Liczebność i rozmieszczenie mniejszości narodowych i etnicznych w Polsce
Mniejszości narodowe:
Niemcy - 144 tys. (2011 r.) ; 147 tys. (2002 r.) - woj. opolskie, woj. śląskie, woj. warmińsko-mazurskie
Białorusini - 43 tys. (2011 r.) ; 47 tys. (2002 r.) - południowo-wschodnie tereny woj. podlaskiego
Ukraińcy - 38,7 tys (2011 r.) ; 27 tys (2002 r.) - południowo-wschodnie tereny Poslki
Rosjanie - 8,7 tys. (2011 r.) ; woj. mazowieckie, woj. dolnośląskie, woj. Śląskie
Żydzi - 7 tys. (2011 r.) - woj. mazowieckie, woj. dolnośląskie, woj. małopolskie
Litwini - 7 tys. (2011 r.) ; 5 tys. (2002 r.) - woj. podlaskie, woj. mazowieckie, woj. warmińsko-mazurskie
Czesi - niecałe 3 tys. (2011 r.) - woj. śląskie, woj. mazowieckie, woj. dolnośląskie
Słowacy - 2,7 tys.(2011 r.) - woj. małopolskie, woj. śląskie, woj. mazowieckie
Ormianie - 1,6 tys. (2011 r.) - woj. śląskie, woj. małopolskie
Mniejszości etniczne:
Romowie - 16, 7 tys. (2011 r.) ; 12,7 tys. (2002 r.) - woj. dolnośląskie, woj. małopolskie, woj. śląskie
Łemkowie - 9,6 tys. (2011 r.) ; 5,8 tys (2002 r.) - woj. dolnośląskie, woj. małopolskie, w. lubuskie
Tatarzy - 1,8 tys. (2011 r.) ; woj. podlaskie, woj. mazowieckie, woj, pomorskie
Istota islamu i judaizmu
Islam:
Islam jest religią objawioną Mahometowi, jest dany i nie podlegający zmianie.
Wg. Islamu jest jeden bóg-Allach i jeden prorok Mahomet.
Podstawą doktryny islamu jest wiara w jedynego Boga Allaha, zaufanie do Koranu oraz do tradycji. Człowiek jest stworzeniem i sługą Allaha. Jest obdarzony wolną wolą, zasługuje swym postępowaniem na zbawienie i pobyt w raju lub na wieczne potępienie. Wyznawcą islamu można stać się przez wygłoszenie ze szczerą intencją formuły: "Nie ma Boga prócz Allaha, a Mahomet jest jego prorokiem" (są to równocześnie słowa, które jako pierwsze wpadają w ucho każdemu nowonarodzonemu niemowlęciu muzułmańskiemu i które są wymawiane nad grobem) i przyjęcie na siebie obowiązków wynikających z Koranu, tradycji i prawa
Moralność muzułmanów jest oparta na naukach zawartych w Koranie i sunnie proroka, na islamu prawie, które ma charakter totalitarny, rządzący każdą czynnością człowieka należącego do społeczności muzułmańskiej:
Koran - Koran jest księgą świętą, zawiera treści objawione. Są to spisane wypowiedzi Mahometa, ale nie sa to wypowiedzi smaodzielne. Pośredniczy on między bogiem a wiernymi. Koran został spisany po śmierci Mahometa.
Sunna - Sunna to osobiste wypowiedzi Mahometa, to takze opis zchowań Mahometa.
Islam dzieli się na dwa odłamy – sunnicki i szyicki. Główną różnicą jest sposób głoszenia rządów Bożych. Sunnici stanowiący 90% muzułmanów zachowują pogląd o obowiązywaniu Sunny Proroka, tak jak ją definiowała społeczność islamska. W przeciwieństwie do nich szyici zwracają się o radę do oświeconych nauczycieli – imamów. Imamowie uważani są za potomków Alego, synowca i adoptowanego syna Proroka, posiadającego szczególne zdolności, zwłaszcza przejętą od Proroka zdolność wykładania prawd religijnych.
Obowiązki wyznawcy islamu
Każdego muzułmanina, czyli wyznawcę islamu obowiązują: 1) szahada (deklaracja wiary), 2) salat (przestrzeganie modlitwy, 5 razy dziennie), 3) zakat (płacenie jałmużny), 4) saum (post w ramadanie), 5) hadżdż (pielgrzymka do Mekki). Obowiązki te nazywają się w teologii muzułmańskiej pięcioma filarami islamu. Szerzenie ich, zalecane przez Koran za pomocą oręża, czyli przez świętą wojnę, nazywa się dżihad.
Judaizm:
Jej podstawowe zasady to monoteizm (wiara w jednego Boga - Jahwe, Stwórcę Wszechświata, który oczekuje od ludzi moralnego postępowania) oraz przekonanie o posłannictwie Żydów. Z judaizmu wywodzą się chrześcijaństwo i islam.
Judaizm opiera się na Księgach. Najważniejszą z nich jest Biblia Hebrajska, składająca się z Tory (czyli Pięcioksięgu Mojżesza to pierwszych pięć ksiąg Starego Testamentu), oraz tzw. Pism - utworów poetyckich, mądrościowych i historycznych.
