1

▫▫▫▫▫▫▫▫▫▫▫▫▫▫▫▫▫▫▫▫▫▫▫▫▫▫▫▫▫▫▫▫▫▫▫▫▫▫▫▫▫▫▫▫▫▫▫▫▫▫▫▫▫▫▫▫▫▫▫▫▫▫▫▫▫▫▫▫▫▫▫▫▫▫▫▫▫▫▫▫▫▫▫▫▫▫▫▫▫▫▫▫▫▫▫▫▫▫▫▫▫▫▫▫▫

KLASA I

Historia

(zakres podstawowy – 2 godz.)

PLAN WYNIKOWY

Plan opracowano na podstawie

Programu nauczania historii dla szkół ponadgimnazjalnych liceum

ogólnokształcącego, liceum profilowanego i technikum wydanego przez Wydawnictwo Szkolne PWN.


Numer dopuszczenia MENiS:

DKOS-4015-82/02

2

PLAN WYNIKOWY Z HISTORII – LICEUM KLASA I

na podstawie podręcznika Ewy Wipszyckiej, Historia dla maturzysty. Starożytność

ZAKRES PODSTAWOWY (2 h tygodniowo)
I SEMESTR

Temat

Wymagania

Podstawowe (dop.-dost)

Pogrubienie-dop.

edukacyjne

Ponadpodstawowe (db.-bdb/cel)

Pogrubienie-db

Standardy

egzaminacyjne

Czas

1. Lekcja
wprowadzająca.

2. Cywilizacja
Międzyrzecza.

Uczeń zna i potrafi:
- najważniejsze ludy i ośrodki cywilizacyjne
Międzyrzecza: Sumer, Babilonię, Asyrię,
Akad;
- władców mezopotamskich: Sargona,
Hammurabiego;
- najważniejsze metody prowadzenia wojen i
ich znaczenie;
- najważniejsze zasady Prawa
Hammurabiego;
- najważniejsze osiągnięcia cywilizacyjne
Mezopotamii.
- wyjaśnić terminy i pojęcia: prehistoria,
cywilizacja, Żyzny Półksiężyc, monarchia
despotyczna, politeizm, pismo klinowe.

Uczeń zna i potrafi:
- scharakteryzować warunki naturalne
Mezopotamii;
- wskazać na mapie: Mezopotamię,
Sumer, Babilonię, Asyrię, Akad, Eufrat i
Tygrys;
- umiejscowić w czasie: początki
cywilizacji Sumerów, kodeks
Hammurabiego;
- wyjaśnić genezę pierwszych cywilizacji i
ośrodków miejskich, uwzględniając rolę rzek
i procesów gospodarczych;
-określić znaczenie religii w życiu
społeczeństwa Mezopotamii;

I. 1, 2, 4, 5, 6, 7,
8, 9.
II. 1, 2, 4, 6, 7.

1 h

1 h

3-4. Cywilizacja
starożytnego Egiptu.

Uczeń zna i potrafi:
- zasady podziału chronologicznego historii
Egiptu;
- strukturę społeczeństwa egipskiego;
- najważniejszych bogów egipskich;
- metody prowadzenia wojen i ich znaczenie
dla państwa;

Uczeń potrafi:
- umiejscowić w czasie zjednoczenie Egiptu;
- wyjaśnić genezę cywilizacji egipskiej;
- scharakteryzować rolę rolnictwa,
rzemiosła i handlu w procesach
społecznych;
- wyjaśnić pozycję faraona i kapłanów w

I. 1, 2, 3, 4, 5, 6,
7, 8, 9.
II. 1, 2, 4,5, 6, 7.

2 h

3

- najważniejsze osiągnięcia cywilizacyjne
Egiptu.
- wskazać na mapie: starożytny Egipt i Nil;
- scharakteryzować warunki naturalne Egiptu;
- wyjaśnić terminy i pojęcia: system
irygacyjny, hieroglify, faraon, piramida.

ż

yciu społeczeństwa;

-określić znaczenie religii w życiu
Egipcjanina;

5. Lud Biblii – Izrael.

6. Pierwsze cywilizacje
– podsumowanie

•

ćwiczenia
umiejętności
historycznych.

Uczeń zna i potrafi:
- okresy dziejów Izraela;
- podział Biblii;
- najważniejsze postacie Starego
Testamentu: Abrahama, Mojżesza, Dawida,
Salomona;
- najważniejsze zasady religii żydowskiej.
- wskazać na mapie Palestynę;
- wyjaśnić terminy i pojęcia: monoteizm,
Jahwe, Tora, niewola egipska, Dekalog,
Mesjasz, prorok.

Uczeń potrafi:
- uporządkować w kolejności
chronologicznej najważniejsze wydarzenia w
historii Żydów;
- określić znaczenie religii żydowskiej dla
późniejszych cywilizacji;

I. 1, 3, 5, 6, 7, 8,
9.
II. 1, 2, 3, 4, 5,
6, 7.
III. 2, 3.

1 h

1 h

7. Grecja przed
okresem tworzenia
polis.

Uczeń zna i potrafi:
- nazwy i czas istnienia ośrodków
cywilizacyjnych Krety i Myken;
- nazwy najważniejszych plemion helleńskich;
- najważniejsze postacie wojny trojańskiej:
Priama, Parysa, Agamemnona, Helenę,
Achillesa, Hektora, Odysa.
- wskazać na mapie Grecję;
- scharakteryzować warunki geograficzne krain
greckich;
- wyjaśnić terminy i pojęcia: cywilizacja
antyczna, Hellada, Hellenowie, pismo
linearne A i B.

Uczeń potrafi:
- określić bogactwa naturalne Grecji;
- przedstawić zajęcia mieszkańców Grecji;
- przedstawić cechy charakterystyczne
cywilizacji Krety i Myken;
- określić przyczyny upadku kultury
mykeńskiej;
- krótko opisać wojnę trojańską;

I. 3, 4, 5, 8, 9.
II. 1, 2, 4, 7, 6.

1 h

4

8. Początki greckich
polis.

Uczeń zna i potrafi:
- najważniejsze polis greckie;
- ustroje starożytnej Grecji: oligarchię,
tyranię, demokrację, monarchię
hellenistyczną.
- wskazać na mapie najważniejsze polis
greckie i tereny kolonizowane przez Hellenów;
- określić w czasie okres wzmożonej
kolonizacji Hellenów;
-wyjaśnić terminy i pojęcia: kolonizacja,
polis, obywatel, barbarzyńca, oligarchia,
tyrania, monarchia hellenistyczna.

Uczeń potrafi:
- przedstawić genezę polis;
- wyjaśnić przyczyny i skutki wielkiej
kolonizacji;
- podziały społeczne Aten i Sparty;

I. 1, 2, 3, 4, 5, 6,
8.
II. 1, 2, 3, 4, 5,
6, 7.

1 h

9-10. Demokracja
ateńska.

