Zestaw zagadnień egzaminacyjnych z przedmiotu

„Zbiorowe prawo pracy”

forma egzaminu: pisemna (test jednokrotnego wyboru), 25 zadań; każda prawidłowa odpowiedź 1 pkt, każda niepoprawna 0 pkt.

1. Pojęcie zbiorowego prawa pracy.

Zbiorowe prawo pracy jest drugim, obok indywidualnego prawa pracy podstawowym działem tej gałęzi prawa. W odróżnieniu od indywidualnych stosunków pracy obejmujących indywidualne prawa i obowiązki pracownika i pracodawcy, wyczerpująca definicja zbiorowego prawa pracy nastręcza więcej trudności.

W doktrynie zauważalne jest, że pojęcie zbiorowego prawa pracy definiowane jest najczęściej w oparciu o dwa ujęcia, ujęcie podmiotowe oraz ujęcie przedmiotowe. Według definicji w ujęciu przedmiotowym zbiorowe prawo pracy oznacza zespół norm regulujących prawa i interesy grupowe pracowników i pracodawców. Z jednej strony przedstawiciele pracowników np. związki zawodowe, rady pracowników (przedstawicielstwo pozazwiązkowe występujące w przedsiębiorstwach mieszanych gdzie zatrudnionych jest powyżej 50 pracowników niezależne od związków zawodowych) i rada pracownicza – (przedstawicielstwo pracowników w przedsiębiorstwach państwowych, mocą nadanych kompetencji współzarządza przedsiębiorstwem państwowym). Z drugiej strony pojedynczy pracodawca lub organizacje pracodawców.

Treścią ZPP jest ochrona praw i interesów nie tylko pracowników ale także pracodawców, rozwiązywanie sporów zbiorowych.

Wg ujęcia podmiotowego zbiorowe prawo pracy to przepisy regulujące relacje pomiędzy podmiotami zbiorowymi np. związkami zawodowymi, związkami pracodawców, organizacjami pracodawców. Tak wyodrębnione definicje dają podstawy do sformułowania szerszej definicji podmiotowo-przedmiotowej, według, której zbiorowe prawo pracy to zespół norm regulujących prawa i interesy grupowe pracowników i pracodawców, których adresatami są podmioty kolektywne (zbiorowe), przy czym wskazać należy, że i ta definicja nie wyczerpuje w pełni złożoności pojęcia zbiorowego prawa pracy. Na złożoność tą z pewnością wpływa fakt, że w przeciwieństwie do indywidualnego prawa pracy, zbiorowe prawo pracy normuje zróżnicowane stosunki pracy, nie stanowiące względnie jednorodnej grupy.

2. Systematyka źródeł zbiorowego prawa pracy:

   • powszechne źródła zbiorowego prawa pracy,

   • specyficzne źródła zbiorowego prawa pracy.

Źródła te można ująć w dwóch grupach:

1. powszechne (ustawowe): Konstytucja, konwencje MOP i inne umowy międzynarodowe, ustawy i rozporządzenia wykonawcze

2. specyficzne (swoiste, autonomiczne, pozaustawowe): układy zbiorowe pracy, porozumienia zbiorowe, regulaminy i statuty

Powszechne źródła prawa pracy

- Podstawowe zasady dotyczące ustroju pracy znajdujemy w Konstytucji RP (m.in. zasada dialogu i współpracy partnerów społecznych, zasada równego traktowania i niedyskryminowania pracowników), które są istotne dla tworzenia i wykładni przepisów prawa pracy. Zawarte są w niej również normy szczegółowe, np. art. 65 ust. 3 wprowadza zakaz zatrudniania dzieci, które nie ukończyły 16 lat.

- Obowiązujący od 1 stycznia 2005 r., Kodeks pracy dogrywa w prawie pracy zasadniczą rolę. Określa on prawa i obowiązki pracowników i pracodawców (atr. 1 k.p), a zatem kształtuje najważniejsze elementy treści umownego stosunku pracy. Kodeks normuje ponadto niektóre instytucje problematyki i rozstrzygania sporów pracowniczych, kompleksowo ujętej w Kodeksie postępowania cywilnego, oraz problematyki współdziałania pracodawców i związków zawodowych należącej do tzw. zbiorowego prawa pracy.

- Wiele istotnych zagadnień, dotyczących stosunku pracy i stosunków prawnych z nimi związanych, regulują odrębne ustawy. Są to m.in. kwestie zwolnień dokonywanych z przyczyn niedotyczących pracowników, zatrudniania osób niepełnosprawnych, wypadków przy pracy i chorób zawodowych, nadzoru nad warunkami pracy, zatrudniania i przeciwdziałania bezrobociu, niewypłacalności pracodawcy, zakładowego funduszu świadczeń socjalnych.

- Od dawna system naszego prawa pracy kształtują akty uchwalane przez organizacje międzynarodowe, których Polska jest członkiem, jak również umowy podpisywane z innymi państwami.. Jak źródła traktujemy tylko te akty (umowy), które są samowykonalne – mogą być stosowane bezpośrednio, bez konieczności przeniesienia do treści ustawy. Ich normy muszą być sformułowane na tyle konkretnie, że można z nich wyprowadzić roszczenie pracownika bądź innego podmiotu. Ratyfikowane umowy międzynarodowe stają się częścią wewnętrznego porządku prawnego (zatem w przypadku sprzeczności przepisu ustawy z postanowieniem umowy należy uznać taki przepis za obowiązujący).

