HANNA KOWALEWSKA

inna wersja życia

ZYSK l S-KA WYDAWNICTWO

Copyright © by Hanna Kowalewska, 2010 Ali rights reserved

Projekt okładki Agnieszka Herman

Redaktor Jan Grzegorczyk

Redaktor techniczny Teodor Jeske-Choiński

Wydanie I

ISBN 978-83-7506-533-6

Zysk i S-ka Wydawnictwo

ul. Wielka 10, 61-774 Poznań

tel. [phone]

Dział handlowy, tel./faks 61 855 06 90

[e-mail]

www.zysk.com.pl

I. PUKANIE

1

Co tym razem? Hm... Przeznaczenie zapukało do mego okna na dziesiątym piętrze.

Brzmi trochę dziwnie, nieprawdaż, babko?

Nie, nie zwariowałam. Zapukało i już! W to samo okno, które parę tygodni temu

zabiłam gwoździami, by nie wyszła przez nie Olga. I nie wyszła. Poradziła sobie

inaczej, wjechała w zaświaty samochodem, z hukiem i ognistymi efektami, jak

przystało na artystkę i przyjaciółkę Świra. Po jej śmierci nie od razu wyjęłam

gwoździe. Używałam tylko lufcika. Właściwie nie wiem dlaczego. Oddzielałam się

tym zamkniętym oknem od Olgi czy raczej od Filipa? A może od siebie samej, tej zza szyby?

Nie wiem. Wiem jedynie to, że po coś te gwoździe były mi potrzebne i tkwiły tam

dziwnie długo. Parę dni temu je wyjęłam, no i proszę! Od razu taka niespodzianka.

Pukanie losu! I to w dodatku nie ciężkawe i niepokojące, a przeciwnie, pełne energii i obietnicy.

Potem ci to, babko, zrelacjonuję ze szczegółami. Na razie jest tyle innych rzeczy do opowiedzenia. Nazbierało się przez ostatnie tygodnie. Już koniec czerwca — prawie dwa miesiące po wyjeździe Pawła do Stanów, dwa i pół tygodnia od śmierci Olgi,

tyle samo od pożegnania z Filipem. Puste kartki w pamiętniku. Znasz to. W twoich zapiskach też były przerwy. Tydzień, dwa, miesiąc.

Nieopisana codzienność, zbyt trudna do nazwania. A potem jakieś lakoniczne zdania, chłodne, bo ból już przeminął i została jedynie blizna. Nie należałaś do tych, którzy pochylają się nad bliznami.

We mnie jeszcze się nie zabliźniło. Nie mówię o Oldze, tylko o Filipie. Wreszcie

pozwoliłam mu odejść — po dziesięciu latach od jego śmierci. „Pozwoliłam" tó może nie najlepsze słowo, zważywszy na to, jak bardzo Olga się nad tym napracowała. Ale wolę tak właśnie o tym myśleć. Są już razem, Świr i Olga, w jakiejś pokątnej części zaświatów, pełnej teatrów i masek, gdzieś na pograniczu nieba i piekła. Ani potępieni, ani zbawieni. W każdym razie w tej kropli czasu. Bo w innej...

kto wie, co im się przydarzy. Jedno jest pewne — przydarzy im się to beze mnie.

Nasz wspólny czas już przeminął. Na wieki.

To właśnie tych dwóch ostatnich zdań, babko, nie potrafiłam zapisać przez ostatnie tygodnie. Bo co innego pozwolić komuś odejść, a co innego się z tym faktem pogodzić. Siedem prostych, zwykłych słów, które ułożyły się w niemożliwą do

pojęcia frazę! Przynajmniej niemożliwą dla mnie. Ilekroć siadałam nad otwartym

pamiętnikiem, czułam ten sam dławiący uścisk w gardle. Strach! Dławił mnie jak

knebel. Nawet nie wiem, czego się tak bardzo bałam. Pustki i samotności? Czy

można bać się utraty kogoś, kto zabił się dziesięć lat temu i istniał już tylko w mojej głowie? Ale czy tylko tam? Słyszałam jego myśli. Czułam jego obecność. A czasami nawet dotyk. Dzięki Filipowi tak naprawdę nigdy nie byłam samotna. Cokolwiek się

działo, on był przy mnie. I miał być zawsze. Do końca świata. Do końca czasu.

Zawsze!

A teraz już nigdy. Koniec! Ale nie będę się nad tym roz-tkliwiać. Wiem, że tego nie znosiłaś, babko. Roztkliwiania, narzekania, roztrząsania. Bo cóż to może zmienić?

Nic. Filip odszedł i już. Czasami czuję jeszcze z tego powodu dotkliwy, męczący

chłód, jakby w jakiś dziwny sposób ogrzewał mnie przez te wszystkie lata —

bezcielesne, niewidzialne i niewy-czerpywalne źródło ciepła.

Ale też pewnie oddzielał mnie od innych przezroczystą taflą o którą rozbijali się ci wszyscy, którzy chcieli wejść do mego życia na dłużej. Zawsze jest jakaś cena.

Teraz to już nieistotne. Został tylko ten chłód. Na dworze słoneczne popołudnie, a ja chwilami marznę jak staruszka. Olga zabrała mi nie tylko Filipa, ale i młodość.

2

A może marznę także z innego powodu? Tydzień po śmierci Olgi zadzwonił do

mnie opiekujący się Zawrociem Jóźwiak z pytaniem, czy może Julii udostępnić

rzeczy Pawła, bo ona właśnie wybiera się do Stanów i ma coś dla niego zabrać.

— Poprosił o to Paweł czy ona? — zapytałam.

— Ona.

— To nie może pan niczego jej dać. Chyba że Paweł zadzwoni i potwierdzi jej

prośbę.

Jóźwiak też był tego zdania. To jednak nie zmieniało faktu, że Julia leciała do

Stanów i chciała, by ta informacja do mnie dotarła. Poczułam się paskudnie, babko.

Olga zabrała mi Filipa, Julia za chwilę miała mi zabrać Pawła. A jeśli nie ona, to jakaś inna. W Nowym Jorku były przecież tysiące Julii — interesujących, głodnych uczuć, bezwzględnych i nie tak głupich jak ja. Niemal widziałam te tłumy na ulicach

— rzekę kobiet płynącą z naprzeciwka, gdy Paweł leniwym krokiem idzie do

najbliższego sklepiku po papierosy. A każda z nich wydzielała przyzywający, słodki zapach. Nikt by się temu nie oparł. Nikt.

I już sama nie wiedziałam, czy bardziej boję się tych wyobrażonych Julii czy tej

konkretnej, która mi się objawiła wiosną w Zawrociu. Przedtem podróż Pawła to był

jakiś niewyobrażalny abstrakt, jakby wyjechał donikąd i tylko tam trwał w wygodnym kokonie jedynie po to, by potem wrócić w nowej motylej postaci do Zawrocia i do mnie. Zresztą, nawet tyle sobie nie wyobrażałam. Te myśli tkwiły

gdzieś pod spodem, nieujawnione — choćby pewność, że Paweł do mnie wróci.

Nie zdawałam sobie sprawy z tego, jak bardzo tego pragnę. Wszystko było

przeczekiwaniem, a ja myślałam, że jest życiem. Złudzenia. Filip mi w nich pomagał.

Trwał obok mnie, bezcielesny, ale obecny jak nikt inny, i zasłaniał mi Pawła. Olga to wiedziała, a ja nie chciałam tego dostrzec.

Po telefonie Jóżwiaka przejrzałam na oczy. Żaden kokon, żadne donikąd. Wszystko

inne też wątpliwe — odmiana i powrót, a zwłaszcza powrót do mnie. I tylko tęsknota ta sama co przedtem, tyle że ujawniona, więc już nie'w postaci nienazwanego gniotu gdzieś w środku. Trochę słoneczna, trochę ciemna, czasami zapierająca dech, a czasami ledwie wyczuwalna, w dodatku spleciona z tęsknotą za Filipem.

Znasz to, babko. Ty też tak za Pawłem tęskniłaś. Może wraz z Zawrociem

odziedziczyłam również to uczucie? Może było w masie spadkowej, tylko nikt mnie

o tym nie raczył uprzedzić?

Ty też marzłaś, gdy Paweł odszedł z Zawrocia. Dlatego w twoim pamiętniku jest

pod koniec tyle wzmianek o wełnianym kocu, kaszmirowym szalu od Maurycego czy

ogniu w kominku rozpalanym częściej niż kiedyś. Próbowałaś jakoś poradzić sobie z

wewnętrznym chłodem, ale obie wiemy, że duszy nie da się ogrzać w ten sposób.

3

A co z pukaniem losu? Następnego dnia po wyjęciu gwoździ w szybę mojego okna

na dziesiątym piętrze zapukali kumple Filipa, Świeżutki i Nieświeżutki. Nie

zwariowałam, babko. Remont. Mój obdrapany blok wreszcie zyska nowe, betonowe

ubranko. Ponoć w szaro-białym wydaniu. Potrzebuję ciepła, więc wolałabym żółty,

ale mieszkańcy na zebraniu wybrali inne barwy. Byłam wtedy z Olgą w Zawrociu,

nieświadoma zmian, które się szykowały, ani tego, że będę potrzebowała kolorów,

które grzeją.

Tak więc po przebudzeniu zobaczyłam za oknem rusztowanie, a pięć minut później

w szybę zapukał Świeżutki. Otworzyłam okno, wskoczył do środka, a za nim jego

brat. Przybyli w samą porę, właśnie gwizdał czajnik. Świeżutki pociągnął nosem i

zwietrzył kawę.

Opowiadałam ci o nich — kumple Filipa, których poznał w dzieciństwie, gdy

uciekł do cyrku. Ci, którzy po latach pomagali mu robić dekoracje do jego ostatniego spektaklu, specjaliści od lin, drabinek i balansowania na wysokościach.

— Słyszeliśmy o Oldze — powiedział Świeżutki na wstępie. — Długi nam

powiedział. No, to teraz są razem.

Nieświeżutki stuknął go ostrzegawczo w ramię, ale nie dało się już cofnąć słów.

Świeżutki się zmieszał.

— To znaczy... chciałem powiedzieć...

— Są— przerwałam mu. — Nie mówmy o tym.

Bliźniacy pokiwali skwapliwie głowami i przeszli do oglądania mego mieszkania.

— W dzień zupełnie tu inaczej — rzucił Świeżutki, by zatrzeć gafę.

— Ale dalej ciasno — dodał Nieświeżutki. — Choć poprzednio wydawało się

ciaśniejsze. Może dlatego, że ludzi było od groma. Gdzie nie spojrzeć jakieś

wódczane zwłoki.