Uczeń zna i potrafi:
- postacie historyczne: Drakona, Solona,
Klejstenesa, Peryklesa;
- zasady reform Solona i Klejstenesa;
- najważniejsze urzędy i organy władzy
starożytnych Aten: zgromadzenie
obywatelskie, areopag, rada, sądy,
stratedzy.
- wyjaśnić terminy i pojęcia: prawo
drakońskie, demokracja, demagog, sąd
skorupkowy.

Uczeń potrafi:
- przedstawić ewolucję ustroju Aten:
monarchia, oligarchia, tyrania,
demokracja;
- umieścić w czasie reformy Solona i
Klejstenesa;
- umieścić w czasie okres rozkwitu
demokracji ateńskiej;
-opisać zasady działania demokracji
ateńskiej;
- scharakteryzować i ocenić praktykę
demokracji ateńskiej;

I. 1, 2, 3, 5, 6, 9.
II. 1, 2, 3, 4, 5,
6, 7.
III. 1, 2, 3.

2 h

11-12. Wojny Greków.

Uczeń zna i potrafi:
- najważniejsze konflikty militarne: wojny z
Presją i walki o hegemonię w Grecji (wojna
peloponeska i wojny czasów Filipa II i
Aleksandra Macedońskiego);
- najważniejsze formacje wojskowe;
- metody prowadzenia działań wojennych.
- wyjaśnić terminy i pojęcia: hoplita, falanga,
sarissa, triera, Związek Morski, hegemonia,
filipika, hellenizm.

Uczeń potrafi:
- umieścić w czasie i przestrzeni miejsca
najważniejszych wojen prowadzonych
przez Greków:
a) wojny perskie 490 r. p.n.e. (Maraton) i
480 r. p.n.e. (Termopile, Salamina,
Plateje),
b) wojna peloponeska,
c) wojny Filipa II (Cheroneja) i
Aleksandra Macedońskiego (Issos);

I. 5, 6, 8, 9.
II. 1, 2, 3, 4, 5,
6, 7.
III. 1.

2 h

5

- scharakteryzować przyczyny i skutki
najważniejszych konfliktów;

13-14. Religia Greków. Uczeń zna i potrafi:

- najważniejszych bogów greckich i
dziedziny, którymi się opiekowali;
- atrybuty bogów;
- autorów porządkujących mity greckie:
Hezjoda i Homera;
- różnorodne formy kultu.
- wyjaśnić terminy pojęcia: mitologia,
politeizm, antropomorfizm, heros.

Uczeń potrafi:
- scharakteryzować kilku wybranych
bogów;
- omówić pogląd Greków na życie
pozagrobowe;
- nawiązać do wiedzy i umiejętności
opanowanych na lekcjach języka polskiego;

I. 3, 5, 7, 8, 9.
II. 1, 2, 3, 4, 5,
6, 7.
III. 1.

2 h

15. Literatura,
historiografia i teatr
grecki.

Uczeń zna:
- najważniejszego autora literatury greckiej
i jego dzieła: Homer, Iliada i Odyseja;
- najważniejszych historyków greckich:
Herodota i Tukidydesa;
- najważniejsze gatunki literackie powstałe w
Grecji;
- gatunki teatralne: tragedię komedię;
- trójkę tragików greckich: Ajschylosa,
Sofoklesa, Eurypidesa;
- zasadę trzech jedności;
- strukturę budowy teatru.

Uczeń potrafi:
- umiejscowić w czasie największe
osiągnięcia literatury, teatru i historiografii;
- przedstawić genezę teatru greckiego;
- określić zadania społeczne literatury,
teatru i historiografii greckiej;
- określić wartości propagowane przez
literaturę, teatr i historiografię grecką.

I. 5, 6, 7, 8, 9.
II. 1, 2, 3, 4, 5,
6, 7.
III. 1, 2, 3.

1 h

16. Filozofia i nauka
grecka.

Uczeń zna i potrafi:
- najważniejszych filozofów greckich: Talesa
z Miletu, Sokratesa, Platona, Arystotelesa i
ich poglądy;
- główne kierunki filozofii greckiej: idealizm,
realizm;
- najważniejsze osiągnięcia nauki greckiej.
- wyjaśnić terminy i pojęcia: filozofia,
idealizm, realizm, stoicy, sofiści.

Uczeń potrafi:
- umiejscowić w czasie okres działalności
największych filozofów greckich;
- wyjaśnić genezę narodzin filozofii;
- określić rodzaje pytań stawiane przez
filozofów greckich;
- dokonać analizy fragmentu tekstu
filozoficznego;
- scharakteryzować znaczenie filozofii
greckiej dla rozwoju filozofii i kultury
europejskiej;

I. 6, 7, 8, 9.
II. 1, 2, 4, 6, 7.
III. 1, 2, 3.

1 h

6

- przedstawić genezę wyodrębnienia się
nauki w Grecji;
- określić wpływ osiągnięć nauki na życie i
sposób myślenia Greków;

17 - 18. Sztuka grecka.

Uczeń zna:
- trzy okresy kultury greckiej: archaiczny,
klasyczny, hellenistyczny;
- kanon piękna obowiązujący w rzeźbie i
architekturze greckiej;
- trzy style architektoniczne: dorycki, joński,
koryncki;
- dwa style malowania waz: czarnofigurowy
i czerwonofigurowy;
- najważniejszych twórców rzeźby greckiej:
Fidiasza, Myrona, Polikleta.

Uczeń potrafi:
- umieścić w czasie trzy okresy rozwoju
kultury greckiej i krótko je
scharakteryzować;
- rozpoznać najważniejsze zabytki sztuki
greckiej;
- odróżnić style architektoniczne;
- określić wpływ greckiego kanonu piękna
na rozwój sztuki europejskiej.

2 h

19. Co zawdzięczamy
starożytnym Grekom –
lekcja powtórzeniowa.

Uczeń zna:
- najważniejsze wiadomości dotyczące
starożytnej Grecji;
- najważniejsze zasady obowiązujące w
dyskusji.

Uczeń potrafi:
- wykorzystać różnorodne źródła informacji;
- postawić tezę w dyskusji;
- wykorzystać wiedzę w celu poparcia
swojego zdania lub tezy argumentami;
- polemizować z argumentami oponentów;
- umiejętnie wykorzystać w dyskusji wiedzę
z innych przedmiotów;
- zauważyć różnorodne dziedzictwo
współczesnej kultury;
- wykorzystać w praktyce znajomość zasad
kulturalnej dyskusji.

I. 1–9.
II. 1–7.
III. 1–3.

1 h

20. Starożytna Grecja –
praca klasowa.

Uczeń zna:
- wiadomości wymienione w planie
wynikowym.

Sprawdzane umiejętności:
- umieszczanie w czasie i przestrzeni
wydarzeń historycznych;
- rozumienie pojęć i terminów zawartych w
planie wynikowym;
- analiza przyczyn i skutków wydarzeń i

I. 1–9.
II. 1, 2.

1 h

7

procesów.