- Podstawowe znaczenie w tej grupie źródeł mają konwencje MOP (np. Konwencji nr 87 dot. Wolności związkowych i ochrony praw związkowych, Konwencja nr 98 dot. Stosowania zasady prawa do organizowania się i rokowań,

- W wielu aktach uchwalonych przez Zgromadzenie Ogólne ONZ należy wskazać Powszechną Deklaracje Praw Człowieka z 1948 r., która akcentuje m.in. prawo do pracy i wolność związkową;

3. Specyficzne źródła prawa pracy.

- Akty specyficzne pełnią kilka funkcji. Przede wszystkim konkretyzują i dopełniają rozwiązania ustawowe. Postanowienia aktów specyficznych nie mogą być mniej korzystne dla pracowników niż przepisy aktów ustawowych. Należą do nich akty wydawane przez partnerów społecznych (porozumienia, regulaminy) np. przedstawicielstwo pracowników, związki zawodowe, przez pojedynczego pracodawcę gdy dotyczy szczebla zakładowego albo organizacje pracodawców na szczeblu branżowym. Układy zbiorowe pracy zakładowe i ponad zakładowe wydawane przez związki zawodowe i pracodawcę lub organizacje pracodawców. Porozumienia zbiorowe

3. Międzynarodowe źródła zbiorowego prawa pracy.

- Konwencje organizacji międzynarodowych obowiązują po ratyfikacji i publikacji w Dz.U., mają pierwszeństwo przed prawem krajowym. Szczególnie istotna jest Organizacja Narodów Zjednoczonych oraz jej wyspecjalizowana Międzynarodowa Organizacja Pracy.

- Rozporządzenia Unii Europejskiej obowiązują od momentu publikacji w Dz. Urzędowym UE, stosowane bezpośrednio i z pierwszeństwem przed prawem krajowym. Adresowane są zarówno do państw członkowskich, jak i ich obywateli. W związku z tym mogą być bezpośrednią podstawą dochodzenia roszczeń przed sądami.

- Dyrektywy UE obowiązują od chwili publikacji w Dz. Urzędowym UE, dotyczą one wyłącznie państw zobowiązanych do dostosowania prawa wewnętrznego do dyrektyw. Wiążą więc one co do celu, natomiast nie co do sposobu jego osiągnięcia. Prawa i obowiązki obywateli wynikają natomiast z aktów wydanych na podstawie dyrektywy.

Jeśli chodzi o konwencje międzynarodowe wymienić tu należy np. Międzynarodowe Pakty Praw Człowieka  czy Europejską Konwencję Praw Człowieka.

Fundamentalne znaczenie dla prawa pracy mają akty wydane w ramach UE. Wymienić tu trzeba przede wszystkim traktaty: rzymskie, z Maastricht, amsterdamski, nicejski, lizboński. Wymienić można ponadto Wspólnotową Kartę Podstawowych Praw Socjalnych Pracowników.

Z dyrektyw przykładem podać można dyrektywę z 22 czerwca 1994r. w sprawie ochrony pracy osób młodych, a z rozporządzeń rozporządzenie z 15 października 1968r. w sprawie swobodnego przepływu pracowników wewnątrz Wspólnoty.

4. Zasady zbiorowego prawa pracy.

1. Prawo do koalicji art. 12 i 59 Konstytucji i 18¹ KP

Wolność zrzeszania się w związkach zawodowych, organizacjach społeczno-zawodowych rolników, organizacjach pracodawców. Możemy tworzyć tego rodzaju organizacje, możemy do nich przystępować luz z nich występować z wyłączeniem:

Emeryt i rencista, bezrobotny nie może założyć z.z. ale mogą przystąpić do istniejących pod warunkiem że statut istniejącego związku tak stanowi; Funkcjonariusz służb mundurowych:

Żołnierze – nie mogą utworzyć z.z ani do żadnego należeć

Policjanci, Służba więzienna, Straż graniczna mogą tylko do branżowego z.z (nie dotyczy straży miejskiej oni mogą tworzyć i przystępować)

2. Dialogu społecznego art. 20 Konstytucji

Realizowana na szczeblu ogólnokrajowym, branżowym, lokalnym, zakładowym, zawodowym. Dialog partnerów społecznych oznacza obowiązek współpracy w rokowaniach, negocjacjach. Wyrażony poprzez działalność np. Komisji Trójstronnej.

3. Zachowania pokoju społecznego w zbiorowych stosunkach pracy art. 20 i 59 ust. 2 Konstytucji oraz art. 1 ustawy o Komisji Trójstronnej

Pokój społeczny to stan w którym brak jest konfliktów między partnerami społecznymi a w szczególności brak protestów i innych akcji zbiorowych. Aby zapobiec konfliktowi partnerzy mogą zawrzeć układ zbiorowy pracy

4. Równego traktowania partnerów społecznych art. 59 ust. 1 Konstytucji

Równe traktowanie przez władze publiczne tzn. przyznawane przywileje podobne dla z.z i organizacji pracodawców

5. Autonomii partnerów społecznych art. 59 ust. 2 Konstytucji

Przejawia się w zagwarantowaniu przez ustawodawcę prawa do zawierania układów zbiorowych pracy i innych porozumień oraz do rozwiązywania sporów zbiorowych w drodze rokowań bez udziału i nadzoru państwa

6. Samorządności partnerów społecznych art. 9-11 ustawy o związkach zawodowych, art. 2 i 3 ustawy o organizacjach pracodawców

Partnerzy społeczni mogą sami decydować o swojej strukturze, kto może zostać członkiem, sami decydują czy przystąpić do organizacji wyższego szczebla np. konfederacji czy federacji

7. Uczestnictwa pracowników w zarządzaniu przedsiębiorstwem – zakładem pracy (partycypacji pracowników) art. 18² KP

Umożliwia wraz z dyrektorem skuteczne zarządzanie zakładem pracy

8. Obowiązek pracodawców oraz organów administracji publicznej tworzenia warunków do realizacji prawa koalicji oraz uczestnictwa w zarządzaniu zakładem pracy art. 18 ³ KP

Oznacza powstrzymywanie się przez pracodawcę oraz organy adm. publ. od wszelkich działań które mogłyby uniemożliwić lub ograniczyć korzystanie przez pracowników lub ich przedstawicieli z prawa do koalicji i prawa do współzarządzania zakładem pracy.