Spojrzał na łóżko, jakby spodziewał się na nim zobaczyć Olgę, leżącą z papierosem

w dłoni, jak kilka tygodni temu na imprezie, którą miał na myśli. Na łóżku leżała

jednak tylko rozgrzebana pościel.

Nie miałam ochoty na wspominki.

— Ile potrwa malowanie? — spytałam.

— Z tej strony bloku pewnie z tydzień.

— To przez ten czas macie darmową kawę. Zapraszam.

Tak to się, babko, zaczęło. I właściwie od razu też skończyło. Niby ich

zapraszałam, ale w gruncie rzeczy nie było po co. Bo łączył nas tylko Świr, a o nim rozmawiać już nie mogliśmy. Wiedziałam, że nie wrócą. Przez to jedno nieopatrzne zdanie na początku rozmowa szła jak po grudzie i nie było nadziei, że pójdzie lepiej.

Pili pośpiesznie kawę, mimo iż była gorąca.

Wtedy usłyszałam, babko, drugie pukanie w okno. Stał za nim trochę zasapany

trzydziestolatek, z kaskiem na głowie i papierami w ręku.

Świeżutki i Nieświeżutki zmieszali się na jego widok.

— Kawiarnia? — Zasapany nie krył ironii. Zdjął przy tym kask, przez co okazało

się, że jest bardziej Przystojny niż Zasapany.

Życie bywa zaskakujące — pomyślałam sobie. — Budzi się człowiek w nie

najlepszym humorze, w małej klitce na dziesiątym piętrze, a po chwili pije kawę w

nie najgorszym towarzystwie i w dodatku ogląda przystojniaka. Naprawdę, babko,

poczułam, że sam los do mnie zapukał. Nie chodziło jedynie

0 tego blondyna za oknem. Raczej o niespodziankę. Będzie dobrze — słyszałam w

sobie. — Jeśli zdarzają się takie zabawne poniedziałkowe poranki, to będzie dobrze.

Bez Filipa i Pawła też da się żyć. A chłód się wychłodzi i zniknie. — Pierwsza lepsza myśl od wielu tygodni.

Przystojny nie uzyskał odpowiedzi na swoje pytanie, co go trochę zirytowało.

Świeżutki i Nieświeżutki już się jednak otrząsnęli ze zmieszania i nie zamierzali się usprawiedliwiać. To nie było w ich stylu. Należeli do rzadkiej rasy prawdziwych niebieskich ptaków, pracowali tu i tam, zawsze na wysokościach

1 zawsze krótko, wtedy, gdy brakowało im kasy. Przejmowanie się tym, co pomyśli

przełożony, nie leżało w ich naturze.

— Chyba nie zapomnieliście, że jesteście w pracy? — rzucił Przystojny.

Świeżutki i Nieświeżutki popatrzyli na siebie, jakby się rzeczywiście zastanawiali nad odpowiedzią.

— No dobra. — Przystojny postanowił odpuścić. — Ale na drugi raz mówcie

komuś, gdzie znikacie. Trochę się was naszukałem.

— Trzeba było krzyknąć. Nie musiał szef sam się tu wspinać — mruknął z

dystansem Świeżutki.

— Pańskie oko konia tuczy. A poza tym trochę wysiłku z rana nie zaszkodzi —

oznajmił Przystojny, patrząc przy tym na mnie. — Nie przedstawicie mnie?

— Nasz chwilowy szef— rzucił Świeżutki. — Igor... — urwał i spojrzał pytająco

na brata. Widocznie nie pamiętał nazwiska „chwilowego" szefa.

— Igor Necki — dokończył tamten za niego.

— Matylda Malinowska-Just.

Podeszłam do okna i wyciągnęłam rękę. Miał zdecydowany i mocny uścisk. I zielone oczy. Dość uważne. W każdym razie zauważył, że jestem w kusym szlafroku i obejrzał sobie moje nogi najdokładniej, jak potrafił. Potem tym samym wzrokiem

spenetrował moje mieszkanie.

Pan Ciekawski — pomyślałam, trochę rozdrażniona tym ob-cesowym oglądaniem.

Zapomniałam, że pięć minut temu tak samo gapili się na mnie i na mieszkanie

bliźniacy, ale wtedy jakoś mi to nie przeszkadzało i nie krępowało.

-a— Just... — powtórzył jeszcze, jakby chciał się nauczyć mego nazwiska.

Niektórzy przez okno wychodzą, jak kiedyś Filip, niektórzy zaś przez okno

wchodzą, jak bliźniacy. Igor jedynie sobie za moim oknem postał, oparty o parapet, z lekko przechyloną głową i podniesionymi brwiami, jakby chciał w ten sposób powiedzieć, że świat za okienną ramą trochę go zaciekawił, a trochę zdziwił. Bo była już dziewiąta, a łóżko było nieposłane. Do tego mój niedbały strój i włosy, które nie widziały jeszcze grzebienia. Poniedziałkowy późny ranek, leniwy, sycący się kawą, by otrząsnąć resztki snów.

— Może wejdziesz? — zaproponowałam.

Jednak picie kawy w towarzystwie Świeżutkiego i Nieświeżutkiego najwyraźniej

Igorowi nie odpowiadało.

— Innym razem — rzucił, jakby rusztowanie miało stać za moim oknem

miesiącami i jakby on miał się przechadzać po nim codziennie.

Igor ruszył w dół, bliźniacy parę minut później w górę, by przed robotą popatrzeć

sobie jeszcze z dachu na miasto, a ja zostałam z niedopitą kawą i przekonaniem, że coś się nieodwracalnie zmieniło w ten dziwny poranek. Mała muszka, która nie wiadomo skąd wzięła się na dziesiątym piętrze, zabzyczała, jakby miała podobne

zdanie. Siadła na brzegu kawowego kółka, które zostawiła filiżanka Świeżutkiego, i smakowała kawę z takim samym ukontentowaniem jak ja. Łatwo byłoby ją zabić, ale postanowiłam tego nie robić. Kto wie, może jak ja tkwiła tygodniami w letargu i to był jej pierwszy lot, pierwsze rozprostowanie skrzydeł, pierwsza kawa, dobrze zaparzona i słodka, bo Świeżutki wsypał do filiżanki dwie czubate łyżeczki cukru.

Ja też czułam się tak, jakbym rozprostowywała długo nieużywane skrzydła.

Wciągnęłam w płuca powietrze napływające przez okno i okazało się, że jest

cudownie ożywcze, jakby ranek przefiltrował je specjalnie dla mnie. Nie było jeszcze czuć cementu czy gipsu, co najwyżej odrobinę wilgoci. Ale wilgoć mi nie przeszkadzała, przeciwnie, wzmacniała świeżość.

Złapałam się na tym, że jeszcze na coś czekam. Bo to był dzień, w którym mogło

się zdarzyć dużo więcej niż tylko dwa pukania w szybę. Tak przynajmniej

pomyślałam, dopijając resztki kawy.

No tak, już wiesz, o czym zamierzam napisać. Wizyta pani Mięci sprzed tygodnia.

Też pukanie losu, ale przegapione. Nie ten poniedziałek, nie ten poranek, nie ten czas.

Pani Mięcia przyniosła wtedy pożółkłą kopertę. Nie w porę, właśnie wychodziłam.

— Porządkowałam stare papiery... — zaczęła niepewnie. — Pomyślałam, że może

czas ci to dać.

— Co to? — zapytałam, ale spojrzałam na kopertę jedynie przelotnie, bo byłam

zajęta szukaniem kluczy. Dawno nie miałam takiego bałaganu w mieszkaniu. Może

nigdy?

— Zdjęcia.

— Aha — mruknęłam znowu nieuważnie, bo klucze udało mi się przed chwilą

zlokalizować pod stertą rzeczy zalegających stolik, ale teraz rozglądałam się za

zegarkiem.

— Myślałam, że razem je obejrzymy, ale widzę, że wychodzisz.

Pani Mięcia była zawiedziona. Obracała kopertę w ręku, jakby nie była pewna, czy

wobec tego zostawić ją czy zabrać. Widocznie miała nadzieję na pogawędkę o

przeszłości. Dawno jej nie odwiedzałam. Pewnie szukała pretekstu, by się zjawić i

posiedzieć dłużej. Pretekst znalazła, ale i tak nic z tego nie wyszło.

Wzięłam od niej kopertę i od razu odłożyłam na stolik. Najpierw przykryła ją

gazeta, potem DVD, dwie książki i wreszcie pudełko ptasiego mleczka. Gdyby nie

bliźniacy, dalej by tam tkwiła. Nieświeżutki sięgnął po słodkości, a Świeżutkiego

przyciągnęła gazeta i film. W ten sposób dokopali się do koperty.

Świeżutki zainteresował się zdobiącym ją pastelowym rysunkiem.

— Paryż, wieża Eiffla — rzucił. Była to informacja nie dla mnie, tylko dla brata. —

Ciekawe, czy dalej rdzewieje.

Nieświeżutki, który przedtem zamierzał wziąć kolejne ptasie mleczko, zostawił w

spokoju pudełko i sięgnął po kopertę, jakby z obrazka można się było tego

dowiedzieć. Chyba doszedł do wniosku, że korozja postępuje, bo spojrzał

porozumiewawczo na brata. Tak wysoko jeszcze nie byli. A może by tak ruszyć do

Paryża i sprawdzić, czy nie potrzebują kogoś do pracy przy tym żelastwie?

Zerwali się zaraz potem, jakby wprost z dachu mego bloku chcieli odlecieć do

Francji. A ja zostałam sam na sam z kawą i muchą. Z kopertą też, ale ciągle jeszcze myślałam o niej jedynie w kontekście pragnień bliźniaków. I może tak by zostało, gdyby nie bezczelność muszki, której po kawie zachciało się czekolady. Tym razem

nie zadowoliła się okruszkami, które zostawił Nieświeżutki, ale pofrunęła prosto do pudełka. Chciałam ją zgonić, machnęłam ręką spadła gazeta, spadła też koperta, która na niej leżała. Wieżą Eiffla na dół. I wtedy, ku swemu zdziwieniu, zobaczyłam z tyłu napis: Dla Matyldy, gdy nadejdzie właściwy czas.

Podniosłam kopertę i wpatrywałam się w to dziwne zdanie, napisane kiepskim

długopisem, który zostawił brzydkie, rozmazane kropki. Jak mogłam nie zauważyć

go wcześniej?

II. ZMIANY

To był ten moment, babko. Przyjemne podniecenie. Nagle poczułam, że koperta

nieprzypadkowo wypłynęła spod stosu rzeczy właśnie tego dnia. Może nawet

wszystko stało się po to, bym ją wreszcie raczyła zauważyć?