21-22. Początki Rzymu. Uczeń zna i potrafi:

- legendarnych założycieli Rzymu:
Romulusa i Remusa;
- najważniejszych sąsiadów Rzymu: Etrusków,
Galów, Greków;
- najważniejsze rzymskie formacje
wojskowe;
- najważniejsze wojny Rzymu w basenie
Morza Śródziemnego.
- wyjaśnić terminy i pojęcia: legion,
prowincja, pyrrusowe zwycięstwo.
- wskazać na mapie Italię, Rzym, Kanny,
Zamę;

Uczeń zna i potrafi:
- scharakteryzować warunki naturalne
Rzymu;
- umieścić w czasie: legendarną datę
założenia Rzymu, etapy zjednoczenia
Italii, wojny punickie;
- przedstawić zajęcia ludności Italii;
- scharakteryzować organizację i taktykę
armii rzymskiej;
- opisać najważniejsze działania militarne
II wojny punickiej;
- omówić organizację terytorialną Rzymu;
- etapy zjednoczenia Półwyspu
Apenińskiego przez Rzym;

I. 1, 3, 4, 5, 6.
II. 1, 2, 4, 5, 6,
7.
III. 1, 2, 3.

2 h

23-24. Republika
rzymska. Narodziny,
organizacja, kryzys i
upadek.

Uczeń zna i potrafi:
- grupy społeczne republikańskiego Rzymu;
- urzędy republiki rzymskiej i ich
kompetencje;
- reformy braci Grakchów;
- ważne postacie okresu kryzysu republiki
(Sullę, Mariusza, Cycerona, Cezara i Marka
Antoniusza, Oktawiana).
- wyjaśnić terminy i pojęcia: republika,
senat, komicja, triumwirat.

Uczeń potrafi:
- umieścić w czasie: okres rozwoju i
kryzysu republiki, czasy dwóch
triumwiratów;
- przedstawić zasady działania republiki
rzymskiej;
- określić przyczyny siły ustroju
republikańskiego;
- scharakteryzować przyczyny kryzysu
republiki;
- określić i ocenić role Juliusza Cezara w
upadku republiki rzymskiej;
- porównać ówczesny ustrój Rzymu ze
współczesnymi demokracjami;

I. 1, 2, 3, 4, 5, 6,
8, 9.
II. 1–7.
III. 1-3.

2 h

25. Cesarstwo
rzymskie.

Uczeń zna i potrafi:
- dwa okresy cesarstwa rzymskiego:
pryncypat i dominat;

Uczeń potrafi:
- umieścić w czasie okres cesarskiego
Rzymu;

I. 1–9.
II. 1–7.
III. 1–3.

1 h

8

- cechy charakterystyczne ustroju
cesarskiego Rzymu;
- najważniejszych cesarzy (I–III w.):
Oktawiana Augusta, Tyberiusza, Nerona;
- grupy społeczne tworzące nowe elity władzy.
- wyjaśnić przyczyny ustanowienia ustroju
cesarskiego;
- wyjaśnić pojęcia: cesarstwo, imperium,
pryncypat, dominat.

- wskazać na mapie zmiany terytorialne
cesarstwa;
- przedstawić przemiany społeczne w
okresie cesarstwa;
- przedstawić rolę cesarza i nowych elit w
zarządzaniu państwem;
- określić rolę wojska w systemie władzy;
- scharakteryzować wpływ barbarzyńców na
rozwój państwa rzymskiego;

26-27. Kryzys i upadek
cesarstwa
zachodniorzymskiego.

Uczeń zna i potrafi:
- najważniejszych cesarzy rzymskich III–V
w.: Dioklecjana, Konstantyna, Teodozjusza
Wielkiego
- dowódcę armii rzymskiej Odoakra;
- najważniejsze plemiona dokonujące
najazdów na cesarstwo zachodniorzymskie: w
IV i V w.: Hunów, Wandalów Wizygotów,
Ostrogotów;
- najważniejszych władców plemion
barbarzyńskich: Atyllę, Teodoryka Wielkiego.
- umieścić w czasie: podział cesarstwa
Rzymskiego na wschodnie i zachodnie, okres
kryzysu i upadku cesarstwa
zachodniorzymskiego, wielkiej wędrówki
ludów, obalenie ostatniego cesarza
zachodniorzymskiego;
- wyjaśnić terminy i pojęcia: kryzys
państwa, limes, kolonat, edykt, Bizancjum,
wielka wędrówka ludów, migracje,
barbarzyńcy.

Uczeń potrafi:
- wskazać na mapie: zasięg terytorialny
cesarstwa rzymskiego w III w., granicę
podziału cesarstwa na cesarstwo wschodnie i
zachodnie, trasy wędrówek i osiedlania się
najważniejszych plemion barbarzyńskich;
- scharakteryzować przyczyny
wewnętrzne i zewnętrzne upadku
cesarstwa zachodniorzymskiego;

I. 1–9.
II. 1–7.
III. 1–3.

2 h

28. Religie
politeistyczne
starożytnego Rzymu.

Uczeń zna:
- najważniejszych bogów starożytnego
Rzymu i dziedziny, którymi się opiekowali;
- zasady kultu cesarzy rzymskich;

Uczeń zna i potrafi:
- scharakteryzować stosunek Rzymian do
swoich bogów;
- określić czas kształtowania się i ewolucji

I. 5, 6, 7, 8, 9.
II. 1, 2, 4, 6, 7.
III. 1–3.

1 h

9

- formy kultu w starożytnym Rzymie;

religii rzymskiej;
- scharakteryzować wpływ innych religii
na wierzenia Rzymian, ze szczególnym
uwzględnieniem religii Greków;
- przedstawić przyczyny popularności
kultów wschodnich;
- scharakteryzować znaczenie kultu boskiego
władców.
- najważniejsze religie wschodnie, które
rozwinęły się w Rzymie.

29-30. Narodziny i
rozwój chrześcijaństwa.

Uczeń zna i potrafi:
- założyciela chrześcijaństwa;
- apostołów Chrystusa;
- święte księgi chrześcijaństwa – Stary i
Nowy Testament;
- formy kultu pierwszych chrześcijan;
- symbole chrześcijan;
- organizację kościoła chrześcijańskiego.
- umieścić w czasie i przestrzeni narodziny i
rozwój chrześcijaństwa;
- opisać życie Chrystusa;
- scharakteryzować główne zasady wiary
chrześcijan;
- wyjaśnić terminy i pojęcia: Mesjasz,
judaizm, chrześcijaństwo, Nowy Testament,
ewangelie, apostołowie, apokalipsa,
biskupstwo, patriarchat, ojcowie kościoła,
monastycyzm.