4. Podstawowe zasady działania związków zawodowych w Polsce:

Wolność tworzenia i zrzeszania się związków zawodowych,

Art. 12 Konstytucji

Przejawia się w możliwości utworzenia z.z bez konieczności uzyskania jakiegokolwiek zezwolenia organu państwowego czy pracodawcy (rejestrujemy z.z w Sądzie. Rejestracja ma na celu zbadanie czy organizacja ma przymiot z.z czy statut jest zgodny z przepisami ustawy, czy wniosek został zgłoszony w odpowiednim czasie – tzn. w terminie 30 dni od podjęcia uchwały o założeniu z.z).

samorządność związków zawodowych,

Samorządność związków zawodowych została zagwarantowana w art. 1 ust. 1 ustawy. W szczególności związki zawodowe mogą samodzielnie, w sposób zgodny z prawem kształtować cele i programy swego działania, uchwalać statuty i inne akty wewnętrzne dotyczące ich działalności, tworzyć struktury organizacyjne, określać zasady wyboru zarządów i innych organów kierowniczych, pod jednym warunkiem, że ustalenia te będą zgodne z obowiązującymi przepisami prawa.

niezależność związków zawodowych..

Drugą istotną zasadą, sformułowaną w art. 1 ust. 2 ustawy, jest zasada niezależności związków zawodowych od pracodawców, organów administracji państwowej i samorządu terytorialnego. Niezależność związków zawodowych wyraża się w tym, że nic podlegają one w swej działalności statutowej, zarówno wewnętrznemu, jak i zewnętrznemu nadzorowi i kontroli ze strony wskazanych organów. Organy te nie mogą więc wpływać na treść działalności związkowej, np. przez udzielenie instancjom związkowym wytycznych lub wskazówek, zmieniać, zatwierdzać, zawieszać działalności związku lub dokonać jego rozwiązania. Nie mogą one również żądać sprawozdań z działalności związkowej, prowadzić analiz ocen działalności związków lub dokonywać kontroli tej działalności w innych formach. Pracodawca ma obowiązek równego traktowania wszystkie z.z działające w zakładzie ( o zwolnieniach grupowych zawiadamia wszystkie z.z).

6. Zakres podmiotowy prawa zrzeszania się w związki zawodowe.

Art. 2 ustawy o z.z

Następną istotną zasadą, posiadającą zasadnicze znaczenie dla oceny sytuacji prawnej związków zawodowych, jest dobrowolność członkostwa i swoboda przynależności związkowej. Zasada ta jest adresowana zarówno do samych związków zawodowych, jak i organów administracji państwowej i gospodarczej. Na jej treść składa się:
1) respektowanie woli pracownika w kwestii przystąpienia lub nieprzystąpienia do związku albo opuszczenia jego szeregów,
2) ochrona jego przynależności związkowej.
Zgodnie z tą zasadą nikt nie może być zmuszany do wstąpienia do związku lub pozostawania jego członkiem, a także nie może ponosić ujemnych następstw z powodu przynależności do tej organizacji lub pozostawania poza związkiem.
Wszelkiego rodzaju działania zarówno samych związków zawodowych, jak i pracodawców, organów administracji państwowej lub samorządu terytorialnego ograniczających tę swobodę są więc niedopuszczalne. W szczególności przynależność związkowa lub jej brak nie może być warunkiem zawarcia umowy o pracę, awansowania oraz stanowić podstawy uzasadniającej rozwiązanie stosunku pracy.

6. Powstanie związku zawodowego:

Związek zawodowy powołuje co najmniej 10 osób, którym prawo nadaje taką możliwość. Zanim zostanie dokonana rejestracja członkowie związku muszą uchwalić statut, wybierany jest także komitet założycielski w liczbie od 3 do 7 osób. Następnie składany jest wniosek o rejestrację w Krajowym Rejestrze Sądowym. Związek zawodowy oraz jego jednostki organizacyjne wskazane w statucie nabywają osobowość prawną z dniem zarejestrowania

Prawo tworzenia lub wstępowania do związków zawodowych mają:

• pracownicy bez względu na podstawę stosunku pracy

• członkowie rolniczych spółdzielni produkcyjnych

• osoby wykonujące pracę na podstawie umowy agencyjnej, pod warunkiem, że nie są pracodawcami

• osoby wykonujące pracę nakładczą – w związkach zawodowych działających w zakładzie pracy, z którym nawiązały umowę o pracę

• osoby bezrobotne – na zasadach określonych statutami związków

• osoby skierowane do odbywania służby zastępczej w danym zakładzie

• emeryci lub renciści

1. kompetencje komitetu założycielskiego,

Pierwszym krokiem prowadzącym do zarejestrowania stowarzyszenia jest zwołanie zebrania założycielskiego. Na zebraniu założycielskim zostanie podjęta oficjalna decyzja, czyli uchwała o powołaniu do życia stowarzyszenia.

