Przerzutka tylna - budowa, podział i regulacja!

Poradnik ten ma na celu wyjaśnienie regulacji tylnej przerzutki dla początkujących którzy zaczynają swą przygodą z rowerem i w pewnym stopniu chcą nauczyć się podstawowej obsługi jego komponentów.

1. Budowa tylnej przerzutki:

Jak każdy element składowy roweru tak i tylna przerzutka ma ściśle określoną budowę. Poniżej zdjęcie w ramach wyjaśnienia:

Śruby są najczęściej dobrze oznaczone na przerzutce.

2. Podział przerzutek tylnych:

Jednym z podziałów które stosujemy chcąc rozróżnić przerzutkę tylną jest rodzaj zastosowanej w niej sprężyny. Zazwyczaj stosuje się 2 typy:

- przerzutki ze sprężyną normalną Top Normal - jest to najpowszechniej stosowana sprężyna w przerzutkach. Powoduje ona że przerzutka sama zrzuca biegi w stronę najmniejszych koronek - mówiąc prostym językiem: Jeśli odkręcimy linkę od przerzutki to spadnie nam ona w stronę najmniejszych koronek (w prawo) do momentu aż zatrzyma ją śruba regulacji wychylenia H. Przerzutki takie produkuje SRAM, Shimano, Campagnolo, Sachs oraz SR Suntour.

- przerzutki ze sprężyną odwrotną Low Normal - mniej powszechnie stosowana sprężyna w przerzutkach lecz ma grono zagorzałych zwolenników. Powoduje ona że przerzutka sama wrzuca biegi w stronę największych koronek - mówiąc prostym językiem: Jeśli odkręcimy linkę od przerzutki to wrzuci nam ona biegi w stronę największych koronek (w lewo) do momentu aż zatrzyma ją śruba regulacji wychylenia L. Przerzutki w tym systemie produkuje tylko Shimano. Zalecane jest też stosowanie do nich manetek Dual Control z racji zmiany biegów odbywającej się tu jedną dźwignią. Odwrotna sprężyna zapewnia równiejszy rozkład siły potrzebny na zrzucanie i wrzucanie biegów.

Następny podział wg. którego można podzielić przerzutki tylne to system ciągnięcia linki. Wśród tylnych zmieniarek rozróżniamy dwa systemy:

- ESP 1:1 - patent firmy SRAM. Używany także w przerzutkach Sachs'a. W systemie tym ilość ciągniętej linki przez manetkę przekłada się na taki sam ruch wózka przerzutki. Mówiąc prościej: Jeśli manetka pociągnie 5mm linki to przerzutka także poruszy się o 5mm. System ten ma ogromną zaletę gdyż jest bardzo odporny na rozregulowanie i warunki pogodowe. Przerzutka w takim systemie potrzebuje także manetki z nim kompatybilnej. Żadna prawa manetka Shimano nie działa z tym systemem więc przy zmianie napędu na SRAM trzeba liczyć się z wymianą manetki w przypadku posiadania manetki firmy Shimano.

- system 2:1 - używany w przerzutkach Shimano, SR Suntour i Campagnolo. System ten charakteryzuje się tym że 1mm ciągniętej linki przez manetkę przekłada się na 2mm przesunięcia się tylnej przerzutki. Jeśli manetka pociągnie 5mm linki to przerzutka poruszy się o 10mm. Z własnego doświadczenia wiem iż system ten do prawidłowego działania potrzebuje większej dbałości o pancerze i linki jeśli chcemy zachować dobrą jakość zmiany biegów. Jak wynika z logiki zaletą w stosunku do ESP 1:1 jest szybsze wrzucanie biegów na większe koronki ponieważ ciągniemy tyle samo linki a przerzutka porusza się o 2 razy większą odległość przez co cały zabieg trwa krócej. W przypadku posiadania tylnej manetki SRAM pracującej w systemie ESP 1:1 należy wspomnieć o tym że żadna tylna przerzutka Shimano nie zadziała z taką manetką. SRAM ma jednak w swej ofercie manetki Trigger i Gripshift działające w systemie 2:1 zatem umożliwiające stosowanie przerzutek tylnych Shimano.