Uczeń zna i potrafi:
- wskazać na związki chrześcijaństwa z
judaizmem;
- opisać formy pobożności pierwszych
chrześcijan;
- wskazać przyczyny popularności
chrześcijaństwa w państwie rzymskim;
- przedstawić ewolucję polityki państwa
rzymskiego wobec wyznawców Chrystusa;
- najważniejsze ugrupowania religijne w
Palestynie czasów Chrystusa;

I. 3, 4, 5, 6, 7, 8,
9.
II. 1, 2, 3, 4, 6,
7.
III. 1–3.

2 h

31. Kultura duchowa
starożytnego Rzymu.

Uczeń zna i potrafi:
- najważniejszych twórców literatury
rzymskiej: Wergiliusza, Horacego,
Owidiusza;
- zna najważniejszy utwór literatury
rzymskiej – Eneidę;
- najważniejszych filozofów: Cycerona,

Uczeń potrafi:
- wskazać na mapie tereny objęte
hellenizacją i romanizacją;
- scharakteryzować najważniejsze
osiągnięcia kultury duchowej Rzymu;
- wskazać wpływy innych cywilizacji na
kulturę starożytnego Rzymu;

I. 6, 8, 9.
II. 1, 2, 4, 4, 6,
7.
III. 1–3.

1 h

10

Senekę, Marka Antoniusza, św. Augustyna;
- najważniejszych historyków: Liwiusza,
Tacyta, Cezara;
- podstawowe zasady prawa rzymskiego.
- wyjaśnić terminy i pojęcia: romanizm,
stoicyzm.

- wyjaśnić przyczyny podziału kulturowego
Rzymu na obszar zhellenizowany i
zromanizowany;
- określić przyczyny atrakcyjności kultury
rzymskiej dla innych ludów;
- określić, na czym polegało nowatorstwo
prawa rzymskiego;

32. Kultura materialna
starożytnego Rzymu.

Uczeń zna:
- podstawowe typy budowli rzymskich;
- najważniejsze zabytki starożytnego
Rzymu;
- najważniejsze innowacje wprowadzone do
architektury przez Rzymian;
- cechy charakterystyczne malarstwa i rzeźby
rzymskiej;
- najważniejsze osiągnięcia techniki rzymskiej.

Uczeń potrafi:
- rozpoznać na ilustracjach najważniejsze
rodzaje budowli rzymskich;
- omówić sztukę rzymską, jej cechy
charakterystyczne i zadania społeczne;
- określić wpływ innych kultur na sztukę
rzymską;
- wykazać znaczenie zasady użyteczności w
rzymskiej kulturze materialnej;
- określić wpływ techniki na rozwój
gospodarki rzymskiej.

I. 4, 5, 8, 9.
II. 1, 2, 4, 6, 7.
III. 1–3.

1 h

33. Spuścizna
starożytnego Rzymu –
lekcja powtórzeniowa.

Uczeń zna:
- najważniejsze wiadomości dotyczące
starożytnego Rzymu;
- najważniejsze zasady obowiązujące w
dyskusji.

Uczeń potrafi:
- wykorzystać różnorodne źródła informacji;
- postawić tezę w dyskusji;
- wykorzystać wiedzę w celu poparcia
swojego zdania lub tezy argumentami;
- polemizować z argumentami oponentów;
- umiejętnie wykorzystać w dyskusji wiedzę
z innych przedmiotów;
- dostrzegać różnorodne źródła współczesnej
kultury;
- wykorzystać w praktyce znajomość zasad
kulturalnej dyskusji.

I. 1–9.
II. 1–7.
III. 1–3.

1 h

34. Starożytny Rzym –
praca klasowa.

Uczeń zna:
- wiadomości wymienione w planie
wynikowym.

Sprawdzane umiejętności:
- umieszczanie w czasie i przestrzeni
wydarzeń historycznych;
- wyjaśnianie pojęć i terminów zawartych w

I. 1–9.
II. 1, 6, 7.

1 h

11

planie wynikowym;
- wskazywanie cech charakterystycznych dla
poszczególnych epok i okresów
historycznych;
- korzystanie z różnorodnych źródeł
informacji.

12

PLAN WYNIKOWY Z HISTORII – LICEUM KLASA I

na podstawie podręcznika Haliny Manikowskiej, Historia dla maturzysty. Średniowiecze

ZAKRES PODSTAWOWY (2h tygodniowo)
II SEMESTR

Temat

Wymagania

Podstawowe (dop.-dst)

Pogrubienie-dop.

edukacyjne

ponadpodstawowe (db-bdb/cel.)

Pogrubienie-db

Standardy

egzaminacyjne

Czas

35. Średniowiecze jako
epoka historyczna.

Uczeń zna i potrafi:
-

kręgi cywilizacyjne Europy

ś

redniowiecznej,

-

wyjaśnić terminy i pojęcia:

cywilizacja, uniwersalizm,
teocentryzm.

-

wyjaśnić termin „średniowiecze”;

Uczeń zna i potrafi:
-

określić cezury wieków średnich;

-

wskazać na mapie kręgi

cywilizacyjne średniowiecza
(bizantyński, europejski,
arabski);

-

etapy rozwoju średniowiecza

I – 1, 3, 8.
II – 1, 2, 3, 4,
5.
III – 1–3.

1 h

36-37. Europa
romańska, germańska i
słowiańska.
Charakterystyka epoki.

Uczeń zna i potrafi:
-

najważniejsze plemiona

uczestniczące w ruchach
migracyjnych na przełomie
starożytności i wieków średnich

Uczeń potrafi:
-

wyjaśnić znaczenie wielkiej

wędrówki ludów dla powstania
i kształtowania się średniowiecza;

-

określić ramy chronologiczne

I – 1, 2, 3, 5, 6,
7, 8.
II – 1–7.
III – 1–3.

2 h

13

-

strefy cywilizacji europejskiej:

romańską, germańską i słowiańską;

-

najważniejsze państwa powstałe na

gruzach Cesarstwa
Zachodniorzymskiego.

-

wyjaśnić terminy i pojęcia:

barbarzyńcy, migracja, strefy
kulturowe i cywilizacyjne, arianizm.

wielkiej wędrówki ludów i
innych ruchów migracyjnych;

-

ocenić i wyjaśnić wpływ

chrześcijaństwa i instytucji
Kościoła na wieki średnie;

-

scharakteryzować Europę po

wielkich migracjach – strefę
romańską, germańską i słowiańską;

-

wskazać na średniowieczne

początki narodów europejskich;

-

określić znaczenie rolnictwa dla

specyfiki epoki średniowiecza;

38-39. Królestwa
sukcesyjne na
Zachodzie. Młodsza
Europa.

Uczeń zna i potrafi:
-

dynastie panujące w państwie

frankońskim;

-

najważniejszych urzędników w

państwie Karola Wielkiego;

-

postacie historyczne: cesarza

Karola Wielkiego;

-

wnuków Karola Wielkiego (Karola

Łysego, Ludwika Niemca i
Lotariusza);

-

cesarzy: Ottona I i Ottona III.

-

umieścić w czasie: powstanie państwa

Franków, Państwa Kościelnego,
koronację Karola Wielkiego na
cesarza, traktat w Verdun, koronację
cesarską Ottona I;

-

wyjaśnić terminy i pojęcia:

monarchia patrymonialna, renesans

Uczeń potrafi:
-

określić zasięg terytorialny

państwa Karola Wielkiego;

-

scharakteryzować strukturę władzy

w państwie Karola Wielkiego;

-

przedstawić znaczenie Kościoła;

-

określić rolę wojska w monarchii

frankońskiej;

-

scharakteryzować strukturę

społeczną.