1

Co ty na to, babko? Niemal widzę twój sceptycyzm. Pukanie losu? Raczej splot

banalnych okoliczności, może i przyjemnych, ale żeby od razu nadawać im takie

znaczenie?

Pewnie pomyśrałabym tak samo, gdyby nie przygnębiające wydarzenia, które

miałam za sobą. Siła odmiany! Ten poniedziałkowy poranek był cudownie inny od

poprzednich, gdy dźwięk budzika wyciągał mnie z lepkiej i zimnej ciemności, ze

snów, które nie układały się w żadną historię.

Pierwsze, co widziałam po przebudzeniu przez ostatnie tygodnie, to były nuty

namalowane przez Olgę na suficie. Pożegnalna melodia. Piosenka Kory. Tak

stwierdził Długi, który przysnuł się do mnie jakiś tydzień temu. Był w paskudnym

nastroju, ponury i zaniedbany bardziej niż zwykle. To była dziwna wizyta. Właściwie nie przyszedł do mnie, tylko do tych baz-grołów na suficie. Bąknął coś pod nosem na powitanie, potem ruszył w kierunku fotela, zaszył się w nim i milczał wpatrzony w nutowy zapis.

Poszłam po wódkę, a gdy wróciłam, on już bębnił palcami po poręczy fotela.

— Nie myślałem, że masz to jeszcze na ścianach — mruknął, gdy nalałam.

— Przyszedłeś to sprawdzić? — Nie kryłam ironii.

— Nie. Przyszedłem to rozgryźć. Wiedziałem, że to coś znajomego.

— Czyżby marsz pogrzebowy?

— Nie zdziwiłbym się, ale to nie to.

— Zatem?

Długi jeszcze przez chwilę zastanawiał się, czy mi powiedzieć. Ale widocznie

uznał, że jeśli Olga umieściła nuty na moich ścianach, to i mnie należy się wiedza o nich. Najpierw zanucił, a potem zacytował: — „W zuchwałej chwili pożądania nadałam tobie takie imię, że znajdę cię na końcu

świata i już się z tobą nie rozminę". — Milczał chwilę, jakby mi chciał dać czas na przetrawienie tekstu. — To masz nad głową. A tam i tam — pokazał ściany — jest refren. Powtórzony dwa razy. „Kto kocha naprawdę, będzie kochać zawsze. Gniew

zamieni w kochanie, a zdradę w niepamięć". Kora — dodał z lekkim zażenowaniem.

— Ksantypa lubi jej słuchać. Olga włączyła to przypadkiem, gdy chleliśmy u mnie

zaraz po jej przyjeździe do Warszawy. Przyczepiło się do niej i potem, już w hotelu, cały czas to nuciła. Aż byłem wkurzony, bo mi się to kojarzyło z Ksantypą. Na drugi dzień, gdy jechaliśmy taksówką na spektakl, też męczyła tę melodię, tyle że już bez słów.

Długi pokręcił głową, jakby się dziwił i jednocześnie wściekał na siebie, że dopiero teraz wszystko mu się przypomniało i ułożyło w głowie.

Ale to nie było tylko to. Kręcił też głową nad Olgą, nad tym, że właśnie taka

melodia się do niej przyczepiła i takie słowa, kompletnie nie w jej stylu — tak mu się przynajmniej wydawało — za sentymentalne, zbyt oczywiste. I jeszcze zadała sobie tyle trudu, by to nagryzmolić na suficie.

Tak więc Długi był rozczarowany swoim odkryciem. Ciekawe, co by go zadowoliło

— Requiem Mozarta, mroczny gotyk, a może przeciwnie, jakiś muzyczny żart,

choćby Wlazł kotek na płotek? To byłoby w dawnym stylu Olgi, a nie w tym nowym,

podszytym Ksantypą i Bóg wie czym jeszcze.

Mnie wkurzało jedynie to, że Olga rozmawiała sobie na moim suficie z Filipem.

Tylko z nim! Ja, Długi i reszta świata w ogóle jej nie obchodziliśmy.

— Szukała, szukała i znalazła — mruknął Długi. — Teraz to się wydaje oczywiste.

Ale wtedy... —urwał i już się więcej nie odezwał.

Piliśmy potem w milczeniu. Tylko palce Długiego nie mogły przestać bębnić w

poręcz, co go zresztą denerwowało. Wódka spowolniła rytm, ale nie przerwała. Po

czwartym kieliszku skapitulował.

— Pójdę już — mruknął. Omiótł wzrokiem jeszcze raz wszystkie nuty, a potem się podniósł. — Ja na twoim miejscu bym to zmył — rzucił już w drzwiach.

2

Łatwo było powiedzieć, gorzej wykonać. Nie chodziło bynajmniej o przeszkody

techniczne, tylko psychiczne. Doskonale wiedziałam, że Długi ma rację. Sama też tak uważałam. Ajednak nuty dalej tkwiły na suficie i ścianach, a ja po dawnemu trafiałam na nie wzrokiem zaraz po przebudzeniu. I codziennie przy piciu kawy myślałam, że może by się w końcu do nich zabrać. Ale się nie zabierałam. Bo te złote rybo-nutki były jak litery na grobowcu. Ostatni ślad po człowieku. Może nawet po dwojgu ludzi.

Wiedziałam, że mój sufit to nie jest właściwe miejsce na grobowe hieroglify, ale póki co nie potrafiłam ich zniszczyć.

Dopiero po wyjściu Świeżutkiego i Nieświeżutkiego poczułam przypływ energii

czy raczej mocy. Nowe wymagało nowego! Ogarnę trochę w mieszkaniu, zmyję nuty,

a potem zajrzę wreszcie do koperty z tajemniczym zdaniem na odwrocie. Właściwy

czas? No, no! Cóż to musiały być za zdjęcia, jeśli miałam je zobaczyć we

„właściwym czasie"? Coś mocno niepedagogicznego? Nie dla dziecka? Koperta

wyglądała na starą. I ten rozlany tusz! Ktoś to pisał wieki temu. Jakieś nieznane mi fotki z ojcem z wczesnego dzieciństwa? Bo na pewno nie z matką. Ona nie zadawała się z sąsiadami.

Miło było tak gdybać. Czułam, że w kopercie jest coś przyjemnego albo nawet

ekscytującego. Inaczej nie objawiłoby się w takim dniu jak ten. Mogłam rozerwać

kopertę od razu, ale odkładałam tę przyjemność na potem. Najpierw zmiany! Po

zmyciu nut wizyta w sklepie. Nowa narzuta, koniecznie w jakimś wściekle

jaskrawym kolorze. Ze trzy poduszki. Pomarańczowe! I lampa z wielkim żółtym

abażurem, bardziej słoneczna niż słońce. Kolory, jakich dawno, a może nigdy w

moim życiu, a zwłaszcza w moim mieszkaniu, nie było.

Cudowny poniedziałek! Duży remont za oknem i mały re-moncik w środku. To

oczywiste! Jedno inspirowało drugie. Los to dobrze zaplanował. W dodatku zapukał,

bym tego nie przegapiła. Wszystko zaczynało się układać w nowy, klarowny plan.

3

Postanowiłam wcielić go w życie od razu. Zaczęłam od sufitu. Olga użyła łatwo

zmywalnej farby. Nuta po nucie znikały, a wraz z nimi resztki splinu. Jakie to proste!

I pomyśleć, że przez tyle czasu nie potrafiłam tego zrobić. Jakby te nuty były

zaczarowane, a dziś ktoś lub coś je odczarowało. Może Świeżutki i Nieświeżutki byli wysłannikami Filipa? Może to oni, z jego pomocą odczarowali moje ściany. Najpierw ja uwolniłam Filipa, a teraz on pomaga mi o wszystkim zapomnieć! Bo przecież

bliźniacy nie pojawili się przypadkiem. Za dziwne było to poranne pukanie. Zbyt

niespodziewane. Więc to jego sprawka. Coś w rodzaju pożegnania. Odchodzę, ale

inni będą nad tobą czuwać. Moi wysłannicy. Odczarują wszystkie zaczarowane supły.

Zjawią się kiedy trzeba. Nie jesteś sama, kochanie. Nigdy nie będziesz. Nie płacz. To tylko stare nuty, z których zaczęło się osypywać złoto. Już czas.

Nie mogłam nie płakać, babko. Ostatni monolog Filipa. Pożegnanie. Słodkie jak

wszystko, co do mnie mówił przez dziesięć lat. Czułe. Wyszeptane prosto w serce.

Już czas. Już czas. Już czas. Filip nagle zaczął się powtarzać jak stara, zdarta płyta.

Właśnie byłam przy ostatnich nutkach na suficie. Jesteś mi potrzebny. Została jeszcze

ściana—błagałam go. — Nie przestawaj.

Jedynie coś skrzypnęło, ale nie we mnie, tylko za oknem. Potem usłyszałam kroki.

Po rusztowaniu ktoś szedł. Nie byli to jednak ani bliźniacy, ani Igor, tylko jakiś chudy z papierosem w zębach. Chwilę na mnie patrzył, wypuszczając przy okazji sporo papierosowego dymu. Potem chudy zniknął, a dym został. Zasłonka! Trzeba kupić

także zasłonkę i powiesić na czas remontu. I otwierać tylko lufcik, bo za oknem ruch jak na Marszałkowskiej i każdy do mnie zagląda, jakby to było jakieś peep show, w dodatku bez biletów. Kto nie skorzysta z takiej okazji. Zwłaszcza, że w kusym

szlafroku szoruję sufit.

Nie powiesz nic na to, kochanie? — pytałam Filipa, mając nadzieję, że jeszcze go

usłyszę. Milczał. Pewnie go już nie było. Skorzystał z okazji, gdy zjawił się ten z papierosem. Wyjście po angielsku. Nigdy nie lubił pożegnań. Przynajmniej ze mną Zawsze tak znikał. Dziesięć lat temu też odszedł pokątnie.

Starłam ostatnią nutkę. Na suficie został jedynie mokry pas. Teraz ściany —

pomyślałam twardo. Jutro nie będzie po niczym śladu.

III. REKWIZYTY

1

Miałam jeszcze jedną sprawę do uporządkowania, babko. Niecierpiącą zwłoki.

Jakub! On też należał do przeszłości. Mógł być w moim życiu jedynie dlatego, że

dotąd był w nim Filip. I był w nim dlatego, że chciałam, by nie tylko Filip, ale także ktoś żywy i realny przysłonił mi Pawła. Żałosne powody do bycia w związku z kimkolwiek. Krzywdzące dla Jakuba.

Jeszcze tego samego dnia zapukałam do drzwi jego pracowni.

Zareagował gorzej, niż myślałam.

