Najdawniejsze dzieje ludzkości

Spis Treści:

1.

Australopithecus

2.

Homo Habilis

3.

Homo Erectus

4.

Homo Sapiens Neanderthalensis

5.

Homo Sapiens Sapiens

1. Australopithecus
Pierwsze istoty człekoksztautne pojawiły się w Afryce. Uczeni szacują że było to około 4 mln lat temu. Poruszali się w pozycji wyprostowanej, co było nowością w świecie ssaków, jednak wyglądem nie przypominali jeszcze współczesnych ludzi. Przedstawiciela takiego gatunku nazwano australopithecus (dosł. "małpa południowa").

2. Homo Habilis
Jego potomkiem mógł być homo habilis ("człowiek zręczny"). Pojawił się około 2 mln lat temu. Umiał już produkować proste narzędzia z kamieni, kości, rogów i drewna.

3. Homo Erectus
Pierwszym wielkim zwycięstwem człowieka nad przyrodą było opanowanie ognia. Dokonał tego homo erectus ("człowiek wyprostowany"), który pojawił się przed dwoma mln lat.

4. Homo Sapiens Neanderthalensis
Dwieście pięćdziesiąt tys. lat temu narodził się homo sapiens neanderthalensis (zwany "neandertalczykiem"). Przedstawiciele tego gatunku żyli w gromadach. Taka organizacja pozwoliła im na skuteczniejsze polowania, lepszą obronę przed niebezpieczeństwami oraz opiekę nad starymi i chorymi. Wierzyli w jakąś formę bytu po śmierci, gdyż świadomie chowali zmarłych.

5. Homo Sapiens Sapiens
Blisko 100 tys. lat temu powstała istota która jest naszym autentycznym prapra...przodkiem. Homo sapiens sapiens ("człowiek rozumny właściwy"), mieszkał w jaskiniach których ściany ozdabiał malowidłami. Być może to on pierwszy opanował sztukę mówienia.

Trzy rewolucje

Spis Treści:
1. Rewolucja neolityczna
2. Rewolucja urbanistyczna
3. Rewolucja metalurgiczna

1. Rewolucja neolityczna
Dawniej ludzie żyli dzięki myślistwu i zbieractwu, jednak nie zawsze mogli znaleźć pożywienie, kiedy tego potrzebowali, co groziło śmiercią głodową. Dopiero blisko 9 tys. lat temu wynalezienie rolnictwa i hodowli zwierząt, pozwoliło im produkcję żywności, kiedy jej potrzebowali. Pierwsze oswojono owce, kozy i świnie.

2. Rewolucja urbanistyczna
Rozpoczęła się jeszcze w czasie trwania rew. neolitycznej. Ludzie zaczynali żyć w coraz większych osadach. Życie w grupie pozwalało na podział prac: jedni mogli zajmować się produkcją jedzenia, które wymieniali na przedmioty metalowe, gliniane naczynia oraz tkaniny od rzemieślników. W mieście było bezpieczniej; więcej osób oznaczało więcej rąk do pracy i mniejsze ryzyko głodu. Między ludźmi szybciej krążyły nowe pomysły i wynalazki.

3. Rewolucja metalurgiczna
Archeolodzy uważają, że rozpoczęła się w VI tysiącleciu p. n. e., wtedy obrabiano metale podobnie jak kamienie, na zimno. Dopiero w IV tysiącleciu p.n.e. nauczono się wytapiać miedź. Wytapiano ją w małych zgłębieniach w ziemi. Drogą licznych eksperymentów dodano do miedzi cynę i tak powstał brąz. Wielkim przełomem było dopiero upowszechnienie wytopu żelaza. Nowy metal nie ulegał szybko korozjom.

Mezopotamia

Spis Treści:

1.	Położenie
2.	Gospodarka i handel
3.	Sumerowie
4.	Asyryjczycy

1. Położenie
Mezopotamia to "kraina między rzekami" Eufratu i Tygrysu. Były to najbardziej żyzne gleby nawożone mułem niesionym przez wodę.

2. Gospodarka i handel
Na tych urodzajnych terenach osiedlało się coraz więcej ludzi, rzeki zapewniały im bowiem dobrobyt. Woda ułatwiała podróżowanie między osadami, a także transport towarów (handel z pobliskimi krainami był konieczny, ponieważ było tu za mało surowców). Rozwijało się rybołówstwo. Czasem rzeki potrafiły przystworzyć wiele kłopotów; na wiosnę przybierały gwałtownie i zalewały pobliskie osady. Pomogło to jednak w odkryciu kanałów osuszających, które później używano również do nawadniania pól.

3. Sumerowie
Sumerowie przybyli ze wschodu i osiedlili się na południu Mezopotamii około 4000 lat przed Chrystusem. Ich największym wynalazkiem było stworzenie pisma.
Mieszkali w miastach otoczonych murami, stanowiące niezależne państwa rządzone przez królów, którzy z czasem zaczęli dążyć do poszerzenia swojej władzy. Udało się to w końcu Sargonowi z Akkadu. Jednak jego imperium z czasem rozpadło się, ponieważ jego następcy tracili wszystkie zdobyte wcześniej obszary.

4. Asyryjczycy
Kolejnym, a zarazem największym w historii Mezopotamii imperium, była Asyria, jej stolicę stanowiła Niniwa. Powstała około 1300 lat p.n.e. Przez siedem wieków rywalizowała z Babilonią, jednak w 612 roku przed Chrystusem wojska nowobabilońskie podbiły ją. Władzę objął wtedy król Nabuchodonozor II.

Starożytny Egipt

Spis Treści:

1.	Położenie
2.	Melioracje
3.	Faraon i urzędnicy
4.	Religia
5.	Życie po śmierci

1. Położenie
Większość terenów Egiptu, to pustynia, osady znajdują się jedynie w pobliżu rzeki Nilu. Płynie ona dnem doliny, dopiero w ostatnim odcinku rozlewa się tworząc deltę.

2. Melioracje
Egipcjanie tworzyli specjalny system kanałów melioracyjnych, które w czasie wylewów Nilu napełniały się i nawadniały pobliskie pola. Nil podnosił się regularnie co roku w czerwcu. Następnie woda cofała się zostawiając warstwy mułu, które sprawnie użyźniały glebę. Pola do których nie dosięgały wylewy, nawadniano specjalnymi żurawiami.

3. Faraon i urzędnicy
Początkowo istniał Egipt Dolny (na północy) i Egipt Górny (na południu - nazwano go tak, ponieważ był wyżej położony). Około 3000 lat p.n.e. król Egiptu Górnego, podbił Egipt Dolny. Po tym zwycięstwie został nazwany faraonem. Jego władza była nieograniczona. Był najwyższym kapłanem, przez poddanych uważany za bóstwo.
Faraona reprezentowali urzędnicy. Nadzorowali oni pracę przy kanałach, budowach świątyń, a także pobierali podatki.

4. Religia
Egipcjanie wierzyli w wielu bogów, to znaczy że wyznawali politeizm. Składali im hołd. Oprócz bogów czcili także przyrodę.

5. Życie po śmierci
Wiara Egiptu wyznawała istnienie życia po śmierci. Śmierć oznaczała przejście do innego świata, który przypominał ziemski, miał być jednak doskonały.

Dawna Palestyna

Spis Treści:

1.	Początki narodu żydowskiego
2.	Państwo Dawida i Salomona
3.	Niewola babilońska

1. Początki narodu żydowskiego
Założycielem wiary żydowskiej był Abraham, mieszkający na terenach starożytnej Mezopotamii. Około 1800 roku p. n. e. został powołany do wiary w jednego Boga (wiara taka nazywa się monoteistyczną). Opuścił swoją ojczyznę i udał się do ziemi Kanaan z całą rodziną, służbą i dobytkiem. Żydzi początkowo zajmowali się zarówno handlem, jak i uprawiali rolę - w zależności od ich potrzeb. Kiedy w ich krainie nastał głód, znaleźli schronienie w Egipcie. Z czasem zaczęto ich traktować jako niewolników, pod wodzą Mojżesza uciekli na pustynię. Tam wędrowali przez czterdzieści lat, po czym dotarli do Palestyny - "Ziemi Obiecanej".