Najpierw ustalamy termin zebrania oraz miejsce, w którym ma się odbyć. W zebraniu musi wziąć udział co najmniej piętnaście osób – tym samym staną się one członkami założycielami naszego stowarzyszenia. Dla pewności lepiej jest zaprosić na zebranie kilka osób więcej niż wspomniane piętnaście, gdyby okazało się, że ktoś z jakiejś przyczyny nie dotrze na zebranie. Nie obawiajmy się formalności związanych z zebraniem założycielskim. Warto też wcześniej znaleźć osobę, która sprawnie poprowadzi zebranie. Na zebraniu powołuje się tez władze stowarzyszenia, czyli Zarząd i Komisję Rewizyjną, która będzie kontrolować pracę Zarządu. W myśl art. 11. najwyższą władzą stowarzyszenia jest walne zebranie członków.

To walne zebranie członków podejmuje uchwały w sprawach, w których statut nie określa właściwości innych organów stowarzyszenia.

2. zakres przedmiotowy statutu związku zawodowego.

PODMIOTOWY ZAKRES DZIAŁANIA ZWIĄZKU

1. Związek jest dobrowolną, samorządną i niezależną organizacją zawodową pracowników inżynieryjno-technicznych i innych, niezależnie od formy świadczenia pracy.
2. Członkami Związku mogą być absolwenci szkół wyższych i średnich, którzy wyrażą wolę przynależności do Związku.
3. Prawo przynależności do Związku przysługuje pracownikom, którzy przeszli na emeryturę lub rentę oraz bezrobotnym czasowo pozostającym bez pracy.
4. Emeryci i renciści oraz osoby bezrobotne, jeśli nie są członkami Związku mają prawo wstępowania do Związku.

PRZEDMIOTOWY ZAKRES DZIAŁANIA ZWIĄZKU

1. Związek rozwija działalność w zakresie ochrony praw i interesów zawodowych swoich członków, zaspokajania ich potrzeb materialnych, społecznych i kulturalnych.
2. Związek reprezentuje swoich członków i działa w ich interesie, oraz współuczestniczy w kształtowaniu i realizacji zadań społeczno-gospodarczych.
3. Związek realizując statutowe zadania i cele przestrzega zasad zawartych w Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, oraz w innych przepisach prawa, a także w ratyfikowanych przez Rzeczpospolitą Polską Konwencjach Międzynarodowej Organizacji Pracy.

6. Rejestracja związku zawodowego:

   1. organ rejestrujący,

Związek zawodowy może założyć grupa minimum 10 osób. Emeryci i renciści nie mogą uczestniczyć w procesie zakładania związku zawodowego, mogą natomiast, jeśli statut to przewiduje, należeć do związku.

Dokumenty dotyczące zarejestrowania związku należy złożyć we właściwym terytorialnie Krajowym Rejestrze Sądowym w ciągu 30 dni od daty zebrania grupy założycielskiej. Wniosek o zarejestrowanie związku składa się na druku KRS W20 /podpisanym przez komitet założycielski/ wraz z załącznikami:

2. 1)KRS WF /podpisane przez komitet założycielski/ – dla członków komitetu założycielskiego,

3. 2)oryginał listy obecności na zebraniu grupy założycielskiej,

4. 3) oryginał uchwały w sprawie założenie związku podpisany imiennie przez członków komitetu założycielskiego,

5. 4) oryginał uchwały w sprawie uchwalenia statutu wraz z 2 egzemplarzami statutu. Uchwała i statut powinny być podpisane na każdej stronie imiennie przez komitet założycielski,

6. 5)oryginał uchwały w sprawie wyboru członków komitetu założycielskiego podpisany imiennie przez członków komitetu założycielskiego,

7. 6)protokół z zebrania grupy założycielskiej podpisany imiennie przez protokolanta i prowadzącego zebranie,

8. 7)pismo przewodnie do właściwego sądu rejestrowego.

1. konsekwencje prawne rejestracji związku zawodowego,

Związek zawodowy oraz jego jednostki organizacyjne wskazane w statucie nabywają osobowość prawną z dniem zarejestrowania.

2. konsekwencje prawne niezłożenia wniosku o rejestrację związku zawodowego..

Jeżeli komitet założycielski nie złoży w terminie 30 dni od dnia założenia związku wniosku o rejestrację, uchwała o utworzeniu związku traci moc. Postępowanie w sprawach rejestracji jest wolne od opłat.

6. Zakończenie działalności związku zawodowego:

   1. zdarzenia powodujące zakończenie działalności związku zawodowego,

Sąd skreśla związek zawodowy z rejestru gdy:

- wskazany w statucie organ podjął uchwałę o rozwiązaniu związku

- zakład pracy, w którym dotychczas działał związek zawodowy, został wykreślony z właściwego rejestru z powodu likwidacji lub upadłości tego zakładu albo jego przekształcenia organizacyjno – prawnego, uniemożliwiającego kontynuowanie działalności tego związku.

- liczba członków związku utrzymuje się poniżej 10 przez okres dłuższy niż 3 miesiące

Okoliczności powyższe sąd stwierdza z urzędu lub na wniosek związku zawodowego.

2. konsekwencje prawne zakończenia działalności związku zawodowego.

Wykreślenie związku zawodowego z rejestru

6. Funkcje związku zawodowego

Ochronna art. 4 ustawy o z.z chronią prawa, interesy materialne i moralne pracowników i inne osoby

Kontrolna nadzorowanie działalności pracodawcy oraz organów adm. pub. Pod kątem zgodności z prawami i interesami

Reprezentacyjna są wyrazicielami praw i interesów wszystkich pracowników. Niezależnie od ich przynależności związkowej

6. Kompetencje związku zawodowego:

   1. pojęcie i kompetencje reprezentatywnej organizacji związkowej,

   2. kompetencje związku zawodowego.

