ZBIOROWE PRAWO PRACY

To zbiór norm regulujących ustrój zbiorowych podmiotów, których działalność związana jest ze sp.

Do zbiorowego prawa pracy zalicza się prawo:

• -związków zawodowych

• -organizacji pracodawców

• -sporów zbiorowych pracy

• -układów i porozumień zbiorowych pracy (partycypacja pracownicza)

• -udziału pracowników w zarządzaniu przedsiębiorstwem

• -dialog społeczny

Związki zawodowe

Zz pojawiły się w XVII/XVIIIw gdy powstało praco pracy. Trzy etapy:

a.zakaz zrzeszania się pracowników w zz, zakaz funkcjonowania, w niektórych krajach zz- przestępstwo

b.okres przyzwolenia na występowanie zz, uchylano przepisy prawno-karne

c.uznanie zz, dopuszczenie do współdziałanie z organami państw

Zz przyjmowały różne oblicza polityczno-społeczne. Wykształciły się nazwy odzwierciedlające ich ideologię:

Syndykalizm – we Francji zz radykalny, broni praw pracowników i reprezentuje ich poprzez akcje zbiorowe.

Tradeunionizm – w Anglii, mniej radykalny, rozdrobniony, partykularny, charakter rzemieślniczy, szukały porozumień.

Wolne zz – Niemcy, Austria, tworzyły kasty, ugrupowania pomocy dla pracowników, stosowanie strajków.

Chrześcijańskie zz – łagodność, apelujące do dobroci na rzecz pracowników, później nieco radykalizacji.

Marksistowskie zz – Rosja, zz typu socjalistycznego, współpracujące z systemem, podległe partii.

Dziś te różnice zacierają się i można mówić o różnicach poprzez wskazanie do jakiej organizacji międzynarodowej należą.

Są trzy światowe federacje zz:

1. Światowa Federacja ZZ – skupia radykalne zz

2. Międzynarodowa Konfederacja Wolnych ZZ – umiarkowane, powstałe w Niemczech, Austrii.

3. Konfederacja Chrześcijańskich ZZ – uznają już strajki, ale traktują je jako ostateczność.

Źródła prawa związkowego :

• w ujęciu międzynarodowym

1. Konstytucją zz jest konwencja MOP-u nr 87 z ’48 o wolności związkowej – Jest to pojęcie zbiorcze, całą materię zz można omówić posługując się pojęciem wolności.

2. Konwencja nr 98 z ‘49 o rokowaniach i ochronie praw zz – uzupełniająca

3. Konwencja 141 z ’75 dotycząca zrzeszania się rolników indywidualnych, mogą zrzeszać się na zasadach pracowników, jeśli nie zatrudniają na stałe sił najemnych.

4. Konwencja nr 151 z ’78 – dotyczy prawa zrzeszania się i warunków negocjacji w służbie publicznej. Funkcjonariusze mogą tworzyć zz, państwo może ograniczyć prawo zrzeszania się tylko poprzez ograniczenie zrzeszania się do jednego lub dwóch zz, możliwość wyłączenia prawa zrzeszania się na stanowiskach kierowniczych wyższych, do których należy tworzenie polityki,

można wyłączyć prawo zrzeszania się na stanowiskach, na których ma się dostęp do tajemnicy państwowej .

5. Pakt Praw z 1966r. – pracownicy bez względu na rodzaj zatrudnienia mogą tworzyć zz i do nich przystępować. Polska ratyfikowała w

• w ujęciu europejskim

1. Art.5 Europejskiej Karty Społecznej (RE) – prawo zrzeszania się obejmuje także funkcjonariuszy publicznych i pracodawców

2. Organy WE nie mogą tworzyć norm dotyczących zrzeszania się pracowników, uznano to za domenę państw członkowskich

• prawo polskie

1. ustawa o związkach zawodowych

2. ustawa o organizacjach pracodawców

Związek zawodowy to organizacja społeczna powołana przez pracowników dla obrony i reprezentowania ich praw i interesów.

Jest to organizacja dobrowolna. Początkowo działały na rzecz pracowników zrzeszonych w związku, obecnie zz są reprezentacją pracowników niezależnie od tego czy są czy nie są członkami zz.

Wolność związkowa

• w ujęciu indywidualnym

• w ujęciu obiektywnym

W indywidualnym oznacza prawo pracowników do wstępowania, występowania i pozostawania poza zz. Ten wybór pracownika nie może spowodować niekorzystnych dla niego skutków, pracodawca nie może uzależnić nabycia uprawnień przez pracownika od tego czy należy do zz.

Wyodrębnia się dalej :

1 wolność w znaczeniu pozytywnym – oznacza prawo przystąpienia do zz

2 wolność w znaczeniu negatywnym – prawo wystąpienia i pozostawania poza zz

W obiektywnym oznacza:

-prawo tworzenia zz

-prawo wstępowania w federacje, konfederacje

-prawo tworzenia międzynarodowych organizacji związkowych

-swobodę rozwijania, prowadzenia działalności związkowej.

Wyodrębnia się w tym aspekcie:

samorządność – mają prawo określić strukturę zz, władzę i sposób finansowania.

niezależność – niezależność od pracodawcy i od władzy administracyjnej.

Zanim uchwalono Pakty Praw z 1966r. pojawiło się pytanie czy prawo tworzenia zz mają pracownicy z różnych zakładów prac?

- Odpowiedź brzmiała, że mogą jeśli wykonują pokrewne zawody , są z tej samej branży

Na forum międzynarodowym sądem, organem, który ustala reguły i zasady jest Komitet Wolności Związków przy MOP.

Jaką liczbę pracowników może przewidywać prawo krajowe jako uprawnionych do tworzenia związku?

- KWZ uznał, że ograniczenia wprowadzane przez państwa nie ograniczają wolności jeśli liczba wymaganych pracowników mieści się w liczbie 50 osób. PL-10, Francja-20, w niektórych ponad 50. W PL propozycja podniesienia pułapu.

Kolejna kwestia odnosi się do pracowników na stanowiskach kierowniczych pełniący funkcje pracodawców.

-We Francji chciano pozbawić ich możliwości zrzeszania się. KWZ uznał za dopuszczalne ograniczenia, ale polegające na tym, że pozostawia się im wolność tworzenia zz w ich kategorii, Np. związki pracownicze, kadrowe. Urzędnicy- można pozbawić lub ograniczyć ich prawa do zz ale tylko jeśli biorą udział w tworzeniu polityki.

Czy można uzależnić powstanie ZZ od czynności formalnej, administracyjnej?

Wyodrębnia się różne sposoby decydowania czy dana organizacja jest zz:

- rejestracja zz - należąca do sądu lub organu adm., uzależnia powstanie zz od decyzji tego organu

- notyfikacja - obowiązek złożenia odpowiednich dokumentów, statutu ,deklaracji odpowiedniemu organowi adm.

- uznanie - może pochodzić od załogi (w drodze referendum ustalają, który zz ma reprezentować pracowników)

Najwięcej problemów budzi rejestracja – zawiera w sobie decyzję sądu lub organu adm. Komitet Niezależnych Ekspertów przy KWZ uznał, że rejestracja nie narusza zasady wolności zz jeśli organ, który rejestruje ogranicza się do badania aspektów formalnych. Organ ten nie może oceniać celowości tworzenia zz. Ma być obiektywnie niezależny od władzy adm. i ma być możliwość odwołania do organu wyższego.