— Chcesz odejść? — zdziwił się nieprzyjemnie. — To na to czekałem przez

ostatnie tygodnie? Mówiłaś, że potrzebujesz czasu. Dałem ci go! Nikomu jeszcze nie dałem tyle pieprzonego czasu!

— Przykro mi.

— Przykro? To wszystko, co masz mi do powiedzenia?

Jakub, niestety, nie zamierzał mi ułatwiać zadania. Pośpiesznie szukałam jakichś

stosownych zdań, ale nic nie przychodziło mi do głowy.

— Coś się zmieniło w moim życiu — bąknęłam w końcu.

— Niby co? Lecisz w kosmos? — W głosie Jakuba była gniewna ironia.

— Nie, ale...

— Co ale?

— Po śmierci Olgi...

— A co ona ma do tego? — Jakub pchnął krzesło. — Przestań opowiadać pierdoły i

powiedz dlaczego? Dlaczego?!

— Naprawdę nie znasz odpowiedzi?

— Chcę ją usłyszeć od ciebie.

— Podziwiam cię jako artystę, naprawdę, jednak...

— Jednak?

— Coś jest między nami nie tak. To pewnie moja wina. Zakochałam się w kimś...

jakiś czas temu. Myślałam, że przy tobie o nim zapomnę, ale nie zapomniałam.

— Szkoda, że nie raczyłaś mnie o tym poinformować, gdy po raz pierwszy

rozpinałaś guziki mojej koszuli — rzucił gorzko.

— Przepraszam.

— Spotkaliśmy się zaledwie kilka razy. Nie sądzisz, że za wcześnie mnie skreślasz?

— Nie. Ja już wiem, że nie ma sensu brnąć w to dalej. Tylko się poranimy

— Skończ to psychologiczne pieprzenie. Jestem kiepski w łóżku?

— Nie.

— To o co chodzi?

— O rzeczy nieuchwytne. O to coś, co albo jest, albo tego nie ma.

— Rzeczy nieuchwytne! Akurat! — W Jakubie znowu narastał gniew. — Kostek

mnie ostrzegał, że zimna suka z ciebie. I nie opowiadaj mi o jakimś tam zakochaniu.

To tylko bajeczka dla naiwniaka. Nie zakochujesz się. Nie potrafisz. Wlazłaś w moje życie jak insekt. Bo byłem ci potrzebny do zrobienia tego pieprzonego przedstawienia, które miało ci przypomnieć to sprzed dziesięciu lat, w którym grałaś ze swoim świrniętym kochasiem. Teraz widzę to jasno.

— Nie widzisz — powiedziałam ze smutkiem. — O tym właśnie mówię. Ty nie

widzisz mojej duszy, a ja twojej. Dlatego nic nie możemy dla siebie zrobić.

Moje słowa rozwścieczyły Jakuba jeszcze bardziej.

— Nie można zobaczyć czegoś, czego nie ma. Sprzedałaś duszę diabłu. Kostek miał

rację. Dlatego możesz mieć każdego faceta, na którym spocznie twoje oko. Nie ma

innego wytłumaczenia. — Patrzył na mnie jak na kocie gówno. — Teraz widzę, że

jesteś przeciętna. Z urody i z charakteru. Więc skąd te tłumy?

— Wierzysz w czarownice? — zdziwiłam się. Jakub, którego zawsze uważałam za

chłodnego intelektualistę, nagle odsłonił prawdziwe oblicze.

— Od dzisiaj wierzę! I będę je tępił. Wszystkimi możliwymi sposobami. Już nie

będzie ci tak łatwo oszukiwać innych. Każdy następny dostanie odpowiednią porcję

informacji.

— Naprawdę myślisz, że chciałam cię skrzywdzić? Nie udało nam się. Czasami się

nie udaje. Takie jest życie. To niczyja wina.

Jakub skrzywił się ironicznie.

— Pieprzenie. Nie dam się na to nabrać. Wiem swoje. Pożałujesz, że mnie znasz i że przyszło ci do głowy wykorzystać właśnie mnie.

— Myślałam, że mamy obopólne korzyści — mruknęłam i odwróciłam się na

pięcie. Dalsza dyskusja z Jakubem nie miała sensu. Trzeba było zaakceptować fakt,

że powiększy listę moich wrogów.

— Miotła! — zdążył jeszcze krzyknąć, zanim wyszłam. — Nawet nie czarownica,

tylko miotła! Drewniana i sztywna. Zwykły drapak bez polotu.

Zatrzasnęłam drzwi. Niestety, stała za nimi Sonia.

— Słyszę, że robicie porządki — rzuciła swoim tubalnym głosem. — Tylko nie

wiem, kto kogo wymiata ze swego życia. Chyba ty jego, jeśli wyzywa cię od szczot.

— Minęłam ją bez słowa. To była najlepsza strategia wobec Tuby. Nie tym razem

niestety. — Trochę sztywna to ty faktycznie jesteś — kontynuowała, idąc za mną. —

Ale żeby bez polotu. Przesadził. Moim zadaniem latasz i to aż za dużo. Ostatnio

mówią nawet o tobie latawica. Słyszałaś o tym? Nie? To już wiesz.

Tym razem zatrzasnęłam drzwi teatru. Tuba została na korytarzu. Wiedziałam

zresztą że nie zabawi tam ani sekundy. Taka plotka! Może nawet plotka tygodnia,

jeśli nie miesiąca! I właśnie ona, Sonia, może ją swoim tubalnym głosem puścić w ruch i potem patrzeć, jak wzbiera i dojrzewa w ciemnawych pomieszczeniach teatru.

Nudny koniec czerwca, po którym miał nastąpić jeszcze nudniejszy lipiec z

odgrzewanymi letnimi farsami granymi przez drugoplanowych, zaczyna nabierać

rumieńców. Sezon skończy się równie interesująco, jak się zaczął.

2

Gdy wracałam parę godzin później obładowana poduchami i innymi rzeczami,

które miały odmienić moje mieszkanie i życie, żastałam pod blokiem szwagra.

Widocznie i on postanowił tego dnia zmienić 00 nieco w naszych relacjach.

Nie widziałam Zygmunta prawie dwa miesiące. Ostatni raz w szpitalu, w chwili

pamiętnego krzyku Pauli, która po paru dniach apatii i milczenia na mój widok

odzyskała głos tylko po to, by wykrzyczeć, że to ja jestem winna jej poronienia. To, że nie byłam przy niej w chwili, gdy traciła dziecko, a w Zawrociu na rodzinnym zjeździe, z trzydzieściorgiem Malinowskich, którzy mogliby zgodnie dostarczyć mi

alibi, nie miało znaczenia. Byłam winna i już. Winny był też mój misiek Joachim, o którego się ponoć tuż przed poronieniem potknęła. Byłam winna, choć sama mi tego miśka kiedyś zabrała i nigdy nie chciała oddać. Byłam winna, bo taka była moja rola w jej życiu. Ktoś przecież musiał być winny.

Zygmunt zawsze był skłonny myśleć jak Paula. W ostatnich miesiącach coś się

wprawdzie w tym względzie zmieniło, ale wiedziałam, że nie przyszedł z własnej

woli, Przysłała go moja matka. Ona też nie widziała mnie od tamtego czasu. Nasze

relacje popsuły się jednak dużo wcześniej, gdy dowiedziałam się, że ojczym,

Kazimierz Wilkasiuk, brał udział w wypadku, w którym zginął mój ojciec.

Pisałam ci o tym, babko. Dwa samochody na wąskiej, mazurskiej szosie

naprzeciwko siebie. W jednym mój ojciec z kierowcą, w drugim trzech pijanych

partyjniaków. Ponoć w samochodzie ojca pękła opona. Ponoć to zmieniło jego

kierunek i otarł się o samochód tamtych, a potem wpadł na drzewo. Ponoć to nie była ich wina, ale by uniknąć podejrzeń, oblali mego ojca wódką, odbierając mu godną śmierć. Ponoć mój ojczym tylko na to patrzył. Ponoć potem usiłował odkupić swoją

winę, zajmując się matką i mną. Czy można uwierzyć w tyle ponoć?!

Pisałam ci także i o tym, że matka wiedziała o udziale ojczyma w wypadku i przez

lata oboje ukrywali przede mną prawdę. Trudno o czymś takim zapomnieć. Czas

mijał, a ja nie miałam ochoty jej widzieć. Czasami rozmawiałyśmy przez telefon, ale najwyraźniej nie dowierzała, że wszystko u mnie w porządku, jeśli postanowiła to sprawdzić w taki sposób. Zygmunt był jedynym członkiem naszej rodziny, który

ostatnio niczym mi się nie naraził, więc z konieczności wybrała jego.

— Lepiej nie baw się w posłańca — rzuciłam, gdy już znaleźliśmy się w

mieszkaniu. Zygmunt zastygł z poduchami w ręku. Odebrałam mu je i rzuciłam na

tapczan.

— Sam też chciałem przyjść. Paula, ona... — bąknął speszony.

— I nie baw się w usprawiedliwianie innych. Nie warto — przerwałam mu.

— Ale ona... — Tym razem sam się zaciął.

— Daj spokój. Rozumiem więcej, niż się wam wydaje, a zwłaszcza niż wydaje się

matce i Kazikowi. Co nie znaczy, że łatwo mi z tym żyć. Ale przeżyję, jak zawsze.

Nie wiem tylko, czy szukanie winnego wyjdzie na dobre Pauli.

Moje słowa wyraźnie go przygnębiły.

— Chciałem ci go przynieść, ale mi się nie udało.

— O czym ty mówisz?

— O miśku.

— Nie prosiłam cię o niego.

— To prawda, ale Paula wtedy, w szpitalu, krzyczała takie dziwne rzeczy... No

wiesz, że to przez niego... Pomyślałem, że lepiej będzie ci go zwrócić. Zwłaszcza że niedawno wrzuciła go do kosza. Postanowiłem, że go odłożę, a rano zabiorę do pracy i może do ciebie, gdybyś chciała. Tylko że rano już go w torbie przy śmietniku nie było. Posesja jest zamknięta, więc to Paula go zabrała. — Zastanawiał się chwilę nad tym dziwnym faktem. — Nic z tego nie rozumiem. A ty?

— Też nie wszystko. Piękne lalki od tatusia, kochane do dzisiaj, i jeden stary,

wyliniały pluszak, któremu można było wymierzać razy, gdy się coś nie udało.

— Ale dlaczego jest u Pauli, jeśli to twój misiek?

— To długa historia, może opowiem ci innym razem.

Nie chciałam w tej chwili mówić Zygmuntowi źle o Pauli i ojczymie, a nie dało się

opowiedzieć tego inaczej.

— Ale on jest na pewno twój? — dopytywał się jeszcze Zygmunt. Widocznie nie

mógł sobie tego wszystkiego poukładać w głowie.