Żydzi przede wszystkim przestrzegają nakazów zawartych w Torze. Wszyscy ludzie zostali stworzeni na podobieństwo Boga. Bóg chce, by człowiek żył w zgodzie ze swoim sumieniem. Tora nakazuje otaczać opieką szczególnie osoby słabsze: wdowy, sieroty, prześladowanych i biednych. Zbawienie można osiągnąć poprzez przestrzeganie przepisów religijnych i służenie bliźnim.
W życiu Żydów rodzina spełnia bardzo ważną rolę. To właśnie w domu obchodzi się większość świąt religijnych. Co tydzień świętuje się szabat. W piątek przed zachodem słońca pani domu zapala szabasowe świece. na stół kładzie się dwa bochenki chleba i stawia kielich wina. Ojciec rodziny błogosławi te dary i podaje je pozostałym uczestnikom uroszystości. Córka lub syn po śmierci rodziców przez jedenaści miesięcy i jeden dzień (oraz w rocznicę ich śmierci)
odmawia modlitwę kaddisz. Wyraża ona uległość wobec woli Boga. Gdyby była odmawiana przez dwanaście miesięcy, byłby to znak, że osoba zmarła była grzesznikiem, który potrzebuje pełnego okresu przebywania w czyśćcu.
Symbole
judaizmu:
a. Gwiazda
Dawida, zwana
także Tarczą Dawida. Jest to sześcioramienna gwiazda utworzona
przez dwa przeplatające się trójkąty
b. Menora - świecznik siedmioramienny wykonany z jednej bryły metalu, który już w pierwotnej chacie służył do oświetlania świętego miejsca (współcześnie również podstawowy element herbu państwa Izrael).
Judaizm przyjmuje zasadę harmonii pomiędzy Bogiem i światem, podstawą, której jest posłuszeństwo. Koncepcja człowieka zakłada jedność ciała i duszy, co pozwala człowiekowi spełniać powinności wobec Boga i świata (realizację zadań wyznaczonych przez Boga).
Etyka judaizmu: Metafizyczną podstawą etyki są przykazania, które ludziom dał Bóg. Będziesz miłował twojego Boga Jahwe z całego serca, z całej duszy swojej, ze wszystkich swych sił oraz bliźniego swego jak siebie samego. Ponadto Żydów obowiązuje 613 nakazów i zakazów sformułowanych w Biblii (Pismo Święte) i Talmudzie, szczegółowo regulujących życie Żydów zgodnie z nakazami wiary.
Filary islamu
Islam nakłada na wiernych pięć podstawowych obowiązków, zwanych filarami Islamu (Arkan Al-Islam):
1. Deklaracja wiary (Szahada)
Nie
ma bóstwa oprócz Boga Jedynego. Muhammad jest wysłannikiem Bozym.
Przez uległość Bogu urzeczywistnia się świadectwo wiary w
Jedynego Boga, natomiast poprzez stosowanie się do nauczania i
praktyki Muhammada realizuje się świadectwo wiary w jego
posłannictwo i służenie Bogu Miłosiernemu.
2.
Przestrzeganie modlitwy (Salat)
Powinna
być odprawiana pięć razy dziennie, indywidualnie lub w grupie.
Stanowi ona praktyczny wyraz wyznawanej wiary.
I. Salat al-fadżr
(o świcie)
II. Salat az-zuhr (wczesnym popołudniem)
III.
Salat al-sar (późnym popołudniem)
IV. Salat al-maghrib (po
zachodzie słońca)
V. Salat al-Isza (wieczorem)
3.
Płacenie jałmużny (Zakat) - składka na opiekę
społeczną
Obowiązkowa
opłata od rocznych oszczędności każdego muzułmanina wynosi 2,5%
wartości gotówki, biżuterii, bogactwa.
4. Post
w Ramadanie (Saum)
Jest
to sposób na osiągnięcie samoopanowania, na wyniesienie wartości
moralnych i duchowych ponad samolubstwo, zachłanność, lenistwo i
inne wady, poprzez powstrzymywanie się od jedzenia i picia, od
wszystkiego co powoduje nieważność postu oraz od obcowania
cielesnego od brzasku do zachodu słońca każdego dnia miesiąca
ramadanu. Ramadan jest 9 miesiącem kalendarza muzułmańskiego.
5.
Pielgrzymka do Mekki (Hadżdż)
Hadżdż
to służenie Bogu przez odwiedzanie Domu Bożego, czyli świątyni
Al-Kaby w Mekce. Obowiązek ten nałożony jest na tych muzułmanów,
których stać na wypełnienie go przynajmniej raz w życiu.
Pielgrzymka symbolizuje jedność ludzkości. Jest corocznym
zgromadzeniem całej muzułmańskiej społeczności (Umma). Podkreśla
równość wszystkich ludzi, niezależnie od rasy i narodowości.
