EKSPLOZJA DEMOGRAFICZNA – gwałtowny przyrost liczby ludności.

MALTUZJANIZM – teoria głosząca istnienie stałej dysproporcji pomiędzy tempem wzrostu ludności a tempem wzrostu produkcji żywności.

ZDERZENIE CYWILIZACJI – teoria geopolityczna politologa S. Huntingtona, który twierdzi, że obecnie może dochodzić do poważnych konfliktów pomiędzy poszczególnymi cywilizacjami.

KONSERWATYZM – orientacja polityczna, która bazuje na hasłach obrony istniejącego porządku społeczno-gospodarczego oraz zachowania i umacniania tradycyjnych wartości.

LIBERALIZM – poglądy wywodzące się z końca XVIIIw, których głównym założeniem jest idea wolności człowieka jako jednostki i zagwarantowania każdemu możliwości swobodnego działania gospodarczego i społecznego bez ingerencji instytucji, w szczególności państwa.

SOCJALIZM – ideologia społ. Głosząca na gruncie krytyki ustroju kapitalistycznego postulat zniesienia prywatnej własności środków produkcji i zbudowania dzięki temu ustroju, w którym społeczna własność środków produkcji stanie się ekonomiczną podstawą likwidacji podziałów klasowych oraz wprowadzenia zasad równości i sprawiedliwości społecznej.

KOMUNIZM – ideologia i doktryna społeczna postulująca zniesienie prywatnej własności, społeczna własność środków produkcji, zbudowanie społeczeństwa bezklasowego i dyktaturę proletariatu.

FASZYZM – ideologia charakteryzująca się wysoce scentralizowaną władzą, likwidacją parlamentu i instytucji samorządowych, kultem wodza i krzewieniem uczuć nacjonalistycznych.

DEMOKRACJA – rodzaj rządów, w którym władza należy do ogółu obywateli danego państwa.

TOTALITARYZM – system organizacji państwa zmierzający do rozciągnięcia kontroli nad całością życia politycznego, społecznego, kulturowego.

ZASADA TRÓJPODZIAŁU WŁADZY – ustawodawcza (parlament), wykonawcza (głowa państwa), sądownicza (sądy i trybunały).

DYKTATURA – rządy jednostki lub grupy osób oparte na nieograniczonej władzy

PACYFIZM – ruch potępiający wszelkie wojny bez wnikania w ich przyczyny i cele.

MILITARYZM – doktryna polityczna propagująca rządy militarne i prowadzenie wojen zaborczych

EUROPEJSKI PLAN ODBUDOWY – Plan Marshalla – plan USA mający służyć odbudowie gospodarek krajów Europy zachodniej po II w. św.

NATO – organizacja polityczno – wojskowa powstała w 1949.Początkowo cel – obrona militarna przed atakiem ZSRR. Później element utrzymania równowagi między wschodem i zachodem. Po rozpadzie układu warszawskiego spełniał rolę stabilizacyjną podejmując działania zapobiegające rozprzestrzenieniu się konfliktów lokalnych.

WOJNA MATERIAŁOWA – wojna, która pochłonęła ogromne siły i środki.

WOJNA TOTALNA – wojna prowadzona wbrew wszelkim ograniczeniom prawnym i moralnym przy użyciu wszystkich sił ludzkich, materialnych i moralnych państwa w celu zniszczenia nie tylko sił zbrojnych przeciwnika, lecz także całego jego narodu

ZIMNA WOJNA – stan napięcia oraz rywalizacji ideologicznej i politycznej pomiędzy ZSRR i autorytarnymi państwami socjalistycznymi a demokratycznymi państwami kapitalistycznymi pod przywództwem USA.

ONZ – stawia sobie za cel zapewnienie pokoju i bezpieczeństwa międzynarodowego, rozwój współpracy między narodami oraz popierania przestrzegania praw człowieka. Powstała w 1945r.

OBWE – powstała w 1994r. Celem organizacji jest działanie we współpracy z ONZ na rzecz pokojowego rozwiązywania konfliktów.

EUROPEJSKI BANK ODBUDOWY I ROZWOJU(EBOR) – ma promować rozwój sektora prywatnego w państwach urzeczywistniających zasady demokracji wielopartyjnej, pluralizm, gospodarkę rynkową.

AUTARKIA – system albo polityka gospodarczej samowystarczalności państwa, zmierzająca do wyeliminowania konieczności importu i zdobycia niezależności ekonomicznej.

DAMPING – sprzedaż określonych produktów za granicę po cenach niższych niż koszt ich wytworzenia.

DEWALUACJA – urzędowe obniżenie wartości danej waluty w stosunku do innych walub lub złota, mające na celu poprawienie bilansu płatniczego przez zwiększenie opłacalności eksportu.

ETATYZM – polityka gospodarcza państwa w kapitalizmie, polegająca na zakładaniu przedsiębiorstw państwowych, tworzeniu udziałów państwa w przedsiębiorstwach prywatnych i regulowaniu gospodarki przy użyciu metod administracyjnych.

HIPERINFLACJA – nadmierna inflacja, przy której ceny gwałtownie osiągają wielkie wysokości a pieniądze przestają pełnić funkcję miernika wartości.

INDUSTRIALIZACJA – rozwój przemysłu w jakimś kraju, związany z powstawaniem wielkich zakładów przemysłowych (uprzemysłowienie).

INTERWENCJONIZM PAŃSTWOWY – polityka angażowania się państwa w życie gospodarcze przez decydowanie o cenach niektórych produktów, podatków, cłach.