— Owszem. Dostałam Joachima od ojca. Zdaje się, że był z nim w domu dziecka.

— Głos mi zadrżał. — Może zresztą ojciec dostał go później. Tak czy owak, misiek

zasłużył na spokojną emeryturę na wysokiej półce w ładnym dziecięcym pokoiku.

Dobrze by mu też było w mojej sypialni w Zawrociu.

Zygmunt tylko pokręcił głową, jakby dopiero teraz zrozumiał, jak mało wie.

— Paula zawsze mówiła, że byłaś dla niej niedobra.

— I pewnie byłam.

— No... nie wiem.

Ostatnie tygodnie najwyraźniej nadszarpnęły wiarę Zygmunta w słowa żony.

Właściwie mogłabym to uznać za swoje zwycięstwo, ale czy o to mi chodziło?

— Nie chcę zabierać miśka bez jej wiedzy — tłumaczył się. — W każdym razie nie

teraz.

— Oczywiście. To w końcu tylko zabawka, trochę pluszu. Jeśli jest Pauli aż tak

bardzo potrzebny, to niech go ma. Widocznie taki już jego los.

— Jesteś bardzo wyrozumiała.

— To nie to.

— A co? — dopytywał się.

— Coś.

— Nie zasługuję na prawdę? — zapytał ponuro.

— Może ja nie dojrzałam, by o niektórych sprawach mówić głośno.

— O uczuciach?

Skinęłam głową.

— W waszej rodzinie nikt nie potrafi o nich mówić. Jakbyście mieli zasznurowane

usta. Kiedyś odpowiadało mi, że teściowa pyta mnie jedynie o pogodę. Gdy teraz

słyszę kolejną taką kwestię, to przenika mnie zimny dreszcz.

— No tak, człowiek myśli, że poślubia zgrabną blondynkę, a potem okazuje się, że

także i jej lodowatą mamusię, opryskliwego tatusia, wredną przyrodnią siostrę i wszystkie ich paranoje.

Roześmiał się.

— Coś w tym jest.

— Przyzwyczaisz się. A poza tym, gdy jest tak źle jak teraz, to musi się polepszyć.

Zobaczysz, będzie dobrze.

— Myślisz? — powątpiewał.

— Oczywiście — potwierdziłam z pewnością w głosie, bo wyraźnie potrzebował

pocieszenia.

— Mam nadzieję, że masz rację. Paula ubiera codziennie tę samą czarną sukienkę i

ciągle gapi się w jeden punkt. Moja matka popłakuje. Twoja milczy z żałobną

godnością. Teść dla odmiany ogląda telewizję, jakby w ogóle się nic nie stało, ale widać, że ekranowa papka już mu nie smakuje jak dawniej, bo co chwila ze złością przerzuca kanały. Mój stary ma najlepiej, bo w ogóle niczego nie zauważył. Zawsze

interesowała go jedynie praca, a po pracy golf i tenis. A we mnie jest jakaś dziwna czczość. Bo dla mnie to dziecko było tylko w słowach, jakby teoretycznie. Paula miała je w sobie, w brzuchu, coś się w niej rozpychało, pęczniało, a ja miałem je

jedynie w myślach. Nawet nie do końca wiedziałem, czy chcę, by naprawdę pojawiło

się na świecie i zmieniło nasze życie. A potem ono postanowiło

się nie zjawić, ale i tak wszystko się zmieniło. I bynajmniej nie na lepsze. Więc

czemu mam go żałować?

Marzyłam, by się wreszcie zamknął, ale miał tak nieszczęśliwą minę, że

zaproponowałam mu drinka. Nie odmówił. W dodatku rozwijała się w nim niemal

naocznie wdzięczność za to, że może mi wszystko szczerze i ze szczegółami

opowiedzieć. Aż westchnęłam, mieszając napoje. Wiedziałam, że niejednego się

jeszcze dzisiaj dowiem. Szwagier-monologista! — ironizowałam, by się jakoś

przygotować na jego dalszą spowiedź. Było bowiem oczywiste, że nie poprzestanie

na tych kilku zdaniach i odkryje przede mną całą duszę niedojrzałego do ojcostwa

mężczyzny, który ma w dodatku za żonę nie do końca dojrzałą do macierzyństwa

kobietę. To nie mogły być przyjemne zwierzenia. Aż się wzdrygnęłam. A

jednocześnie pomyślałam, że chyba zaczynam go lubić. Czy to nie dziwne, babko?

3

Stawiałam drinki na tacę, gdy usłyszałam przeciągłe skrzypienie, a potem hałas. No tak, znowu ta szafka nad fotelem! Widocznie kolejny raz nie wytrzymała naporu rzeczy.

Gdy weszłam, Zygmunt siedział lekko oszołomiony, z co najmniej dwoma parami

pończoch na ramionach i czarną bielizną na kolanach.

— Nic nie zrobiłem. Tylko się lekko przeciągnąłem.

— Wiem. Ona się czasami tak niespodziewanie otwiera. Zygmunt spojrzał kątem oka

na szafkę, a potem na jedwabny

stanik, który zdobił jego spodnie w „tym miejscu". Następnie przeniósł wzrok na moje piersi, jakby chciał sprawdzić, czy się zmieszczą w miseczki.

— Nie mój — powiedziałam, a Zygmunt się zmieszał.

— Przepraszam. Tak mi się jakoś spojrzało.

— Nie szkodzi — mruknęłam, wyciągając rękę po stanik. Zygmunt ujął go dwoma

palcami, jakby dotykanie go groziło jakimiś straszliwymi konsekwencjami.

— Ładny — mruknął, by jakoś to wszystko przewartościować. — Nigdy takiego

nie widziałem.

A ja i owszem. Wiele razy, bo Olga lubiła ganiać po moim ciasnym mieszkaniu

tylko w bieliźnie. W ogóle lubiła niekompletne ubranie. Gdy miała na sobie spódnicę, to nie miała pod nią majtek. A jak miała i jedno, i drugie, to brakowało bluzki czy stanika.

Pończochy, które Zygmunt podał mi podobnym gestem, też nie były moje.

Podobnie jak majtki, które znalazłam na jego karku.

Zygmunt złowił bystrym okiem ich rozmiar i znowu porównał go ze mną.

Nic tak nie zbliża rodziny, jak wspólne oglądanie damskiej bielizny — pomyślałam

ironicznie.

— Nie chcę być wścibski, ale masz tu tak ciasno, że trochę się dziwię, iż trzymasz cudze rzeczy.

— Ja też się trochę tym zdziwiłam. Tak się składa, że nie wiedziałam o ich

istnieniu. Dawno nie zaglądałam do tej szafki.

Ciekawość Zygmunta rosła z minuty na minutę, ale był jednak za dobrze

wychowany, by dopytywać się o szczegóły, tym bardziej że musiał zauważyć, iż

rozstroiło mnie to zdarzenie. Zrozumiał to jednak opacznie.

— Nie przejmuj się. Paula teraz też ma taki bałagan na półkach. Już się nawet

przyzwyczaiłem. To chyba jeszcze skutki przebytej depresji.

Nie chciałam go wyprowadzać z błędu. Paula zawsze była bałaganiarą i wyglądało

na to, że wróciła do swoich starych przyzwyczajeń. Widocznie znudziła jej się rola idealnej żony. Może dlatego, że zapragnęła być idealną matką.

Zygmunt spojrzał jeszcze na podłogę, gdzie leżały dwie pary stringów, czarne i

czerwone, oraz perłowy lakier. Ja zebrałam majtki, a Zygmunt sięgnął po buteleczkę.

— Soraya numer siedemnaście. Paula też takiego używa. Ładny odcień.

— To możesz go wziąć.

— Nie twój? — upewnił się.

— Nie.

— Sporo masz tych cudzych rzeczy. A właścicielka nie będzie miała pretensji, że

mi go oddałaś?

— Nie sądzę — powiedziałam przez ściśnięte gardło.

Zygmunt zrozumiał, że lepiej o nic więcej nie pytać. Spojrzał znacząco na zegarek.

— Kurczę, nie wiedziałem, że tak późno. Muszę już iść. Wpadnę do ciebie za parę

dni.

Niepewnym gestem sięgnął po lakier, ale potem go jednak odstawił na stolik.

— Nie, lepiej będzie, jak go tu zostawię. Jest trochę zużyty i Paula mogłaby zacząć zadawać pytania. Może przyda się komu innemu.

Skinęłam głową. Wolałam się nie odzywać, bo bałam się, że się rozpłaczę.

**

4

To nie były wszystkie rzzciy Olgi, babko, które u mnie zostały. W szafie znalazłam sandałki na wysokich obcasach, te, w których lubiła leżeć na moim łóżku i w których przemierzała Warszawę podczas tamtego pamiętnego spaceru, gdy spotkałyśmy Jakuba. W łazience za pralką leżały jej ulubione kolczyki. Dlaczego nie znalazłam tych rzeczy wcześniej? Wysypały się teraz z półek i kątów, jakby splątały się czasy — przeszły z teraźniejszym. Nie na tyle jednak, by zza powietrznej fałdki wyłoniła się ich właścicielka. Trzymałam je teraz na kolanach, porażona ich nagłą, osamotnioną obecnością.

I jednocześnie zastanawiałam się, czy Olga wepchnęła te rzeczy na półkę

przypadkiem czy celowo. Była bałaganiarą, to prawda, ale zestaw znalezionych

rzeczy naprawdę dawał do myślenia. Dlaczego czarne pończochy, a nie zwykłe

rajstopy, które też miała ze sobą? Dlaczego kolczyki, a nie grzebień? Dlaczego

seksowna bielizna i równie seksowne buty, a nie jakiś trykot czy skarpety? Ani jednej zwykłej rzeczy, tylko wyposażenie uwodzicielki i to mocno rozebranej. I dlaczego wepchnęła bieliznę na półkę z zimowymi rzeczami, a swoje letnie sandałki za

kozaki? Jedynie kolczyki mogły się zsunąć za pralkę przypadkiem.

Czy jednak nie ponosiła mnie wyobraźnia? Przecież Olga była często pod

wpływem alkoholu. Może schowała te drobiazgi w jakimś pijanym widzie, z sobie

tylko wiadomych powodów. Zostały, bo ich nie znalazłam, gdy pakowałam jej rzeczy

przed wyjazdem do Zawrocia.

Tak czy owak, teraz te rzeczy wyglądały jak część zagubionej tożsamości Olgi.

Świadomie czy nieświadomie zostawiła tu siebie jedwabną pończochową i

wystylizowaną. Czyżby chciała mi dać do zrozumienia, że teraz już nie mam z nią

żadnych szans?

