Autor:
Uczelnia: Katedra Bibliotekoznawstwa i Informacji Naukowej
Przedmiot: Dydaktyka w bibliotece szkolnej i pedagogicznej
Opieka merytoryczna i metodyczna:
Temat: Dzieje książki.
Klasa: III Gimnazjum
Czas trwania lekcji: 45 min.
Cel główny: zapoznanie z dziejami książki
Cele operacyjne:
Uczeń rozumie:
znaczenie pojęć: pismo obrazkowe, pismo hieroglificzne, papirus, pismo klinowe, pismo alfabetyczne, pergamin, druk
zasady sporządzania książek w starożytności, w średniowieczu
Uczeń pamięta:
terminy: pismo obrazkowe, pismo hieroglificzne, papirus, pismo klinowe, pismo alfabetyczne, pergamin, druk
Uczeń potrafi:
opisać dzieje książki,
sprawniej posługuje się słownikiem i encyklopedią
Materiały dydaktyczne:
czyste kartki
karteczki z poleceniami dla uczniów
Encyklopedia Naukowa dla dzieci i młodzieży
Słownik wyrazów obcych PWN
Podręczny słownik języka polskiego
Szkolna Encyklopedia
Encyklopedia Współczesna PWN
Formy:
indywidualna
zbiorowa
grupowa
Metody:
aktywizujące – podział na grupy
praktyczne – ćwiczenia, sporządzanie notatki
problemowa – klasyczna metoda problemowa
podające – pogadanka, , objaśnienie, wykład informacyjny
Przebieg lekcji:
WPROWADZENIE – krótkie zdanie nawiązujące do tematu zajęć.
Nauczyciel pyta uczniów? (przykładowe odpowiedzi do pytań zał. 1); (15 min)
Z czym kojarzy wam się wyraz „książka”?
Co to jest książka?
Do czego służy książka?
Kto tworzył pierwsze książki?
Jakich sposobów używali kiedyś ludzie aby zapamiętać?
Jakie są materiały do pisania?
Jaka była pierwsza książka drukowana?
Jak wyglądała pierwsza książka drukowana?
Kto stworzył pierwszą książkę drukowaną?
Kiedy powstał druk?
Czy drukowano tylko książki?
Jakie znaczenie miał wynalazek Gutenberga?
Nauczyciel uświadamia uczniom cele lekcji. Następnie prezentuje temat lekcji. (2 min)
CZĘŚĆ ZASADNICZA – uczniowie zastają podzieleni na 8 grup, które będą wykonywać zadania.
Każda z grup wyjaśnia pojęcia ze słowników i encyklopedii. (zał. 2); (8 min)
Grupy prezentują rozwiązania swoich zadań. (10 nim)
PODSUMOWANIE
- uczniowie (każdy indywidualnie) otrzymują teksty do
uzupełnienia
(zał. 3);(6 min).
INFORMACJA ZWROTNA – Prowadzący zajęcia rozdaje uczniom kartki, na których znajdują się pytania. Uczniowie odpowiadają zgodnie z uczuciami jakie towarzyszą im po lekcji. (zał. 4); (4 min).
Załącznik 1.
Z czym kojarzy wam się wyraz „książka”?
Kartki
Ciągły tekst
Lektura
Encyklopedia
Bajki
Itp.
Co to jest książka?
Książka - pewna liczba złożonych, zbroszurowanych i oprawionych arkuszy papieru, zadrukowanych tekstem literackim, naukowym lub użytkowym.
Do czego służy książka?
Czytania
Wyszukiwania informacji
Ucieczką od rzeczywistości
Zapisywania
Itp.
Jakich sposobów używali kiedyś ludzie aby zapamiętać?
Rysunki na skałach
Różnego kształtu i różnej wielkości supełki na sznurkach
Karbowane znaki i nacięcia na kijach
Itp
Jakie są materiały do pisania?
Kamień
Drewno
Glina
Płótno
Papirus
Pergamin
Skorupki zbitych naczyń ceramicznych
Itp.
Kto tworzył pierwsze książki?
