SEFIROT

Sefira - jedna z emanacji Boskiego Światła. Emanacja jest początkiem rozwijających się dalej wielkości bytów. Przeciwieństwem do emanacji jest afirmacja prowadząca do zespolenia z Jednością. W filozofii arabskiej z prabytu emanuje świetlista materia, z której wyłania się duch wszechświata. Źródło duszy wszechświata daje początek niższym duszom (wegetatywnym, zwierzęcym i myślącym) Afirmacja jest zapewnieniem, deklaracją, że dane twierdzenie jest prawdziwe. W ezoteryce jest techniką autosugestii, której celem jest wpłynięcie na przyszłe wydarzenie. Sefiry tworzyły pełny zbiór, z których Bóg stworzył świat. Pierwsze wzmianki o sefirach pojawiły się w księdze stworzenia - Sefir Jecira - starożytny żydowski trakt dotyczący stworzenia świata. Bardziej uproszczony niż biblijny, składa się z sześciu rozdziałów, odpowiadającym prawdopodobnie sześciu dniom stworzenia. Zawiera wiarę istnienia w jednego Boga. Wyklucza istnienie jakichkolwiek istot Boskich. 10 sefir w Drzewie Życia: 1. Kefer - Korona 2. Chochma - Mądrość 3. Bina - Zrozumienie 4. Chesad - Łaska 5. Gewura - Srogość 6. Tiferet - Piękno 7. Necach - Zwycięstwo 8. Hod - Chwała 9. Jesod - Fundament 10. Melchut - Królestwo Drzewo Życia posiada trzy równolegle kolumny: - prawą - męską - lewą - żeńską - środkową, która jest ścieżką równowagi i harmonii. Drzewo Życia jest mistycznym organizmem, które odpowiada całości bytu. Kolejne sefiry przejmują światło wyżej Boskiej emanacji i przesyłają je niżej za pomocą 22 ścieżek spinających całe drzewo. Najniższa z nich odbija blask i przesyła go na górą. Czasami pojawia się 11 sefira Daat - Wiedza - jest niezależną emanacją między Chochną i Biną. Oznacza wiedzę tajemną - gnozę a jednocześnie jest zewnętrznym wymiarem sefiry Keter. Gnoza jest formą świadomości religijnej, systemem sprzeciwu, wyjście poza granicę uznawanego porządku. Gnoza to wiedza przynosząca zbawienie, które jest uwolnieniem się od niekorzystnego stanu lub okoliczności. W religii chrześcijańskiej jest aktem wybawienia ludzi przez Boga, np: wyzwolenie Izraelitów z niewoli egipskiej. Jest zarówno wybawieniem duchowym jak i fizycznym. Zbawicielem żydów był Mojżesz, chrześcijan - Jezus Chrystus, umarł na krzyżu za wszystkich bez wyjątku ludzi. Wykupił ludzi od grzechu. Ale przyjęcie zbawienia jest wolną wolą człowieka jak również zależy od Łaski. Jezus Chrystus nie jest zbawicielem tylko człowieka tylko całej natury. Numerologicznie Drzewo Życia istnieje pomiędzy 10 sefirami i biegnie do 22 kanałów, które łączą ich.  Numer 22 jest numerem 22 liter hebrajskiego alfabetu.  Każdy z kanałów jest oznaczony literką alfabetu. 11 sefira zwana Daat znaczy też Abyss (otchłań), bardzo głęboki pas największej ciemności, do którego nigdy nie dochodzi światło. Abyss jest uniwersalnym elementem Neptuna, który jest ważnym elementem w Drzewie Życia. Daat jest punktem największych dyskusji. Numer 22 1. 22 literki hebrajskiego alfabetu 2. 22 rozdziały w Objawieniu Św. Jana w Bibli 3. 22 ścieżki sefirów 4. 22 - Spirytualny Mistrz - Budowniczy na materialnym planie. Przybywa na świat jako woluntariusz. Posiada boskie wibracje i 4 x wzmocnioną energię, która daje mu dużą odpowiedzialność. Wnosi organizacje, harmonie i ciężko pracuje. Energia Boska podróżuje po Drzewie Życia od niewysłowionej boskości do manifestacji  i prezentowaniu się w odmiennej spirytualnej rzeczywistości. Im zaistnieje niżej tym bardziej gęsta, zmniejsza własne wibracje i traci czystość aż w końcu manifestuje się na fizycznym planie. Drzewo Życia znane jest też jako Adam Kadmon, Bóg - człowiek. " ... I rzekł Pan Bóg: oto człowiek stał się taki jak my: zna dobro i zło. Byleby tylko nie wyciągnął teraz ręki swej i nie zerwał owocu także z drzewa życia i nie zjadł a potem żył na wieki ..." (Genesis 3:22) 12 zmysłów człowieka - 7 czakr - kościołów + 5 zmysłów = 12 W człowieku odpowiednikiem Drzewa Życia jest kręgosłup. 12 zmysłów to również 12 owoców na Drzewie Życia. Kiedy człowiek zje owoc z Drzewa Życia gdy powróci do nieba w tej samej chwili wraca na ziemię. " .. I dał Pan Bóg człowiekowi taki rozkaz, z każdego drzewa tego ogrodu możesz jeść. Ale z drzewa poznania dobra i zła nie wolno ci jeść, bo gdy tylko zjesz z niego na pewno umrzesz ..." (Genesis 2:16-17) Drzewo Życia pozwala nam zrozumieć naturę Boga i formy życia rozwijające się w drodze ewolucji. " ... I sprawił Pan Bóg, że wyrosło z ziemi drzewo życia przyjemne do oglądania i dobre do jedzenia oraz drzewo życia w środku ogrodu i drzewo poznania dobra i zła ..." (Genesis 2:9)