To były pytania bez odpowiedzi. Za to doskonale wiedziałam, dlaczego te rzeczy

objawiły się dzisiaj. No tak, postanowiłam wszystko zmienić, więc wypadły z półki, bym mogła dokończyć to, co było do dokończenia.

Zgarnęłam je do torby i zdecydowałam, że od razu zejdę na dół i zostawię przy

śmietniku. Potem przypomniałam sobie, że dwa bloki dalej stoi kontener na używane

rzeczy. Może nie wszystko się przyda, ale kolczyki, szpilki i jedwab na pewno...

Gdy kwadrans później wróciłam do mieszkania, mój wzrok padł na kopertę ze

zdjęciami. Jutro zobaczę, co w niej jest — pomyślałam jednak. — Najpierw zapomnę

o Jakubie, Oldze, pretensjach Pauli i Joachimie, o wszystkim, o czym trzeba

zapomnieć. Jutro. Albo pojutrze. Gdy już będę gotowa na przyjemności. Bo to będzie przyjemne. Musi być!

IV. ODWIEDZINY

1

Świeżutki i Nieświeżutki już się nie pojawili w moim oknie, za to Igor i owszem.

— Zapraszałaś, więc jestem — powiedział i wskoczył do środka, zanim zdołałam

coś powiedzieć. — Do kawy — dodał, podając małą słodko pachnącą paczuszkę.

Był deszczowy, wtorkowy wieczór, robotnicy dawno już opuścili rusztowanie.

Poczułam lekki niepokój.

Igor rozejrzał się po mieszkaniu.

— Trochę tu inaczej niż wczoraj. Gdyby nie ty, pomyślałbym, że pomyliłem adres.

Miał na myśli nowe barwy, które zapanowały w moim mieszkaniu.

— Gorzej?

— Ja tam lubię takie kolory. Grzeją.

Ruszył w kierunku łóżka przykrytego morelową narzutą. Widocznie to miejsce

wydało mu się bardziej pociągające niż czarny fotel, nawet jeśli był ozdobiony żółtą poduszką.

— Nie wyglądasz na zmarzlaka — zauważyłam.

— Ty też nie. Pozory czasami mylą.

Niezły dialog — pomyślałam. — Czyżby przeszedł na rusztowaniach jakiś

przyśpieszony kurs psychologii?

— To gdzie ta kawa? — przypomniał. Wyglądało na to, że należał do konkretnych

mężczyzn. Jak bardzo był konkretny?

Poszłam z tym pytaniem w głowie i z ciastem w ręku do kuchni. Gdy się obejrzałam,

Igor gromadził wokół siebie poduszki, by się nimi wygodnie podeprzeć. Czy nie był

zbyt pewny siebie?

Z tym pytaniem wróciłam. Igor docenił moje filiżanki. Przywiozłam kilka z

Zawrocia. Miał na swojej śliczną, skąpo ubraną tancerkę.

— Nigdy takiej nie widziałem.

— Po babci. Pewnie jeszcze przedwtijenna.

— To nie mogę jej uszkodzić.

— Byłabym wdzięczna.

— Ale nie jesteś chyba zbytnio przywiązana do staroci — rzucił, znowu penetrując

wzrokiem moje mieszkanie.

Zaśmiałam się w duchu. Ciekawe, co by powiedział, gdyby zobaczył Zawrocie.

— Do staroci może i nie — mruknęłam — ale ładne rzeczy lubię. Może nie widać

tego zbytnio w moim mieszkaniu, jednak tak właśnie jest.

— Jednak tak właśnie jest... — powtórzył. — Wierzę. — Sięgnął po porcelanową

cukierniczkę, też z Zawrocia, i po srebrną łyżeczkę. A potem jeszcze zerknął na

obrazy. — Jaki masz zawód?

— Zgadnij.

— Gdy tu zaglądałem pierwszy raz, miałaś na ścianach klucz wiolinowy i nuty. Grasz na czymś? Śpiewasz?

— Nie. Ale ciepło.

— To może malujesz? — Jego wzrok znowu powędrował ku moim ścianom. — Jest

tu tego trochę. Tyle że brakuje sztalug i pędzli, więc to jednak chyba nie to.

— Dlaczego myślisz, że to artystyczny zawód?

— Ubranie. To nie jest kiecka nauczycielki czy księgowej.

Trzeba mu było przyznać, że był spostrzegawczy. Co ten

facet robił na rusztowaniach?

— Jestem kierownikiem literackim w teatrze. To może niezupełnie artystyczny

zawód, ale byłeś blisko.

— Teatr... To by się nawet zgadzało. Pasujesz do takiego miejsca.

Zabrzmiało to jak komplement.

— A ja się zastanawiam, czy ty pasujesz do tych rusztowań.

— I co, jakie wnioski?

— Nie jestem chyba tak bystra jak ty, bo jeszcze nie wiem. Za mało danych.

— Może więc następną kawę wypijemy w moim mieszkaniu, byś lepiej mogła to

ocenić. Co ty na to? Też mieszkam wysoko, tylko widok dużo lepszy. Bemowo, las za

oknem.

Chciał chyba, bym wiedziała, że mieszka sam. I że ma plany nie tylko na tę jedną kawę.

— Bemowo... — niby to się zastanawiałam. — Trochę daleko. Ale może to

rzeczywiście pomoże mi rozstrzygnąć dylemat z rusztowaniem.

2

Niewiele więcej się zdarzyło, babko. Jeszcze parę podobnych dialogów, potem Igor

dokończył jedzenie sernika, dopił kawę i pożegnał się. Byłam lekko

zdezorientowana. Niby mnie podrywał, ale jakby nie do końca. Chyba postanowił

lepiej mnie poznać, zanim zdecyduje się na jakiś krok.

Tak czy owak, zaintrygował mnie. Może właśnie o to mu chodziło?

Ale to było nie tylko to. Facet z rusztowania! Miało to swój urok. Dotąd zadawałam się głównie z artystami albo ludźmi jakoś związanymi ze sztuką. Wyjątkiem był tylko Edek. Mówiłam ci o nim przy okazji wizyty Olgi. To on wypisał mi zwolnienie lekarskie, dzięki któremu mogłam zabrać Olgę do Zawrocia. Był ginekologiem, ale

poderwał mnie na stoku narciarskim, gdy oglądał moją zwichniętą nogę. Nasz

związek trwał niewiele dłużej niż pobyt w górach, więc można było tego nawet nie

liczyć.

A tu nagle ktoś zupełnie inny! I to w chwili, gdy zapragnęłam zmienić swoje życie.

Na oko Igor doskonale do tych planów pasował. Nareszcie ktoś, kto mocno stąpa nie

tylko po ziemi, ale kto równie mocno potrafi trzymać się rusztowania. Robi coś

konkretnego. Nie wie co to natchnienie, twórczy kryzys i życie od zlecenia do

zlecenia. Buduje. Ale nie z myślowej mgły, tylko z realnie istniejących materiałów.

Wszystko w jego życiu jest konkretne, materialne i normalne. Na to przynajmniej

wyglądało.

W dodatku zapukał w moje okno. I'to dwa razy. Wszedł przez nie i wyszedł, i nic

mu się nie stało. Odczarował je. Może odczaruje także moje życie? Może właśnie po

to się u mnie zjawił? Może to pożegnalny prezent od Filipa, dlatego najpierw zjawili się bliźniacy, bym go nie przeoczyła. Zrobili swoje i zniknęli. Odfrunęli do Paryża, by zająć się rdzą na wieży Eiffla. Żałowałam zresztą że zniknęli tak szybko, bo przydałyby mi się jakieś informacje na temat Igora.

Tylko czy nie za wiele sobie wyobrażałam?

3

Igor wyszedł tak, jak wszedł, przez okno.

— Mam drzwi — zaśmiałam się, gdy skierował się w tamtą stronę. — Nie wolisz

zjechać windą?

— Przyda mi się trochę ruchu.

— To możesz skorzystać ze schodów.

— Innym razem. Chcę sprawdzić jedno miejsce na rusztowaniu. Mam wrażenie, że

jest niestabilne. Pewnie ktoś czegoś nie dokręcił.

Wyszedł. Potem jeszcze popatrzył na mnie i na moje mieszkanie zza okna, jakby

chciał z tej perspektywy ocenić widok, który się przed nim rozciągał. Chyba mu się ten widok podobał, bo na jego twarzy pojawił się uśmiech i satysfakcja. Choć równie dobrze mógł być zadowolony z siebie, że mu tak gładko, bez potknięć przebiegła pierwsza randka.

Ruszył po rusztowaniu. Widziałam, jak machinalnie zerknął ku oknu sąsiadów. No

tak, idąc po schodach, można było co najwyżej przeczytać głupie napisy, nabazgrane przez dzieciaki. Wędrowanie po rusztowaniu po zmierzchu to zupełnie co innego, niemal jak oglądanie symultanicznego przedstawienia. W kolejnych kwadratach

okien scenki, które jednak nie zmierzają ku żadnemu rozwiązaniu. Spektakl zaczął

się z chwilą postawienia rusztowań, skończy, gdy zostaną rozebrane.

Igor pokonał drabinkę i był na innym poziomie, a ja zastanawiałam się, jakim jest

widzem? Podnieca go to, że może bezkarnie zaglądać w cudze okna? Tylko zerka czy

patrzy całym sobą?

Zboczenie zawodowe, babko. Dla Pawła wszystko jest muzyką świat jest jednym

wielkim instrumentem, a dla mnie teatrem. Nic dziwnego, że jesteśmy twoimi

wybrańcami. To zamiłowanie do sztuki akurat odziedziczyliśmy po tobie.

Natomiast na pewno nie po tobie odziedziczyłam apetyt na mężczyzn. Wyobrażam

sobie, jak się zżymasz teraz, gdy piszę

0 Igorze. Rusztowanie! Prowizorka! Czy może być coś bardziej nietrwałego? Jak

możesz wpuszczać kogoś takiego do swego życia? Dotąd miałaś otwarte tylko drzwi,

teraz otworzyłaś także okno. Wystarczy ci jeden? A może zaprosisz wszystkich po

kolei? Skąd wiesz, że ten twój Igor nie puka właśnie w szybę innej samotnej kobiety.

Przeskoczył twój parapet z taką lekkością jakby ćwiczył to codziennie.

Nie, to nie twój styl. Tak mogłaby sarkać matka, gdyby miała odwagę

wypowiedzieć swoje myśli. Ty mogłabyś co najwyżej powiedzieć, że od zawsze do

wchodzenia służyły drzwi

1 ty nie widzisz powodu, by tak nie było dalej. Strata energii. Niepotrzebna

ekstrawagancja. Popisywanie się. Czy dojrzały mężczyzna potrzebuje takich

pseudoromantycznych gestów? Chyba że ktoś lubi wiecznych chłopców.