Art. 6 ustawy o Komisji Trójstronnej stanowi, że reprezentatywna organizacja związkowa to:

Organizacja ogólnokrajowa, zrzeszająca co najmniej 300 tys. Członków będących pracownikami, działająca w podmiotach gospodarki narodowej, której podstawowy rodzaj działalności jest określony co najmniej w więcej niż połowie sekcji PKD – stwierdza to Sąd Okręgowy w Warszawie Sad Pracy i Ubezpieczeń Społecznych. Obecnie w Polsce posiadają ten przymiot NSZZ Solidarność i OPZZ.

Uprawnienia z/z dzielą się na szczególne i powszechne

Szczególne – przysługują reprezentatywnym z/z na szczeblu ogólnokrajowym

Powszechne – przysługują wszystkim z/z

Szczególne –

• prawo opiniowania założeń i projektów aktów prawnych w zakresie objętym zadaniami związków zawodowych. Nie dotyczy to założeń projektu budżetu państwa oraz projektu ustawy budżetowej, których opiniowanie regulują odrębne przepisy

• Ma prawo opiniowania dokumentów konsultacyjnych UE w szczególności białych ksiąg, zielonych ksiąg i komunikatów, oraz projektów aktów prawnych UE w zakresie zadań objętych zadaniami związków zawodowych.

• Rozporządzenie KRRiT z dnia 24.04.2003 r. media mają obowiązek przedstawiać stanowiska z/z i związków pracodawców o sprawach publicznych (prezentowanie dyskusji, debat, analiz, oświadczeń

• Uprawnienie do prowadzenia działalności opiniodawczo-kontrolnej na szczeblu ogólnokrajowym dzięki uczestnictwie przedstawicieli reprezentatywnych z/z w rozmaitych gremiach na szczeblach krajowych tj. Rada Nadzorcza ZUS, Rada FGŚP, Naczelna Rada Zatrudnienia.

Powszechne

• prawo prowadzenia rokowań zbiorowych oraz zawierania układów zbiorowych pracy, a także innych porozumień przewidzianych przepisami prawa pracy.

• sprawują kontrolę nad przestrzeganiem prawa pracy oraz uczestniczą na zasadach określonych odrębnymi przepisami w nadzorze nad przestrzeganiem przepisów oraz zasad bezpieczeństwa i higieny pracy.

• Prawo udziału w tworzeniu i kształtowaniu wewnątrzzakładowych norm prawa pracy tj. regulamin wynagradzania, pracy, zasad i warunków korzystania ze świadczeń socjalnych, nagród, premiowania

• Prawo zajmowania stanowisk wobec pracodawcy i samorządu załogi w sprawach dot. Zbiorowych interesów i praw pracowników

• Prawo zajmowania stanowisk w indywidualnych sprawach pracowniczych w zakresie unormowanym w przepisach prawa pracy

• Prawo kierowania działalnością Społecznej Inspekcji Pracy

• Prawo zajmowania się warunkami życia emerytów i rencistów

• Prawo do ustalania zasad wykorzystywania środków z ZFŚS w tym podziału środków na poszczególne cele, przyznawania świadczeń z funduszu, określania wewnątrzzakładowych zasad podziału środków na wynagrodzenia w państwowych jednostkach strefy budżetowej

• Prawo do uzyskania informacji niezbędnych do prowadzenia działalności związkowej w szczególności do informacji dot. Warunków pracy i zasad wynagradzania

• Prawo do prowadzenia sporu zbiorowego

• Prawo udziału w postępowaniu sądowym . Związki zawodowe mogą wszcząć postępowanie sądowe w imieniu pracownika przeciw pracodawcy, przystąpić do toczącego się postępowania do Sądu, lub być pełnomocnikiem pracownika. Sąd może zwrócić się do z/z o konsultacje w danej sprawie.

• Prawo prowadzenia działalności gospodarczej.

• Prawo żądania udostępnienia przez pracodawcę pomieszczeń i urządzeń technicznych w celu prowadzenia działalności

• Prawo żądania pobierania przez pracodawcę składek związkowych od poszczególnych pracowników będących członkami z/z

6. Status prawny działaczy związkowych:

   1. ochrona trwałości stosunku pracy działaczy związkowych na gruncie art. 32 ustawy o związkach zawodowych,

Działacze związkowi - osoby należące do z.z i pełniący w nich funkcje t.j. członkowie komitetu założycielskiego (3-7 członków); członkowie zarządu z.z (określa to statut z.z ); członkowie komisji rewizyjnych (jeżeli statut z.z przewiduje takie komisje i wówczas określa ilu członków, jaka kadencja); i pełniący funkcje z wyboru w organizacjach związkowych działających poza zakładem pracy.

Ochrona nie ma charakteru bezwzględnego, samo pełnienie funkcji nie daje ochrony całkowitej. Sąd Najwyższy podkreślił, że gdy działacz narusza obowiązki pracownicze pracodawca może go zwolnić pod warunkiem zgody zarządu z.z (brak terminu kiedy zarząd ma zająć stanowisko w sprawie zwolnienia działacza ale przyjmuje się – w orzecznictwie że 5 dni) lub gdy działacz związkowy nadużywa uprawnienia w związku z pełnieniem funkcji w z.z. Z żadnej ochrony przed zwolnieniem nie mogą korzystać członkowie organów opiniodawczo-doradczych w gremiach na szczeblu krajowym tj. w Radzie Zatrudnienia.

Pracodawca bez zgody zarządu zakładowej organizacji związkowej nie może:

1) wypowiedzieć ani rozwiązać stosunku pracy z imiennie wskazanym uchwałą zarządu jego członkiem lub z innym pracownikiem będącym członkiem danej zakładowej organizacji związkowej, upoważnionym do reprezentowania tej organizacji wobec pracodawcy albo organu lub osoby dokonującej za pracodawcę czynności w sprawach z zakresu prawa pracy,

2) zmienić jednostronnie warunków pracy lub płacy na niekorzyść pracownika (tzw. Porozumienie zmieniające), o którym mowa w pkt 1

- z wyjątkiem gdy dopuszczają to odrębne przepisy.