-

opisać podział terytorialny

państwa frankońskiego po
traktacie w Verdun;

-

scharakteryzować program

polityczny Ottona III;

I – 1, 2, 3, 5, 6;
7, 8, 9.
II – 1–7.

2 h

14

karoliński, sukcesor.

40-41. Początki państwa
polskiego. System
władzy w monarchii
wczesnofeudalnej.

Uczeń zna i potrafi:
-

państwa powstałe w Europie

Ś

rodkowo-Wschodniej: Państwo

Wielkomorawskie, Czechy, Ruś
Kijowską, Bułgarię, Węgry;

-

plemiona polskie;

-

pierwszego władcę polskiego:

Mieszka I,

- wyjaśnić terminy i pojęcia: monar-
chia pierwszych Piastów, drużyna
książęca,
- elementy systemu władzy w monarchii,
- analizować schemat zależności w
monarchii Karola Wielkiego,
- wyjaśnić określenie – monarchia
chrześcijańska.
-

wskazać na mapie granice państwa

w okresie panowania Mieszka I,

Uczeń potrafi:
-

umieścić w czasie: pierwszych

władców polskich, chrzest
Mieszka I,

-

podać najważniejsze przyczyny

i skutki przyjęcia chrztu przez
Mieszka I;

-

określić główne kierunki polityki

zagranicznej pierwszych
Piastów;

-

scharakteryzować elementy

systemu władzy monarchii
wczesnośredniowiecznej.

-

najważniejsze źródła historyczne

do początków państwa polskiego;

I – 1, 2, 3, 5, 6,
7, 8.
II – 1–5.
III – 1–3.

2 h

15

42-43. Konflikty
cesarstwa z papiestwem.
Wyprawy krzyżowe.

Uczeń zna:
-

najważniejszych uczestników sporu

cesarstwa z papiestwem: Henryka
IV, Henryka V, Fryderyka II,
Grzegorza VIII, Kaliksta II,
Innocentego III;

-

papieża Urbana II;

-

najważniejszych władców

uczestniczących w wyprawach
krzyżowych: Fryderyka Barbarossę,
Fryderyka II, Ludwika IX;

- zakony rycerskie powstałe
w okresie wypraw krzyżowych:
Templariuszy, Joannitów, Szpitala
Najświętszej Marii Panny Domu
Niemieckiego w Jerozolimie.
-

dokonać analizy dokumentu

Dictatus papae

;

- wyjaśnić terminy i pojęcia: schizma,
cezaropapizm, papocezaryzm, reforma
kluniacka, spór o inwestyturę, Dictatus
papae

, reforma gregoriańska,

ekskomunika, konkordat, krucjaty,
zakony rycerskie.

Uczeń potrafi:
-

umieścić w czasie: schizmę

wschodnią, najważniejsze etapy
sporu papiestwa z cesarstwem
o inwestyturę, Canossę,
podpisanie konkordatu w
Wormacji, synod w Clermont,
krucjaty;

-

wskazać na mapie zasięg

prawosławia i katolicyzmu po
roku 1054, szlaki
najważniejszych wypraw
krzyżowych;

-

scharakteryzować najważniejsze

przyczyny konfliktu papiestwa
z cesarstwem w sferze społecznej,
kulturowej i politycznej;

-

przedstawić najważniejsze etapy

konfliktu;

-

określić miejsce krucjat w sporze

dwóch uniwersalizmów;

-

dokonać bilansu wypraw

krzyżowych;

-

scharakteryzować skutki sporu

papiestwa z cesarstwem dla
ś

redniowiecznej Europy;

I – 1–9.
II – 1–7.
III – 1–3.

2 h

16

44-45. System władzy -
feudalizm europejski i
jego kryzys. Monarchie
feudalne i początki
monarchii narodowych.

Uczeń zna i potrafi:
-

grupy społeczne feudalizmu;

-

strukturę drabiny lennej;

-

powinności wasala i seniora;

-

zasady feudalne obowiązujące we

Francji i Anglii.

-

wyjaśnić terminy i pojęcia: feuda-

lizm, lenno, senior, wasal, hołd
lenny, beneficjum, monarchia feu-
dalna, sakralizacja monarchii,
Korona królestwa.

Uczeń potrafi:
-

określić genezę feudalizmu;

-

scharakteryzować społeczeństwo

feudalne;

-

przedstawić zasady działania

monarchii feudalnej;

-

scharakteryzować genezę procesu

oddzielenia osoby króla od pojęcia
państwa;

-

przedstawić zasadę suwerenności

władzy królewskiej;

I – 1, 2, 3, 4, 5,
6, 8.
II – 1–5.
III – 1–3.

1 h

46-47. Monarchia
Bolesława Chrobrego.
Kryzys i odbudowa
państwa piastowskiego.

Uczeń zna i potrafi:
-

postać świętego Wojciecha;

-

imiona pierwszego biskupa

i arcybiskupa na ziemiach polskich;

-

arcybiskupstwo i nowe biskupstwa

powstałe po zjeździe w Gnieźnie;

-

cesarzy: Ottona III i Henryka II.

-

wskazać na mapie granice państwa w

okresie panowania Bolesława
Chrobrego;

-

władców polskich od Mieszka II po

Bolesława Krzywoustego;

Uczeń potrafi:
-

umieścić w czasie: kryzys

monarchii piastowskiej,
odbudowę państwa przez
Kazimierza Odnowiciela,
koronację Bolesława Śmiałego,
władców piastowskich od
Mieszka II po Bolesława
Krzywoustego;

-

wymienić konsekwencje zjazdu

w Gnieźnie;

-

wyjaśnić przyczyny kryzysu

I – 1, 2, 3, 4, 5,
6, 7.
II – 1–5.
III – 1–3.

2 h

17

-

cesarzy Henryka III i Henryka V;

Jarosława Mądrego, Brzetysława;

-

postacie historyczne: Masława,

Sieciecha, biskupa Stanisława, Galla
Anonima;

-

najważniejsze grody monarchii

piastowskiej;

-

grupy społeczne;

-

urzędników: wojewodę, komesa,

kasztelana;

-

najważniejsze powinności

i świadczenia poddanych na rzecz
władcy;

-

zasady tzw. testamentu Bolesława

Krzywoustego.

państwa polskiego po śmierci
Bolesława Chrobrego;

-

scharakteryzować przebieg

konfliktu Piastów z rosnącą
w znaczenie grupą możnych;

-

przedstawić spór Bolesława

Śmiałego z biskupem
Stanisławem;

-

scharakteryzować konflikt

Bolesława Krzywoustego z ojcem
i bratem;

-

określić główne kierunki polityki

zagranicznej władców polskich po
od Mieszka II po Bolesława
Krzywoustego;

-

przedstawić organizację państwa

piastowskiego;

-

wyjaśnić terminy i pojęcia: bunt

pogański, obóz gregoriański,
prawo książęce, osady służebne,
wojewoda, komes, system
grodowy, opole, powinności
i świadczenia na rzecz władcy,
prawo rycerskie, testament
Bolesława Krzywoustego, zasada
dominatu i senioratu.