Czy lubiłam? I czy Igor był takim właśnie egzemplarzem? Oprócz tego

nietypowego wejścia i wyjścia nic na to nie wskazywało. Zamknęłam okno i

usiadłam na łóżku, tuż obok stosu pogniecionych poduszek. Wciągnęłam w płuca

zostawiony przez Igora zapach. Potem położyłam się na poduszkach.

Nie ma na to rady, babko. Już się stało.

V. INNA WERSJA ŻYCIA

1

Wiem, babko, że czekasz na inną opowieść. Zdjęcia w pożółkłej kopercie! Czyż to

nie jest właściwy moment, by je wreszcie obejrzeć? Taki wieczór zasługuje na

przyjemne dopełnienie!

Nie było ich wiele. Dwanaście fotografii, których nigdy przedtem nie widziałam. Na dwóch byłam z grupką dzieci, przytulona do eterycznej dziewczynki. Obie w szalikach, mimo że byłyśmy w szatni, a nie na dworze, a reszta dzieci była rozebrana.

Przedszkole? A może jakieś zimowisko, którego nie pamiętam? Dlaczego te zdjęcia

były u pani Mięci?

Na pięciu innych, robionych już wiosną były góry. Na jednym patrzyłam na drogę,

na dwóch następnych bawiłam się na tej samej drodze z wielkim białym psem, na

czwartym kobieta podobna do pani Mięci trzymała mnie za rękę przed drewnianym

domem, a na piątym siedziałam obok grubej góralki, która zwijała wełnę trzymaną

przez trochę młodszą ode mnie dziewczynkę.

Co za dziwne zdjęcia — pomyślałam. Naprawdę były dziwne. Czułam się tak,

jakbym miała jakieś alternatywne życie i jakby nagle, dzięki niespodziewanemu zbiegowi okoliczności, dane mi było oglądać jego fotograficzny zapis. Czarno-białe odpryski innego świata. Czy byłam w nim szczęśliwa?

Absurdalne myśli, których nie rozwiały następne zdjęcia. Byłam na nich z panią

Miecią i tą podobną do niej kobietą która pewnie była jej matką—w parku z

dmuchawcem w ręku, na placu zabaw, w ich jadalni z zupą przed nosem, w ich

sypialni w piżamie w króliczki, w ich łazience w pianie. Raz jedna mi towarzyszyła, raz druga, więc to one na zmianę musiały robić zdjęcia. Byłam tam z nimi sama, jakbym nie miała własnej rodziny, jakby moja matka zniknęła na długi czas. Zima,

wiosna, lato! Trzy długie sezony, po których nie został w mojej pamięci nawet okruch wspomnienia. Jak to możliwe?

Jeszcze raz zaczęłam przeglądać zdjęcia, usiłując sobie coś przypomnieć. Nic z

tego. Były jakąś zadziwiającą fikcją. Nie mieszkałam z panią Miecią i jej matką. Nie byłam z żadną z nich w górach i nie znałam tej dziewczynki w szaliku w paski. Nie przytulałam się ani do niej, ani do wielkiego białego psa. W tym życiu nic podobnego mi się nie przydarzyło.

Jeśli nie to, to c«? Gdzie wtedy byłam, z kim, co robiłam?

2

Zdjęcia! Wywaliłam z półki wszystkie albumy i zaczęłam szukać siebie

sześcioletniej. Na próżno. Były zdjęcia z wcześniejszych lat, gwiazdki w przedszkolu z kolejnymi Mikołajami i występy, spacery z rodzicami, potem już tylko z matką, a ostatnie zdjęcie nawet z Kazimierzem Wilkasiukiem, moim przyszłym ojczymem — on, ja i wielki balon. Pewnie nawet on mi go kupił. Jeszcze się starał o rękę matki, więc był dla mnie miły.

A potem od razu jestem już siedmioletnia, w szkolnym fartuszku, w białych

podkolanówkach, z tornistrem. I już jesteśmy od razu we czworo. Na pierwszym

planie Paula, zwykle na rękach matki, obok dumny Kazik, ja z drugiego boku, obok

matki, ale jakby na przyczepkę, wpychająca się w za wąski kadr, zawsze trochę

obcięta z boku, bez ucha, ramienia, biodra. Niekompletna.

Tak więc w tej wersji życia miałam pięć lat, szóstego kawałek, a potem od razu

siedem. Co się stało z szóstym rokiem mego życia? Zniknęłam na kilka miesięcy?

Zaplątałam się do innego świata? Zgubiłam się? Ukradli mnie?

Odłożyłam album i usiłowałam sobie przypomnieć zdjęcia, które były w zbiorach

matki i Pauli. Każda z nas miała inne fotografie. Tych, które zostały u matki, dawno nie oglądałam, bo były to głównie zdjęcia z czasów, gdy już w naszym życiu był

Kazimierz Wilkasiuk. Jakoś nie mogłam sobie przypomnieć żadnej fotki z okresu,

który mnie interesował. Ale przecież musiały jakieś być. Na razie jednak było to nie do sprawdzenia — Paula była na mnie śmiertelnie obrażona, z matką kontaktowałam się tylko telefonicznie, ich albumy były więc dla mnie w tej chwili niedostępne. Za to dostępny był ktoś inny.

3

Pół godziny później siedziałam naprzeciwko pani Mięci przy tym samym stole,

który był na zdjęciu. W miejscu gdzie wtedy stała zupa, teraz była fajansowa

cukierniczka. Pani Mięcia przenosiła wzrok z fotografii na to miejsce, jakby chciała sobie wszystko dokładnie przypomnieć.

— Nie chciałaś jeść — powiedziała w końcu. — Myślałyśmy, że zagłodzisz się na śmierć.

To zdanie było równie dziwne jak zdjęcia. Też wyjęte z innej rzeczywistości.

Wpadłam w jakąś cholerną czasową pętlę i koniec. W jednym życiu dopisywał mi

apetyt, a w drugim byłam niejadkiem.

— Z myciem też były problemy — kontynuowała pani Mięcia. — Dawałaś się na

nie namówić tylko wtedy, gdy mama obiecywała ci kąpiel w wannie i dużo piany.

Teraz myślę, że może się nas trochę krępowałaś, a piana cię zasłaniała. — Pani

Mięcia spojrzała na mnie niepewnie. Chyba miała nadzieję, że jej to wyjaśnię.

Wzięłam więc fotografię z pianą i patrzyłam, jakbym chciała sobie przypomnieć te

dawne motywacje. Ale czy można sobie przypomnieć coś, co zdarzyło się w innej

wersji życia? W tej wersji byłam czyściochem, nie miałam żadnych zahamowań i

mogłam godzinami łazić naga, a w tamtej byłam brudasem i wstydliwcem. W tej

wersji taplałam się w wannie swojej matki, a w tamtej w jakiejś obcej. I tylko jedno było takie samo — dużo piany. Zawsze lubiłam pianę. Uwielbiałam ją robić, w jednym życiu

ozdabiałam się nią jak koronką białej sukni, w innym wstydliwie zasłaniałam.

— A tę piżamkę pamiętasz? — Pani Mięcia uśmiechnęła się do wspomnień.

Nie pamiętałam.

— Nie chciałaś rozbierać się do snu i dopiero, gdy mama ci ją kupiła, to problem

się skończył.

3 Moja mama? — spytałam.

Pani Mięcia spojrzała na mnie zaskoczona.

— Twoja? Nie... moja... Ty niczego nie pamiętasz... Tak?

— W końcu to do niej dotarło. Cały poprzedni entuzjazm zniknął. — Właściwie nic

dziwnego, minęło dwadzieścia pięć lat...

— Zaczęła zbierać zdjęcia. Drżały jej ręce i chyba ją to denerwowało. — Może to i

lepiej, że człowiek nie wszystko pamięta

— mruknęła. Przez moment zastanawiała się jeszcze, co zrobić z kopertą, ale po

chwili wahania podała mi ją. — Moja mama nie doczekała się własnej wnuczki —

dodała tonem usprawiedliwienia — więc pokochała ciebie, jakbyś naprawdę nią była.

Zdążyła cię jeszcze zobaczyć w szkolnym fartuszku, a miesiąc później już nie żyła.

Serce. W mojej rodzinie wszyscy umierają na serce.

W głosie pani Mięci było coraz więcej smutku. Moja dziurawa pamięć odbierała

dawnym zdarzeniom i uczuciom ważność, robiła z fotografii bezwartościowe śmieci.

Ale pod smutkiem było jeszcze coś —jakaś dziwna niepewność, niewygoda

psychiczna, która kazała pani Mięci zebrać zdjęcia i nie walczyć o utraconą pamięć.

Czemu tak szybko zrezygnowała? Nie zaproponowała mi nawet herbaty.

— Duszno jakoś — powiedziała, rozpinając guziki szarego, spranego sweterka. —

Chyba się na chwilę położę. Taki pożytek ze starych szpargałów, że człowiek się

tylko rozstroi. Odwiedź mnie w wolnej chwili.

4

Jechałam w górę windą z kopertą w ręku i chaosem w środku. Nie teraz —

myślałam. — Nie teraz. Nie po tym przyjemnym poniedziałku. Nie po tym, jak

wreszcie udało mi się zmyć nuty z sufitu, wrzucić do śmietnika rzeczy Olgi i rozstać

z Jakubem. Nie po wizycie Igora. Nie teraz, losie, proszę!

Los miał jednak inne plany. Asia! — przypomniało mi się nagle. To była Asia.

Dziewczynka, do której przytulałam się na fotografii. Jechałam windą w górę, a

jednocześnie wstecz. Pochrzaniona jazda. Nic dziwnego, że wysiadłam nie tam, gdzie trzeba. Dwadzieścia kilka lat temu. Wyszłam z windy na klatkę schodową i poczułam, że po policzku spływają mi łzy. Stałam przed drzwiami swego mieszkania,

miałam sześć lat i wiedziałam, że nikt mi nie otworzy. Nikogo tam nie było. Ale

dlaczego? Dlaczego musiałam mieszkać dziesięć pięter niżej u starej kobiety i jej

nudnej córki? Gdzie podziało się normalne życie?

Otworzyłam drzwi, weszłam, ale czy na pewno do teraźniejszości? Czułam się

przeraźliwie sama. To była nie dzisiejsza samotność, tylko jakaś zadawniona.

— Po mnie przynajmniej przychodzi tata — usłyszałam w sobie. To był głos Asi.

Mówiła z pogardliwą wyższością osoby, która wszystko wie lepiej. — A dla ciebie

nikt nie ma czasu i nikt cię nie kocha.

— Jesteś głupia! — szepnęłam. — Głupia i brzydka. To ciebie nikt nie kocha.