2. Ochrona, o której mowa w ust. 1, przysługuje przez okres określony uchwałą zarządu, a po jego upływie - dodatkowo przez czas odpowiadający połowie okresu określonego uchwałą, nie dłużej jednak niż rok po jego upływie.

3. Zarząd zakładowej organizacji związkowej, reprezentatywnej w rozumieniu art. 241^25a Kodeksu pracy, wskazuje pracodawcy pracowników podlegających ochronie przewidzianej w ust. 1, w liczbie nie większej niż liczba osób stanowiących kadrę kierowniczą w zakładzie pracy albo liczba pracowników ustalona zgodnie z ust. 4.

4. Zarząd zakładowej organizacji związkowej, o której mowa w ust. 3, zrzeszającej do 20 członków ma prawo wskazać pracodawcy 2 pracowników podlegających ochronie przewidzianej w ust. 1, a w przypadku organizacji zrzeszającej więcej niż 20 członków będących pracownikami ma prawo wskazać, jako podlegających tej ochronie, 2 pracowników oraz dodatkowo:

1) po jednym pracowniku na każde rozpoczęte 10 członków tej organizacji będących pracownikami, w przedziale od 21 do 50 tych członków,

2) po jednym pracowniku na każde rozpoczęte 20 członków tej organizacji będących pracownikami, w przedziale od 51 do 150 tych członków,

3) po jednym pracowniku na każde rozpoczęte 30 członków tej organizacji będących pracownikami, w przedziale od 151 do 300 tych członków,

4) po jednym pracowniku na każde rozpoczęte 40 członków tej organizacji będących pracownikami, w przedziale od 301 do 500 tych członków,

5) po jednym pracowniku na każde rozpoczęte 50 członków tej organizacji będących pracownikami, w przedziale powyżej 500 tych członków.

5. Osobami stanowiącymi kadrę kierowniczą w zakładzie pracy, o których mowa w ust. 3, są kierujący jednoosobowo zakładem pracy i ich zastępcy albo wchodzący w skład kolegialnego organu zarządzającego zakładem pracy, a także inne osoby wyznaczone do dokonywania za pracodawcę czynności w sprawach z zakresu prawa pracy.

6. Ochrona przewidziana w ust. 1, w zakładowej organizacji związkowej innej niż wymieniona w ust. 3 i 4, przysługuje jednemu pracownikowi imiennie wskazanemu uchwałą zarządu tej organizacji.

7. Ochrona przewidziana w ust. 1 przysługuje, przez okres 6 miesięcy od dnia utworzenia komitetu założycielskiego zakładowej organizacji związkowej, nie więcej niż trzem pracownikom imiennie wskazanym uchwałą komitetu założycielskiego.

8. W przypadku gdy właściwy organ nie dokona wskazania, o którym mowa w ust. 3, 4, 6 albo 7, ochrona przewidziana w ust. 1 przysługuje - w okresie do dokonania wskazania - odpowiednio przewodniczącemu zakładowej organizacji związkowej bądź przewodniczącemu komitetu założycielskiego.

9. Ochrona przewidziana w ust. 1 przysługuje pracownikowi pełniącemu z wyboru funkcję związkową poza zakładową organizacją związkową, korzystającemu u pracodawcy z urlopu bezpłatnego lub ze zwolnienia z obowiązku świadczenia pracy. Ochrona przysługuje w okresie tego urlopu lub zwolnienia oraz przez rok po upływie tego okresu. Zgodę, o której mowa w ust. 1, wyraża właściwy statutowo organ organizacji związkowej, w której pracownik pełni albo pełnił tę funkcję.

2. prawo do zwolnienia z obowiązku świadczenia pracy.

1. Prawo do zwolnienia z obowiązku świadczenia pracy na okres kadencji w zarządzie zakładowej organizacji związkowej przysługuje:

1) częściowo jednemu pracownikowi w miesięcznym wymiarze godzin równym liczbie członków zatrudnionych w zakładzie pracy, gdy ich liczba jest mniej-sza od 150;

2) jednemu pracownikowi, gdy związek liczy od 150 do 500 członków zatrudnionych w zakładzie pracy;

3) dwom pracownikom, gdy związek liczy od 501 do 1000 członków zatrudnionych w zakładzie pracy;

4) trzem pracownikom, gdy związek liczy od 1001 do 2000 członków zatrudnionych w zakładzie pracy;

3. Pracownik ma prawo do zwolnienia od pracy zawodowej z zachowaniem prawa do wynagrodzenia na czas niezbędny do wykonania doraźnej czynności wynikającej z jego funkcji związkowej, jeżeli czynność ta nie może być wykonana w czasie wolnym od pracy.

6. Odpowiedzialność za naruszenie przepisów ustawy o związkach zawodowych.

Art. 35. 1. Kto w związku z zajmowanym stanowiskiem lub pełnioną funkcją:

1) przeszkadza w utworzeniu zgodnie z prawem organizacji związkowej,

2) utrudnia wykonywanie działalności związkowej prowadzonej zgodnie z przepisami ustawy,

3) dyskryminuje pracownika z powodu przynależności do związku zawodowego, pozostawania poza związkiem zawodowym lub wykonywania funkcji związkowej,

4) nie dopełnia obowiązków określonych

w art. 26¹ - gdy jest przejęcie zakładu pracy na nowego pracodawcę, dotychczasowy i nowy pracodawca są obowiązani do poinformowania związki zawodowe o planowanym przejęciu

33¹ - gdy pracodawca nie pobiera składek członkowskich z wynagrodzeń pomimo zgody pracownika

34¹ – obowiązek zwolnienia działacza związkowego z obowiązku świadczenia pracy na czas dokonania doraźnej czynności związkowej

    - podlega grzywnie albo karze ograniczenia wolności.