2. Państwo Dawida i Salomona
Żydzi początkowo podzieleni byli na dwanaście plemion, jednakże wokół różne państwa rosły w siłę, dysponując coraz to większymi armiami. Konieczne było zjednoczenie państwa.
Pierwszym królem został Saul, następnie Dawid, a po nim jego syn Salomon. Stolicą państwa była Jerozolima. Po śmierci Salomona królestwo zostało podzielone na Izrael i Judę.

3. Niewola babilońska
Wewnętrzne osłabienie Palestyny wykorzystała Asyria, podbijając ją. Następnie opanowały ją wojska nowobabilońskie.

Dzieje Pisma

Spis Treści:

1.	Pismo klinowe
2.	Pismo egipskie
3.	Pismo fenickie

1. Pismo klinowe
Najstarszy system pisma powstał w sumeryjskich miastach południowej Mezopotamii około 4000 lat p.n.e. Nie znano wtedy jeszcze liter symbolizujących poszczególne głoski. Było to pismo piktograficzne - za pomocą obrazków przedstawiano poszczególne rzeczy, a z czasem czasowniki i przyimki. Na mokrej glinie rysowano zaostrzoną, trzcinową pałeczką. Ponieważ taki przyżąd pozostawiał ślady przypominające kliny, pismo te zostało nazwane klinowym.

2. Pismo egipskie
Powstało ono znacznie później, niż pismo klinowe. Egipcjanie przejęli jedynie sam pomysł, ich znaki były zupełnie inne od pisma sumerów. Początkowo również posługiwali się jedynie pismem piktograficznym, później wymyślili znaki dla niektórych sylab, a nawet głosek.
W starożytnym Egipcie posługiwano się trzema rodzajami pisma:

• hieroglificzne - uroczyste znaki przeznaczone dla faraona, ozdabiano nim głównie ściany świątyń oraz podstawy posągów

• hieratyczne - prosta wersja hieroglifów, przeznaczona do pisania na papirósie

• demotyczne - "ludowe", bardzo uproszczone pismo, przeznaczone dla zwykłych ludzi

3. Pismo fenickie
Fenicjanie - był to lud kupców i żeglarzy, wynaleźli alfabet, składający się z 22 znaków, które odpowiadały poszczególnym dźwiękom mowy ludzkiej. Następnie alfabet przejęli Grecy, dodając do niego dwie samogłoski. Po nich pismo przejęli Rzymianie, mówiący po łacinie. Tym alfabetem posłógujemy się do dziś. Po Rzymianach przejęliśmy także cyfry.

Starożytna Grecja

Spis Treści:
1. Położenie
2. Demokratyczne Ateny
3. Wojny z Persją
4. Religia
5. Bogowie
6. Igrzyska Olimpijskie
7. Teatr
8. Literatura
9. Filozofia
10. Wojna Peloponeska
11. Czasy Filipa II
12. Czasy Aleksandra Wielkiego
13. Okres hellenistyczny

1. Położenie
Grecy nie tworzyli jednego państwa. Mieszkali w licznych małych miasteczkach, gdzie każde miało własny ustrój. Osady te były oddzielone od siebie górskimi pasmami. Mimo tego Grecy czuli się jednym ludem. Nazywali siebie Hellenami, a swój kraj Helladą.

2. Demokratyczne Ateny
Jednym z najsłynniejszych miast Starożytnej Grecji były Ateny. Podobnie jak w innych miastach prawa obywatelskie nie przysługiwały tu niewolnikom i cudzoziemcom. Wszyscy obywatele (oprócz kobiet) mogli uczestniczyć w zgromadzeniach ludowych, czyli swego rodzaju wyborach. Wybierano tu urzędników, podejmowano ważne decyzje oraz sądzono tych, którzy złamali prawo. Nazwali ten system demokracją. Każdy przed zgromadzeniem mógł przedstawić swoją opinię, musiał być jednak dobrym mówcą, aby zostać zrozumiałym.

3. Wojny z Persją
Państwo Perskie było zdecydowanie większe od państw istniejących na wschodzie. Zajmowało ono tereny od Morza Śródziemnego, aż po rzekę Indus. Królowie Perscy zajęli też część miast greckich w Azji Mniejszej, dlatego też podniesiono tam bunt, jednak bez skutku.
W 490 roku p.n.e. król Persji wysłał morzem do Grecji dużą armię, którą wysadzono w Attyce, niedaleko miejscowości Maraton. Gdy dowiedział się o tym jeden z dowódców, zwołał wojsko, które odniosło wielki sukces w bitwie z Persją. Po bitwie pod Maratonem, Grecy rozbudowali swoją flotę i stali się potęgą na morzu.

4. Religia
Grecy wierzyli, że cały świat jest pełen istot boskich. Ku swoim bogom stawiali liczne świątynie, gdzie zwracali się tam do nich w dobrych i złych chwilach. Religia ta była politeistyczna i antromorficzna - wyobrażano sobie bogów na podobieństwo ludzi, jednak znacznie potężniejszych, ale nie wszechmocnych. Przemożną siłę miała Tyche - bogini losu.

Politeizm - wiara w wielu bogów

5. Bogowie
Na niedostępnym dla Greków szczycie, najwyższej w Grecji górze Olimp, mieściły się siedziby najważniejszych bogów. Głównymi z nich byli:

• Zeus - pan nieba i ziemi, opiekun królów i ładu na świecie, najpotężniejszy z bogów. Zrzucał błyskawice, które kuł mu Hefajstos.

• Hades - pan podziemi i świata umarłych, brat Zeusa.

• Posejdon - pan mórz i oceanów, swoim trójzębem wzbórzał i uspokajał fale, opiekun żeglarzy, brat Zeusa

• Apollo - bóg światła i poezji, miał orszak z dziewięcioma pięknymi boginkami (Muzami)

• Atena - bogini mądrości, opiekunka rzemiosł i pani Aten, córka Zeusa

• Afrodyta - bogini miłości, małżonka Hefajstosa

• Hefajstos - bóg ognia i kowali, silny ale brzydki, mieszkał w kuźni w głębi wulkanu Etna

• Hera - małżnoka Zeusa

• Hermes - posłaniec bogów, szybko przemierzał przestworza dzięki swoim trzewikom ze skrzydełkami

6. Igrzyska Olimpijskie
Igrzyska Olimpijskie organizowano co cztery lata w Olimpi ku czci Zeusa. Pierwsze Igrzyska Olimpijskie odbyły się w roku 776 p.n.e.. Trwały one pięć dni. Pierwszego dnia odbywały się obrzędy ku czci Zeusa. Uczestnicy przysięgali, że będą walczyli uczciwie. Drugiego dnia odbywały się rywalizacje chłopców. Trzeciego i czwartego dnia walczyli dorośli. Podstawową dyscypliną sportową był pięciobój. Na pięciobój składał się bieg na 200 metrów, skok w dal, rzut oszczepem, rzut dyskiem i zapasy. Inną dyscypliną sportową był wyścig rydwanów. Piątego dnia nagradzano zwycięzców wieńcami z gałązek z drzewa oliwnego, które rosło nieopodal świątyni Zeusa.

7. Teatr
Przedstawienia teatralne odbywały się w czasie świąt ku czci Dionizosa. Pierwotnie polegało to na dialogu aktora z chórem. Aktorami byli mężczyźni. Na twarzach mieli maski i ubrani byli w piękne szaty. Celem sztuk było wprowadzenie widzów w katharsis. W czasie Wielkich Dionizji wystawiano tragedie i komedie.

Największymi tragikami ateńskimi byli:

• Ajschylos (wprowadził drugiego aktora, dzieło: "Oresteja")

• Sofokles (wprowadził trzeciego aktora i malowane dekoracje sceniczne, dzieło: "Antygona")

• Eurypides (dzieło: "Mydea")

W czasie Małych Dionizji wystawiano komedie. Największym komikiem ateńskim był:

• Arystofanes (dzieło: "Osy")

Tragedie - sztuki o tematyce poważnej kończące się śmiercią głównego bohatera
Komedie - sztuki wesołe pełne kpin i żartów (mogły krytykować stosunki, polityków, filozofów)
Katharsis - oczyszczenie, rozładowanie uczuć

8. Literatura
Największym poetą starożytnej Grecji był Homer (VIII w. p.n.e.). Stworzył on dwa wielkie dzieła: Iliadę i Odyseję. Iliada opowiada o wojnie trojańskiej. W Odysei są opisane przygody Odyseusza.