48. Rozbicie dzielnicowe
w Polsce.

Uczeń zna i potrafi:
-

imiona synów Bolesława

Krzywoustego;

-

władców dzielnicowych: Leszka

Białego, Henryka Brodatego, Henryka
Pobożnego, Konrada Mazowieckiego;

Uczeń potrafi:
-

umieścić w czasie: rządy

Kazimierza Sprawiedliwego,
Bolesława Kędzierzawego,
Mieszka Starego, Henryków
śląskich, zjazd w Łęczycy i

I – 1–8.
II – 1–5.
III – 1–3.

1 h

18

-

najważniejsze dzielnice w okresie

rozbicia politycznego.

-

wyjaśnić pojęcie „immunitet”.

Gąsawie, upadek zasady
senioratu, bitwy pod Legnicą,
sprowadzenie Krzyżaków przez
Konrada Mazowieckiego;

-

wskazać na mapie podział

terytorialny państwa polskiego
po śmierci Bolesława
Krzywoustego;

-

omówić pogłębiający się proces

rozbicia politycznego ziem
polskich w XII i XIII wieku;

49-50. Kryzysy późnego
średniowiecza – dzieje
polityczne w XIV i XV
wieku.

Uczeń zna i potrafi:
-

dynastie rywalizujące z sobą w

wojnie stuletniej;

-

postacie historyczne: Joannę d’Arc,

Karola Roberta, Jana
Luksemburskiego, Ludwika
Wielkiego (Węgierskiego),

-

Karola IV, Albrechta i Maksymiliana

Habsburgów, papieża Bonifacego
VIII, Grzegorza XI, Jana Husa;

-

najważniejsze dynastie schyłku

ś

redniowiecza;

-

najważniejsze herezje schyłku

średniowiecza;

-

sobory w Pizie Konstancji i Bazylei.

-

przedstawić przyczyny i skutki wojny

stuletniej;

-

wyjaśnić terminy i pojęcia: czarna

śmierć, polityka dynastyczna, Złota
Bulla, herezja, wielka schizma

Uczeń potrafi:
-

umieścić w czasie panowanie

władców: Henryka II, Jana bez
Ziemi, Ludwika IX; wojnę
stuletnią, epidemię czarnej
śmierci, sobór w Konstancji i
Bazylei, powstanie i rozwój
ruchu husyckiego;

-

scharakteryzować rywalizację

dynastii Luksemburgów,
Andegawenów, Jagiellonów
i Habsburgów o dominację
w Europie Środkowej;

-

przedstawić symptomy kryzysu

Kościoła katolickiego: herezje,
niewolę awiniońską, wielką
schizmę zachodnią, spór między
kurialistami i koncyliarystami

I – 1–8.
II – 1–5.
III – 1–3.

1 h

19

zachodnia, husyci, kurialiści,
koncyliaryści.

51. System władzy -
powstanie i rozwój
monarchii stanowej.

Uczeń zna:
-

stany społeczne;

-

najważniejsze państwa europejskie,

w których panowała monarchia
stanowa;

-

nazwy kilku przykładowych

reprezentacji stanów społecznych;

-

władców: Henryka II, Jana bez Ziemi,

Filipa II Augusta,

-

Ludwika IX Filipa IV Pięknego;

-

postać arcybiskupa Tomasza

Becketta.

-

wyjaśnić terminy i pojęcia: stan,

monarchia stanowa.

Uczeń potrafi:
-

przedstawić genezę monarchii

stanowej na podstawie Anglii
i Francji;

-

dokonać analizy fragmentów

Wielkiej Karty Swobód;

-

scharakteryzować zasady

funkcjonowania monarchii
stanowej ze szczególnym
uwzględnieniem kompetencji króla
i reprezentacji stanowej;

I – 1–8.
II – 1–7.
III – 1–3.

1 h

52-53. Odrodzone
Królestwo.

Uczeń zna i potrafi:
-

władców Polski: Przemysła II,

Wacława II, Władysława Łokietka,
Kazimierza Wielkiego, Ludwika
Węgierskiego;

-

postać arcybiskupa Jakuba Świnki;

-

stany społeczne na ziemiach polskich;

-

reformy Kazimierza Wielkiego.

-

wyjaśnić terminy i pojęcia: kult

św. Stanisława, Korona Królestwa
Polskiego, patrycjat, wójt, starosta,
modernizacja kraju, kodyfikacja
prawa, statuty, domena królewska,
przymus drogowy, prawo składu,
sukcesja.

Uczeń potrafi:
-

umieścić w czasie: koronacje

Przemysła II, Wacława II,
Władysława Łokietka i
panowanie Kazimierza Wielkiego
oraz Ludwika Węgierskiego;
zajęcie przez Krzyżaków
Pomorza Gdańskiego; bitwę pod
Płowcami, pokój w Kaliszu;

-

wskazać na mapie ziemie, które się

znalazły pod panowaniem
Przemysła II, Wacława II, Włady-
sława Łokietka i Kazimierza
Wielkiego;

-

wskazać na mapie ziemie

I – 1–9.
II – 1–7.
III – 1–3.

2 h

20

-

opisać przyczyny i genezę

jednoczenia ziem polskich;

utracone przez Polskę w okresie
rozbicia dzielnicowego;

-

etapy jednoczenia ziem polskich

przez Władysława Łokietka;

-

określić cele reform Kazimierza

Wielkiego;

-

scharakteryzować kierunki

i metody polityki zagranicznej
Kazimierza Wielkiego;

54- 55. Polska pod
rządami Jagiellonów.

Uczeń zna i potrafi:
-

władców z dynastii jagiellońskiej na

tronie polskim, czeskim
i węgierskim;

-

postanowienia unii w Krewie;

-

najważniejsze wojny i bitwy polsko-

krzyżackie;

-

postanowienia pierwszego i drugiego

pokoju toruńskiego;

-

państwa, które znalazły się w XIV i

XV wieku pod panowaniem
Jagiellonów;

-

postanowienia najważniejszych

przywilejów szlacheckich;

-

strukturę sejmu walnego;

-

kompetencje króla i sejmu walnego;

-

rodzaje sejmików;

-

najważniejszych urzędników

centralnych i prowincjonalnych oraz
ich kompetencje.