6. Wolność koalicji pracodawców:

   1. prawo zrzeszania się w organizacje pracodawców a prawo indywidualnego pracodawcy do wstąpienia do organizacji pracodawców

Art. 59. Konstytucji RP

1. Zapewnia się wolność zrzeszania się w związkach zawodowych, organizacjach społeczno-zawodowych rolników oraz w organizacjach pracodawców.

2. Związki zawodowe oraz pracodawcy i ich organizacje mają prawo do rokowań, w szczególności w celu rozwiązywania sporów zbiorowych, oraz do zawierania układów zbiorowych pracy i innych porozumień.

3. Związkom zawodowym przysługuje prawo do organizowania strajków pracowniczych i innych form protestu w granicach określonych w ustawie. Ze względu na dobro publiczne ustawa może ograniczyć prowadzenie strajku lub zakazać go w odniesieniu do określonych kategorii pracowników lub w określonych dziedzinach.

4. Zakres wolności zrzeszania się w związkach zawodowych i organizacjach pracodawców oraz innych wolności związkowych może podlegać tylko takim ograniczeniom ustawowym, jakie są dopuszczalne przez wiążące Rzeczpospolitą Polską umowy międzynarodowe.

Art. 1. Ustawy o organizacjach pracodawców

1. Pracodawcy mają prawo tworzyć, bez uzyskania uprzedniego zezwolenia, związki według swego uznania, jak też przystępować do tych organizacji, z za-strzeżeniem stosowania się do ich statutów.

Art. 2.

Związki pracodawców mają prawo tworzenia federacji i konfederacji, jak też przystępowania do nich, a każdy związek, federacja i konfederacja ma prawo do przystępowania do międzynarodowych organizacji pracodawców.

Art. 3.

Związki pracodawców, ich federacje i konfederacje są samorządne i niezależne w swej działalności statutowej od organów administracji rządowej, samorządu terytorialnego oraz innych organizacji.

6. Zasady tworzenia organizacji pracodawców:

   1. kompetencje komitetu założycielskiego,

   2. zakres przedmiotowy statutu organizacji pracodawców.

kompetencje komitetu założycielskiego,

Art. 7. Ustawy o organizacjach pracodawców

1. Związek pracodawców powstaje z mocy uchwały o jego założeniu, podjętej na zgromadzeniu założycielskim przez co najmniej 10 pracodawców.

2. Decyzje dotyczące członkostwa pracodawcy będącego osobą prawną w organizacji pracodawców podejmuje organ upoważniony do składania oświadczeń woli w jej imieniu.

3. Zgromadzenie założycielskie, które podjęło uchwałę o założeniu związku pracodawców, uchwala statut i wybiera komitet założycielski w liczbie co najmniej 3 osób.

2. Jeżeli komitet założycielski nie złoży w terminie 30 dni od dnia założenia związku wniosku o rejestrację, uchwała o utworzeniu związku traci moc.

Art. 9. 1. Związek pracodawców podlega obowiązkowi rejestracji w Krajowym Rejestrze Sądowym. Wniosek jest odpłatny

Art. 10. Związek pracodawców nabywa osobowość prawną z dniem zarejestrowania.

Zakres przedmiotowy statutu organizacji pracodawców.

Art. 8. 1. Statut związku pracodawców powinien zawierać w szczególności:

1) nazwę związku, siedzibę oraz terytorialny zakres działania,

2) organy związku, zakres ich uprawnień, tryb ich wyboru i odwołania oraz okres kadencji,

3) podstawowe cele i zadania związku oraz sposoby i formy ich realizacji,

4) sposób nabywania i utraty członkostwa,

5) prawa i obowiązki członków,

6) sposób reprezentowania związku oraz osoby upoważnione do zaciągania zobowiązań majątkowych w imieniu związku,

7) zasady dokonywania zmian statutu, rozwiązywania związku i przeznaczenie jego majątku w razie likwidacji,

8) sposób uzyskiwania środków finansowych oraz ustanawiania składek członkowskich.

2. Związki, które zamierzają tworzyć terenowe jednostki organizacyjne, określają w statucie strukturę organizacyjną i zasady tworzenia tych jednostek.

Art. 11. 1. Związek pracodawców zawiadamia niezwłocznie sąd o zmianie statutu. Zmiana wchodzi w życie z upływem 14 dni od dnia zawiadomienia, jeżeli sąd nie zgłosił zastrzeżeń co do jej zgodności z prawem.

2. W razie zgłoszenia zastrzeżeń, o których mowa w ust. 1, sąd zawiadamia o nich związek pracodawców i wyznacza rozprawę dla ich rozpatrzenia w terminie 30 dni od dnia zawiadomienia przez związek o zmianie statutu.

6. Rejestracja organizacji pracodawców:

   1. organ rejestrujący,

   2. konsekwencje prawne rejestracji organizacji pracodawców,

   3. konsekwencje prawne niezłożenia wniosku o rejestrację organizacji pracodawców .

Rozdział 2. Tworzenie związków pracodawców

Art. 7. 1. Związek pracodawców powstaje z mocy uchwały o jego założeniu, podjętej na zgromadzeniu założycielskim przez co najmniej 10 pracodawców.

2. Decyzje dotyczące członkostwa pracodawcy będącego osobą prawną w organizacji pracodawców podejmuje organ upoważniony do składania oświadczeń woli w jej imieniu.

