Slajd 13/ Sztuka romańska
Pierwszy raz terminu sztuka romańska użył w 1818 normandzki archeolog, Charles Duherissiere w odniesieniu do architektury. Pojęcie to podkreślało analogię pomiędzy etapem formowania się języków romańskich, powstałych przez przemieszanie się łaciny z językami najeźdźców germańskich, oraz ówczesnymi działami sztuki, które powstały na gruncie sztuki rzymskiej, korzystającej z tradycji sztuki barbarzyńskiej. Termin ten odnosił się również do związków sztuki romańskiej z kulturą starożytnego Rzymu.
Czasowo gotyk obejmuje stulecia od XII do XV. Rozwijał się on w trzech fazach: wczesnej (1144-1200), dojrzałej (XIII i XIV wiek) i późnej (XV wiek).
Slajd14/ Malarstwo i rzeźba
Rzeźba w stylu romańskim podporządkowana była architekturze. Wypełniała portale, zdobiła kapitele, wsporniki. Motywy czerpane były ze świata roślin lub zwierząt. Często rzeźbiono także figury ludzkie w scenach biblijnych lub alegorycznych.
Malarstwo było podobnie jak rzeźba związane z budowlami, głównie kościelnymi. Tworzono freski - malowidła wykonywane na ścianach, na niezeschniętym tynku, mozaiki, witraże i miniatury. Malowano w charakterystyczny sposób: najpierw obrysowywano kontur postaci, później zaś kolorowano. Postaci zazwyczaj występowały na złotym i srebrnym tle. Tematyka była głównie biblijna, często malowano także motywy roślinne.
Slajd 15/ Architektura romańska
Cechy charakterystyczne architektury romańskiej:
grube mury,
sklepienie kolebkowe lub krzyżowe,
prostota form,
mało zdobień, w kościołach jedynie rzeźby bądź płaskorzeźby,
budowle z zasady są obronne,
okna małe, wąskie jak strzelnice, położone wysoko, zakończone półkolistym łukiem,
jedna lub trzy nawy, z których środkowa jest największa,
mroczne wnętrza,
ołtarz zorientowany na wschód (w stronę grobu Chrystusa).
Slajd 16/ Przykłady architektury romańskiej
Slajd 17/ Przykłady architektury romańskiej
Slajd 18/ Sztuka gotycka
Nazwa gotyk wzięła się z nieporozumienia. Włoski humanista, Giorgio Vasari, nazwał tak sztukę Średniowiecza, chcąc podkreślić jej barbarzyński charakter. Nazwał ją gotycką, aby podkreślić jej pochodzenie od Gotów – wojowniczego ludu najeżdżającego Europę we wczesnym Średniowieczu.
Czasowo gotyk obejmuje stulecia od XII do XV. Rozwijał się on w trzech fazach: wczesnej (1144-1200), dojrzałej (XIII i XIV wiek) i późnej (XV wiek).
Slajd 19/ Architektura gotycka
Jako cechy architektury gotyckiej można wymienić:
monumentalizm budowli,
kościoły wysokie, smukłe, jasno oświetlone,
akcentowanie kierunków wertykalnych (w górę),
sklepienie krzyżowo-żebrowe,
ostre łuki,
mury silnie przeprute,
ogromne okna, zajmujące często całe ściany, zakończone ostrym łukiem, wypełnione witrażami,
kościoły zwykle trzynawowe, bazyliki z półkolistym chórem,
nad głównym portalem zwykle mieściła się rozeta.
Slajd 20/ Przykłady architektury gotyckiej
Slajd 21/ Przykłady architektury gotyckiej
Slajd 22/ Malarstwo gotyckie
Tematem gotyckich obrazów były sceny z Nowego Testamentu. Zaczęły się także pojawiać obrazy o tematyce świeckiej.
Malarstwo gotyckie ścienne rozwijało się szczególnie we włoskiej Toskanii. Malarstwo ścienne poza Włochami miało skromniejsze zastosowanie z powodu mniejszych powierzchni ścian przeznaczonych dotąd do dekoracji. Jego rolę przejęły wielkie barwne witraże.