10 SEFIR W DRZEWIE ŻYCIA

1. KETER - korona, sefira pierwsza i najważniejsza. Jest źródłem całego światła przepływającego do niższych sefir. Po przepłynięciu przez wszystkie 10 wraca z powrotem do góry. Koresponduje z wibracją numeru 620. Nr 620 620 filarów światła, suma wszystkich poleceń Boga wydanych Izraelowi znalezionych w Torah. Wspaniałe zmysły, samodyscyplina, odpowiedzialność, umie dać i umie wziąć, rewolucja, organizacja. 2. CHOCHMA - mądrość, myśl Boga, męska zasada, jak wszędzie tam, gdzie znajduje się ruch. Jest drugim z 10-ciu sefirów i pierwszą potęgą intelektualnej świadomości w procesie stworzenia. Adam Kadmon pierwszy człowiek, który utracił cechy łączące go z Bogiem, nieśmiertelność, wspaniałość i mądrość. Według żydowskiej Kabały jego pierwszą żoną była Lilith, którą całkowicie pomija Biblia. Chochma jest pierwszym źródłem twórczego procesu, pierwsze słowa z Torah o stworzeniu Nieba i Ziemi. Jest prawą kolumną sefirów i koresponduje z prawą półkulą mózgu. Hokman, według tradycji żydowskiej znaczy - mądry człowiek, rabbi. Nr 10 Sprawiedliwość we wszystkim i dla wszystkich, nowy początek dający możliwość, przyjęcie działania. Energia jedynki wzmocniona 10 razy. 10 jest silną energią dla umysłu pracującego z mądrością poprzez wcześniejsze doświadczenia, poprzez umysł łączący się z Najwyższym Źródłem. Jest symbolem światła, miłości i numerem kosmosu. Symbolizuje energię Ozyrysa. 3. BINA - zrozumienie, zasada żeńska. jest 3-cią z 10-ciu sefir. Znajduje się po stronie przeciwnej niż Chochma. Ułożona po lewej stronie kolumny koresponduje z lewą półkulą mózgu. Określana jest też jako Imma lla'ah (Najwyższa Matka) Nr 50 Wszystko - całość. Z tego miejsca idą kanały we wszystkie strony stworzenia. Wibracja dająca wolność, wnosi nowe zmiany i silną wibrację witalną. Wyzwala się poza granice, wnosi doświadczenia i rzuca wyzwania. Według mitologii sumeryjskiej Bóg Enki był symbolizowany nr 50. Według Kabały człowiek posiada 50 furtek zrozumienia - sefir. Pierwszą wzmianką w Biblii jest 50 pytań Hioba zadanych Bogu (furtki zrozumienia). " ... bo ucho odróżnia słowo, a podniebienie smakuje pokarmy. Szukajmy, co dla nas jest słuszne wspólnie rozważmy, co dobre. " ( Hi 34, 3-4) Jedną z potężniejszych furtek zrozumienia jest zdolność posiadania prawdy "... Słuchaj Izraelu, Pan jest naszym Bogiem  - Pan jedyny ... " (Pwt 6, 4) Chochma i Bina są najważniejszymi związkami - Ojciec - Matka, prawa i lewa półkula mózgu,aby zaistnieć jako człowiek. Nie mogą istnieć oddzielnie. Unia bardzo potrzebna, aby zamanifestować się na Ziemi. Początek istnienia z łona matki z siedmioma właściwościami serca - odnośnik do 7- dmiu dni stworzenia. Związek Chochma i Bina numerologicznie wynosi: 140 (73 + 67) - jest to umysł Ojciec - Matka. Nr 73 Mistyczna moc, lider, sprawiedliwość, praktyczność w świecie fizycznym, nr dający wolność, spirytualne zrozumienie. 73 tony (mężczyzna 31 i kobieta 42). Nr 37 Hevel (vapor, Abel - syn Adama i Ewy). Nr 67 Ukryte prawdy, dwie przeciwne energie w jednym człowieku. Musi zostać wybalansowana i zaistnieć w harmonii, aby odnaleźć ukryte prawdy. Transformacja (6 + 7 = 13/4), zmiana starych form życia na nowe, posiada w sobie spirytualne talenty, pomaga zrozumieć wewnętrzny duchowy świat. Nr 140 Wzrost, potęga, wolność i zmiany, bardzo silne witalne źródło, wysokie inspiracje, niszczy stare i odbudowuje nowe, potrafi obejść nieharmonijne energie. Ta wibracja daje możliwość połączenia z najwyższym Źródłem Boskim. 4. CHESAD - miłosierdzie Znaczy sprawiedliwość i pokój, energia twórcza należąca do prawej półkuli. Odpowiedzialna za tworzenie form jakie przyjmuje energia. Razem z przeciwną żeńską Gewurą tworzy otchłań dzielącą świat kreacji od świata duchowego. Koresponduje z prawym ramieniem. Strażnikiem tej sfery jest Archanioł Zadkiel trzymający Fioletowy Płomień. Archanioł Zadkiel - Sprawiedliwość Boga, Archanioł wolności i miłosierdzia, patron wszystkich, którzy wybaczają. Był tym aniołem, który zatrzymał Abrahama, który poświęcając jedynego syna chciał go zabić w ofierze dla Boga. Nr 777 powrót do wszystkich świadomości, Nr Boga (700 + 70 + 7) Ojciec + Syn + Duch Święty 777 - krzyż, dobra praca, gratulacje, bardzo pozytywny numer, oczekuj na więcej darów. 5. GEWURA - srogość. piąty sefir Drzewa Życia, świadomość zmian i różnic, należy do żeńskiej kolumny. Jest odpowiednikiem niższych form jakie może przyjmować energia. Są 2 sefiry tworzące otchłań dzielącą świat kreacji (Briah) od świata duchowego (Aeiluth). Tego poziomu pilnuje Archaniol Kamael. Gewura znana też jest jako moc i sprawiedliwość. Strażnikiem jej wszystkich świętych form jest Archanioł Gabriel. Koresponduje z lewym ramieniem i numerem 216 (3x72). Chesad - miłosierdzie i 72 ukryte Imiona Boga wyrażone miłością (chesad) w jego tworzeniu. Każde z tych imion wyraża inną formę miłości. Komplet każdego słowa buduje potężny filar nowego stworzenia. Dwie ręce działają razem, są aktem wszystkich form rzeczywistości. Nr 72 Uniwersalna miłość, ceremonia i rytuał, spirytualna perfekcja, balans i piękno. Bardzo wysoka energia posiadająca wibrację 9, silna i niezależna. 72 jest wielkim kluczem w uniwersum podnoszącym ludzką świadomość. Używa spirytualnych darów, pracuje dla ludzi. Nr 216 Wielka moc duchowa, inteligencja, numer cudu - ciało, krew, kości. Spirala geometryczna. 6. FIFERAT - piękno. Znajduje się w centrum Drzewa Życia. Należy do świata kreacji. Reprezentuje samoświadomość i równowagę między Gewurą i Chesed. Jej strażnikiem jest Archanioł Rafael, trzymający silne uzdrawiające promienie. Fiferat spokrewniony z Boską Miłością, zdrowiem i balansem, jest też utożsamiany z Jezusem Chrystusem - Synem Boga. Keter - Ojciec Fiferat - Syn Boży Yesod - Duch Święty. Jest ilustracją procesu nauk Jezusa Chrystusa z księgi Jana: "...Nikt nie przychodzi do Ojca inaczej jak tylko przeze Mnie ... " Znaczy - świadomość umysłu - balans. Jest też spokrewniony z Ozyrysem, piękno, poświęcenie, pomoc. Nr 1081 108+1 = 109/19/1 Przeznaczenie, Bóg w akcji, pionier, nowy początek, książę niebios. 7. NECACH - zwycięstwo, filar cierpliwości w drodze pasji. Odnosi się do prawej nogi i stopy. Assijah jest formą przeciwną do Necach, reprezentuje czystą świadomość czystej energii. Za tą sferę jest odpowiedzialny Archanioł Haniel Nr 148 14 + 8 = 22/4 Spirytualny mistrz Budowniczy. Rozwój, moc, odpowiedzialność. Bardzo silna energia twórcza. 8. HOD - chwała. Sefira żeńska, reprezentująca świadomość form, odpowiedzialna za tworzenie świadomości uporządkowanych obrazów świata materialnego. Odnosi się do lewej nogi i stopy a dwa biodra dają balans. Opiekunem Hod jest Archanioł Michał, zwycięstwo, obejście wszystkich barier. Nr 15 wie, rozumie, prawda, pomoc, wewnętrzna wiedza. 9. JESOD - fundament. Jest sefirą pomiędzy Hod i Necach i ponad Melchut. Łączona z organami seksualnymi. Tam wszystkie sefiry łączą się z ziemią Odgrywa rolę zbierającą i łączącą różne i przeciwstawne sobie sefiry: Hod i Necach, jak również Fiferat ponad nią, zapisując i przesyłając ją światu. Zwana jest "silnikiem tworzenia", powiązana z Drzewem Życia. Jest tym aspektem, który przychodzi na ziemię i uświęca ją, dlatego zajmuje centralną kolumnę tak jak Keter (Bóg Ojciec) i Fiferat (Syn Boży). Tradycyjny element skrzyżowania świadomości i materii. Nr 80 Samodyscyplina, odpowiedzialność, siła, regeneracja. 10. MELKUTH - królestwo Ostatnia sefira oznaczająca Boga w świecie materialnym (Szechina). Szechin jest pojęciem żydowskim określającym widoczną obecność Boga w świątyni lub innym Boskim przybytku (tabernakulum), słup obłoku podczas wychodzenia żydów z Egiptu dające im ukrycie. Strażnikiem jest Archanioł Sandelfion, anioł modlitwy, często utożsamiany z prorokiem Eliaszem. Nr 496 496/55/10/1 Mistrz Życiowych Energii, organizator, pionier, niezależny. 11. DA'AT - wiedza uchodzi za 11 sefirę w Drzewie Życia. jest w tym samym poziomie co Boskie Światło. Ale Da'at jest utożsamiane z Legionem (demonami) przed ich upadkiem Po upadku stały się przeciwną energią do Światła Boskiego. Boskie Światło jest zawsze błyszczące, ale nie każdy człowiek może je ujrzeć. Da'at jest trzecią i ostatnią świadomością mocy i inteligencji twórczej. Według mistyków odnosi się do duszy i potęgi pamięci i koncentracji. Odnosi się również do najwyższej wiedzy. I dwie potęgi inteligencji ukryte w Chochan i Bina, które odnoszą się do niskiej i zewnętrznej wiedzy, łączącej inteligencję przez emocje. a. Da'at elyon - najwyższa wiedza b. Da'at hanielam - ukryta wiedza c. Da'at tachton - najniższa wiedza d. Da'at hamitpashet - zewnętrzna wiedza. " ... I dzięki rozsądkowi napełnia się spichlerz wszelkimi cennymi i upragnionymi darami. Człowiek mądry więcej potrafi niż mocny a mąż światły więcej niż silny... " (Przyp. Salomona 24, 4-5). Numerem do poziomów Da'at jest 6, otwiera 6 komnat serca i napełnia je życiową energią. Nr da'at 79 79 X 6= 474 Nr 79/16/7 - spirytualna perfekcja, harmonia, otwarcie ukrytych prawd i źródeł wiedzy. Nr 474 wie wszystko i rozumie wszystko, rozumie balans między wolnością i odpowiedzialnością, poprzez prawdę dokonuje zmian. Nr 6 Prawda, głęboka wewnętrzna wiedza, odpowiedzialność. Chochan - mądrość Bin - zrozumienie Da'at - wiedza.

Kilka podstawowych pojęć kabały i mistycyzmu żydowskiego

Adam Kadmon (hebr. praczłowiek) — pierwsza emanacyjna forma objawiającego się Boga. Byt zbudowany ze światła i światło promieniujący. Wg –> kabały luriańskiej istota, której przypadła szczególnie dramatyczna rola pośrednika między Bogiem samym, a pustą przestrzenią stworzoną przez Boga dla świata, pośrednika między pustynią boskiej nieobecności, a boską myślą o kreacji. W momencie stworzenia napięcie między esencją –> En sof, a przestrzenią powstałą w akcie –> cimcum, spowodowało wewnątrz A.K. katastrofę kosmiczną rozbicia naczyń. Kosmiczny człowiek staje się miejscem dramatu, doświadcza go samym sobą. I w nim także rodzi się światło naprawy świata.  
Człowiek w dzisiejszej swej postaci jest dalekim echem tamtej świetlistej istoty. Dziedziczy tragizm jej natury lecz i spoczywającą na niej misję. Niedoskonały, lecz obdarzony największym z możliwych darów, darem możliwości naprawy swej natury i natury świata, staje się współpracownikiem Boga w dziele naprawy świata. […]

Aniołowie (grec. angelos, hebr. malach — posłańcy) — posłańcy Boga lub rzecznicy spraw ludzkich, zanoszący modlitwy przed Jego oblicze. Teofania dokonująca się za ich pomocą, nie jest obarczona tremendum bezpośredniego kontaktu z Absolutem — nie ma charakteru kategorycznego imperatywu lecz stanowi rodzaj boskiej propozycji. A. stają się więc znakiem codziennej, dobroczynnej obecności Boga w życiu człowieka. W Biblii pojawiają się najczęściej w postaci ludzkiej. W lit. –> he(j)chalotów a. są strażnikami przejść między kolejnymi niebiosami, które mistyk musi w swej drodze do Boga pokonać. Odpowiednie formuły przejęte od aniołów strażników, czynią mistyka istotą prawie anielską. –> Henoch np. w swej drodze do nieba, staje się jednym z najwyższych aniołów — –> Metatronem. Według –> kabały a. zamieszkują drugi w hierarchii świat beria — kreacji (zob. cztery światy). Pełnią bardzo wyspecjalizowane role w świecie przyrody np. Ruchiel — anioł wiatru, Szalgiel — anioł śniegu, czy Matariel — anioł deszczu. Wg tradycji żyd. istnieje 70 aniołów opiekunów poszczególnych narodów świata. –> Michael jest rzecznikiem i patronem Izraela.