9. Filozofia
Filozofia - sposób opisywania i wyjaśniania świata

Najwcześniej filozofia pojawiła się w koloniach w Jonii. Pierwsi filozofowie (działający przed Sokratesem), zwani są presokratykami.
Najsłynniejszymi filozofami byli:

• Sokrates (ok. 470 - 399 p.n.e.)
  Wierzył w istnienie absolutnego dobra. Uważał, że jego misją życiową jest ukazanie go ludziom. Prowadził z nimi "żywy" dialog, który składał się z dwóch części. Pierwsza część polegała na zbijaniu argumentów rozmówcy, a druga na pomocy w dochodzeniu do prawdy.

• Platon (427 - 347 p. n. e.)
  Był uczniem Sokratesa. Założył Akademię Ateńską. Twierdził, że istnieją dwa światy, świat rzeczy i świat idei. Uważał, że dusza jest nieśmiertelna. Najważniejsza dla niego była idea dobra.

• Arystoteles ze Stagiry (384 - 322 p.n.e.)
  Studiował w Akademii Ateńskiej. Był nauczycielem Aleksandra Wielkiego. Założył własną szkołę, Liceum. Poszukiwał prawdy w otaczającym go świecie, prowadząc badania empiryczne (opierając się na materiałach doświadczalnych i dowodach).

10. Wojna Peloponeska
Wojna Peloponeska wybuchła w roku 431 p.n.e. między Atenami i Spartą. Sparta miała przewagę na lądzie, a Ateny na morzu. Po wieloletnich walkach zwyciężyła Sparta w roku 404 p.n.e., która została wsparta finansowo przez Persów i wybudowała flotę. Po bitwie oba państwa były spustoszone i osłabione.

11. Czasy Filipa II
Macedonia leżała na północy Półwyspu Bałkańskiego. Zamieszkiwana przez ludność spokrewnioną z Grekami, była jednym państwem, rządzonym przez króla. W latach 360/359 - 336 p.n.e. rządził nią Filip II. Zreformował kraj i udoskonalił armię. Oddziały piechoty uzbroił w sarisy (włócznie o długości 3,5-5 m). Wzmocnił kawalerię do hetairów (towarzyszy królewskich - zbrojna konnica), stworzył urządzenia oblężnicze.
Demostenes z Aten (zaniepokojonych wzrostem znaczenia Macedonii), w Filipikach nawoływał do oporu. Doprowadził do powstania koalicji antymacedońskiej. Filip II pokonał Greków w 338 r. p.n.e. pod Cheroneą w Beocjii. W 337

12. Czasy Aleksandra Wielkiego
Po śmierci Filipa II w 336 roku p.n.e. tron obejmuje jego syn, Aleksander III. Aleksander postanowił podbić Persję. Przyczynami wyprawy była perspektywa łupów oraz ogromne tereny, które mogły stworzyć mocarstwo oraz rozsławić jego imię. Aleksander wyruszył w roku 334 p.n.e. przeciwko Persji. Pierwszą wygraną bitwą z Persami była bitwa nad rzeką Granik w 334 roku p.n.e.. Aleksander zajął środkową i zachodnią Azję Mniejszą. Następnie z Persami wygrał bitwą pod Issos w 333 p.n.e. Później zajął Syrię, Fenicję i Palestynę. Kolejną zdobyczą stał się Egipt, gdzie zbudował miasto o nazwie Aleksandria. W 331 roku p.n.e. wyruszył aby ostatecznie pokonać króla perskiego, Dariusza III. Bitwa pod Gaugamellą, jeszcze w tym samym roku zakończyła się całkowitą klęską Persów. W ręce zwycięzców dostała się Mezopotamia. W latach 329 - 327 Macedończycy zagarnęli wschodnie obszary państwa perskiego. Gdy w 324 roku p.n.e. wyprawa dotarła do Indii. Gdy w szeregach armii wybuchł bunt Aleksander odstąpił od zajęcia Indii i powrócił do Babilonu. Aleksander miał jeszcze dużo planów, niestety zniweczyła je jego śmierć w roku 323 roku p.n.e..

13. Okres hellenistyczny
Gdy nastąpiła śmierć Aleksandra Wielkiego rozpoczął się okres hellenistyczny. Państwo Aleksandra został podzielone pomiędzy wodzów Macedońskich, zwanych diachamii. Nastąpił rozwój kultury greckiej na podbitych terenach. Grecja była odporna na wpływ cywilizacji wschodu.

Starożytny Rzym

Czasy starożytnego Rzymu możemy podzielić na trzy epoki, następujące po sobie:
1.Królestwo
a) Rzym za czasów królestwa
b) Religia

2.Republika
a) Ustrój republiki
b) Organizacja armii rzymskiej
c) Społeczeństwo rzymskie
d) Niewolnicy
e) Powstania niewolników
f) Rywalizacja między Juliuszem Cezarem a Gajuszem Pompejuszem
g) Dyktatura Juliusza Cezara
h) Wojny po śmierci Juliusza Cezara

3.Cesarstwo
a) Czasy cesarza Nerona
b) Kultura i technika Rzymian
c) Pierwsi chrześcijanie
d) Podział Cesarstwa Rzymskiego
e) Wędrówki Barbarzyńców
f) Upadek Cesarstwa Zachodniorzymskiego
g) Organizacja Kościoła Chrześcijańskiego
h) Klasztory

1. Królestwo
a) Rzym za czasów królestwa
Miasto Rzym zostało założone w 753 roku p.n.e. przez Romulusa, syna Marsa i Rei Sylwii. Królestwem w kolejności rządzili:

• Romulus (753 - 715 r. p. n. e.)

• Numa Pompiliusz (715 - 673 r. p. n. e.)

• Tullus Hostiliusz (673 - 642 r. p. n .e.)

• Ankus Marcjusz (642 - 617 r. p. n. e.)

• Tarkwiniusz Stary (617 - 578 r. p. n. e.)

• Serwiusz Tulliusz (578 - 535 r. p. n. e.)

• Tarkwiniusz Pyszny (535 - 509 r. p. n. e.)

Trzej ostatni władcy byli pochodzenia etruskiego. Przeciwko ostatniemu władcy ludność się zbuntowała i wygnała go w roku 509 p.n.e.. Rozpoczęła się republika.

Republika - forma ustroju, której najwyższe władze są wybierane na określony czas przez obywateli

b) Religia
Rzymianie przyswoili sobie wzorce greckich bogów, była to tak zwana hellenizacja religii rzymskiej. W Rzymie panował politeizm, czyli wiara w wielu bogów.
Główni bogowie rzymscy:

• Jowisz - bóg królów i ładu na świecie

• Junona - bogini życia rodzinnego i rodziny

• Minerwa - bogini mądrości

• Neptun - bóg morza

• Mars - bóg wojny

• Wenus - bogini miłości

• Apollo - bóg światła i poezji

• Diana - bogini lasów

• Wulkan - bóg ognia i kowali

• Westa - bogini ogniska domowego

• Ceres - bóg urodzaju

• Merkury - bóg kupców i złodziei

W czasie podbojów następował synkretyzm, czyli włączanie do panteonu bóstw bogów kolejno podbitych plemion.