-

dokonać analizy tekstu unii w Krewie,

aktu inkorporacji Prus, jednego z

Uczeń potrafi:
-

umieścić w czasie panowanie

poszczególnych władców dynastii
jagiellońskiej na tronie polskim,
unię w Krewie, wojny z Zakonem
Krzyżackim, opanowanie przez
Jagiellonów tronu czeskiego
i węgierskiego, bitwę pod Warną,
zjazd w Wiedniu, najważniejsze
przywileje szlacheckie,
ukształtowanie się polskiego
parlamentaryzmu;

-

wskazać na mapie: miejsca bitew

w wojnach polsko-krzyżackich,
Prusy Królewskie i Prusy
Książęce, zasięg panowania
dynastii Jagiellonów;

-

opisać konflikty polsko-krzyżackie

w XV wieku i ich skutki;

-

scharakteryzować i ocenić politykę

dynastyczną Jagiellonów;

-

przedstawić kształtowanie się

I – 1, 2, 3, 4, 5,
6, 9.
II – 1–7.
III – 1–3.

3 h

21

przywilejów szlacheckich;

-

wyjaśnić terminy i pojęcia: unia

personalna i realna, wielki książę
litewski, polityka dynastyczna,
inkorporacja, Prusy Królewskie,
Prusy Książęce, szlachta, naród
szlachecki, demokracja szlachecka,
przywileje generalne, sejm walny,
izba poselska, izba senatorska, trzy
stany sejmujące, sejmiki, instrukcje
sejmikowe.

demokracji szlacheckiej w Polsce;

-

opisać zasady działania

demokracji szlacheckiej;

56. Państwo polskie w
średniowiecznej Europie
– lekcja powtórzeniowa.

Uczeń zna:
-

najważniejsze wiadomości dotyczące

dziejów politycznych Europy i Polski;

-

najważniejsze zasady obowiązujące w

dyskusji.

Uczeń potrafi:
-

zebrać i wykorzystać różnorodne

ź

ródła informacji;

-

postawić tezę i bronić jej w trakcie

dyskusji;

-

opisać i wyjaśnić różnorodne

związki historyczne.

I – 1–9.
II – 1–7.
III – 1–3.

1 h

57. Praca klasowa.

Uczeń zna:
-

wiadomości wymienione w planie

wynikowym.

Sprawdzane umiejętności:
-

umieszczanie wydarzeń w czasie

i przestrzeni wydarzeń
historycznych;

-

rozumienie terminologii

historycznej

-

wyjaśnianie zjawisk historycznych.

I – 1–9.
II – 1–7.

1 h

22

58. Rolnictwo i wieś w
średniowiecznej
Europie.

Uczeń zna i potrafi:
-

najważniejsze narzędzia używane w

średniowiecznym rolnictwie;

-

zajęcia ludności wiejskiej;

-

rodzaje upraw;

-

techniki użytkowania ziemi;

-

formy własności na wsi

ś

redniowiecznej;

-

rodzaje powinności chłopskich;

-

najważniejsze bunty chłopskie w

ś

redniowieczu (żakeria, powstanie

Wata Tylera).

-

wyjaśnić terminy i pojęcia:

dwupolówka, trójpolówka, domena
pańska, łan, dzierżawca, renta
feudalna, pańszczyzna, czynsz,
renta naturalna, połownictwo,
władztwo gruntowe, żakeria.

Uczeń potrafi:
-

przedstawić udoskonalenia

w sposobach uprawy roli;

-

opisać ewolucję metod i form

gospodarki wiejskiej
w średniowieczu;

-

scharakteryzować zależności

wynikające z własności ziemi;

I – 3, 4, 8.
II – 1–7.
III – 1–3.

1 h

59. Gospodarka wiejska
w Polsce.

Uczeń zna i potrafi:
-

formy własności na wsi polskiej;

-

grupy społeczne;

-

zajęcia ludności wiejskiej;

-

rodzaje powinności chłopskich;

-

rodzaje upraw;

-

wielkość jednego łana ziemi;

-

typy osadnictwa na ziemiach polskich

w okresie rozbicia dzielnicowego;

-

zasady osadnictwa na prawie polskim

i niemieckim.

-

wyjaśnić terminy i pojęcia: źreb,

rośliny motylkowe, rataj, goście,

Uczeń potrafi:
-

scharakteryzować wieś polską

w okresie pierwszych Piastów;

-

przedstawić ewolucję polskiego

rolnictwa w średniowieczu;

-

określić przyczyny osadnictwa

na prawie niemieckim;

-

porównać osadnictwo na prawie

polskim i niemieckim;

-

scharakteryzować skutki

osadnictwa na prawie
niemieckim;

-

przedstawić przyczyny i genezę

I – 3, 4, 8.
II – 1–7.
III – 1–3.

1 h

23

łan, zasadźca, lokacja, sołtys,
folwark, wielki eksport zbożowy.

zjawiska wielkiego eksportu
zbożowego;

-

rozpoznać wieś rozlokowaną na

prawie niemieckim;

60. Gospodarka
i społeczeństwo miejskie
w średniowiecznej
Europie.

Uczeń zna i potrafi:
-

grupy społeczne w miastach;

-

miejskie struktury władzy;

-

główne cechy miejskie;

-

strukturę cechu;

-

główne ośrodki i szlaki handlu

europejskiego;

-

najważniejsze waluty;

-

regiony gospodarcze średniowiecznej

Europy.

-

wyjaśnić terminy i pojęcia:

gospodarka naturalna, rynki
lokalne, handel dalekosiężny,
handel lewantyński, system
metryczny, komuna miejska,
lichwiarze, cech, robotnik najemny,
gildie, kredyt, weksel, Hanza.

Uczeń potrafi:
-

przedstawić kryzys miast

antycznych;

-

opisać przyczyny i miejsca

powstawania miast
średniowiecznych.

-

przedstawić organizację życia

w miastach;

-

scharakteryzować rolę handlu

i pieniądza w gospodarce
ś

redniowiecznej;

-

wskazać na mapie najważniejsze

szlaki handlowe średniowiecza;

-

I – 3, 4, 8.
II – 1–7.
III – 1–3.

1 h

61. Miasta
średniowiecznej Polski.


62. Gospodarka i
społeczeństwo –
podsumowanie/ćwiczenie
umiejętności
historycznych.

Uczeń zna:
-

miejsca powstawania grodów i

miast w średniowieczu;

-

zasady zakładania miast na prawie

magdeburskim;

-

przywileje nadawane miastom

polskim;

-

najbardziej upowszechnione waluty

na ziemiach polskich;

-

najważniejsze miasta w granicach

Uczeń potrafi:
-

wskazać na mapie szlaki

handlowe przebiegające przez
średniowieczną Polskę;

-

umieścić w czasie początki

osadnictwa miejskiego;

-

scharakteryzować osadnictwo

miejskie na ziemiach polskich;

-

dokonać analizy dokumentu

lokującego miasto na prawie

I – 3, 4, 8.
II – 1–7.
III – 1–3.

1 h

24

państwa polskiego.

magdeburskim;

-

omówić strukturę miasta

ś

redniowiecznego.

-

wyjaśnić terminy i pojęcia:

podgrodzie, prawo miejskie
Magdeburga, zasadźca, wójt,
burmistrz, rada miejska, ława,
kram jatka, ratusz, fara,
przymus drogowy, prawo składu.

