23. Ćwiczenia przygotowujące do nauki czytania dziecka w wieku przedszkolnym

Obok stosowanych metod w przedszkolu związanych z procesem czytania bardzo ważne są zadania, do których zaliczamy:

• rozwijanie spostrzegawczości wzrokowej,

• doskonalenie mowy ( szczególnie poprawna wymowa głosek ),

• rozwijanie słuchu.

Zadania te realizowane przez nauczycielkę powinny być organizowane przy każdej przypadkowej okazji, lecz także celowo w sposób systematyczny i zgodny z umiejętnościami dziecka.

Rozwijanie spostrzegawczości wzrokowej

jest bardzo istotne właśnie w związku z przygotowaniem sześciolatka do nauki czytania. „...spostrzeżenia formują się początkowo w procesie aktywnego działania zewnętrznego. Już jednak w końcu okresu przedszkolnego procesy spostrzegania zaczynają się wyodrębniać i kształtować jako procesy specjalne lub samodzielne i skierowane na jakiś cel.” Właśnie nauczycielka wykorzystuje te właściwości, aby doskonalić proces spostrzegania poprzez stawianie dzieciom zadań od łatwiejszych do trudniejszych, które wymagają skupienia.

Dzieci rozpoczynające naukę czytania mają trudności z odróżnianiem liter, mieszają je, nie dostrzegają w nich różnic „...wiemy z praktyki, że bardzo trudno jest rozróżniać takie litery jak: t i ł; d, p, b; n i u, które składają się przecież z takich samych elementów, a tylko inaczej ustawionych.”

Doskonaleniu procesu spostrzegania sprzyjają zabawy, szczególnie muzyczno- ruchowe, konstrukcyjne i dydaktyczne. Dzieci uczą się dostrzegać różnice i podobieństwa pomiędzy przedmiotami i zjawiskami.

Poprawność wymowy

Według badań każde sześcioletnie dziecko powinno opanować wymowę wszystkich głosek. Jednak nauczycielka powinna na początku rozpoczęcia nauki sprawdzić poprawność wymowy dzieci, jak wymawiają poszczególne głoski w izolacji, a także w wyrazach (znajdujące się na początku i na końcu wyrazu ). Ma to pomóc nauczycielce przy doborze ćwiczeń artykulacyjnych. „ Mając dobre rozeznanie w jakości wymowy poszczególnych dzieci, nauczycielka może zaplanować i systematycznie prowadzić prace w tym zakresie, aby w momencie, gdy przystąpi do nauki czytania, jak najwięcej dzieci poprawnie wymawiało wszystkie głoski. Dzieci, które błędnie wymawiają poszczególne głoski, nie będą zdolne do dokonywania prawidłowej analizy i syntezy słuchowej wyrazów zawierających te głoski.” Naukę nad wymową należy prowadzić ze wszystkimi dziećmi i zwrócić uwagę na doskonalenie mowy.

Rozwijanie słuchu

To kolejne z zadań przygotowujące sześciolatków do nauki czytania. Polega ono przede wszystkim na doskonaleniu analizy i syntezy słuchowej. „ Pełna analiza i synteza słuchowa to proces obejmujący kilka etapów – od rozpoznania i wyodrębnienia głosek na początku, na końcu i w środku wyrazu, a dopiero potem kolejno wszystkich głosek w wyrazie, aż do przeliczania i określania ich w całości.” Kształceniu słuchu służą zajęcia umuzykalniające, słuchanie głosów otoczenia, rozpoznawanie głosów kolegów, zwierząt i różnicowanie. Zabawy takie prowadzą do tego, że dzieci potrafią znaleźć źródło dźwięku ale także kierunek, z którego dany głos dochodzi. Prowadzi to do doskonalenia słuchu i ułatwia dzieciom pracę w późniejszych okresach, kiedy zaczną się interesować dźwiękiem mowy ludzkiej, jakim jest głoska.

Ćwiczenia przygotowujące do nauki czytania:

Właściwą naukę czytania powinien poprzedzać okres ćwiczeń wstępnych w klasie „0” dzieci są przygotowane do tego.

ćwiczenie słuchu fonematycznego – polega na ćwiczeniach, w których dziecko dokonuje rozróżnienia w brzmieniu głosek np. dźwięcznych i bezdźwięcznych k-g b-p, twardych i miękkich s-ś, c-ć, ustnych i nosowych a-ą, e-ę, a także wyodrębnienie głosek na początku, w środku i na końcu wyrazu.

Dzieci zapoznają się z pojęciem zdania np. nauczyciel mówi zdanie: „ALA STOI.’’, dzieci powtarzają zdanie, a potem układają inne zdania o Ali i o innych osobach.

Następnie zapoznają się z pojęciem wyrazu. W zdaniu „Ala stoi.” są dwa wyrazy. Powtórzcie wyraz pierwszy, wyraz drugi. Podobne ćwiczenia na innych zdaniach.

Podział wyrazu na głoski - za pomocą oddzielnego wybrzmiewania kolejnych głosek np. E W A.

W analizie wzrokowej - ćwiczenia w ustaleniu następstw elementów w przestrzeni np. na lewo, na początku, na końcu wyrazu.

Czytanie jest złożonym procesem syntezy. Od tego, czy dziecko radzi sobie z syntezą liter zależy opanowanie umiejętności czytania. Im dziecko ma większe trudności w tym względzie, tym wymaga więcej i częściej ćwiczeń.