2. Republika
a) Ustrój republiki
Zgromadzenie ludowe
W skład zgromadzenia ludowego wchodzili wszyscy obywatele rzymscy, prócz kobiet i dzieci. Zgromadzenie miało władzę ustawodawczą poprzez stwierdzanie faktów, podejmowało najważniejsze decyzje w sprawach państwa i wybierało urzędników.
Senat
Senat składał się z byłych urzędników zasiadających w nim dożywotnio. Zasiadało w nim trzysta osób. Pełnił on funkcję rady opisującej, decydował w sprawach polityki zagranicznej oraz mianował namiestników w prowincjach.
Urzędnicy
Konsulowie - mieli najwyższą władzę, dowodzili armią podczas wojny, przewodzili na posiedzeniach sens tu, zwoływali zgromadzenia ludowe, zarządzali największymi prowincjami, komunikowali się z bogami.
Kwestorzy - dysponowali pieniędzmi, pomagali konsulom
Cenzorzy - układali spis obywateli i listę senatu
Pretorzy - sprawowali władzę sądowniczą, mieli namiestnictwo w mniej ważnych prowincjach
Edytowie - nadzorowali zaopatrzeniem miasta, organizowali święta
Trybun ludowy (plebejski) - reprezentowali interesy plebsu, mieli prawo "veta'
Dyktator - skupiał całą władzę w swoim ręku

b) Organizacja armii rzymskiej
Armia rzymska była dowodzona przez konsulów. Cała armia była podzielona na legiony. Każdy legion składał się z piechurów ciężkozbrojnych, piechurów lekkozbrojnych i konnicy. Legionista rzymski był uzbrojony w oszczep lub włócznie. Posiadali również miecz do wali wręcz. Ich ochronę stanowiła zbroja hełm oraz tarcza.
Podboje rzymskie
Głównymi przyczynami podbojów był brak ziemi, chęć zdobycia łupów i podatki pobierane od pokonanych krajów. Plemiona podbite w Italii zobowiązane były do dostarczania żołnierzy do armii rzymskiej. Tereny podbite przez Rzym poza Italią zostały podzielone na prowincje. Ich granice zwykle pokrywały się z granicami państw. Kraje podbite były zmuszane do płacenia podatków, którymi dowodzili urzędnicy.

c) Społeczeństwo rzymskie
Społeczeństwo rzymskie było podzielone na trzy grupy:

• wolnych

• półwolnych

• niewolników - ludzie znajdujący się całkowicie w ręku właściciela

d) Niewolnicy
Pozyskiwanie niewolników

• handel niewolnikami

• jeńcy wojenni

• niewola za długi

• urodzeni z matki niewolnicy

Niewolnicy pełnili rozmaite funkcje. Pracowali jako:

• rzemieślnicy

• służba domowa

• służba robocza w rolnictwie

• gladiatorzy

• zarządcy

• nauczyciele

e) Powstania niewolników
W dziejach Rzymu wybuchły trzy większe powstania

• W latach 136 - 132 p.n.e. na Sycylii pod wodzą Syryjczyka Eunusa.

• W latach 104 - 101 p.n.e. na Sycylii pod wodzą Syryjczyka Salwiusza.

• W latach 73 - 71 p.n.e. w Italii pod wodzą Spartausa.

Spisek został zorganizowany w roku 73 p.n.e. w szkole gladiatorów w Kapui przez Spartakusa, nauczyciela. Choć spisek został przedwcześnie wykryty to niewolnikom udało się uciec. Pierwszą bitwą z armią rzymską była bitwa pod Wezuwiuszem. Armia Spartakusa ją wygrała. Następnie Spartakus kieruje się na północ, bo chce przeprawić się do swej ojczyzny, Tracji. Po wygranej bitwie w 72 roku p.n.e. pod Mutiną Spartakus zawraca na południe bojąc się przeprawy przez rzekę Pad i góry Alpy. Chce przedostać się na Sycylię, ale nie udaje mu się przeprawa przez cieśninę. Spartakus w tej sytuacji chce przeprawić się do Grecji. Czemu sprzeciwia się dwóch innych dowódców. Po odłączeniu się od Spartakusa zostali niebawem rozgromieni przez Krassusa. Spartakus ze swoją armią pomaszerował do Apulli, gdzie został zaatakowany przez Krassusa w roku 71 p.n.e. i poniósł klęskę. Spartakus zginę, a niewolnicy którzy przeżyli zostali ukrzyżowani na drodze z Kapui do Rzymu.

f) Rywalizacja między Juliuszem Cezarem a Gajuszem Pompejuszem
Wojna toczyła się w latach 49 - 45 p.n.e.. Cezar pokonał Pompejusza w bitwie pod Farsalos w roku 48 p.n.e.. Po bitwie Pompejusz uciekł do Egiptu gdzie został zamordowany. Cezar z jego zwolennikami stoczył jeszcze dwie bitwy pod Tapsus w 46 roku p.n.e. i pod Mundą w 45 roku p.n.e..

g) Dyktatura Juliusza Cezara
Cezar ustanowił władzę dyktatorską. Przydzielił żołnierzom dziesiątki ziemi, zmienił system podatkowy i zreformował kalendarz Gregoriański wprowadzając kalendarz Juliański.
Juliusz Cezar został zamordowany 15 marca 44 roku p.n.e., w dniu Idów marcowych przez obrońców republiki. Idy - w kalendarzu rzymskim nazwa trzynastego dnia miesiąca, a w marcu, maju, lipcu i październiku piętnastego dnia miesiąca.

h) Wojny po śmierci Juliusza Cezara
Po śmierci Juliusza Cezara w roku 44 p.n.e. wybucha wojna domowa między stronnikami cezara, Markiem Antoniuszem i Oktawianem a zabójcami Juliusza Cezara. Armia republikańska została rozbita pod Filippi w roku 42 p.n.e.. W roku 32 p.n.e. wybucha spór między Oktawianem a Markiem Antoniuszem. Ostatecznie wojna została zakończona w roku 31 p.n.e. wygraną Oktawiana Augusta w bitwie pod Akcjum. Marek Antoniusz ucieka wraz z Kleopatrą do Egiptu. W Aleksandrii w 30 roku p.n.e. oboje popełniają samobójstwo.

3. Cesarstwo
a) Pryncypat Oktawiana Augusta
W roku 27 p.n.e. ostatecznie pierwszym cesarzem został Oktawian. Ustalił on pryncypat, czyli formę rządów zapewniającą cesarzowi pełnię władzy a jednocześnie zachowującą pozory dalszego trwania republiki. Miał tytuł Augusta (wywyższony przez bóstwo) nadany przez senat oraz tytuł cezara po Juliuszu Cezarze. Reformy Oktawiana: zniósł zgromadzenie, zachował urzędy ukształtowane za czasów republiki, utworzył stałą i zawodową armię, utworzył wojska policyjne do obrony cesarza i zapewnienia porządku w mieście. Oktawian zmarł w roku 14.

b) Czasy cesarza Nerona
W latach 54 - 68 w cesarstwie rzymskim rządził cesarz Neron.
Wyprawa po bursztyn
Podczas panowania Nerona została wyprowadzona ekspedycja która miała dążyć do pozyskania jak największej ilości bursztynów i rozsławienia imiona "Neron". Wyprawa wyruszyła z Karnutum przez Kaszuby, Wielkopolskę, Kujawy aż do Morza Bałtyckiego. Barbarzyńcy wiedzieli o tej wyprawie i w drodze powrotnej chcieli odebrać im ich łupy. Wyprawa zakończyła się pełnym sukcesem.
Podpalenie Rzymu
W roku 64 Neron zlecił podpalenie Rzymu. O podpalenie Rzymu Neron posądził chrześcijan i rozpoczął krwawe ich prześladowanie. Cesarz odbudował miasto.

c) Kultura i technika Rzymian
Literatura
Największymi poetami rzymskimi byli:
Wergiliusz, dzieło "Eneida"
Horacy, dzieło "Car mina"
Owidiusz, dzieło "Przemiany"
Inną dziedziną było oratorstwo, czyli sztuka pięknej wymowy. Największym oratorem był Marek Cycera.
Rzymianie często także zajmowali się historia i historiografią
Prawo
W V wieku p.n.e. powstał pierwszy zbiór praw rzymskich zwany prawem XII tablic. Rozwijanie prawa należało do jurysprudencji, którzy świetnie je znali. Na początku VI wieku cesarz Justynian nakazał spisać wszystkie ustanowione prawa tworząc Kodeks Justyniana. Niektóre pojęcia zostały sprecyzowane i przetrwały do dnia dzisiejszego.
Budownictwo
Do budowy Rzymianie wykorzystywali cegłę i beton. Aby dostarczyć wodę do miasta budowano akwedukty, a w miastach istniała kanalizacja. Rzymianie mieli specjalnie utwardzone, kamienne drogi, które ułatwiały transport. W centrum miasta znajdowało się plac zwany forum. Skupiało się tam życie miejskie. W miastach budowano także termy, czyli łaźnie amfiteatry, teatry i świątynie.