Pisarze
Skrybowie
Urzędnicy państwowi
Itp.
Kiedy powstał druk?
Chińczycy pierwsze książki drukowali już w XI w.
W połowie XV wieku .
Kto stworzył pierwszą książkę drukowaną?
Jan Gutenberg
Jaka była pierwsza książka drukowana?
Biblia 42-wiersowa – pierwsze drukowane dzieło Gutenberga. Nazwana 42-wiersową od liczby wierszy na stronie. Biblię tę Gutenberg wydrukował w roku 1956 w dwustu egzemplarzach.
Jak wyglądała pierwsza książka drukowana?
Liczne błędy
Tekst tylko po jednej stronie
Niewyraźne litery
Gruba
Itp.
Czy drukowano tylko książki?
Czasopisma
Mapy
Kalendarze
Itp.
Jakie znaczenie miał wynalazek Gutenberga?
Nie trzeba przepisywać książek
Książka staje się materiałem tanim, dostępnym dla ludzi
Powiększa się liczba ludzi wykształconych
Itp.
Załącznik 2.
Grupa 1.
Wyjaśni pojęcia korzystając z Encyklopedii naukowej dla dzieci i młodzieży.
Druk
Typografia
Litografia
Grupa 2.
Wyjaśni pojęcia korzystając ze Słownika wyrazów obcych PWN.
Hieroglif
Alfabet
Manuskrypt
Grupa 3.
Wyjaśni pojęcia korzystając ze Słownika wyrazów obcych PWN.
Prasa
Pergamin
Kodeks
Grupa 4.
Wyjaśni pojęcia korzystając z Podręcznego słownika języka polskiego.
Piśmiennictwo
Czasopismo
Książka
Grupa 5.
Wyjaśni pojęcia korzystając ze Szkolnej Encyklopedii.
Pismo klinowe
Ideogram
Pismo chińskie
Grupa 6.
Wyjaśni pojęcia korzystając ze Szkolnej Encyklopedii.
Manuskrypt
Alfabet
Hieroglif
Grupa 7.
Wyjaśni pojęcia korzystając z Encyklopedii Współczesnej PWN.
Pismo
Rękodzieło
Drukarstwo
Grupa 8.
Wyjaśni pojęcia korzystając ze Encyklopedii Współczesnej PWN.
Drukarska prasa
Starodruk
Inkunabuł
Załącznik 3.
Polecenie: wpisz odpowiednie słowa w wykropkowane miejsca.
Pierwsze pismo.
Początkowo pismo Egipcjan składało się z rysunków przedmiotów. Ten rodzaj pisma nazywamy ………………………………... Szybko jednak taki zbiór znaków przestał Egipcjanom wystarczać, gdyż za pomocą obrazków niewiele można było zanotować.
Egipcjanie więc wynaleźli swój własny rodzaj pisma nazywamy ……………………………….. Był to system tak trudny i skomplikowany, że jego opanowanie zajmowało wiele lat.
Pisarze pisali na ……………….., specjalnym materiale piśmiennym wynalezionym przez Egipcjan.
Babilończycy pisali na tabliczkach glinianych, przypominających kształt lekko wypukłej poduszki. W wilgotnej glinie odciskali znaki zatemperowaną ostro trzcinką i pozostawiali je do wyschnięcia. Takie tabliczki jednak łatwo się niszczyły. Dlatego, jeśli tekst był ważny, wkładano je do pieca i wypalano. Na wilgotnej glinie pisało się inaczej niż na drewnianej lub na papirusie. Trudno było wykreślić na niej skomplikowane wzory. O wiele łatwiej było natomiast odciskać ostrym narzędziem kontury prostego rysunku. Takie pismo nazywano ………………………………………. .
Fenicjanie dokonali bardzo ważnego wynalazku, stworzyli …………………………………………… . Używali 22 znaków, które służyły do zapisania pojedynczych dźwięków mowy.
Pierwsze drukowane książki.