Belial — demon. Jego imię wywodzi się od rdzenia blj, oznaczającego zaprzeczenie. W Biblii pojawia się jako bezosobowe określenie przeciwieństwa ładu moralnego i rel. W międzytestamentalnej literaturze apokaliptycznej występuje imię własne B., oznaczające anioła ciemności, szatana, ducha przewrotności i sprawcy grzechu. Pod imieniem Bilet pojawia się w niem. literaturze demonologicznej, związanej z kręgiem legendy o doktorze Fauście. Ukazuje się na białym koniu, w orszaku grających na trąbach kotów. W świecie łacińskim znany też pod imieniem nihil. […]

Bina (hebr. inteligencja) — trzecia –> sefira; ma naturę żeńską; patronuje lewej, żeńskiej kolumnie sefirotycznego drzewa życia. Ostatnia z trzech sefir ukrytych, stanowiących domenę absolutnej boskości, poniżej niej rozpoczyna się siedem sefir budowy. B. stanowi archetyp wielości; łono świata stworzonego. Jej liczbą jest 50 — numeryczna wartość słowa kol — wszystko, całość, świat. Jej literą zaś he. W procesie kreacji, poprzez ruch w trzech kierunkach, zalążkowy punkt staje się w niej pałacem, konstytuując trójwymiarową przestrzeń. Zasiane ziarno staje się kiełkiem. Tajemne pokrewieństwo wiąże ją z najniższą sefirą malchut. Związki tych dwu sefir ujawniają w strukturze świata rolę pierwiastka żeńskiego. B. nazywa się ogniem zstępującym, gdy malchut — ogniem wstępującym. W świętym tetragramatonie JHWH (jud, he, waw, he) jest tożsama z pierwszym he, podczas gdy he drugie, oznacza sefirę malchut. Reprezentuje najwyższy punkt struktury sefirotycznej, do którego drogą modlitw i kontemplacji, za pomocą swej najwyższej duszy neszema, człowiek może dotrzeć.

Chesed (hebr. miłość) — czwarta –> sefira. Druga w prawej, męskiej kolumnie sefirotycznego Drzewa Życia. Zasada partycypacji bytów w jedności; siła przyciągająca; eros kosmiczny. Jest wyrazem boskiej miłości i łaski. Imię Boga z nią związane to El. Wraz z biegunową względem niej sefirą –> din, współtworzy pole napięcia między wielością, a jednością wyznaczając przestrzeń dla wszystkiego, co może zaistnieć. Być, znaczy bowiem: odnaleźć równowagę w polu tych kosmicznych biegunów. Ta potężna siła przyciągania i ujednolicania, bez równoważącej jej zasady din, spowodowałaby powrót świata do jedności, która dla nas, widzących wszystko z perspektywy stworzenia, byłaby absolutnym milczeniem i nicością. Tu, w świecie stworzonym, jedność musi bowiem pozostać tęsknotą, pamięcią o tym, co było na początku i — co być może w pełniejszej formie — ziści się na końcu. Mimo, iż istnienie tak silnie związane jest z równowagą porządków –> din i –> chesed, wielu kabalistów podkreśla wyższość i elementarność zasady chesed. Józef Gikatilla widzi jej początek już w –> keter, a istotny przejaw także w –> jesod.

Chochma (hebr. mądrość) — druga sefira. Zawiera w sobie zasadę istnienia; patronuje jedności świata. Jej literą jest jud, najmniejsza litera alfabetu, uosabiająca geometryczny punkt. Jej liczbą 10, liczba odpowiadająca tej literze — synonim całości. Wraz z –> biną, tworzy podstawowy układ biegunów: męskie — żeńskie. C. — mądrość — synonim męskiego pierwiastka kosmicznego, pozostaje zawsze złączona z biną — inteligencją — istotą żeńskości. Związane z nią imię Boga Jach (JH — pierwsza dwuliterowa część tetragrammatonu JHWH), wskazuje na nierozłączność tego związku (H — jest literą sefiry bina). Gdziekolwiek pojawi się dwójnia, pierwszy krok od jedności ku wielości, zawsze obciążony cieniem groźby dualizmu dobra i zła, łagodzona będzie ogromnym, sakralnym autorytetem tej biegunowej pary.

Cimcum (hebr. skurczenie się, wycofanie) — termin używany w kabale na oznaczenie aktu poprzedzającego stworzenie świata, polegającego na wycofaniu się Boga z siebie samego, ze swojej pełni i doskonałości, aby uczynić „miejsce” dla świata. Wyobrażenie Boga samoograniczającego się, ponoszącego dla swego stworzenia ofiarę, buduje podstawy teologii partnerstwa Boga i człowieka. Przygotowuje udział człowieka w dziele naprawy świata (zob. tikkun). Pojęcie cimcum pełni zasadniczą rolę w –> kabale luriańskiej, zwłaszcza w jej wersji spisanej przez Josefa ibn Tabula. Cimcum jest ograniczeniem także w znaczeniu nałożenia więzów zasad i praw na świat nieograniczonych możliwości. Powoduje uaktywnienie się porządku din — surowego prawa (zob. sefiry), redukując bogactwo czystej potencjalności do aktu konkretnej realizacji. Akt c. konieczny dla zaistnienia świata, pozostaje jednak negatywnością. Stanowi wygnanie Boga i ten jego aspekt powtórzy się w różnych planach kreacji, spowoduje wygnanie –> Szechiny, rozproszenie narodu wybranego, pojawienie się na świecie cierpienia i bólu.

Cztery Światy — podział hierarchii objawienia, stosowany przez niektórych kabalistów. 1. Olam ha-acilut (hebr. świat emanacji) — najbliższy Boga świat Jego imion, odpowiadający poziomowi sefiry –> keter. 2. Olam ha-berija (hebr. świat tworzenia) — świat aniołów, odpowiadający sefirom –> chochma i –> bina. 3. Olam ha-jecira (hebr. świat formowania) — świat archetypów świata widzialnego, odpowiadający sześciu –> sefirom budowy. 4. Olam ha-asija (hebr. świat działania) — świat fizyczny, przyporządkowany sefirze malchut. W niektórych wersjach tej doktryny każdy z czterech światów składa się z pełnej liczby dziesięciu własnych sefir. Taki układ zwraca uwagę na szczególne wybrzmiewanie cech odpowiednich sefir w odpowiednich światach np. sefira najwyższa keter jest najbardziej sobą w najwyższym świecie acilut, sefira malchut w świecie najniższym asija. Niektórzy kabaliści wyróżniali pięć światów. W sabataizmie i frankizmie podstawową rolę odgrywał podział na dwa światy — wyższy i niższy.

Daat (hebr. wiedza) — jedenasta –> sefira. Stanowi dostępny aspekt najbardziej nieuchwytnej z sefir korony — keter, jej skierowany ku stworzeniu wyraz. Wyraża równowagę między –> chochmą, a –> biną. Oznacza wiedzę w znaczeniu gnozy, wtajemniczenia. Jest wyrazem zdolności systemu do transgresji, przekraczania wytyczonych granic (jedenasta — a jednocześnie należąca do dziesięciu).

Dewekut (hebr. przyleganie) — stan bliskości duszy z Bogiem. Głównym celem modlitwy, wymówionego błogosławieństwa i wszelkich działań mist., jest powrót duszy do boskości, do miejsca skąd pochodzi, które stale na nią czeka. Wg kabalistów do stanu d. prowadzi wiele dróg, m.in. stała świadomość obecności Boga i świadomość Jego nieustającej miłości, sztuka poddania się woli boskiej lub zharmonizowanie i uzgodnienie woli ludzkiej z boską. Każde działanie, prowadzące do owego stanu ma jednocześnie charakter kosmicznej celebracji jedności. Przywraca połączenia między sefirami. Powoduje ich połączenie z Bogiem. Odnawia i oczyszcza związek Boga z Jego Imieniem. Umożliwia powrót każdego bytu z wygnania do jemu przeznaczonej Ziemi Obiecanej.

Din (hebr. prawo) — piąta –> sefira; druga w żeńskiej, lewej kolumnie sefirotycznego drzewa życia. Reprezentuje boską surowość, karcącą moc sprawiedliwego sądu. W stosunku człowieka do Boga jest wyrazem bojaźni bożej. Stanowi zasadę ujednostkowienia rzeczy. Boskie imię z nią związane to Elohim — aspekt wielości i surowości Boga. D. wraz z sefirą –> chesed, tworzy układ biegunowy, realizujący napięcie między jednością, a wielością. Osiągnięcie równowagi w polu tych sił, oznacza prawdziwe i pełne istnienie. Reprezentuje w bycie wszystkie te cechy, które sprawiają, że rzeczy chcą być i pozostać takimi, jakimi są. Stanowi zasadę konstrukcji, zastygnięcia w sobie, tendencję ograniczenia, poszukiwania odpowiedzi na wszelkie pytania wewnątrz własnej struktury, co jest niezbędne dla dokonania procesu indywiduacji. Cechy, te w nadmiarze prowadzą jednak do niszczącej izolacji i samowystarczalności, a w konsekwencji do pojawienia się na świecie zła (–> sitra achra). W świecie aniołów (–> cztery światy) przebywa w tej sefirze –> Samael, najbardziej samotny spośród tych, którzy upadli. W planie etycznym sefira d. oznacza zasadę surowej sprawiedliwości. Bóg jako sprawiedliwy sędzia świata, zasiada na tronie odpowiadającym tej właśnie zasadzie, lecz kiedy ciężar grzechów świata wydaje się zbyt wielki, przesiada się na tron łaski (–> chesed). […]

Egzorcyzmy (gr. eks-horkidzo) — wypędzanie złych duchów; uwalnianie ciała człowieka od obcej duszy, która nim zawładnęła (–> dybuk). Kabalistyczna literatura czasów postluriańskich (zob. Luria), przynosi liczne opisy egzorcyzmowania dybuka. Moc wygnania niepożądanego ducha mieli posiadać „władcy imienia” (baal szem) i wielce pobożni (chasidim). Egzorcysta powinien nie tylko uwolnić ciało nawiedzonego, lecz także nieść pomoc wcielonej w nie duszy przez umożliwienie jej wejścia w normalny krąg wcieleń (–>gilgul neszamot). Jeden z ostatnich opisów egzorcyzmowania dybuka dotyczy dusz — Sabataja Cwi i — Natana z Gazy, które nawiedzać miały liczne os. w Bagdadzie w 1903 r.