Kolejnym kryterium na jakie możemy podzielić tylne przerzutki jest długość wózka. Długie wózki są w stanie obsłużyć więcej koronek przy używaniu większej tarczy. Krótkie wózki obsługują mniej koronek ale za to trudniej nimi uderzyć lub zahaczyć o jakąś gałąź co mogłoby spowodować zniszczenie przerzutki. Tę właściwość określa nam pojemność przerzutki. Pojemność wyrażana jest liczbą. Powstaje po zastosowaniu wzoru:

(największa koronka korby - najmniejsza koronka korby) + (największa koronka kasety - najmniejsza koronka kasety) = POJEMNOŚĆ

Przykładowo więc mam korbę w konfiguracji 44-32-22 i kasetę 11-28. Stosujemy wzór: (44 - 22) + (28 - 11) = 22 + 17 = 39T

Wynika z tego że potrzebuje przerzutkę o pojemności minimum 39T.

Wózki występują w wariantach:

- krótki SS - długość ok. 50mm. Pojemność przybliżona 29T.

- średni GS - długość ok. 73mm. Pojemność przybliżona 33T.

- długi SGS - długość ok. 85mm. Pojemność przybliżona 45T.

Wybierając poszczególny rodzaj zwraca się głównie uwagę na styl jazdy i zastosowanie roweru. Krótkie wózki stosuje się zazwyczaj w rowerach szosowych i DH. Średnie w rowerach enduro, AM i FR. Długie wózki są stosowane zazwyczaj do XC gdzie rozpiętość między największą a najmniejszą koronką kasety jest spora z racji stosowania kaset 11-34.

3. Regulacja przerzutki tylnej:

Pierwszą rzeczą jaką należy zrobić jeszcze przed regulacją to sprawdzenie czy hak przerzutki jest prosty i nie wymaga wymiany bądź prostowania. Jest to bardzo ważne ponieważ mała krzywizna może uniemożliwić nam dokładną regulacje. Aby cały system działał prawidłowo należy też sprawdzić czystość pancerzy i w razie potrzeby przepłukać je benzyną ekstrakcyjną wlaną w strzykawkę z igłą. Przerzutkę regulujemy na środkowej zębatce korby!

Regulacja krok po kroku:

1. Aby przystąpić do regulacji należy ustawić manetkę na najwyższy bieg

2. Następnie odkręcamy śrubę trzymającą linkę przerzutki.

3. Wkręcamy śrubę baryłkową przy manetce do końca. Następnie odkręcamy ją o 2 i pół obrotu - pomoże nam to w doregulowaniu przerzutki jeśli zaistnieje taka potrzeba.

4. Ustawiamy dokładnie położenie przerzutki względem najmniejszej zębatki. Regulacje dokonujemy śrubokrętem krzyżakowym na śrubie oznaczonej H. Górne kółko przerzutki musi być ustawione równolegle do najmniejszej koronki lecz tak aby łańcuch nie spadał na oś piasty. Gdy zaczniemy poruszać korbą nie może być absolutnie żadnych przeskoków czy zgrzytów jeśli nie występują ten krok możemy uznać za zakończony.

5. Zaciągamy linkę tylnej przerzutki kombinerkami i przykręcamy ją kluczem imbusowym 5mm starając się ją pozostawić w niezmiennej pozycji.

6. Teraz prosimy kogoś aby potrzymał nam rower z tylnym kołem w górze jeśli oczywiście nie macie stojaka serwisowego. Mi posłużył do tego rowerek stacjonarny na którym zawiesiłem rower o siodło

7. Ruszając korbą sprawdzamy poprawność naszej regulacji. Najpierw przerzucamy biegi pojedynczo weryfikując każdy z osobna czy nic nie przeskakuje i wskakuje odpowiednio szybko i pewnie. Jeśli przerzutka nie chce zrzucić na wyższy bieg to wkręcamy śrubę baryłkową przy manetce o ćwierć obrotu i ponawiamy próbę. Jeśli przerzutka nie chce wrzucić na niższy bieg to śrubę wykręcamy i także ponawiamy próbę zmiany biegu. Czynności te powtarzamy do uzyskania zadowalającego nas rezultatu naszej pracy!

8. Pozostaje jeszcze regulacja wychylenia przerzutki względem największej koronki tak aby łańcuch nie wskakiwał w szprychy. Regulacji dokonujemy śrubą oznaczoną literą L. Przerzucamy tylną przerzutkę na największą koronkę. Dolne kółko przerzutki musi być ustawione równolegle do największej zębatki lecz tak aby łańcuch nie wskakiwał w szprychy.