W dawnych wiekach książki przepisywano ręcznie w klasztorach. Pisane były na ręcznie przegotowanej skórze zwanej ………………….. . Księgi te były pięknie zdobione malowidłami. Przepisywanie i zdobienie jednej książki trwało bardzo długo. Dlatego księgi były bardzo rzadko spotykane i drogie.
W ….. wieku wynaleziono ……………. pozwalało to na powielanie jednej książki w wielu egzemplarzach. Początkowo wycinano tekst całej strony na lipowej desce i odbijano na papierze. Wycinanie było bardzo czasochłonne i nie pozwalało na usuwanie błędów.
W połowie XV wieku ……………………………..z Moguncji zaczął układać tekst z pojedynczych ruchomych czcionek, odlewanych z metalu. Na ułożone na stole czcionki nanoszono farbę drukarską, kładziono papier i odciskano prasę. W ten sposób można było otrzymać dowolną liczbę egzemplarzy odbitek. Książki stawały się coraz powszechniejsze, a ich cena coraz niższa.
Tekst uzupełniony poprawnie.
Pierwsze pismo.
Początkowo pismo Egipcjan składało się z rysunków przedmiotów. Ten rodzaj pisma nazywamy pismem obrazkowym. Szybko jednak taki zbiór znaków przestał Egipcjanom wystarczać, gdyż za pomocą obrazków niewiele można było zanotować.
Egipcjanie więc wynaleźli swój własny rodzaj pisma nazywamy pismem hieroglificznym. Był to system tak trudny i skomplikowany, że jego opanowanie zajmowało wiele lat.
Pisarze pisali na papirusie, specjalnym materiale piśmiennym wynalezionym przez Egipcjan.
Babilończycy pisali na tabliczkach glinianych, przypominających kształt lekko wypukłej poduszki. W wilgotnej glinie odciskali znaki zatemperowaną ostro trzcinką i pozostawiali je do wyschnięcia. Takie tabliczki jednak łatwo się niszczyły. Dlatego, jeśli tekst był ważny, wkładano je do pieca i wypalano. Na wilgotnej glinie pisało się inaczej niż na drewnianej lub na papirusie. Trudno było wykreślić na niej skomplikowane wzory. O wiele łatwiej było natomiast odciskać ostrym narzędziem kontury prostego rysunku. Takie pismo nazywano pismem klinowym
Fenicjanie dokonali bardzo ważnego wynalazku, stworzyli pismo alfabetyczne. Używali 22 znaków, które służyły do zapisania pojedynczych dźwięków mowy.
Pierwsze drukowane książki.
W dawnych wiekach książki przepisywano ręcznie w klasztorach. Pisane były na ręcznie przegotowanej skórze zwanej pergaminem. Księgi te były pięknie zdobione malowidłami. Przepisywanie i zdobienie jednej książki trwało bardzo długo. Dlatego księgi były bardzo rzadko spotykane i drogie.
W XV wieku wynaleziono druk pozwalało to na powielanie jednej książki w wielu egzemplarzach. Początkowo wycinano tekst całej strony na lipowej desce i odbijano na papierze. Wycinanie było bardzo czasochłonne i nie pozwalało na usuwanie błędów.
W połowie XV wieku Jan Gutenberg z Moguncji zaczął układać tekst z pojedynczych ruchomych czcionek, odlewanych z metalu. Na ułożone na stole czcionki nanoszono farbę drukarską, kładziono papier i odciskano prasę. W ten sposób można było otrzymać dowolną liczbę egzemplarzy odbitek. Książki stawały się coraz powszechniejsze, a ich cena coraz niższa.
Załącznik 4.
Odpowiedz na pytania zgodnie z własnymi odczuciami.
Ø Czy treści omawiane na lekcji były przedstawione dla Ciebie w sposób zrozumiały i ciekawy?
TAK NIE
Ø Czy forma prowadzenia lekcji była dla Ciebie ciekawa?
TAK NIE
Ø Co Ci się najbardziej podobało na lekcji?
……………………………………………………………………………………
Ø Co sprawiło Ci największe trudności?
……………………………………………………………………………………