E(J)N Sof (hebr. bez końca, nieskończoność) — pojęcie z dziedziny mistyki żydowskiej, oznaczające Boga w Jego aspekcie transcendencji. Absolutne lecz i absolutnie niedostępne poznaniu i myśleniu źródło bytu. Świat stworzony z całą swą wielością i ogromem, ma się tak do e. s. jak punkt do nieskończonej przestrzeni, lub jak powierzchnia oceanu do jego głębi. I tak się ma objawiona część świata do całej jego tajemnej potencjalności ukrytej w Bogu. Określenie e. s. używano początkowo w znaczeniu przysłówkowym, dopiero później przekształciło się ono w rzeczownik, oznaczający niemożność poznania istoty Boga samego w sobie. […]

Gematria — metoda egzegetyczna zakładająca, że słowa o tej samej wartości numerycznej, pozostają ze sobą w pewnym istotnym związku. Tworzą znaczące, niedostrzegalne bez pomocy g., kręgi semantyczne. Metoda zamiany słów sobie odpowiadających pozwala, ponad literalnym znaczeniem tekstu, dotrzeć do jego znaczeń ukrytych. W swoich licznych wariantach, g. tworzy system skomplikowany i rozbudowany. W najprostszej wersji zgodna jest z następującą zasadą: 22 litery hebr. alfabetu służą jednocześnie do oznaczania liczb. Każdemu słowu da się więc przyporządkować liczbę odpowiadającą sumie liczb poszczególnych liter. […]

Gilgul (hebr.) — wędrówka dusz; metempsychoza; teoria reinkarnacji. Idea ta w pełnej formie pojawia się w judaizmie dopiero w –> kabale. Sefer ha-Bahir wspomina o niej wielokrotnie. Kolejne wcielenia duszy na ogół służą jej oczyszczeniu. Pojawia się ona ponownie na świecie, by odpokutować popełnione grzechy. Powtórne zstąpienia dusz sprawiedliwych, mogą dokonać się także dla dobra świata, dla niesienia pomocy innym. Wielokrotne wcielenia zdarzają się najczęściej dla wykonania trudnych, trwających przez wiele pokoleń, zadań. Wg poglądów niektórych kabalistów, reinkarnacji podlegają nie tylko dusze, lecz także ciała, a nawet rzeczy. Wg kabały luriańskiej każda pełna dusza, podobnie jak ciało, składa się z wielu mistycznych członków — iskier, które mogą się wcielać w ciała. Transmigracja iskier służy w ostateczności restytucji pełnej postaci duszy.

Golem — istota powołana do istnienia sztucznymi metodami, najczęściej za pomocą magicznych formuł. Termin g. pojawia się w Biblii tylko raz (Ps.130.16) i oznacza nieuformowaną materię. O stworzeniu sztucznego człowieka wspomina Talmud. Ogromny autorytet Księgi Stworzenia –> Sefer Jecira, stanowiącej opis stworzenia świata za po mocą kombinacji liter boskiego języka, przyczynił się w średniowieczu do powstania licznych legend o g. — niedoskonałej istocie, stworzonej siłą języka ludzkiego. Powołanie do życia istoty za pomocą odpowiednich formuł, nie stanowi w nich zazwyczaj celu samego w sobie, a jedynie etap w procesie inicjacji w tajniki kabały, będąc ukoronowaniem mistycznego rytuału. Od XV w., zwłaszcza zaś w Niemczech w XVII w. pojawia się postać g., który służy swemu twórcy swą siłą fizyczną, lecz jego niedoskonałość i bezrozumne działania, stają się niebezpieczne. Ożywienie sztucznego człowieka następuje poprzez umieszczenie w jego ustach kartki z wypisanym imieniem Boga lub wypisanie na jego czole słowa emet (hebr. prawda). Wysunięcie kartki lub starcie z czoła litery alef (pozostałe litery znaczą wtedy met — hebr. śmierć) powoduje, że golem wraca do stanu martwej materii, z której powstał. […]

Grzech — wg trad. żyd. świat, który obserwujemy, niepodobny jest do świata zamierzonego przez Stwórcę. Upadek spowodowany g. zasłonił prawdziwe oblicze stworzenia. Oddalił to, co miało być, od tego co jest. Biblijna metafora upadku Adama i Ewy staje się archetypem grzechu. Buduje mitologiczną przestrzeń orzekania o niedoskonałości świata. W –> kabale grzech interpretowany jest zawsze w duchu oddzielenia od całości, przerwania strumienia emanacji, zaburzenia w organizmie objawienia. Każdy ludzki grzech aktywizuje siły zła. Odbija się echem we wszystkich wyższych światach, powtarza i aktualizuje na nowo katastrofę upadku.

He(j)chalot (hebr. pałace niebieskie) — grupa tekstów dotyczących zagadnień –> maase merkawa albo –> maase bereszit związana z mistycznym nurtem judaizmu okresu Talmudu. Mistyków tej grupy nazywano jordej Merkawa — zstępującymi w tajemnicę rydwanu. Najstarsze z nich zostały napisane w III-IV w. Nazwa tego gatunku literatury pochodzi od tytułów podsawowych dzieł z nim związanych: He(j)chalot Zutrati (aram., Małe Pałace), He(j)chalot Rabbati (hebr. Wielkie Pałace), Sefer He(j)chalot (hebrajska Księga Henocha). Tematem jest najczęsciej mistyczna podróż wielkich tanaitów (np. rabiego Akiwy, Iszmaela) przez siedem niebiańskich pałaców, niebezpieczeństwa i trudności związane z wędrówką, praktyki magiczne pozwalające pozyskać przychylność aniołów w poszczególnych niebiosach, spotkanie z –> Metatronem, uczestnictwo w anielskiej liturgii. U kresu podróży czeka mistyka wizja tronu chwały. Inne dzieła tego kręgu to Reujot Jechckiel (hebr. Wizje Ezechiela), Sefer ha-Razin (hebr. Księga Tajemnic), –> Sziur Koma, zbiór hymnów Maase Merkawa. […]

Hod (hebr. majestat, wspaniałość) — ósma –> sefira. Reprezentuje piąty dzień kreacji (piąta z siedmiu dolnych sefir budowy) dzień stworzenia istot wodnych, symbolizujących wg ezoterycznej interpretacji Pisma byty pozostawione w stanie potencjalności, jeszcze nie w pełni zrealizowane. Pozwala na wątpliwości i w każdej chwili otwiera rozmaitość dróg możliwych. Dopuszcza istnienie zła, by pojawić się mogła kategoria wyboru. Usprawiedliwia cele pośrednie. Patronuje drogom niejednoznacznym, rozwiązaniom wielowątkowym, postępowaniom wedle zasady prób i błędów, bez których droga i cel ostateczny, reprezentowany przez sefirę –> necach nie byłby możliwy.

Iszmael Ben Elisza (I-II w.) — tanaita, działał w czasach po zburzeniu Pierwszej Świątyni, przyczynił się do zachowania ciągłości tradycji judaizmu. Był rzecznikiem halachy, przedkładając prawne aspekty judaizmu nad nurt hagadyczny. Głosił pochwałę codziennej użytecznej pracy, nawet kosztem studiowania Tory. Bohater licznych traktatów mistycznych z grupy hechalotów np. Księgi Henocha. […]

Jecer Tow, Jecer Ha-Ra (hebr.) — skłonność ku dobru, skłonność ku złu. Istnienie obu tych instynktów jest warunkiem wolnej woli człowieka, dlatego oba są konieczne, wyznaczają bowiem w człowieku bieguny przestrzeni moralnej. Wg Talmudu skłonność ku złu jest wrodzona, pojawia się na świecie w momencie narodzin, zaś skłonność ku dobru ujawnia się dopiero w wieku trzynastu lat. W zdaniu z Księgi Rodzaju (2,7) „i ukształtował Bóg człowieka” w wyrazie „i ukształtował” wajjicer, litera jud jest podwojona, znaczy to, że Bóg kształtując (hebr. jacar) umieścił w człowieku dwa popędy (hebr. jecer) i że oba tkwią w samej naturze kształtowania. Dlatego też słowa „Kochaj Pana, Boga swego całym sercem” (Pwt. Pr. 6,5) komentuje się „obydwoma popędami, dobrym i złym”.

Jesod (hebr. podstawa) — dziewiąta –> sefira (czasem, w różnych od klasycznego układach — ósma) o naturze męskiej, fallicznej. Ześrodkowuje boskie energie i skierowuje je w dół. Jej cel spełnia się w unii z receptywną, kobiecą naturą –> malchut. Jest szóstym dniem kreacji, który w miłosnym akcie wnika w dzień siódmy — szabat. W układzie przedstawiającym ciało człowieka jesod oznacza rdzeń kręgowy lub penis. Inna jej nazwa to cadik (hebr. sprawiedliwy) — fundament świata. Jest hipostazą –> mesjasza. Nazywa się też źródłem dusz, gdyż to właśnie jej energia poczyna w łonie malchut dusze.

Kabała — termin k. pochodzi od hebr. rdzenia kbl — przyjąć, a więc dosłownie znaczy przekaz, tradycja, i dobrze oddaje ideę tej mistycznej nauki zafascynowanej właśnie ciągłością, nieprzerwanym strumieniem objawienia, które trwa i wymaga ciągle nowej artykulacji. Główne cechy kabały, jako odrębnego sposobu snucia refleksji o Bogu to:

1. Nauka o –> sefirach, (Słowach, Wypowiedzeniach) — dziesięciu boskich narzędziach kreacji, opisujących wszystko, co istniejące, dające się ująć i odczuć.

2. Przekonanie o kreacyjnych mocach języka. Bóg stwarza świat, uaktywniając moce twórcze języka, — pierwszej ustrukturalizowanej rzeczywistości stanowiącej substrat przyszłego świata. Objawienie to wg k. rozwinięcie Imienia Boga. Tora, a nawet cały świat, są ukrytymi, możliwymi do odczytania jego wersjami.

3. Wszechświat jest miejscem dynamicznych napięć między dwoma kosmicznymi porządkami: miłością –> chesed i surowością. –> din.

4. Idea powrotu do jedności lub partycypacji w jedności. Wszystko co stworzone, przeniesione w porządek bycia nie zatraca swego miejsca w Bogu — ono nań czeka stanowiąc rękojmię powrotu do jedności.

5. Interpretacja upadku człowieka jako skutku katastrofy kosmicznej i przekonania o konieczności podjęcia dzieła naprawy — –> tikkun.

