczeń społecznych np. dla pracowników podstawą wymiaru składek jest przychód . Podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe jest limitowana w skali roku – nie może być wyższa od kwoty odpowiadającej trzydziestokrotności prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego w gospodarce narodowej na dany rok kalendarzowy. Od nadwyżki ponad tę kwotę składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe nie są pobierane. Ograniczenie to nie dotyczy składek na ubezpieczenie chorobowe i na ubezpieczenie wypadkowe, których podstawą wymiaru stawek stanowi podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe. Natomiast jeżeli chodzi o osoby, które podlegają ubezpieczeniu chorobowemu dobrowolnie (np. zleceniobiorcy, dla których umowa zlecenia jest jedynym źródłem zarobkowania), podstawa wymiaru nie może przekraczać 250% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w poprzednim kwartale.

W ubezpieczeniach chorobowych nie wszyscy ubezpieczeni mają obowiązek opłacania składki na ubezpieczenie chorobowe. Mają je np. osoby wykonujące pracę w ramach umowy zawartej o pracę, które opłacają tę składkę.

Dla osób prowadzących pozarolniczą działalność i osób z nimi współpracujących podstawa wymiaru składek stanowi zadeklarowana kwota, nie niższa jednak niż 60% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego przyjętego do ustalenia kwoty ograniczenia rocznej podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe. Składka w nowej wysokości obowiązuje od 1 stycznia do 31 grudnia danego roku. A dla osób prowadzących pozarolniczą działalność gospodarczą na podstawie przepisów o działalności gospodarczej lub innych przepisów szczególnych w okresie pierwszych 24 miesięcy kalendarzowych od dnia rozpoczęcia wykonywania działalności gospodarczej - stanowi zadeklarowana kwota, nie niższa jednak niż 30% kwoty minimalnego wynagrodzenia (z pewnymi zastrzeżeniami które są w ustawie o systemie ubezpieczeń społecznych w art. 18a).

Termin opłacania i rozliczania składek

Składki na ubezpieczenia społeczne za dany miesiąc muszą być opłacone przez płatnika nie później niż:

• do 10 dnia następnego miesiąca – dla osób fizycznych opłacających składkę wyłącznie za siebie,

• do 5 dnia następnego miesiąca – dla jednostek budżetowych, zakładów budżetowych i gospodarstw pomocniczych,

• do 15 dnia następnego miesiąca – dla pozostałych płatników.

Twórcy i artyści opłacają składki za okres wykonywania działalności twórczej lub artystycznej przed dniem wydania decyzji Komisji do Spraw Zaopatrzenia Emerytalnego Twórców w terminie opłacania składek za miesiąc, w którym otrzymali decyzję.

Przekazywanie składek na ubezpieczenia społeczne

Składki na ubezpieczenie społeczne przekazuje się na konto, w którym szósta i siódma cyfra liczona od końca to 51. Składki do ZUS, nie tylko na ubezpieczenie społeczne, płacone są „z dołu”, czyli zapłata następuje w miesiącu następującym po miesiącu, w którym wystąpił tytuł do ubezpieczenia. Oznacza to, że składki za miesiąc styczeń przekazywane są odpowiednio do 5 - ego, 10 - ego lub 15 - ego lutego. Jeżeli termin ustalony w Ustawie przypada w dzień wolny, zapłata jest realizowana w najbliższy dzień roboczy. Od niezapłaconych w terminie składek na ubezpieczenie naliczane są odsetki w wysokości 10%. Zgodnie z Ustawą, płatnik nie jest zobowiązany do zapłaty odsetek, których kwota nie przekracza 6,60 zł. O nieprawidłowościach w dokonywanych wpłatach, dotyczących ich wysokości, czy błędów w danych płatnika i niemożności zakwalifikowania wpłaty, ZUS najczęściej informuje płatnika na piśmie. Generalnie płatnik ma wówczas siedem dni na wyjaśnienie i skorygowanie błędów i zapłatę zaległych należności

Składka wypadkowa

Z tytułu opłacania składek na ubezpieczenie wypadkowe, ubezpieczony może ubiegać się o wypłatę takich świadczeń jak: zasiłek chorobowy, świadczenie rehabilitacyjne oraz zasiłek wyrównawczy.

• Podstawa składki wypadkowej

Stopa procentowa tej składki nie jest jednolita dla wszystkich ubezpieczonych. Składka na ubezpieczenie wypadkowe opłacana jest w całości przez płatnika składek, czyli w przypadku osób wykonujących pracę na podstawie zawartej umowy, przez zakład pracy. Osoby wykonujące działalność gospodarczą, opłacają tą składkę – podobnie jak wszystkie pozostałe - same za siebie. Ustalenie wysokości stopy procentowej składki na to ubezpieczenie opiera się na podstawie analizy zagrożeń, które mogą występować na danym stanowisku pracy oraz skutków, jakie te zagrożenia ze sobą niosą. Z tego powodu zakłady pracy zatrudniające osoby na stanowiskach, gdzie występuje ryzyko doznania trwałego uszczerbku na zdrowiu, lub wręcz ryzyko utraty życia, ustalone mają wyższe stopy procentowe składki na ubezpieczenie wypadkowe, niż zakłady pracy, które zatrudniają osoby na przykład na stanowiskach biurowych. Stopień zagrożenia ustala się na podstawie PKD. Każdemu rodzajowi grup działalności, przyporządkowane są, ustalone przez Główny Urząd Statystyczny, stawki stopy procentowej składki na ubezpieczenie wypadkowe.