d) Pierwsi chrześcijanie
Jezus nazywał siebie Mesjaszem, Chrystusem i Pomazańcem. Krytykował on stosowane nauki kultu żydowskiego, natomiast przedstawiał obraz Boga, który kocha wszystkich ludzi, głosił zbawienie, gwarantował równość i sprawiedliwość w Królestwie Niebieskim. Pierwszymi chrześcijanami stali się Apostołowie, którzy zostali wybrani przez Jezusa do głoszenia nauk Jezusa. Początkowo Jezus i Apostołowie kierowali soje nauczania tylko do Żydów, ponieważ byli oni narodem wybranym. Popularność nauki Jezusa spowodowała konflikt z przywódcami religijnymi narodu żydowskiego współpracującymi z Rzymem. Przekonali oni rzymskiego namiestnika Judei, Poncjusza Piłata, który skazał Jezusa na ukrzyżowanie. Został on ukrzyżowany około 30 roku. Życie Jezusa zostało spisane po jego śmierci przez Apostołów w Ewangelii. Aby przyjąć nawą religię trzeba było stać się Żydem. Paweł z Tarsu usunął tą przeszkodę, a religia stała się bardziej popularna. Chrześcijanie odmawiali uczestnictwa w kulcie państwowym, dlatego byli prześladowani Winili ich za wszystkie nieszczęścia. Panowała ogólna niechęć do zasad ogłoszonych przez chrześcijan. Na początku IV wieku Konstantyn Wielki uznał, że chrześcijanie mają takie same prawa jak wyznawcy innych religii, a w 392 roku Teozjusz Wielki uczynił chrześcijaństwo religią panującą.

e) Podział Cesarstwa Rzymskiego
Ostatecznego podziału cesarstwa rzymskiego na cesarstwo zachodniorzymskie i wschodniorzymskie dokonał Teodozjusz Wielki w 395 roku. Umierając podzielił imperium pomiędzy swoich dwóch synów. Stolicą cesarstwa wschodniorzymskiego stał się Konstantynopol, a stolicą cesarstwa zachodniorzymskiego pozostał Rzym.

f) Wędrówki Barbarzyńców
W IV wieku z dalekiej Azji na tereny nad Morzem Czarnym przybyli Hunowie. Po drodze rozbili państwo Gotów, podporządkowali sobie Ostrogotów oraz zepchnęli Wizygotów na tereny cesarstwa. Wizygoci weszli do południowej Gali, gdzie stworzyli własne państwo. Ostrogoci wynieśli się ze swych starych siedzib na tereny w północno - wschodniej część Półwyspu Bałkańskiego. Hunowie szli coraz bardziej na zachód. W 406 roku Wandalowie, Swebowie, Alamanowie, Burgundowie i Alanowie przeszli przez Ren na tereny cesarstwa. Wandalowie zajęli tereny Hiszpanii, a Swebowie i Alanowie usadowili się na terenach północnej Hiszpanii. Alamanowie i Burgundowie osiedlili się w centralnej Galii. W 429 roku władca Afryki zdecydował się na sprowadzenie Wandalów do Afryki, aby bronić swojej pozycji. Wandalowie szybko zajęli Kartaginę, gdzie stworzyli własne państwo. Następnie podporządkowali sobie Sardynię, Korsykę, Sycylię i Baleary. Tereny Hiszpanii zajęli Wizygoci. Frankowie przybyli znad Renu zajęli Północną Galię, a następnie podbili Burgundów i Alamanów. W 450 roku Rzymianie utracili Brytanię na rzecz Sasów i Anglów. Ostatecznie w roku 451został zakończony pochód Hunów po przegranej bitwie na Polach Katalaunijskich.

g) Upadek Cesarstwa Zachodniorzymskiego
Gdy władzę w Rzymie objął cesarz Neptos dowództwo w armii powierzył Orestesowi. Orestes zdetronizował Neptosa, a na tronie osadził swego syna Augustulusa Romulusa. Nawy cesarz nie miał pieniędzy by wypłacić żołd najemnikom germańskim. W armii wybuch bunt. Nowym władcą Rzymu został okrzyknięty Odoaker, który zdetronizował Augustulusa Romulusa w roku 476.

h) Organizacja Kościoła chrześcijańskiego
Prowincje rzymskie były podzielone na gminy, czyli wspólnoty wyznawców chrześcijaństwa. Naczelnikiem gminy był biskup. Biskupem stolicy prowincji nazywamy arcybiskupem lub metropolitą. Biskupi zbierali się na synodach, czyli zjazdach biskupów prowincji lub soborach, czyli zjazdach biskupów a całego świata chrześcijańskiego. Biskupem Rzymu był papież. Do jego zadań należało zatwierdzanie kardynałów na kościelne godności, rozstrzyganie wątpliwości religijnych i podejmowanie decyzji w sprawach organizacyjnych. Biskupem Konstantynopola był patryjarcha. Podlegał on cesarzowi wszchodniorzymskiego. W cesarstwie zachodniorzymskim zapanował katolicyzm, a w cesarstwie wschodniorzymskim prawosławie.
i) Klasztory
Ludzie którzy poświęcali swój majątek i rodzinę by znaleźć się bliżej Boga i wstępowali do klasztoru stawali się mnichami. Reguły dla mnichów żyjących w klasztorze stworzył Święty Benedykt dla klasztoru w Monte Casino:

• wyrzeczenie się majątku

• posłuszeństwo wobec opata

• codzienna praca

• opieka nad chorymi i sierotami

Bizancjum

Spis Treści:

1.	Miasto i cesarstwo
2.	Cesarz i patryjarcha

1. Miasto i cesarstwo
W 330 roku cesarz Konstantyn Wielki rozbudował i umocnił miasto Bizancjum. Zmienił także jego nazwę na Konstantynopol i przeniósł tam stolicę cesarstwa. Miasto było położone w bardzo strategicznym miejscu. Z trzech stron otaczało go morze, a z czwartej było otoczone murem. W Konstantynopolu mieszkało około 400 tysięcy ludzi o różnych narodowościach, a językiem urzędowym była greka. W roku 395 cesarz Teozjusz Wielki podzielił cesarstwo na zachodniorzymskie ze stolicą w Rzymie i wschodniorzymskie ze stolicą w Konstantynopolu. Cesarstwo wschodniorzymske, zwane Bizantyjskim obejmowało Półwysep Bałkański, Azję Mniejszą, Syrię, Palestynę, część Mezopotamii i Egipt.

2. Cesarz i patryjarcha
Całym cesarstwem wschodniorzymskim rządził cesarz w sposób despotyczny. Za swoje czyny odpowiadał tylko przed Bogiem. Papieżem Konstantynopola był patryjarcha, który koronował władców oraz zabierał głos w sprawach kościelnych i państwowych. Na wschodzie rozwinęło się prawosławie.

Arabowie

Spis Treści:

1.	Mahomet
2.	Podboje Arabskie

1. Mahomet
Mahomet urodził się około roku 570 w Mecce. Podczas swego życia poznał bardzo dobrze religię żydowską i chrześcijańską. Po tym jak objawił mu się Archanioł Gabryjel stworzył na podstawie dwóch religii własną; Islam. Jedynym i Najwyższym bogiem był Allach. Ludzi wyznających Islam nazywamy muzułmanami. Początkowo Mahomet spotkał się z przeciwieństwem ludności i w roku 622 uciekł z Mekki do Medyny. Nowa religia szybko jednak zyskała zwolenników. W roku 622 Mahomet rozpoczął zjednoczenie Półwyspu Arabskiego, które zakończyło się pełnym sukcesem w roku 632. W tym samym roku zmarł Mahomet. Jego nauki zostały spisane w Koranie przez jego następców; kalifów.

2. Podboje Arabskie
Po śmierci Mahometa Arabowie rozpoczęli walkę za wiarę. Głównymi przyczynami była bieda i wiara w zwycięstwo z pomocą Allacha. Najpierw w latach 634 - 644 zajęli prowincje bizantyjskie Syrię, Palestynę i Egipt, a następnie Persję. Do końca VIII wieku Arabowie opanowali północną Afrykę. W 711 przekroczyli cieśninę Bosfor i zajęli całą Hiszpanię, a w roku 719 przeszli przez Pireneje i zaczęli opanowywać Galię. Ich pochód w dalszą część Europy zakończył dopiero król frankijski, Karol Młot wygrywając bitwę Poiters w roku 732. Po zajęciu Persji Arabowie ruszyli na Azję Środkową. Ich pochód na wschód zakończył dopiero w roku 753 cesarz chiński bitwą nad brzegami rzeki Tarym. Arabowie zajęli także w roku 760 Sardynie i Korsykę, a w roku 831 Sycylię. Arabowie trzy razy oblegali Konstantynopol, niestety nieskutecznie.