Największe znaczenie miało jednak malarstwo flamandzkie torujące drogę ku nowożytnemu realizmowi, stanowiące połączenie świata biblijnego z realiami współczesnymi o głębokich treściach religijnych i symbolicznych.
Slajd 23/ Przykłady malarstwa gotyckiego
Slajd 24/ Średniowieczne miasto
Lokacja miasta średniowiecznego musiała spełniać podstawowe warunki obrony. Rozplanowanie miasta Średniowiecznego ściśniętego murami obronnymi akcentowało główny element kompozycyjny układu - prostokątny rynek - znajdujący się przy głównych ulicach różniących się od innych szerokością i zabudową oraz sposobem przeprowadzenia. Stanowił on podstawowy węzeł komunikacyjny wewnątrz miasta. Rynek otoczony wieńcem domostw najznakomitszych obywateli, skupiał najważniejsze budowle publiczne: kościoły, sukiennice, ratusz. Znakomitość ratusza podkreślały wierze ratuszowe, stając się ważnym akcentem sylwety średniowiecznego miasta. Wąskie, tworzące siatkę prostokątów i wieloboków uliczki oblepione ciasną obudową prowadziły z rynku ku bramom. Bezpieczeństwo miasta, jego zamożność i ważność reprezentowały mury obronne z całym systemem wież, bram i baszt - obwarowane na zewnątrz wałami z fosą napełnioną wodą i ogrodzone częstokołem. Grube, potężne i wysokie mury miały na górze od wewnątrz uskok tworzący kryte przejście dla straży miejskiej, wieńczyły je zębate wycięcia - zwane blankami. Drewnianą konstrukcję wysuniętą na wspornikach na zewnątrz muru - zwano hurdycją. Ułatwiała ona pionową obronę przed napastnikami przez otwory w podłodze. Konstrukcję o podobnej zasadzie, ale murowaną wysuniętą na konsolach zwano machikułą.
Slajd 25/ Średniowieczny układ miasta
Slajd 26/ Społeczeństwo
Społeczeństwo średniowieczne nie było jednolite i dzieliło się na stany, czyli warstwy, które różniły się między sobą pod względem praw i obowiązków. W większości państw europejskich były to:
Slajd 27/ Duchowieństwo
W Kościele katolickim duchownym jest ten, który przyjął święcenia lub został ordynowany, czyli zakonnik, rycerz, diakon, prezbiter i biskup. Zakonnicy, którzy nie przyjęli świeceń kapłańskich, określani są poprawnie, jako osoby konsekrowane. Tak więc osoba zakonna może być osobą konsekrowaną nienależącą do stanu duchownego lub należeć do obu tych stanów jednocześnie.
Slajd 28/ Rycerstwo
Rycerze posiadali specjalny status społeczny i byli przedstawicielami uprzywilejowanej warstwy feudalnej. Jako wasale – osoby podlegające zwierzchności swojego suwerena zobowiązani byli do pełnienia służby wojskowej w zamian za przywileje i do ochrony swojego pana. Ich postępowanie opierało się na specjalnym etosie z uwzględnieniem kodeksu rycerskiego. Godność rycerza była nadawana giermkowi, podczas ceremonii pasowania.
Slajd 29/mieszczaństwo
Składało się głównie z kupców i zrzeszonych w cechach rzemieślników. Jednocześnie podlegało silnej społecznej i majątkowej stratyfikacji na bogaty patrycjat i uboższe pospólstwo. Z mieszczaństwa najczęściej wyłączano rządzących się odrębnymi prawami i niepodlegających władzy rad miejskich Żydów, a także duchownych. Również nie był zaliczany do mieszczaństwa mieszkający w miastach, ale nieposiadający praw plebs.
Slajd 30/ chłopstwo
Warstwa społeczna zamieszkująca tereny wiejskie, dominująca w społeczeństwach przedprzemysłowych, zajmująca się produkcją rolną. Chłopów charakteryzuje odrębność warunków życia, obyczajów i tradycji, wynikająca z powiązania miejsca pracy z gospodarstwem domowym oraz uzależnienie procesu produkcji od warunków naturalnych. W przedindustrialnym społeczeństwie chłopi dzielili się na gospodarzy, zagrodników i komorników.