3. Zgromadzenie założycielskie, które podjęło uchwałę o założeniu związku pracodawców, uchwala statut i wybiera komitet założycielski w liczbie co najmniej 3 osób.

Art. 9. 1. Związek pracodawców podlega obowiązkowi rejestracji w Krajowym Rejestrze Sądowym.

2. Jeżeli komitet założycielski nie złoży w terminie 30 dni od dnia założenia związku wniosku o rejestrację, uchwała o utworzeniu związku traci moc.

Art. 10. Związek pracodawców nabywa osobowość prawną z dniem zarejestrowania.

Art. 12. 1. Sąd skreśla związek pracodawców z Krajowego Rejestru Sądowego, gdy:

1) wskazany w statucie organ podjął uchwałę o rozwiązaniu związku,

2) liczba członków związku utrzymuje się poniżej 10 pracodawców przez okres dłuższy niż 3 miesiące.

3) kiedy organizacja prowadzi działalność sprzeczną z ustawą

2. Okoliczności wskazane w ust. 1 sąd stwierdza z urzędu lub na wniosek związku pracodawców.

Art. 13. 1. Sprawy dotyczące rejestracji związku pracodawców są rozpatrywane w trybie przepisów Kodeksu postępowania cywilnego o postępowaniu nieprocesowym.

2. Sprawy, o których mowa w ust. 1, sąd rozpatruje w terminie 14 dni od dnia złożenia wniosku.

6. Funkcje organizacji pracodawców:

   1. ochronna,

przejawia się w ochronie praw pracodawców - w praktyce stanie na straży praw pracodawców

2. reprezentacyjna.

Organizacje są wyrazicielem interesów zrzeszonych pracodawców wobec zw. zaw., organów władzy, organów adm. rządowej i samorządowej

6. Kompetencje organizacji pracodawców:

   1. Pojęcie i kompetencje reprezentatywnej organizacji pracodawców,

   2. kompetencje organizacji pracodawców.

Uprawnienia organizacji pracodawców

SZCZEGÓLNE przysługujące reprezentatywnej organizacji pracodawców

Reprezentatywna to: zgodnie z ustawą o Trójstronnej Komisji o zasięgu ogólnokrajowym, zrzeszająca pracodawców zatrudniających co najmniej 300 tys. pracowników, działająca w podmiotach gospodarki narodowej których podstawowy rodzaj działalności jest określony w więcej niż połowie PKD. Stwierdza reprezentatywność Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych przy Sądzie Okręgowym w Warszawie. W Polsce obecnie ten przymiot posiada: Konfederacja Pracodawców Polskich, Polska Konfederacja Pracodawców Prywatnych, Związek Rzemiosła Polskiego.

• prawo opiniowania założeń i projektów aktów prawnych w zakresie praw i interesów związków pracodawców. Nie dotyczy to założeń projektu budżetu państwa oraz projektu ustawy budżetowej

• ma prawo opiniowania dokumentów konsultacyjnych Unii Europejskiej, w szczególności białych ksiąg, zielonych ksiąg i komunikatów, oraz projektów aktów prawnych Unii Europejskiej w zakresie objętym zadaniami związków pracodawców.

• ma prawo występowania z wnioskami o wydanie lub zmianę ustawy albo innego aktu prawnego w zakresie spraw objętych zadaniami organizacji pracodawców.

• na płaszczyźnie ogólnokrajowej prowadzą działalność opiniodawczą i doradczą poprzez zasiadanie przedstawicieli w Naczelnej Radzie Zatrudnienia, Radzie ZUS, Radzie FGŚP czy Komisji Trójstronnej

POWSZECHNE - wszystkim

• mają prawo uczestniczyć w prowadzeniu rokowań zbiorowych, prowadzeniu i zawieraniu ponadzakładowych układów zbiorowych

• prowadzić działalność gospodarczą

• tworzyć i przystępować do federacji i konfederacji

• prawo uchwalania swych statutów i regulaminów wewnętrznych, swobodnego wybierania swych przedstawicieli, powoływania zarządów oraz układania programów działania.

6. Odpowiedzialność za naruszenie przepisów ustawy o organizacjach pracodawców.

1. Sąd rejestrowy w razie stwierdzenia, że dany organ związku pracodawców pro-wadzi działalność sprzeczną z ustawą, wyznacza termin co najmniej 14 dni do dostosowania działalności tego organu do obowiązującego prawa. Postępowanie wszczyna się na wniosek właściwego prokuratora wojewódzkiego.

2. W razie bezskutecznego upływu terminu przewidzianego w ust. 1, sąd rejestrowy może:

1) orzec grzywnę indywidualnie nakładaną na członków danego organu związku,

2) wyznaczyć władzom związku termin przeprowadzenia nowych wyborów do organu związku wymienionego w ust. 1, pod rygorem zawieszenia działalności tego organu.

3. Jeżeli środki określone w ust. 2 okażą się bezskuteczne, sąd rejestrowy, na wniosek Ministra Sprawiedliwości, orzeka o skreśleniu związku pracodawców z Krajowego Rejestru Sądowego. Od tego orzeczenia przysługuje apelacja.

4. Do spraw, o których mowa w ust. 1-3, stosuje się odpowiednio art. 13.

5. Związek skreślony prawomocnym orzeczeniem z Krajowego Rejestru Sądowego jest obowiązany niezwłocznie zaprzestać swej działalności, a w terminie najpóźniej trzech miesięcy od uprawomocnienia się tego orzeczenia dokonać swojej likwidacji w sposób przewidziany w statucie.

Brak jest odpowiednika art. 35 ustawy o związkach zawodowych.