Państwo Franków

1. Chrzest króla Franków
   Frankowe było to plemię germańskie zamieszkujące Galię. Zjednoczenia Franków dokonał Chlodwik w V wieku. Następnie, w V i VI wieku dokonał podboju całej Gali. Aby utrzymać tak wielki kraj Chlodwik wiedział, że będzie mu potrzebna pomoc katolickiego duchowieństwa. W roku 496 Chlodwik przyjął chrzest. Na tronie frankiejskim zasiadali królowie z dynastii Merowingów.
   
   Dynastia Karolingów
   W VII i VIII wieku Merowingowie zaczęli tracić władzę na rzecz najwyższych urzędników dworu. W roku 715 królem frankijskim stał się Karol Młot. Zapoczątkował on nową dynastię, Karolingów. W roku 732 Karol Młot zadał klęskę Arabów pod Poiteris i położył kres szerzenia się Islamu. W roku 741 po śmierci Karola Młota rządy obejmuje jego syn, Pepin Krótki. Pepin Krótki całkowicie odsunął od władzy Merowingów. W 754 roku Pepin Krótki koronuje się na cesarza za zgodą cesarza. Za to musiał pokonać Longobardów nękających papieża. Z ziem pokonanych Longobardów powstało Państwo Papieskie.
   
   Karol Wielki
   Po śmierci Pepina Krótkiego w 768 roku władzę obejmuje jego syn, Karol Wielki. Chciał on zjednoczyć w swoim państwie wszystkie plemiona germańskie. W tym celu odbył trzydzieści trzy wyprawy najemne, w wyniku których rozprawił się z Longobardami, prowadził wojny z Arabami i Sasami. Za swoje zasługi uważany był za "ojca" Europy. Karol utrzymywał dobre stosunki z Papiestwem. W roku 800 został koronowany na cesarza przez Papieża. Za czasów panowania Karola Wielkiego narodził się renesans karoliński. Za jego czasów nastąpiła reforma pisma. Pismo merowińskie zastąpiona pismem prostym. Mnisi zaczęli przepisywać książki.
   
   Organizacja Państwa Franków
   Państwo Franków było państwem patrymonialnym, władca mógł swobodnie dysponować swoim krajem.. Było podzielone na hrabstwa, leżące w centrum państwa i monarchie, leżące przy granicy.

Rozległe państwo Franków wymagało sprawnej administracji. Karol podzielił je na okręgi administracyjne dwóch rodzajów:

• hrabstwa, administrowane przez hrabiów, którzy wykonywali polecenia królewskie, wzywali corocznie ludzi wolnych pod broń, przewodniczyli sądom;

• marchie, które tworzono na terenach pogranicznych, zarządzane przez margrabiów, którzy posiadali szczególne uprawnienia wojskowe (mogli nawet prowadzić lokalne wojny).

Zwróćmy uwagę, że taka organizacja państwa zapewniała mu dużą ochronę - w razie ataku z zewnątrz margrabiowie mieli obowiązek na czele oddziałów utworzonych z mieszkańców marchii, powstrzymywać wroga przynajmniej tak długo, aby władca mógł zmobilizować siły zbrojne z hrabstw.
W celu zapobiegania nadużyciom, Karol wyprawiał tzw. wysłanników cesarskich, którzy mieli specjalne uprawnienia kontrolne. Na ogół były to dwie osoby, świecka i duchowna, które sprawdzały, czy hrabiowie nie grabią poddanych, oddają władcy daniny w przepisanej wysokości i czy sądzą sprawiedliwie. Kontrolowali oni tak podległe Karolowi hrabstwa jak i biskupstwa. Ponieważ jednak byli mianowani najczęściej spośród miejscowych hrabiów i biskupów, ich kontrola nie zawsze służyła interesom władcy.

Podział Państwa Franków
Po śmierci Karola Wielkiego w 814 roku władzę obejmuje jego syn, Ludwik Pobożny. Synowie Ludwika w 843 roku podzielili Państwo Franków pomiędzy siebie:
Lotar otrzymał Italię, Burgundię, Lotaryngia i Fryzję
Ludwik Niemiecki otrzymał późniejsze Niemcy
Karol Łysy otrzymał późniejszą Francję
481 - 511 - panowanie Chlodwiga
496 r. - przyjęcie chrztu przez Chlodwiga
715 - 741 - panowanie Karola Młota
732 r. - bitwa pod Poiteris
741 - 768 - panowanie Pepina Krótkiego
754 r. - koronacja Pepina Krótkiego na cesarza
768 - 814 - panowanie Karola Wielkiego
800 r. - koronacja Karola Wielkiego na cesarza
814 - 840 - panowanie Ludwika Pobożnego

Rodowód Karolingów

	Karol Młot
	Pepin Mały
	Karol Wielki
	Ludwik Pobożny
Lotar	Ludwik Niemiecki	Karol Łysy

Anglia i Normanowie

Rys historyczny i kulturalny
W Anglii mieszkała ludność Celtycka zwana Brytami. Od I wieku p.n.e. do V wieku Anglia była pod panowaniem Rzymskim. Gdy Rzymianie opuścili wyspę rozpoczęły się najazdy Jutów, Sasów i Anglów. Ludność Anglii przemieszała się, Celtycka pozostała jedynie Irlandia. Część Brytów przemieściła się na stały ląd do Francji i tam się osiedliła. Tę część Francji nazywamy Bretanią. Chrześcijaństwo na terenach Irlandii zostało przyjęte za sprawą świętego Patryka w V wieku. Anglia przyjęła chrześcijaństwo w VI wieku.

Wyprawy Normanów
Do Normanów (Wikingów) należeli Norwegowie, Szwedowie i Duńczycy. W IX wieku Normanowie rozpoczęli nowe wyprawy:
Normanów na Wyspy Brytyjskie
Szwedów (Waregów) na Ruś i Bizancjum
Norwegów i Duńczyków na kraje Europy Zachodniej

Wikingowie rozpoczynali swe podboje wiosną, a kończyli jesienią. Zimą ucztowali. Łodzie którymi się wyprawiali były długie i wąskie, najczęściej poruszane żaglami i miały zdobione dzioby. W 911 roku Normanowie za zgodą władcy francuskiego osiedlili się w Normandii, krainie w północnej Francji. Normanowie skolonizowali także Islandię, skąd wyprawili się do Grenlandii, a stamtąd do Ameryki Północnej.

Anglia
W latach 1014 - 1016 Kanut Wielki, Król Danii opanował Anglię. Król Anglii, Edward Wyznawca uciekł do Normandii. Po śmierci Kanuta w 1035 roku Anglią rządzi jego syn, Hartheknut. Dopiero po jego śmieci do Anglii powrócił Edward Wyznawca i został królem kraju. Król obiecał tron Wilhelmowi Zdobywcy, ale po śmierci Wilhelm Wyznawcy lud wybiera na swojego władcę Harolda. 14 października 66 roku Wilhelm Zdobywca pokonał Harolda w bitwie pod Hastings.

1014 - 1035 - panowanie w Anglii Kanuta Wielkiego
1035 - 1042 - panowanie w Anglii Harthekuna
1042 - 1066 - panowanie w Anglii Wilhelma Wyznawcy
1066 r. - panowanie w Anglii Harolda
1066 - 1087 - panowanie w Anglii Wilhelma Zdobywcy

Niemcy

Niemcy
W 843 roku odbył się traktat w Verdun. Na którym Państwo Franków zostało podzielone. Pierwszym królem Niemiec był Ludwik Niemiecki, z dynastii Karolingów. Podczas panowania dynastii Karolińskiej osłabła rola królów, a rosła rola możnowładców. Gdy wygasła dynastia Karolingów wyboru dokonywali książęta. W 919 roku na tronie niemieckim zasiadł Henryk I. Zapoczątkował on rządy dynastii saskiej.