Szabat w kulturze żydowskiej:
Szabat jest najważniejszym żydowskim świętem. Jest świętem na cześć Boga Stworzyciela i Przymierza, które zawarł z Izraelem. Ma również przypominać Żydom wyzwolenie z niewoli egipskiej.
Szabat zaczyna się o zmierzchu w piątek i trwa do zmierzu w sobotę.
Szabat to przede wszystkim dzień odpoczynku, podczas którego żadna praca nie jest dozwolona. Zgodnie z żydowskim prawem zakazane są jakiekolwiek czynności związane z ogniem.
Tradycyjnie przed szabatem gospodyni zapala dwie świece. Do obowiązków należy dwukrotna recytacja modlitwy kidusz: na początku szabatu przed pierwszym posiłkiem, oraz po porannej modlitwie, a także recytacja hawdali na zakończenie szabatu. W szabas należy spożyć trzy posiłki (seuda szliszit).
Dla religijnych Żydów Szabat jest dniem wypełnionym modlitwą, spędzają wiele godzin w synagodze. Każdego tygodnia czytany jest w synagodze inny fragment Tory (Księgi Starego Testamentu).
Bar micwa w kulturze żydowskiej
Bar micwa to uroczystość żydowska, obchodzona od XIV w. Podczas takiej uroczystości chłopiec żydowski staje się pełnoletni wobec prawa.
Pierwszego dnia po 13 urodzinach chłopców uznaje się za dorosłych (tj. zdolnych do przestrzegania przykazań Prawa Mojżeszowego). Od tego czasu są odpowiedzialni przed Bogiem za swe czyny. Mogą brać pełny udział w uroczystościach religijnych, odbywających się w synagodze.
Podczas uroczystości bar micwy chłopcy wzywani są po raz pierwszy do odczytania fragmentu Tory oraz wygłoszenia do niej komentarza. Chłopcu zakłada się wtedy tefilin, czyli "filakteria" - małe, skórzane pudełeczka, które zawierają napisane na pergaminie wersety tory. Jedno z takich dwóch pudełeczek znajduje się na czole, a drugie przymocowane jest do lewego ramienia. Oznacza to, że chłopiec oddaje się na służbę Bogu wolą, czynem i rozumem. Wtedy otrzymuje również od rabina torę i modlitewnik.
Romanipen w kulturze romskiej
Romanipen (z rom. "romskość) to ogół romskiej tradycji, niepisany kodeks postępowania oraz wzajemnych relacji w tradycyjnej społeczności romskiej, nieobejmujący stosunków z gadziami.
Składają się nań wszystkie zwyczajowe prawa, tabu oraz sankcje grożące za ich złamanie. Jeden z centralnych elementów systemu romanipen stanowi pojęcie skalania. Sankcją za przekroczenie zasad romanipen jest bowiem uznanie winnego za osobę "skalaną" czyli rytualnie nieczystą, co wiąże się z różnym stopniem i formą wykluczenia jej z życia społecznego.
Pojęcie romanipen, interpretowane jako "cygańskość", implikuje często manifestowanie swej identyfikacji z romskim etnosem, uznawanie go za wartość najwyższą, używanie języka romani, solidarność z członkami własnej zbiorowości (często interpretowaną jako pewnego rodzaju "podwójna moralność", w myśl której wiele czynów potępianych wobec "swoich" jest aprobowanych w stosunku do Romów z innej grupy bądź gadziów) oraz celebrowanie tradycyjnych obrzędów i rytuałów.
Specyfika tradycyjnego białoruskiego wesela
Swaty
Zanim doszło do ślubu i wesela odbywały się tzw. swaty. Przyszły pan młody jechał z marszałkiem lub sołtysem wsi do rodziców dziewczyny. Tam rodziny umawiały wysokość posagu. Pan młody rozpoczynał słowami: "Podobno macie dziewczynę do oddania". Później odbywał się swoisty targ, Kiedy uzgodniono już kwestie finansowe umawiano termin wesela.
Zapraszanie gości
Już tydzień przed weselem przyszła panna młoda zapraszała gości. W towarzystwie druhny, w pięknym stroju ozdobionym wstążkami, szła po wsi i zapraszała dosłownie wszystkich, nawet osoby przypadkowo spotkane na drodze.
Korowaj
W sobotę przed weselem w domu młodej zbierały się kobiety zamężne i panny. Przy akompaniamencie śpiewów wspólnie piekły ciasto weselne. Wypiekało się je z mąki pszennej. Było duże, z góry ozdobione małymi formami, także z ciasta.
Ślub
Przed ślubem pan młody przyjeżdżał po swą wybrankę. Później razem oddawali ukłon rodzicom. Całowali ich w nogi i prosili o błogosławieństwo. Następnie trzykrotnie obchodzili wkoło stół stojący po środku pokoju. Kłaniali się, przy okazji, czterem stronom świata oraz ikonom znajdującym się w izbie. Później wszyscy udawali się do cerkwi. Młodzi jechali udekorowanymi furmankami.
Wesele
Po ceremonii ślubnej odbywało się wesele. Urządzano je w domu panny młodej. Według zwyczaju trwało ono trzy dni.