KARTEL – porozumienie zawarte pomiędzy przedsiębiorstwami jednej gałęzi, które pozostając niezależne prowadzą wspólną politykę zmierzającą do usunięcia konkurencji i opanowania rynku.

KOLEKTYWIZACJA ROLNICTWA – przekształcanie drobnych gospodarstw rolnych w wielkie spółdzielnie bądź państwowe gospodarstwa rolne.

OLIGOPOL USTABILIZOWANY – ukształtowany przywódca cenowy i stabilna struktura.

OLIGOPOL NIEUSTABILIZOWANY – firmy walczą o zdobycie jak najkorzystniejszej pozycji na rynku.

PROJEKT MANHATAN – kryptonim tajnego projektu budowy bomby atomowej, realizowanego na zlecenie rządu USA.

STAGFLACJA – inflacja połączona ze stagnacją gospodarczą.

SYNDYKAT – zrzeszenie gospodarcze mające na celu dokonywanie operacji handlowych, bankowych lub pieniężnych, wymagających nakładów, które przekraczają możliwość poszczególnych przedsiębiorstw.

URBANIZACJA – wzrost liczby ośrodków miejskich na jakimś obszarze.

GOSPODARKA NAKAZOWO – ROZDZIELCZA – typ gospodarki, w której wszystkie decyzje dotyczące produkcji i konsumpcji są podejmowane przez państwo. Państwowe instytucje planistyczne decydują o tym, co, jak i dla kogo się produkuje, a następnie rozdziela. Szczegółowe nakazy są kierowane do przedsiębiorstw, pracowników, a nawet gospodarstw domowych.

GOSPODARKA OPARTA NA WIEDZY – gospodarka oparta wprost na tworzeniu, traktowanym jako produkcja, oraz dalszym przekazywaniu, czyli dystrybucji oraz praktycznym wykorzystaniu wiedzy i informacji. Wiedza jest określonym produktem, który napędza rozwój.

MOBILNOŚĆ SPOŁECZNA – przemieszczanie się jednostek społecznych lub kategorii społecznych w strukturach społecznych.

EMANCYPACJA KOBIET – równouprawnienie

TERRORYZM – użycie siły lub przemocy przeciwko osobom lub własności z pogwałceniem prawa, mające na celu zastraszenie i wymuszenie na danej grupie ludności lub państwie ustępstw w drodze do realizacji określonych idei.

IRLANDZKA ARMIA REPUBLIKAŃSKA (IRA) – organizacja zbrojna walcząca początkowo o niepodległość Irlandii, a od 1921r o przyłączenie Irlandii Północnej do Republiki Irlandii.

ETA – organizacja terrorystyczna walcząca o niezależność Baskonii, działa głównie w Hiszpanii.

ŚWIETLISTY SZLAK – maoistowska organizacja terrorystyczna w Peru.

TUPAC AMAR - ostatni 19 król i przywódca Inków, uwięziony i ścięty przez Hiszpanów

CZEROWNE BRYGADY – włoskie ugrupowanie terrorystyczne utworzone w 1970r, w związku z brakiem (wg ruchu) skuteczności działania mniej radykalnych organizacji.

FARC – najstarsza, największa kolumbijska grupa partyzancka utworzona w 1964r.

HAMAS – radykalna islanska organizacja

AL. KAIDA – sannicka organizacja posługująca się metodami terrorystycznymi stworzona w 1988r.

AUTORYTARYZM – system rządów bezpartyjnych opartych na autorytecie charyzmatycznego przywódcy.

„JUMBO JET” – przydomek pierwszego w eksploatacji wielko pojemnego samolotu pasażerskiego Boeing 747 z 1969r

OKRĄGŁY STÓŁ – rozmowy prowadzone w 1989 przez przedstawicieli władz PRL, opozycji solidarnościowej i kościoła, w wyniku których rozpoczęła się transformacja ustrojowa PRL.

WIELKA TRÓJKA – przywódcy światowych mocarstw alianckich (bez Francji) spotykający się w czasach II w. św. Na 3 konferencjach – teherańskiej, jałtańskiej i poczdamskiej.

GLOBALIZACJA – ogół procesów prowadzących do coraz większej współzależności i integracji państw, społeczeństw, gospodarek i kultur.

KLUB RZYMSKI – międzynarodowa organizacja założona w 1968r., zrzeszająca naukowców, polityków i biznesmenów, zajmująca się badaniem i publikowaniem globalnych problemów świata.

KULTURA WYSOKA –elitarna, innowacyjna, awangardowa, wymagająca osobistego uczestnictwa, doskonała w formie i treści – odbierana relatywnie i w zależności od odbiorcy.

KULTURA POPULARNA – kultura ludu, dla ludzi i przez lud praktykowana, odtwórcza, prosta i łatwa w odbiorze.

KULTURA MASOWA – kultura popularna, rozprzestrzeniana i konsumowana przy pomocy technicznych środków masowego komunikowania się, jednolita, taśmowy wytwór przemysłu kulturowego. Potrzebuje masowego odbiorcy dysponującego wolnym czasem, środków masowego komunikowania, standaryzacji form przekazu i gustów.

EPOKA TYPOGRAFICZNA – druk, odbiór kultury zależy od rozumienia słów, skłaniała do myślenia.

EPOKA OBRAZKOWA – odbiór kultury zależy od rozpoznawania obrazów, odtwórcza, odpręża nas.

OBSZARY ODDZIAŁYWANIA KULTURY MASOWEJ – polityka (informacja i propaganda), gospodarka, kultura (wypełnianie wolnego czasu)

MACDONALIZACJA KULTURY – amerykanizacja kultury, upowszechnianie kultury amerykańskiej.