Otton I
W 936 roku umiera Henryk I, królem zostaje jego syn, Otton I. Aby do władzy nie dochodzili możnowładcy obsadzał urzędy duchownymi. Przez co kościół miał duży wpływ na politykę państwa. W 955 Węgrzy uderzyli na Niemcy. W bitwie na Lachowym Polu Otton I wraz z możnowładcami pokonał Węgrów. W 962 roku Otton I został koronowany przez Jana XII.

Otton III
Po Ottonie I rządzi Otton II, a następnie Otton III. Głównym założeniem Ottona III było stworzenie cesarstwa, które by zawierała Germanię, Galię, Rzym i Słowiańszczyznę.

919 - 936 - panowanie w Niemczech Henryka I
936 - 973 - panowanie w Niemczech Ottona I
955 r. - najazd Węgrów
962 r. - koronacja na cesarza Ottona I
973 - 983 - panowanie w Niemczech Ottona II
983 - 1002 - panowanie w Niemczech Ottona III
996 r. - koronacja na cesarza Ottona III
1001 - 1024 - panowanie w Niemczech Henryka II

Rodowód Ottonów

Henryk I

Otton I

Otton II

Otton III

Henryk II

Ruś

Ruś Kijowska
Do Słowian Wschodnich należeli między innymi Rusini. Założyli oni swoje państwo w X wieku. Stolicą państwa stał się Kijów. Pierwszym władcą Rusi Kijowskiej był Ruryk, założyciel dynastii Ruryków. Prawnuk Ruryka, Włodzimierz Wielki w 988 roku przyjął chrzest z rąk Bizancjum. Po śmierci Włodzimierza w roku 1015 rozgorzała walka o tron między jego synami. Jeden z nich, Jarosław Mądry podzielił państwo na dzielnicę i ustanowił zasadę senioratu.

862 - 893 - rządy Ruryka w Rusi Kijowskiej
945 - 960 - rządy Igora w Rusi Kijowskiej
960 - 972 - rządy Świętosława w Rusi Kijowskiej
978 - 1015 - rządy Włodzimierza Wielkiego w Rusi Kijowskiej
988 r. - chrzest Rusi Kijowskiej
1019 - 1054 - rządy Jarosława Mądrego w Rusi Kijowskiej

Ruryk

Igor

Świętosław

Włodzimierz

Jarosław Mądry

Najazd Mongołów na Ruś Kijowską
Tatarzy - Mongołowie tworzący Złotą Ordę na brzegach Morza Kaspijskiego i Czarnego.
Turcy Seldżuccy - lud pochodzący z Azji, wyznawali islam, byli przeciwni krucjatom.
Mongołowie - lud zamieszkujący stepy w Azji Środkowej

W 1223 Mongołowie najechali na Połowców, lud zamieszkujący tereny nad Morzem Czarnym. Połowcy wezwali na pomoc Rusinów. Rusini wraz z Połowcami zostali pokonani w bitwie nad rzeką Kałka przez Mongołów. W latach 1238 - 1241 Mongołowie najechali i podbili Ruś Kijowską. Wiele miast rabowali i palili, a ludzi mordowali. Spalili między innymi Kijów w 1240 roku i Moskwę w 1237 roku. Miejscowi książęta zostali wyznaczeni do pobierania podatków dla Mongołów.

Najazd Mongołów na Ruś Kijowską
Tatarzy - Mongołowie tworzący Złotą Ordę na brzegach Morza Kaspijskiego i Czarnego
. Turcy Seldżuccy - lud pochodzący z Azji, wyznawali islam, byli przeciwni krucjatom.
Mongołowie - lud zamieszkujący stepy w Azji Środkowej

W 1223 Mongołowie najechali na Połowców, lud zamieszkujący tereny nad Morzem Czarnym. Połowcy wezwali na pomoc Rusinów. Rusini wraz z Połowcami zostali pokonani w bitwie nad rzeką Kałka przez Mongołów. W latach 1238 - 1241 Mongołowie najechali i podbili Ruś Kijowską. Wiele miast rabowali i palili, a ludzi mordowali. Spalili między innymi Kijów w 1240 roku i Moskwę w 1237 roku. Miejscowi książęta zostali wyznaczeni do pobierania podatków dla Mongołów.

Ruś Moskiewska
W XIII wieku Daniel Rurykowicz założyk nowe księstwo moskiewskie ze stolicą w Moskwie. W 1237 Moskwa została spalona przez Mongołów. Książę moskiewski, Iwan Kalita odbudował Moskwę i przeniósł tam stolicę. Iwan Kalita rozpoczął proces jednoczenia ziem ruskich. W roku 1380 Dymitr Doński, książę moskiewski pokonał Mongołów w bitwie na Kulikowym Polu. Za panowania Olgierda, księcia litewskiego część księstw ruskich znalazła się pod panowaniem Litwy. Ekspansję Litwy kontynuował książę Witold. Ekspansję Litwy zakończyła przegrana bitwa z Tatarami nad Worsklą w roku 1399. W roku 1480 ostatecznie zostało zrzucone zwierzchnictwo Mongolskie przez Moskwę.

1276 - 1303 - panowanie w księstwie moskiewskim Daniela Ruryrkowicza
1303 - 1325 - panowanie w księstwie moskiewskim Jerzego
1325 - 1340 - panowanie w księstwie moskiewskim Iwana Kality
1340 - 1353 - panowanie w księstwie moskiewskim Szymona Pysznego
1353 - 1359 - panowanie w księstwie moskiewskim Iwana II Pięknego
1359 - 1389 - panowanie w księstwie moskiewskim Dymitra Dońskiego
1389 - 1425 - panowanie w księstwie moskiewskim Wasyla I
1425 - 1462 - panowanie w księstwie moskiewskim Wasyla II Ślepego
1462 - 1505 - panowanie w księstwie moskiewskim Iwana III Srogiego

Wyprawy krzyżowe

Okoliczności zwołania krucjat
W 1070 roku Turcy Seldżuccy zajęli Palestynę. Stali się także zagrożeniem dla Bizancjum. Cesarze Bizantyjscy poprosili o pomoc papieża. W 1095 roku papież Urban II na synodzie w Clermont wezwał rycerstwo do krucjat, które miały na celu uwolnienie ziemi świętej z rąk Turków Seldżuckich. Głównymi przyczynami krucjat była perspektywa znacznych łupów i zajęcia majątków ziemskich oraz religijny cel wyprawy.

Pierwsza krucjata
Pierwsza krucjata została wyznaczona na 1096 rok. W tym roku jako pierwsi wyruszyła krucjata ludowa złożona z chłopów. Po drodze grabili i dokonywała mordów na Żydach. Zostali oni pokonani przez Turków Seldżuckich i nie dotarli do celu. Jeszcze w 1096 roku wyruszyła pierwsza krucjata. Dotarła ona do Konstantynopola, a następnie pomaszerowała przez Azję Mniejszą. Mimo głodu, licznych chorób i walk o przywództwo krucjata w 1099 roku krucjata zdobyła Jerozolimę i utworzyła Królestwo Jerozolimskie.

Zakony rycerskie
Do obrony Królestwa Jerozolimskiego powstały zakony rycerskie. Zakonnicy wstępując do zakonu musieli złożyć śluby czystości, ubóstwa, posłuszeństwa i walki za wiarę. Najbardziej znanymi zakonami są:
Zakon Templariuszy - składający się głównie z Francuzów
Zakon Jezuitów - składający się głównie z Włochów i Francuzów
Zakon Szpitala Najświętszej Panny Marii Domu Niemieckiego - składający się głównie z Niemców

Inne krucjaty
W 1144 Turcy Seldżuccy zajęli Hrabstwo Edessy. W 1147 roku z Europy wyrusza druga krucjata pod wodzą króla Francji, Ludwika VII i króla Niemiec Konrada III. Waśnie między królami doprowadziły do klęski wyprawy. W 1187 Turcy Seldżuccy zdobyli całe Królestwo Jerozolimskie. W 1189 roku z Europy wyrusza trzecia krucjata na czele z królem Niemiec, Fryderykiem I Barbarossą, królem Francji, Filipem II Augustem i królem Anglii, Ryszardem Lwie Serce. Śmieć Fryderyka I Barbarossy i waśnie między królami umożliwiły jedynie zdobycie Cypru i swobodny dostęp pielgrzymów do miejsc kultu.
Papiestwo w 1202 roku Papiestwo zorganizowały IV krucjatę. Wyprawę zorganizowała Wenecja. Krzyżowcy zdobyli Konstantynopol i utworzyli cesarstwo łacińskie.
W 1212 roku została zorganizowała krucjata dziecięca złożona z dzieci i młodzieży Zakończyła się ona całkowitą klęską.