63. Chrześcijaństwo
średniowiecznej Europy.

Uczeń zna i potrafi:
-

główne ośrodki chrystianizacyjne

początków średniowiecza: Rzym,
Bizancjum, Irlandię, państwo
Karolingów;

-

najważniejszych misjonarzy

ś

redniowiecza: Grzegorza Wielkiego,

ś

w. Patryka, św. Cyryla, św.

Metodego, św. Wojciecha;

-

zakony: benedyktynów, cystersów,

franciszkanów, dominikanów;

-

najważniejszych duchownych

uczonych czasów średniowiecza:
ś

w. Augustyna, Grzegorza Wielkiego,

Alkuina, Einharda, Bedę
Czcigodnego,

-

św. Tomasza z Akwinu,

-

średniowieczne herezje: arianizm,

albigensów, Jana Wiklifa, husytyzm.

-

wyjaśnić pojęcia i terminy:

Iroszkoci, arianie, misjonarz, ruch
monastyczny, klasztor, opactwo,

Uczeń potrafi:
-

scharakteryzować etapy

chrystianizacji średniowiecznej
Europy;

-

przedstawić rolę kultu świętych

w kształtowaniu się
średniowiecznej Europy;

-

opisać wpływ duchownych na

rozwój nauki średniowiecznej;

-

scharakteryzować duchowość

ś

redniowieczną;

I – 5, 6, 7, 8, 9.
II – 1–7.
III – 1–3.

1 h

25

zakon żebraczy, herezja, renesans
karoliński, augustianizm, tomizm,
gregorianka, relikwie, asceta,
odpust.

64-65. Kultura
średniowiecznej Europy
– dziedziny twórczości.

Uczeń zna i potrafi:
-

główne ośrodki rozwoju kultury

średniowiecznej: dwory władców,
zamki, klasztory, uniwersytety;

-

najważniejsze utwory literatury

ś

redniowiecznej: Powieść o róży,

Pieśń o Rolandzie

, Chansons de geste,

ż

ywoty świętych, Boska komedia;

-

wzorce parenetyczne literatury

ś

redniowiecznej;

-

siedem sztuk wyzwolonych;

-

uniwersytety w Bolonii, Paryżu,

Oxfordzie, Cambridge;

-

cechy charakterystyczne stylu

romańskiego;

-

cechy charakterystyczne stylu

gotyckiego.

-

wyjaśnić pojęcia i terminy: siedem

sztuk wyzwolonych, trivium,
quadrivium

, katedra, apsyda,

prezbiterium, transept, nawa,
portal, tympanon, kapitel.

Uczeń potrafi:
-

umieścić w czasie powstanie

pierwszych uniwersytetów, okres
dominacji stylu romańskiego
i gotyckiego;

-

wskazać na mapie: najważniejsze

ośrodki uniwersyteckie, zasięg
stylu gotyckiego;

-

scharakteryzować dziedzictwo

antyczne średniowiecza;

-

przedstawić znaczenie Biblii dla

rozwoju kultury średniowiecznej;

-

opisać cechy charakterystyczne

literatury wieków średnich;

-

przedstawić znaczenie

uniwersytetów dla rozwoju nauki
i kultury;

-

scharakteryzować styl romański

i gotycki wykorzystując do tego
odpowiednie ilustracje;

I – 5, 6, 7, 8, 9.
II – 1–7.
III – 1–3.

2 h

66. Kultura polskiego
średniowiecza.

Uczeń zna i potrafi:
-

głównych bogów słowiańskich;

-

najważniejszych uczonych polskich

lub związanych z polskim kręgiem
kulturowym: Galla Anonima,
Wincentego Kadłubka, Janka z

Uczeń potrafi:
-

umieścić w czasie: chrzest Polski,

początki wprowadzanie w Polsce
reformy gregoriańskiej,
powstania kroniki Galla
Anonima, Wincentego Kadłubka,

I – 5, 6, 7, 8, 9.
II – 1–7.
III – 1–3.

1 h

26

Czarnkowa, Jana Długosza,
Benedykta Polaka, Pawła
Włodkowica, Stanisława ze
Skarbimierza, Marcina Króla z
Ż

urawicy;

-

środowiska kultury;

-

najważniejsze zakony działające na

ziemiach polskich: benedyktynów,
cystersów, dominikanów,
franciszkanów, bernardynów;

-

zabytki architektury romańskiej i

gotyckiej,

-

wyjaśnić terminy i pojęcia:

fundator, synod prowincjonalny,
mendykanci, schizmatycy, szkoły
parafialne i katedralne, akademia,
żak.

Janka z Czarnkowa, Jana
Długosza, założenie Akademii
Krakowskiej, dominację stylu
romańskiego i gotyckiego;

-

przedstawić wierzenia plemion

słowiańskich;

-

opisać wpływ chrześcijaństwa na

kształtowanie się kultury
polskiego średniowiecza;

-

scharakteryzować życie religijne ze

szczególnym uwzględnieniem roli
kultu świętych;

-

opisać wpływ najważniejszych

ośrodków kultury na kształtowanie
się polskiego średniowiecza (dwór
władcy, klasztor i Akademia
Krakowska);

-

scharakteryzować dorobek

polskiego średniowiecza ze
szczególnym uwzględnieniem
nauki, literatury, architektury
i sztuki;

-

67. Europa łacińska
wobec innych
cywilizacji.

Uczeń zna:
-

średniowieczne cywilizacje spoza

kręgu łacińskiego;

-

cechy charakterystyczne

cywilizacji: bizantyńskiej,
żydowskiej, arabskiej
i mongolskiej;

-

świętą księgę i zasady religii

Uczeń potrafi:
-

umieścić w czasie powstanie

i rozwój najważniejszych
cywilizacji pozaeuropejskich;

-

wskazać na mapie ich zasięg;

-

scharakteryzować poszczególne

cywilizacje i ich znaczenie dla
rozwoju Europy;

I – 1–9.
II – 1–7.
III – 1–3.

1 h

27

islamskiej;

-

osiągnięcia poszczególnych

cywilizacji.

-

określić horyzont geograficzny

Europejczyków;

-

wyjaśnić terminy i pojęcia:

bazyleus, cezaropapizm,
patriarcha, ikona, ikonoklazm,
filioque

, Hagia Sophia, Allah,

hidżra, Koran, Prorok, kalif,
charadż

, sunnici, szyici, pax

Mongolica

, jarłyk.

68. Dzieje
średniowieczne – lekcja
podsumowująca.

Uczeń zna:
-

najważniejsze wiadomości dotyczące

ś

redniowiecznej Europy i cywilizacji

pozaeuropejskich;

-

najważniejsze zasady obowiązujące w

dyskusji.

Uczeń potrafi:
-

zebrać i wykorzystać różnorodne

ź

ródła informacji;

-

postawić tezę i bronić jej w trakcie

dyskusji;

-

zauważać różnorodne związki

historyczne;

-

wykazać się postawą tolerancji

wobec innych kultur i cywilizacji.

I – 1–9.
II – 1–7.
III – 1–3.

1 h