6. Proces różnicowania, dający się opisać przy pomocy sefir, dotyczy także, a może przede wszystkim, samego Boga.

7. Przekonanie o konieczności dotarcia do głębszej niż literalna, warstwy świętych tekstów.  

Początków k. należy szukać już w starożytności, wśród żydowskich mistycznych grup, zajmujących się zagadnieniami początku świata –> maase bereszit i objawienia, –> maase mekawa. Za jej tekst założycielski można uznać, powstały przypuszczalnie w Aleksandrii w II lub III w. n.e., traktat o stworzeniu świata –> Sefer Jecira. Inspirował on myśl kabalistyczną przez całe jej dzieje. Od średniwiecza k. wytycza trzeci, obok rabiniczno-ortodoksyjnego i filozoficznego, nurt duchowości religijnej Żydów. Najznakomitsze ośrodki myśli k. wykształciły się pod koniec XII w. i w XIII w. w Niemczech (–> k. chasydów nadreńskich), Prowansji, (–> k. teozoficzna), gdzie została zredagowana –> Sefer ha-Bahir (hebr. Księga jasności) i Hiszpanii (–> k. gerońska).W Hiszpanii w XIII w. zostało zredagowane największe dzieło k. –> Zohar (hebr. Blask). Często największe autorytety rabiniczne, bywały jednocześnie wielkimi kabalistami. Mistyczny język, opracowany przez k. i repertuar używanych w niej pojęć, wchodzi do powszechnego języka religijnego judaizmu. Po wygnaniu Żydów z Hiszpanii w 1492 r. gł. ośrodkiem k. staje się miasto Safed w Galilei. Tu działa wielki kodyfikator idei k. Mojżesz –> Kordowero i największy jej reformator Izaak –> Luria (–>k. luriańska). W XVII w. pojawia się mesjański ruch religijny –> Sabataja Cwi, który stara się pewne konsekwencje idei k. realizować w praktyce. […]

Kabała antynomijna — nurt w mistycyzmie żyd. oparty na całkowitym odrzuceniu dosłownego rozumienia Pisma, pojawiający się już u zarania jego dziejów. Wytycza on szczególną drogę rel. iluminacji poprzez łamanie prawa, bowiem prawda objawiona jest ponad nim. Akty łamania prawa prowadzić więc mogą, poprzez naruszenie skostniałych struktur (ich symbolem stanie się skorupa orzecha, którą trzeba rozłupać) do sedna rel. tajemnicy. Pierwszym przedstawicielem mistycyzmu antynomijnego i postacią symbolizującą cały nurt był Elisza ben Awuja zwany Acher (hebr. inny). W kabale nurt ten pojawił się w bardzo różnych jej kierunkach. Najbardziej jawną postać przybrał w księgach Sefer ha-Pelia (hebr. Księga cudu), Sefer ha-Temuna (hebr. Księga obrazu) i Sefer ha-Kana. Swój pełny wyraz znajduje k. a. w heterodoksyjnych doktrynach Sabataja Cwi i Jakuba Franka. Ich apostazje nie są prostymi konwersjami na inną religię, mają bowiem niewątpliwie charakter poszukiwania ostatecznych prawd rel. ponad strukturami ortodoksyjnych systemów.

Kabała Chasydów Nadreskich (kalonimidów) — chasydyzm nadreński jako osobna szkoła kabalistyczna (niekiedy nie zaliczana do kabały, lecz lokowana wyłącznie w nurcie pietystycznym) narodził się w płd. Niemczech między 1150 a 1250 r., by rozszerzać się później na całe Niemcy i półn. Francję. Twórcy tego nurtu skupieni byli wokół słynnej, przybyłej z Włoch rodziny Kalonimidów. Należał do niej twórca szkoły Juda he-Chasid i jego uczeń i syn Eleazar ben Jehuda ben Kalonimos z Wormacji. Bóg chasydów nadreńskich to Bóg wszechmocny, adresat ludzkich modlitw, którego wolę jesteśmy w stanie odczytać i której mamy obowiązek bez reszty się poddać poprzez bezwzględne przestrzeganie Prawa, ascetyczne życie i bezustanne czynienie pokuty. Kabaliści tej szkoły kładą szczególny nacisk na immanencję Boga, jego obecność w świecie ludzkim. Bóg ukryty, nazwany imieniem Stwórca (Bore), pozostaje ukryty jedynie z punktu widzenia człowieka, w istocie objawia się nieustannie poprzez swój aspekt Chwałę (kawod) i poprzez cuda stanowiące rodzaj nieustannego przypomnienia Jego obecności. Chasydzi nadreńscy rozwinęli specyficzną teologię modlitwy. Traktowali układ modlitewnika (sidur) jako święty i niezmienny, kanoniczny w takim niemal stopniu jak Tora. Stosowali techniki –> gematrii, notarikonu i temura do tekstów modlitw, traktując je jak teksty najświętsze; zmiana jednego słowa, przestawienie kolejności słów, mogło zagubić klucz do jego pozaliteralnego, najgłębszego znaczenia.

Kabała chrześcijańska — idee kabały wcześnie trafiają do świata chrześc. Dzieje się to pod koniec XIII w. za sprawą konwertytów piszących pseudoepigraficzne teksty apologetyczne (Paul de Heredia, Awner z Burgos). W XV w Pico della Mirandola inicjuje przekłady wielu tekstów kabalistycznych na łac. i powoduje zainteresowanie się nimi szerokiego kręgu ludzi renesansu. Pico sądzi, że kabała daje klucz do prawdziwej teologii Trójcy Św. i problemu wcielenia. Pod jego wpływem hebraista Johannes Reuchlin podejmuje studia nad kabałą i publikuje dzieła na jej temat: De verbo mirifico (1494) i De arte cabalistica (1517). Reuchlin rozwija w duchu chrześcijańskim teorię boskiego imienia, za jego najdoskonalszą formę uważa tetragrammaton: JHWH, uzupełniony o literę szin oznaczającą logos JHWSzH, wokalizowany Jehoszua — Jezus. Nieco później Guillam Postel (1510-1581) tłumaczy Zohar i Sefer Jecira, i wydaje je po łacinie, wcześniej nawet niż ukazały się drukiem w oryginale. W XVII w. Christian Knorr von Rosenroth publikuje kompendium Kabbala denudata, udostępniając łacińskiej Europie idee –> kabały luriańskiej. Od tego czasu wątki, inspirowane kabałą, stają się własnością powszechną mistyków europejskich m.in. Jakuba Boehmego, Angelusa Silesiusa, Louisa Claud de Saint Martina, oddziałują na historyków, filozofów i historiozofów, inspirują nie tylko teologów, lecz także pisarzy i poetów. Tą drogą poprzez inspirujący wpływ Józefa Oleszkiewicza trafiają także np. do dzieł Mickiewicza. […]

Kabała gnostyczna (hebr. kabala maamikim) — kabała o zabarwieniu silnie dualistycznym. Zainteresowana tematem walki dobra i zła, widząca ziemię i człowieka jako teren walki i ścierania się tych sił. Głównymi przedstawicielami są Jakub ben Jakub ha-Kohen, jego brat Izaak ben Jakub ha-Kohen z Sorii, Mojżesz z Burgos i Todros Abulafia. W dziełach tych kabalistów rozwijany jest problem emanacji lewej strony, emanacji zła, złych sefir. Stanowią one często oddzielny nurt strumienia emanacji lub też emanację drugiego rzędu, promieniowanie zasłon okrywających świat prawdziwych sefir. Zadaniem człowieka jest wspomaganie sił dobra i umacnianie dobra w sobie. Czynienie dobra w porządku historycznym jest zadaniem narodu żydowskiego. Do ukrytego dobra w rzeczy, zasłoniętego skorupami zła, dotrzeć można poprzez badanie jej imienia. Prawdziwe imię rzeczy jest bowiem ścieżką wiodącą do jej prawdziwej duszy. Poznanie stanowi więc rodzaj odkupienia. Właśnie ze względu na samopoznanie, konieczne jest dla każdego człowieka odkrycie własnej drogi pobożności. (patrz także kkaw(w)ana). […]

Kabała luriańska — w XVI w. następuje reinterpretacja głównych założeń i idei –> kabały. Dzieło to dokonuje się w Safed, w kręgu –> I. Lurii i jego kilkudziesięciu uczniów. Punkt wyjścia k. l. stanowi konstatacja pełni, nieskończoności i wszechobecności Boga. W tak pojętej jedni i wyłączności, nie ma miejsca dla świata. Aby świat mógł powstać, Bóg musi się wycofać z pewnego obszaru swego bytu. Następuje akt — cimcum — kontrakcja. Dopiero w tak przygotowanej przestrzeni dla świata (tehiru) następuje emanacja. Promieniowanie boskiego światła kieruje się więc „do wewnątrz”, co obrazowi emanacji nadaje nieco odmienne znaczenie. Zamiast rozproszenia, jak w modelu neoplatońskim, następuje koncentracja; –> sefira najniższa — Malchut staje się w pewnym sensie centrum stworzenia. Emanacja miała być pierwszym etapem wielkiego przepływu, naprzemiennego boskiego wdechu i wydechu, ożywiającego wszystko co stworzone. Lecz w pierwszym etapie procesu nastąpiła katastrofa kosmiczna, zwana rozbiciem naczyń (–> szevirat ha-kelim). Zaraz po niej następuje początek procesu restytucji świata — tikkun. Towarzyszy temu przemiana sefir w oblicza boskie. Sugestywny, przejmujący siłą i dramatyzmem obraz personifikacji sefir; przesunięcie ich istoty z planu fizykalno-kosmicznego na osobowy, otwiera przed kabałą teren myślenia i obrazowania mitologicznego. Cierpiące oblicze Boga, uosobiony kosmos, staje się gorącym wezwaniem człowieka do spełnienia jego głównego powołania. Bóg i człowiek patrzą sobie w twarz, odnajdują się w obliczu katastrofy, by przywrócić światu utraconą jedność. […]

Kaw(w)ana (hebr. Intencja, ukierunkowanie, ścieżka) — kanał którym podążają myśli i słowa kierowane ku Bogu. W kręgu chasydów nadreńskich pojawił się następujący problem, dotyczący modlitwy (wyrósł z codziennej praktyki religijnej i odwagi stawiania pytań najprostszych i najistotniejszych): ponieważ Bóg sam w sobie jest niedostępny jakiemukolwiek ludzkiemu ujęciu, nie możemy ku Niemu kierować także modlitwy. Z drugiej strony kierowanie jej do bytu stworzonego, byłoby bałwochwalstwem. Problem więc, do którego z aspektów Boga, do której sefiry, kierować słowa modlitwy, stał się problemem praktycznym, stanowił przedmiot licznych rozważań i konkretnych rozwiązań. Dopiero rozumienie objawienia i jego struktury, rozumienie Tory, jako mistycznej mapy boskiego misterium, stwarzania i podtrzymywania świata pozwala nadać odpowiednią intencję wypełnianiu poszczególnych przykazań. Każdy przepis prawa, a nawet każda litera Tory, ma swój odpowiednik w strukturze wszechświata. Modlitwa i każdy akt religijny, wpływa więc na dynamikę boskiej obecności w świecie. Szczególnie w –> kabale luriańskiej zwraca się uwagę na problem indywidualnego wyrazu modlitwy, indywidualnej kaw(w)ana, innej dla każdego człowieka, każdej modlitwy i każdej chwili (zob. też kabała chasydów nadreńskich).