1095 r. - sobór w Clermont
1096 r. - krucjata ludowa
1096 - 1099 - I krucjata
1118 r. - powstanie zakonu templariuszy
1120 r. - powstanie zakonu jonitów
1147 - 1159 - II krucjata
1189 - 1193 - III krucjata
1190 r. - powstanie Zakonu Szpitala Najświętszej panny Marii Domu Niemieckiego
1202 - 1204 - IV krucjata
1212 r. - krucjata dziecięca

Wojna stuletnia
( 1337 - 1453 )

Przyczyny wojny
Anglia miała posiadłości we Francji, Gujennę. Chciała zjednoczy oba trony a, Francja odzyskać Gujennę. W 1328 roku umarł Filip IV Piękny z dynastii Kapetyngów. Na tronie zasiadł Filip IV, który zapoczątkował rządy dynastii Walezjuszów. Edward III, król Francji wysyła pretensje do tronu francuskiego, które zostają odrzucone. Edward zakazuje eksportu z Anglii wełny do Flandrii, krainy dobrze rozwiniętej gospodarczo położonej na północy Francji. Więzi także kupców flandryjskich znajdujących się w Londynie. Wybucha Wojna Stuletnia.

Przebieg działań
Anglia była mniej liczna od Francji. Armia francuska składała się z ciężkozbrojnego pospolitego ruszenia, a Anglia swoją potęgę opierała na dobrze wyszkolonych łucznikach. Francja przegrała w bitwie morskiej pod Sluis oraz w bitwie pod Clécy. W 1340 roku Anglia obległa i zdobyła port w Calais.

"Czarna Śmierć"
W 1348 roku wybuchła epidemia dżumy. Choroba była przenoszona przez szczury. Gdy epidemia wygasła liczba ludności zmalała o 1/3.

Dalsze losy wojny
W 1350 roku rządy we Francji objął Jan II Dobry. Poniósł on klęskę w bitwie pod Poitiers i trafił do niewoli gdzie zmarł. W 13604 roku królem został Delfin Karol V o przydomku Mądry. Zwołał on Stany Generalne, które uchwaliły nowe podatki na wojsko. We Francji wybuchło powstanie zwane Żakerią, które zostało stłumione przez wojsko. Podczas swojego panowania Karolowi udało się odzyskać tereny zajęte przez Anglię, w ręku której zostało tylko miasto Bordeux i port Calais. W 1415 roku wojska Angielskie wkroczyły do Francji i wygrały bitwę pod Azincourt. Rozejm podpisany w 1420 roku miał za zadanie połączyć dwa trony jednym władcą. Po śmierci Karola Vi władcą miał zostać Henryk V. Prawie równorzędna śmieć obydwu przekreśliła plany. Na tronie francuskim zasiadł Karol VII.

Wystąpienie Joanny d'arc
W 1428 roku wojska angielski rozpoczęły oblężenie Orleanu. Joanna wierzyła, że jest posłanniczką Boga i udała się do Karola VII. Ten wyposażył ją w oddział wojska. Z ich pomocą Joannie udało się uwolnić od oblężenia. Joanna także pomogła Karolowi VII w koronacji. Gdy Joanna dostała się do niewoli Karol nie udzielił jej pomocy. Dziewczyna została spalona na stosie w 1431 roku , a w 1909 uznano ją za świętą.

Koniec wojny i jej bilans
W 1453 roku Francja ostatecznie pokonała Anglię w bitwie pod Castillon i ostatecznie wygrała Wojnę Stuletnią. Anglii pozostał jedynie port Calais.

Parlamentaryzm Angielski a społeczeństwo stanowe we Francji
Parlament Angielski składał się z dwóch izb:
- Izba wyższa (Izba Lordów), zasiadali tu wasale królewscy
- Izba niższa (Izba Gmin), zasiadali tu delegaci pozostałej szlachty i uprzywilejowanych miast
Społeczeństwo francuskie było podzielone na trzy stany
- Stan I - szlachta
- Stan II - duchowieństwo
- Stan III - mieszczaństwo
Podstawą społeczeństwa stanowego były Stany Generalne. W skład Stanów Generalnych wchodzili reprezentanci trzech stanów, którzy obradowali zawsze oddzielnie.

Europa Zachodnia w IV wieku
W XIII wieku w Europie Zachodniej rozpoczęła się recesja gospodarcza. Wojna Stuletnia i epidemia pogłębiły recesję gospodarczą. Zmalała ilość ludności, a na ludności Anglii i Francji zaciążyły podatki na cele wojenne.

1337 - 1453 - Wojna Stuletnia
1340 r. - bitwa morska pod Slus
1346 r. - bitwa pod Clécy
1346 r. - oblężenie Calais
1348 - 1350 - "Czarna Śmierć"
1356 r. - bitwa pod Poites
1358 r. - Żakeria
1415 r. - bitwa pod Azincourt
... - oblężenie Orleanu
1453 r. - bitwa pod Castillon

Turcy w Europie i upadek Bizancjum

Bizancjum
Rycerze uczestniczący w IV krucjacie w 1204 roku zajęli Konstantynopol, a cesarstwo podzielili na wiele państw. Między innymi Cesarstwo Łacińskie. W roku 1261 cesarz Michał VIII Paleolog odzyskał Konstantynopol i odnowił cesarstwo Bizantyjskie, które obejmowało Trację, Epir, Peloponez i Konstantynopol. Rozpoczęły się rządy dynastii Paleologów. Armia bizantyjska się zmniejszyła, a cesarz miał ograniczoną władzę przez kościół i arystokrację. W 1439 roku Jan VIII na soborze we Florencji zawarł unię z Kościołem katolickim. Konkurencję Konstantynopola stanowiły pory genueńskie, Kaffa i Galata.

Podboje Turków
Turcy Osmańscy podporządkowali sobie Turków Seldżuckich mieszkających w Azji Mniejszej. Następnie w 1454 roku przeprawili się w do Europy i rozpoczęli podbój Półwyspu Bałkańskiego. W niedługim czasie stali się zagrożeniem dla Bizancjum, które zaczęło płacić im trybut pieniężny. Pokonali Serbię i na Kosowym Polu w 1389 roku. Zagrożenie czuły też Węgry. Król Węgier zorganizował krucjatę przeciw Turkom. Poniosła ona klęskę w bitwie pod Nikopolem w 1396 roku. Zagrożeniem w Azji Mniejszej stali się Tatarzy. Pokonali oni Turków w roku 1402 w bitwie pod Ankarą.

Władysław Warneńczyk przeciw Turkom
W roku 1390 umarł Albecht, król Węgier nie pozostawiając żyjącego potomka. 1400 Węgry dokonały elekcji Władysława, króla Polski i Litwy. Bizancjum prosiło o pomoc papiestwo. To zorganizowało krucjatę przeciw Turkom złożoną z wojsk Węgierskich, Polskich, Czeskich i Słowackich. Wyruszyła ona w 1443 roku. Armia krucjatowa pokonała Turków i ostatecznie wygrała bitwę. W wyniku rozejmu w 1444 roku Węgrzy przez dziesięć lat mieli nie atakować Turków, a Turcy nie przekraczać Dunaju. W 1404 roku Władysław zerwał układ i wyruszył przeciw Turkom. Ze swoimi wojskami poniósł druzgocącą klęskę w bitwie pod Warną w 1444 roku. Po jego śmierci w Polsce i na Litwie królem został Władysław Jagiellończyk, a na Węgrzech rządy objął pogrobowy syn Albechta, Władysław.

Upadek Bizancjum
W 1452 Turcy rozpoczęli oblężenie Konstantynopola. Oblężenie trwało siedem tygodni. Bizantyjczycy ostatecznie poddali się 29 maja 1453 roku. Miasto stało się stolicą Imperium Osmańskiego o nazwie Stambuł.

28

---