• Ustalenie wysokości składki wypadkowej

Składka na ubezpieczenie wypadkowe może być ustalana samodzielnie przez płatnika składek, według ustalonej stawki stopy procentowej dla konkretnych płatników, albo jej wysokość procentową może ustalić ZUS. ZUS wydaje wytyczne co do wysokości stopy procentowej składki na ubezpieczenie wypadkowe jeśli płatnik składek był zobowiązany do składania informacji o danych do ustalenia składki na ubezpieczenie wypadkowe, tak zwanego druku ZUS IWA w ciągu trzech, kolejno następujących po sobie lat. Ustawa zobowiązuje do złożenia druku IWA tych płatników, którzy spełniają w sumie te trzy kryteria. W pierwszej kolejności, IWA składają ci płatnicy, którzy w roku kalendarzowym, poprzedzającym jego złożenie, zatrudniali co najmniej 10 osób (liczona średnia w ciągu roku). Kolejnym kryterium, to posiadanie przez płatnika numeru REGON. Następne kryterium mówi, że dany płatnik był zobowiązany w ciągu całego poprzedniego roku kalendarzowego oraz przez minimum jeden dzień stycznia w roku kolejnym, opłacać składkę na ubezpieczenie wypadkowe. Stopa procentowa składki na to ubezpieczenie ustalana jest na całość okresu, tzw. roku składkowego, który zaczyna się pierwszego kwietnia, a kończy ostatniego dnia marca następnego roku. Ustalona stopa procentowa składki na ubezpieczenie wypadkowe jest jednakowa dla wszystkich ubezpieczonych, będących pracownikami danego płatnika. Oznacza to, że niezależnie od tytułu ubezpieczenia, składka ta jest płacona w tej samej wysokości procentowej.

• Pozostałe sposoby ustalania wysokości składki wypadkowej

Płatnik składek może także być zobowiązany do samodzielnego ustalenia wysokości stopy procentowej składki na ubezpieczenie wypadkowe. Płatnicy ci ustalają wysokość składki na podstawie podanego przez Główny Urząd Statystyczny wykazu rodzajów grup działalności i przypisanej do danej grupy stopy procentowej. Najwyższa stawka procentową jest przyporządkowana zakładom pracy, które należą do grup działalności związanej z górnictwem surowców energetycznych i innych niż energetyczne – stopa składki procentowej wynosi maksimum. Jednymi grupami działalności, które stwarzają najniższe zagrożenia są, pośrednictwa finansowe. W środku tabeli plasują się między innymi takie grupy działalności, jak: ochrona zdrowia i opieka społeczna, transport, handel hurtowy i detaliczny. Na podstawie podanego przez GUS opracowania, samodzielnie stawkę ustalają płatnicy, którzy – podobnie jak w przypadku podmiotów zobowiązanych do składania druku IWA – zatrudniali średnio co najmniej 10 osób, mają nadany numer REGON, ale nie opłacali przez cały rok składki na ubezpieczenie wypadkowe i tym samym nie byli zobowiązani do składania druku ZUS IWA. Ostatnią grupę stanowią płatnicy, którzy nie mają nadanego numeru REGON, i w poprzednim roku kalendarzowym zatrudniali średnio poniżej dziewięciu pracowników. Płatnicy, którzy spełniają te warunki, ustalają stopę procentową na ubezpieczenie wypadkowe na najwyżej obowiązującej stopy na dany rok składkowy.

BIBLIOGRAFIA:

Strony internetowe:

• http://www.leonisdirect.pl/wiadomosci/slownik/stopa-skladki

• http://www.zus.pl/default.asp?p=3&id=118

• http://www.gazetaprawna.pl/encyklopedia/praca/hasla/346004,skladki_na_ubezpieczenia_spoleczne.html

• http://www.firma.egospodarka.pl/niezbednik-firmowy/Skladki-ubezpieczeniowe-dzialalnosc-gospodarcza.html

• Ustawa: http://prawo.legeo.pl/prawo/ustawa-z-dnia-13-pazdziernika-1998-r-o-systemie-ubezpieczen-spolecznych/

Książki:

• „Matematyka w ubezpieczeniach. Jak to wszystko policzyć?” Tomasz Michalski, Krystyna Twardowska, Barbara Tylutki Warszawa 2005 Placet

• „Finanse przedsiębiorstw, systemu bankowego, budżetowego, ubezpieczeń” Ewa Jarocka Difin Warszawa 2003

3