Keter (hebr. korona) — pierwsza –> sefira. Ma charakter przejścia między Nieskończonym — E(j)n sof a światem objawionym. W niej zawiera się tajemnica stworzenia z niczego. Jest nazywana nicością — ajin, Użycie tego terminu, ma uzmysławiać przepaść między Bogiem samym w sobie, a Jego wypowiadalnymi aspektami, reprezentowanymi przez sefiry. Utożsamiana przez wielu kabalistów z Wolą, stanowi osobowe określenie nieskończoności. Imię Boga z nią związane to Ehje aszer ehje (hebr. Jestem Który Jestem). Niezrodzona, nie powstała także skutkiem emanacji, która zaczyna się dopiero poniżej niej. Jest w niej już zawarte wszystko, co będzie stworzone, lecz przeciwieństwa spoczywają w niej nie rozdzielone. Tu Bóg ukryty jest w gramatycznej trzeciej osobie słowa bara — stworzył (On), prawie niewidzialny, prawie nieuchwytny za zasłoną struktury gramatycznej. […]

Kordowero Mojżesz (1522-1570) — kabalista; największy teolog kabały przedluriańskiej. Działał w Galilei, w Safed. Już w młodości napisał rodz. kabalistycznej encyklopedii Pardes rim(m)onim (hebr., Sad granatów). Inne jego istotne dzieła to Or Jakar (hebr. Drogocenne światło) wielotomowy komentarz do — Zoharu i Elima rabbati — wykład własnego systemu kabały. Wg K. Bóg jest istotą transcendentalną i w istocie swej niepoznawalną (zob. Ejn Sof). Możemy Go poznać poprzez narzędzia immanencji –> sefiry i one, zwłaszcza trzy pierwsze, stanowią główny przedmiot zainteresowania. W swych rozważaniach K. kładzie nacisk na niezbędność dla istnienia świata lewej strony emanacji — zasady din, surowości i ograniczenia. Szczegółowo rozwija ideę stwórczych mocy poszczególnych sefir. Drzewo Życia ożywia podwójny ruch, pulsuje w nim światło proste (or jaszar) i światło odbite (or chozer), tworząc dynamiczny organizm boskiej obecności. Przepływ wzbudza moc kreacyjną każdej z kolejnych sefir, których własne światło podlega dalszej grze odbić i wzmocnień.

Lilit — żeński demon, jedna z głównych postaci żydowskiej demonologii. Etymologia wywodzi jej imię od słowa noc (hebr. lajla). Pojawia się w postaci uskrzydlonej kobiety z długimi włosami jako sukuba, uwodząca nocą samotnych mężczyzn i płodząca z nimi zastępy demonów. Partnerka –> Samaela, władcy sił zła. W świecie destrukcji pełni analogiczną rolę, jak –> Szechina w świecie dobra. W –> Zoharze kojarzona jest z Saturnem i melancholią. W literaturze midraszowej występuje jako pierwsza kobieta Adama. Jedna z legend wydaje się być metaforą niepowodzenia boskiej koncepcji kobiety jako równorzędnej partnerki pierwszego człowieka: L., stworzona z ziemi jak Adam, zdolna podjąć z nim równorzędną dyskusję, w czasie jednego ze sporów używa nieodpowiedzialnie magicznej mocy Boskiego Imienia, unosi się w powietrze i przenosi na pustynię, by wieść tam samotne życie demona. […]

Luria Izaak (1534-1572) — kabalista; jeden z największych reformatorów kabały. Nadał jej kierunek, zwany od jego imienia –> kabałą luriańską. Osobowość charyzmatyczna. Natchniony nauczyciel i przewodnik duchowy. Urodził się w Jerozolimie. Kształcił się w Egipcie. Przez kilka ostatnich lat życia działał w Safed w Galilei, gdzie skupił wokół siebie grupę kilkudziesięciu uczniów. Nauk swoich nie spisywał. Redaktorami jego myśli byli: Mojżesz Jona w dziele Kanfei Jona (hebr. Skrzydła gołębicy), Józef ibn Tibon w Derusz Chewci Bah, Chaim Wital w Ec chaim (hebr. Drzewo życia) i Izrael Sarug w Limudei acilut (hebr. Nauka emanacji). Rozwinął pojęcia: –> cimcum — boskiej kontrakcji, –> szewirat ha-kelim — teorię katastrofy kosmicznej i –> tikkun — dzieła naprawy świata.

Maase bereszit (hebr. dzieło stworzenia, dosł. początku) — określenie wywodzące się z czasów epoki rab., które dotyczy spekulacji związanych z problemem stworzenia świata. Rozważania te opierają się na autorytecie pierwszego rozdziału Księgi Rodzaju i rozwijają temat kosmologii i kosmogonii. Badają istotę sił działających w świecie i ich związek z Bogiem. Zajmują się także mistyką imion. Technika kombinacji liter, staje się narzędziem badania kosmosu i kluczem do jego naprawy. Bada stosunek nazwy rzeczy do jej istoty, możliwość oddziaływania na nią za pomocą dotarcia do jej prawdziwej, ukrytej w nazwie, struktury. W literaturze kręgu m. b. można napotkać ślady dyskusji z rozwijającym się w tym czasie gnostycyzmem. Najważniejszym dziełem tego nurtu jest –> Sefer Jecira. Rozważania m. b., ze względu na trudność tematu i niebezpieczeństwo zboczenia z drogi ortodoksji ku bezdrożom herezji (zwł. gnostyckiego dualizmu), przeznaczone były dla wtajemniczonych i stały się synonimem ezoteryki.

Maase merkawa (hebr. dzieło rydwanu) — jeden z podstawowych terminów ezoterycznych epoki rab., synonim mistycznego wtajemniczenia. Dotyczy wizji boskiego tronu chwały i spekulacji na jego temat. Inspiracje rozważań i model przeżyć mistycznych stanowi pierwszy rozdz. Księgi Ezechiela. Mistyków tego kręgu nazywano jordej merkawa (hebr. zstępujący w rydwan). Przeżycia mistyczne dotyczą najczęściej podróży niebieskiej przez siedem niebios, imion aniołów strażników, formuł pozwalających przedostać się do poszczególnych pałaców. Mistykowi zostają objawione tajemnice boskiego tronu. Bóg jawi się w wizjach merkawy jako święty król, otoczony aniołami, transcendentny i niedostępny byt. Największa bliskość, na jaką może liczyć mistyk, to ujrzeć go w grozie majestatu. Tajemnice merkawy uważano za szczególnie święte, a ich badanie za wyjątkowo niebezpieczne. W II w. m. m. stanowi rozwinięty system praktyk medytacyjnych, posługujący się wypróbowanymi, sobie właściwymi technikami. Jedną z podstawowych ról odgrywa w nim modlitwa. W literaturze tego kręgu (zob. He(j)chalot) tworzone były hymny wysławiające Boga, które weszły następnie do żydowskiej liturgii synagogalnej.

Malchut (hebr. królestwo) — dziesiąta, najniższa –> sefira. Receptywna i żeńska. Reprezentuje doskonałość fizycznej kreacji. Najbliższa Ziemi — świata czterech elementów. Kojarzona też z Księżycem — żeńskim elementem kosmicznym, odbijającym i transformującym światło Słońca. Bez cech własnych, lecz stanowiąca obraz i powtórzenie drzewa sefirotycznego — a więc całego objawienia. Doskonałość tego powtórzenia, moc obrazu, siła rekapitulacji sprawia, że po katastrofie rozbicia naczyń –> szewirat ha-kelim, która uszkodziła całą strukturę sefirotyczną, w niej właśnie zachowały się zalążki przyszłej restytucji — pamięć świata sprzed upadku. Często utożsamiana z Drzewem Wiedzy stanowiącym bezcenną drogę poznania, które jednak oddzielone od całości struktury, ujawnia negatywne cechy wyrażone w mitologicznym obrazie zerwania zakazanego owocu (tworząc w izolacji chłodne, czysto racjonalne struktury, prowadzące ku poznaniu diabolicznemu — oddzielającemu, izolującemu byty). M. wyraża tajemnice Tory ustnej, to znaczy aspekt Prawa ciągle rozwijającego się, objawianego w dynamizmie coraz głębszego rozumienia go przez aktywną, poszukującą intencję człowieka. Szczególny dynamizm wiąże ją z trzecią sefirą –> bina, uosabiającą element żeński w najwyższym świecie. Jest więc ogniem wstępującym, gdy tamta — ogniem zstępującym. Jest wolnością na dole, dolnym Księżycem, zbiorowością Izraela na ziemi. Reprezentuje wyznanie winy, podczas gdy –> bina wiąże się z pokutą. Jako siódma z sefir budowy oznacza szabat i uosobioną w nim obietnicę mesjańską.

Metatron — jeden z najwyższych aniołów z kręgu istot obcujących ze Świętym Obliczem; był stworzony razem ze światem lub wg innej tradycji nawet wcześniej. Jego imię mniejszy JHWH lub mniejszy Pan w sposób niemal heretycki nawiązuje do dualistycznej tradycji. W Talmudzie jest wzmianka, że tan(n)aita — Elisza ben Awuja widział go w niebie w pozycji siedzącej, skąd wywiódł wniosek o jego boskim statusie i nazwał „drugą siłą”. Pewne tradycje utożsamiają Metatrona z patriarchą Henochem (Rdz. 5,22), który wzięty do nieba został przemieniony w anioła i pełni rolę boskiego pisarza, zapisującego ludzkie czyny. Etymologia imienia M. jest niejasna, być może pochodzi od słowa matara — pełniący straż; lub metator — przewodnik, posłaniec. […]

Necach (hebr. nieśmiertelność) — Zwycięstwo lub Nieśmiertelność, siódma –> sefira, występująca zawsze w parze z –> hod. Nazywane są dwiema rzekami, wypływającymi z raju (tiferet), lub dwoma mesjaszami, mesjaszem z rodu Józefa i mesjaszem z rodu Dawida. W przyporządkowaniu narządom ciała człowieka, odpowiadają zawsze narządom parzystym; nerkom, jądrom, stopom. Czasem uważane są za dwie najniższe sefiry, dotykające ziemi, stanowiące początek drogi człowieka do Boga, będące więc bramami objawienia. Stanowią także źródło natchnienia proroków. N. symbolizuje wieczność, stałość, krystalizację. Poczynane w hod struktury, niedookreślone, obdarzone wolnością tu zastygają w formy doskonałe, necach reprezentuje bowiem ostateczny, główny cel kreacji — złączenie człowieka z Bogiem. […]

PANTEIZM — pogląd filozof., utożsamiający Boga ze światem — przyrodą; najpełniejszy wyraz znalazł w systemie Barucha Spinozy. Skrajnie monoteistyczny judaizm, wydaje się być bardzo odległy tendencjom p. (Boga Stwórcę i stworzony przezeń świat, oddziela przepaść aktu kreacji) lecz nieortodoksyjne, mistyczne jego nurty, przepojone tęsknotą za jednością prowadzą często ku p. (–> Kabała, która w dużym stopniu utożsamia objawienie ze światem, a nawet buduje teologię tego utożsamienia, zmaga się nieustannie z problemem ciągłości i oddzielenia. Zasadnicza dla kabały idea obecności Boga w świecie, ma zawsze wymiar obecności Jego aspektu — Szechiny). Kabała godzi głębokie poczucie jedności z nie podlegającą dyskusji odrębnością i nieporównywalnością Boga z Jego stworzeniem. Jej poetycki język pozwala ze zdumiewającą wirtuozerią ominąć sprzeczności, które w dyskursywnym języku filozofii, wydają się nierozwiązalnymi aporiami.

Rafael (hebr. boski lekarz lub Bóg leczy) — Archanioł. Uzdrawia ludzi i świat. Niesie pociechę, zsyłając mądrość. Jego symbolem jest wąż. Przekazał Adamowi mistyczne tajemnice o strukturze wszechświata. Dał Noemu księgę mądrości, która oświetlała arkę wśród mroków potopu. Uleczył Abrahama z dolegliwości, spowodowanej obrzezaniem. Jest jednym z czterech aniołów Boskiej Obecności. Stoi z tyłu Tronu Chwały. W radzie aniołów, w opozycji do większości, był rzecznikiem stworzenia człowieka.

Raziel (hebr. tajemnica Boga) — Anioł. Imię jego pojawia się w Księdze Henocha. Mistrz księgi kosmicznych tajemnic, której pierwotny tekst, wg legendy, spisany był na szafirze. Stróż, lecz i pośrednik boskich tajemnic. W ślad za wygnanym z raju Adamem, Bóg wysyła właśnie R. z księgą tajemnic, aby grzech, który rozdzielił Boga i człowieka, nie odłączył człowieka na zawsze od uczestnictwa w kosmicznym misterium. Za jego pośrednictwem wprowadzani są w tajniki wiedzy ezoterycznej Noe, Abraham, Jakub, Salomon. Funkcję depozytariusza wiedzy tajemnej, dzieli niekiedy z Rafaelem. Obszar wspólnych z nim działań (Rafael — hebr. lekarz boski) wskazuje na rolę procesu naprawy świata w dziele mistycznej unii Boga i człowieka.

Ruach ha-Kodesz (hebr. duch święty) — w tradycji talmudycznej oznacza ducha inspiracji boskiej, natchnienie; duchem świętym przepełnione są Psalmy Dawida, Pieśń nad pieśniami. W Biblii określenie to nie występuje. We wczesnokabalistycznym tekście –> Sefer Jecira r. k. tożsamy jest z Bogiem Stwórcą, a dokładniej z Jego objawieniowym aspektem. Poprzez głos, tchnienie i mowę określa obecność Boga w stworzonym przezeń świecie.

Samael (od hebr. sami — ślepy) — jedno z imion szatana. Etymologicznie nazwa wywodzi się z hebr. sami — ślepy. W żyd. pismach gnostycznych nazywany „ślepym bogiem” i identyfikowany z demiurgiem Jaldabaotem. Imię jego pojawia się po raz pierwszy w Etiopskiej Księdze Henocha, w liście aniołów zbuntowanych przeciw Bogu. Przyniósł na świat truciznę śmierci i w wielu legendach pełni rolę –> Anioła Śmierci. W przepowiedniach sybillińskich wzmiankowany jest jako jeden z Aniołów Sądu. Jest boskim oskarżycielem, często w parze z Michaelem — obrońcą. Wg niektórych poglądów, w końcu czasów S. okaże skruchę i przemieni się w Anioła Świętości, a świat zła (zob. sitra achra) przestanie istnieć. Z imienia S. zniknie m — litera śmierci (hebr. mawet — śmierć) zmieniając jego imię w jedno z 72 Imion Boga.

Sandalfon — Anioł Modlitwy; rzecznik unii Boga z człowiekiem. Anioł Stróż ptaków. Kształtuje płody w łonach kobiet. Ma naturę ognistą. W świecie berija, drugim z hierarchii –> czterech światów, zamieszkuje sefirę –> malchut — archetyp świata widzialnego. Często utożsamiany bywa z prorokiem Eliaszem.

Sefer ha-Bahir (hebr. Księga jasności) — jeden z podstawowych, kanonicznych tekstów kabały. Ma postać midraszu. Zredagowany został pod koniec XII w. w Prowansji i stanowi kompilację notatek z czasów gaonim, relacjonujących nieortodoksyjne, często antynomijne poglądy nauczających mistrzów. Wśród bardzo różnorodnych tematów, jakie porusza ten tekst, najistotniejsze to: 1. Mistyczna wykładnia kształtu, kolejności i związków między literami hebrajskiego alfabetu; objaśnienie symbolicznego ich znaczenia i roli w stworzeniu świata. 2. Rozważania na temat sefir. Kategorie te, nazwane tu maamorot (hebr. wypowiedzenia), są rozwinięciem pojęć wprowadzonych w –> Sefer Jecira. Dziesięć bezimiennych sefir z tamtego traktatu, poprzez przypisanie im atrybutów i znaczących nazw, i skojarzenie z odpowiednimi wersetami Tory, staje się tu określonymi aspektami boskiego objawienia. Niektóre z nich otrzymały nazwy, pod którymi znane będą w dojrzałej kabale. […]

Sefer Jecira (hebr. Księga stworzenia) — jedno z podstawowych dzieł nurtu –> maase bereszit. Traktat o stworzeniu świata, napisany w II lub III w. n.e., prawdopodobnie w Aleksandrii. Wg S. J. Bóg stworzył świat mocą stwórczą języka, za pomocą dziesięciu sefir i dwudziestu dwóch spółgłosek języka hebrajskiego. Trzy różne litery tetragramu: J, H, W, tworzą przez permutację sześć kierunków trójwymiarowej przestrzeni. Trzy litery-matryce M, A, Sz, tworzą trzy prasubstancje — wodę, powietrze i ogień, układające się w strukturę biegunową: ogień-woda połączone elementem mediującym — powietrzem. Moce tych prasubstancji wnikają w trzy plany stworzenia: przestrzenny, czasowy i osobowy, by każdemu z nich nadać triadyczną strukturę: w świecie: ziemię-powietrze-niebiosa, w roku: chłód-nasycenie-gorąco, w człowieku: łono-ciało-głowę. Siedem liter podwójnych (o podwójnej wymowie), tworzy siedem planet w świecie, siedem dni w tygodniu, siedem otworów w głowie człowieka. Dwanaście liter prostych, tworzy dwanaście gwiazdozbiorów w świecie, dwanaście miesięcy w roku i dwanaście podstawowych narządów w człowieku. […]

Sefiry (hebr. sefirot) — dziesięć głównych elementów kabalistycznego Drzewa Życia. Wg kabały największym cudem jest fakt objawienia — dostępność Boga naszemu poznaniu. Ów cud dokonuje się dzięki pewnym aspektom Boga, jego stwórczym mocom, Słowom, czy też Wypowiedzeniom zwanych sefirami. Jest ich według tradycji dziesięć. Tworzą strukturę wszystkiego, co poznawalne. Połączone z sobą kanałami, układają się w organizm Drzewa Życia. Jego korzenie tkwią w –> e(j)n sof — Nieskończonym, rozgałęziają się ku dołowi w trzy równoległe kolumny: prawą — męską, odpowiadającą kosmicznej zasadzie miłości — –> chesed, lewą — żeńską, przyporządkowaną zasadzie surowego prawa — –> din i środkową, uosabiającą element równowagi i mediacji, by skupić się w s. najniższej –> malchut, stanowiącej biegun Boga niepoznawalnego — i reprezentującą obecność Boga w świecie stworzonym. Mistyczny organizm Drzewa Życia, prowadzi boskie światło w dół, ku stworzeniu, zasilając je esencją bytu, zaś światło przetworzone we wnętrzu s. i częściowo odbite, dzięki obecności w nich elementów din, wraca do Boga. Cokolwiek i gdziekolwiek się zdarzy, nawet w najniższym świecie, nie pozostaje bez wpływu na cały organizm. […]

Sitra achra (hebr. druga strona) — świat zła. We wczesnym mistycyzmie żydowskim zło wydaje się być elementem konstrukcyjnym świata. W — Sefer Jecira (hebr. Księga stworzenia) pojawia się para biegunów dobro-zło konstytuująca przestrzeń moralną. W dojrzałej kabale, gdzie istnienie świata uważa się za stan równowagi dwóch podstawowych porządków kosmicznych: din — surowości i chesed — miłości, zło wywodzi się z nadmiaru i absolutyzacji pierwiastka din. Wiąże się jego przyczynę z separacją i izolacją bytów, z tym co nazwać by można ich brzegami i granicami. Stąd nazwa sitra achra — druga strona. Grzech Adama interpretowany jest jako oddzielenie (poprzez świadomy wybór) drzewa wiedzy (kojarzonego z sefirą malchut) od drzewa życia czyli całości układu sefirotycznego. –> Kabała luriańska widzi grzech Adama jako powtórzenie, swoiste echo, katastrofy kosmicznej rozbicia naczyń (patrz szewirat ha-kelim), pomniejsza więc winę człowieka i jego udział w złu. –> Kabała gnostyczna wprowadza pojęcie emanacji lewej strony, emanacji zła stanowiącej przeciwwagę emanacji sefir dobra. Niekiedy jako uzasadnienie zła, pojawia się myśl, że świat nie jest dziełem Boga lecz demiurga-pośrednika.

Szatan (hebr. satan) — upadły anioł. Symbol zła i nikczemności. Odmawiając oddania hołdu Adamowi, stał się przywódcą buntu aniołów przeciw Bogu. Kusiciel Adama i Ewy w raju. Inspirator kultu Złotego Cielca. Jego imię znaczy dosłownie przeciwnik. Pojawia się w Biblii w Księdze Hioba (6-12; 2. 1-7). W legendach występuje często pod imieniem — Samael. Przez uwiedzenie Ewy jego nasienie wniknęło w całą ludzkość, a siły zła sprzymierzyły się z elementem żeńskim. Sądzi się, że jego wysoki status, niemal niezależnego reprezentanta zła, łączyć należy z wpływem dualistycznej teologii mazdaizmu.

Szechina (od hebr. szachan — mieszkać) — obecność Boga w świecie; jego immanencja. W literaturze midraszowej, była jednym z imion Boga. Z biegiem czasu zaczyna oznaczać jego żeński aspekt, w odróżnieniu od aspektów męskich, skupiających się w imieniu Kadosz Baruch Hu (hebr. Święty Błogosławiony). W –> Zoharze nabiera charakteru osobowego, jest Królową, Małżonką, Córką Króla. Związek Absolutu z nią ma wyraźnie aspekt seksualny. W każdym ustrukturalizowanym porządku Sz. uosabia zawsze drugi (uzupełniający) biegun. Jej liczbą jest 2, literą be(j)t, słowem be(j)t (dom). Wobec ducha jest materią, wobec duszy ciałem, wobec nieba — ziemią, w mikroświecie człowieka wobec mężczyzny jest kobietą. –> Kabała utożsamia ją z najniższą –> sefirą, królestwem –> malchut. W systemie I. –> Lurii, gdzie emanacja boska dokonuje się w wyodrębnioną przestrzeń, „do wewnątrz”, stanowi swoiste centrum stworzenia — najczulszy jego punkt.

Szeol — wg Biblii nieokreślone miejsce przebywania dusz po śmierci. Bezdenna rozpadlina („studnia najgłębsza jaka może być na ziemi”), miejsce milczenia, odosobnienia i zapomnienia. Wg Księgi Hioba „miejsce spotkania wszystkich żyjących”. Dusze, czy też cienie przebywają tam, nie wiedząc nic o Bogu i Jego chwale, w stanie przypominającym sen. S. bywa też utożsamiany z czynną władzą mocy piekielnych na ziemi (Ps 18.6 i 88), triumfem chaosu nad światem zasad i porządku.

Szewirat ha-kelim (hebr. rozbicie naczyń) — katastrofa kosmiczna, mająca miejsce u początków stworzenia. Wg –> kabały luriańskiej akt stworzenia świata został poprzedzony wyodrębnieniem wewnątrz Boga miejsca dla świata i wycofaniem się Boga z tego miejsca (zob. –> cimcum). Misterium kreacji dokonuje się więc w przestrzeni naznaczonej grozą nieobecności Boga. Przed krystalizacją zła chronią powstałą przestrzeń, ślady dawnej obecności Boga (reszimu) i natychmiast wnikające światło emanacji. W tym łonie świata konstytuują się naczynia (kelim), zdolne przyjąć boską obecność, pojąć ją i przetworzyć. To są właśnie –> sefiry. W czasie aktu emanacji tylko trzy pierwsze odpowiedziały w pełni na wezwanie Stwórcy, zdołały przyjąć boski dar, dostroić się do ofiarowanego sobie tonu, pojąć istotę odbywającego się misterium. Siedem niższych sefir uległo uszkodzeniu, rozbiciu, a substancja emanacji rozproszeniu. Odtąd nic nie jest na swoim miejscu. Wszystko runęło, a skorupy rozbitych naczyń tkwią dosłownie wszędzie, zasłaniają obraz Boga, prawdziwego świata, ranią swymi ostrymi krawędziami rodzące się miłości. Ciągle na nowo zasilają siły odwiecznego zła. […]

Tiferet (hebr. piękno) — szósta –> sefira. Serce sefirotycznego Drzewa Życia. Patronuje równowadze porządków miłości — chesed i surowego prawa –> din. Jest uosobieniem elementu równowagi i idei mediacji między biegunami. T. podtrzymuje świat od góry, podczas gdy malchut czyni to od dołu. Sefira utożsamiana z Drzewem Życia lub rajem. W świecie imion boskich olam ha-acilut (zob. cztery światy) jest siedzibą najświętszego imienia Boga JHWH. Mająca charakter boskiej hierogamii unia tiferet z malchut będzie znakiem czasów mesjańskich. Otworzy czas nowej Tory. Tory miłości, w której nie będzie już nakazów i zakazów.

Tikkun (hebr. naprawa, uzupełnienie, porządek, rytuał) — proces restytucji, naprawy świata. Wg –> kabały luriańskiej w czasie aktu kreacji nastąpiła katastrofa kosmiczna nazwana rozbiciem naczyń (zob. szwirat ha-kelim). Od tego momentu rozpoczyna się proces tik(k)un — naprawy, odrodzenia. W najniższej –> sefirze –> Malchut (hebr. królestwo), w świecie zmieszanym z resztkami potłuczonych naczyń krystalizują wody żeńskie (majim nukbim), stanowiące warunek i impuls naprawy. Uszkodzone sefiry łączą się teraz w oblicza (parcufim), których osobowa siła, współdziałanie odwiecznych elementów miłosierdzia i surowości, a także moc seksualna, skierowane zostają ku dziełu naprawy. T. kosmiczny musi być wsparty indywidualnym t. każdego człowieka. Świat widzialny (olam ha-asija), zamierzony jako duchowy został zasypany popiołem skorup. Iskry świętości ledwie się w nim żarzą. Zadaniem człowieka jest zbieranie ich, rozdmuchiwanie w nich boskiego blasku i wznoszenie ku niebu. Żadna istota we wszechświecie, prócz człowieka, nie jest zdolna pomóc Bogu w tym dziele, które ze względu na swą wysoką rangę niekiedy nazywane bywa powtórnym Stworzeniem. […]

Zohar (Sefer ha-Zohar) — podstawowe, najszerzej rozpowszechnione dzieło mistyki żydowskiej i jedno z najważniejszych mistyki powszechnej. Powstało lub zostało zredagowane pod koniec XIII w. w Hiszpanii. Zewnętrzna fabuła, wędrówka duchowego mistrza i jego uczniów po Palestynie, stanowi ramę zamykającą olbrzymią ilość midraszów, opowieści i traktatów teologicznych, układających się w skomplikowaną, lecz przemyślaną całość. Centralna postać Z., tanaita Szymon ben Jochaj syn r. Akiwy jest postacią historyczną, żył w II w. n.e., życie jego obrosło licznymi legendami, do których autor Z. nawiązuje, a nawet, jak wykazał Jehuda Liebes, czyniąc rodzaj ekstrapolacji jego czynów, wystylizowuje na postać mesjańską. Szymon ben Jochaj jawi się w dziele jako postać, wokół której rozwijają się zdarzenia, mające swój udział w kosmicznej naprawie świata po jego upadku. Szczegółowa analiza dzieła pozwala wyodrębnić kilkanaście części stanowiących względnie odrębne całości, z których najważniejsze to: 1. Główna, ramowa, część Z. napisana po aramejsku, stanowi rozbudowany komentarz do Tory. 2. Idra Rabba (aram. Wielkie Zgromadzenie) opisuje zebranie dziesięciu towarzyszy r. Szymona ben Jochaja, mające charakter kosmicznego misterium, w którym każdy z uczestników reprezentuje jedną z sefir. Nadnaturalna moc staje się udziałem uczestników zgromadzenia, a mistyczna egzaltacja czyni zdarzenie porównywalnym, a nawet przewyższającym swym znaczeniem teofanię na górze Synaj. 3. Idra Zutta (aram. Małe zgromadzenie), tajemnice wyjawiane w Idra Rabba są tu powtórzone w nowej formie w obliczu śmierci Szymona ben Jochaj. 4. Raza de-razin (aram. Tajemnica tajemnic), odrębny tekst dotyczący chiromancji i fizjognomiki. 5. Zohar do Pieśni nad Pieśniami, komentarz kabalistyczny do pierwszych wersetów Pieśni nad pieśniami. 6. Midrasz neelam (Midrasz mistyczny), poruszający tematy kosmologiczne i eschatologiczne, komentarz dotyczący Księgi Rodzaju. Główną postacią tu występującą jest r. Eliezar ben Hyrkanos. 7. Sawa (aram. Starzec), opowieść tajemniczego starca, pojawiającego się przed uczniami Szymona ben Jochaja o duszy i jej wędrówkach. 8. Raaja meche(j)mna (aram. Wierny pasterz), kabalistyczna interpretacja nakazów i zakazów Tory, bardzo silnie sprzeciwiająca się dosłownej interpretacji Pisma. Występują tu b. wyraźnie elementy antynomijne (patrz –> kabała antynomijna), podważające absolutny charakter Prawa, ograniczając zakres jego obowiązywania do czasów panowania nad światem Drzewa Wiedzy, nazywanego tu także Drzewem Śmierci. Czasy mesjańskie przywrócą panowanie Drzewa Życia, a Tora ukaże swe nowe, pełne i prawdziwe oblicze — nie zawierając zakazów i nakazów, stanie się pieśnią miłości i jedności. 9. Tikkune Zohar (hebr. Uzupełnienia Zoharu), r. Szymon ben Jochaj prowadzi dysputy teologiczne ze swymi uczniami w akademii niebieskiej w raju. Część ta zawiera 70 rozdziałów komentarza, z których każdy rozpoczyna się inną interpretacją pierwszego słowa Pisma bereszit (hebr. na początku). […]  
Objętościowo Z. jest dziełem olbrzymim, liczy ok. 2400 stron druku. Nadal nie zostały rozstrzygnięte spory o autorstwo dzieła. Gerschom Scholem bronił i dokumentował tezę jednego autora głównego zrębu Z. (prócz Tikkune Z. i Raaja meche(j)mna) i wskazywał na –> Mojżesza z Leonu. Jehuda Liebes uważa Z. za twór środowiska blisko współpracujących ze sobą kabalistów z Kastylii, którym Mojżesz z Leonu duchowo przewodził.