— To czemu cię nie zabierają w sobotę? Ta pani, która po ciebie przychodzi, to

nawet nie jest twoja babcia. W końcu wszyscy o tobie zapomną.

— To o tobie zapomną. Wyjadą i nie wrócą. Zostaniesz w tym przedszkolu na

zawsze.

— To ty jesteś głupia i brzydka. I to ty zostaniesz w tym przedszkolu na zawsze.

Asia — Wiewióra! Takjąprzezywaliśmy. Była chuda i ruda, a gdy płakała, jej twarz

przypominała wiewiórczy pyszczek.

Na biało-czarnej fotografii rudego nie widać. Nie widać też tego, że potrafiła być wredna. Przytula się do mego ramienia ze słodkim uśmiechem. Udawaczka.

Wszystkie udajemy. Pięć dziewczynek, udających grzeczne i szczęśliwe, siedzących

na ławce w szatni przedszkola, do którego nigdy nie przychodzą rodzice. Oddane za

karę?

VI. CZWARTY

1

Pada, babko. Rusztowanie jak spiętrzone parasole — z metalu i zielonej siatki.

Więc deszcz przytłumiony, inaczej brzmiący niż dotychczas. Pewnie bym o tym nie

myślała, gdyby ulewa nie wykluczała pojawienia się Igora. Nie zapuka, nie w taki

deszcz. Może więc telefon?

Owszem, zadzwonił, ale ktoś zupełnie inny, prosto z Nowego Jorku. Nie, babko,

nie Paweł, tylko wujek Dawid. Niestety, i na szczęście! — tak pomyślałam.

— Wszystko dobrze? — zapytał zaraz po powitaniu. — Brzmisz trochę minorowo.

Roześmiałam się, choć wcale nie było mi do śmiechu.

— Za oknem ściana deszczu. Widocznie trochę nasiąknęłam wilgocią. — Starałam

się nadać memu głosowi lżejszy ton.

— A co oprócz deszczu? — nie dawał za wygraną.

— Zupełnie nieistotne i przejściowe kłopoty. Nie ma sensu poświęcać temu ani

chwili naszej rozmowy.

— Dobrze, jeśli nieistotne i przejściowe... Mam nadzieję, że o istotnych i bardziej trwałych byś mi powiedziała.

— Oczywiście, wujku. A jak się mają twoje trwałe i istotne problemy?

— Zaraz do nich przejdę, ale najpierw chcę ci jeszcze powiedzieć o pewnej wizycie...

— Tak?

— A właściwie... rewizycie... — Trzymał mnie jeszcze chwilę w niepewności. —

Zgadnij, kto nas odwiedził?

Czyżby...

— Iw dodatku pograł na naszym nie najlepszym pianinie... No, jak myślisz?

— Paweł?

— Owszem. Też się trochę zdziwiłem, bo podczas zjazdu w Zawrociu trzymał się

raczej z boku.

— Nie chciał przeszkadzać.

— Nie musisz go usprawiedliwiać. Trzydzieścioro Malinowskich to dla każdego

byłoby za dużo.

— I co u niego? — zapytałam.

— Tak... — Dawid jeszcze się ze mną droczył. — Zadał mi to samo pytanie o ciebie.

A wydawało mi się, że to raczej ja czegoś się od niego dowiem o tobie. I od ciebie o nim. Co się stało? Pokłóciliście się?

Czemu o to pytał?

— Nie — mruknęłam. — Wzięliśmy od siebie urlop.

— Urlop... — Dawid zastanawiał się chwilę nad moimi słowami. — Chyba że tak...

Czasami to niezbędne.

— Powiesz mi, co u niego?

— Oczywiście. Tyle że niewiele wiem. Jest w niezłej kondycji. I chyba dobrze się

czuje w Nowym Jorku. Wspominał o jakichś zawodowych propozycjach. Muzyka do

dwóch spektakli i coś do telewizji. Nadmienił też, że może zostanie w Stanach

jeszcze przez rok.

Poczułam nieprzyjemne ukłucie. Rok! Dwanaście miesięcy. Pięćdziesiąt dwa

tygodnie. Trzysta sześćdziesiąt pięć dni. Że już o minutach i sekundach nie wspomnę.

Czy po to poszedł do Dawida? Przecież wiedział, że mam z nim kontakt i że Dawid

powtórzy mi tę rozmowę. Chciał mi przekazać w ten sposób informację? Jesteś

bezpieczna, siostrzyczko. Przyjadę za rok albo dwa. Nieprędko. Korzystaj. Baw się.

Zapominaj. Rok to chyba wystarczająco dużo czasu na zapomnienie?

I jednocześnie poczułam ulgę. Rok! Dwanaście miesięcy. Pięćdziesiąt dwa

tygodnie. Trzysta sześćdziesiąt pięć dni. Że już o minutach i sekundach nie wspomnę.

Więc naprawdę jestem bezpieczna. Rok to wystarczająco dużo czasu na zapomnienie!

Zwłaszcza że będzie z kim zapominać. Igor albo jakiś inny. Zawsze zjawi się ktoś

chętny do wspólnego zapominania.

2

Dawid dzwonił jednak nie po to, by rozmawiać o Pawle i o mnie.

— Przylatuję — powiedział, niespodziewanie zmieniając temat. — W maju mi się

nie udało, ale teraz nikt się mnie w Pułtusku nie spodziewa, więc na pewno zastanę Danutę. I mego syna. Muszę go w końcu poznać.

Opowiadałam ci, babko, o Malinowskich. Mogłaś ich wszystkich, czy raczej prawie

wszystkich, obejrzeć w Zawrociu podczas rodzinnego zjazdu. Przyszywane

rodzeństwo ojca, adoptowani razem z nim przed laty przez Lucynę Malinowską ich

opiekunkę z domu dziecka.

Na zjeździe zabrakło tylko Danuty Malinowskiej i jej syna Jaśka, o którego

istnieniu Malinowscy dowiedzieli się ode mnie. To wtedy Dawid Mende, kiedyś

Kazik Malinowski, odkrył, że ma trzydziestoletniego syna.

Zapomniałam ci, babko, zrelacjonować, jak skończyła się ta historia. Cóż, w maju

Danuta przechytrzyła Dawida. Gdy zjawił się w Pułtusku tuż po zjeździe

Malinowskich, w mieszkaniu nie było ani jej, ani Jaśka. Sąsiadka powiedziała, że

Danuta wraz z synem wyjechała do sanatorium. Jakiego, nie umiała, a może nie

chciała powiedzieć.

Dawid nie od razu jej uwierzył, ale trzy dni spędzone w wynajętym samochodzie

pod blokiem, w którym mieszkali, upewniły go, że rzeczywiście nie ma ich w domu.

Wyjechali. A właściwie uciekli. Przed nim! Przed dawnym kochankiem i ojcem.

Choć może przed obcym i Żydem. Przed przeszłością. I przed przyszłością, której nie chcieli.

Dawid siedział w aucie, pod chorującym kasztanowcem, który miał rdzawe plamki

na liściach, i czuł, że się dusi. Na zewnątrz było parno, ale bardziej parno było w nim samym. I do tego wilgotno, jakby robiło się w nim jakieś grzęzawisko. Zapadał się do środka. Zmniejszał. Czegoś podobnego ostatni raz doświadczał chyba przy pożegnaniu z przyjaciółmi, gdy wiele lat temu wyjeżdżał z Polski. Słuchał ich

pocieszeń i wydawało mu się, że są zdawkowe. Poklepywali go, ale nie potrafili

patrzeć w oczy. Wydawało mu się, że chcą by już w końcu zniknął. Wiedział, że to

nieprawda, ale nie mógł się od tych myśli opędzić. Był obcy. Oni to nagle zrozumieli

— tak mu się wydawało. Ci najbliżsi, najserdeczniejsi. Czyż inaczej pozwoliliby mu wyjechać? To co, że sam podjął decyzję? Czemu go nie zatrzymali? Czemu mówili, że może mu będzie w Stanach lepiej? Że może to^zansa. Nowy, lepszy los. Bądź

szczęśliwy, bądź szczęśliwy...

Zapomniał o tamtym czasie i o swoich niesprawiedliwych myślach. O ciężarze nie

do udźwignięcia wówczas, gdy wchodził na pokład statku i gdy do ostatniej chwili

wypatrywał Danuty.

I wtedy, pod kasztanowcem, ten ciężar powrócił. I już go nie opuścił. W dodatku

pomieszał się z jeszcze jednym ciężarem — wystarczyło, że na moment przymknął

oczy, a od razu widział swoją rodzinę w chwili, gdy dowiedzieli się o istnieniu Jaśka i Danuty. I potem kolejne godziny, nie lepsze, a coraz gorsze, w końcu już nieznośne.

Poukładany, solidny świat rozpadał się jak domek z kart. Byłam, babko, świadkiem

tego rozpadu, bo razem z Dawidem odwoziłam w maju jego żonę i synów na

lotnisko.

Najgorzej wszystko znosiła Sara. Dotknęło ją zwłaszcza to, że Dawid nigdy jej o tej drugiej, czy raczej pierwszej nie powiedział. Miał Danutę cały czas w sercu, a ona, Sara, nawet o tym nie wiedziała. Tym bardziej niespodziewany był cios, porównywalny może jedynie do gromu z jasnego nieba. Jeszcze w Zawrociu znalazła

siły, by nie pokazać Malinowskim, jak bardzo ją to dotknęło, ale w drodze na lotnisko wybuchła nagłym szlochem, który przygnębił Dawida. Opanowała ten szloch tylko dlatego, że przeraził Nathaniela, jedynego wnuka. To dla niego otarła łzy,

wyprostowała się i zastygła w pozie

pełnej godności.

— Oni się cieszą, że Bóg tak cię ukarał. Bo to kara, cóżby innego — rzuciła do Dawida przy pożegnaniu, nie zwracając uwagi na to, że stoję blisko.

Potrząsnął wtedy głową, jakby chciał odgonić te niesprawiedliwe, a może i głupie

słowa, ale musiały w nim zostać jak zadra, którą czuje się przy każdym poruszeniu.

— Ona nie jest taka — usprawiedliwiał ją, gdy już znaleźliśmy się sami. — To tylko ból podpowiedział jej te słowa.

— Oczywiście, wujku — odrzekłam, choć miałam wrażenie, że on sam nie wierzy

w to, co mówi. Sara odsłoniła część swojej duszy, tę mroczną, o której Dawid wolał

na co dzień nie pamiętać.

Nie dziwiłam się zresztą wybuchowi Sary ani temu, że zaraz po zakończeniu zjazdu

postanowiła wyjechać, choć Dawid zostawał w Polsce. Było przed czym uciekać.

Malinowscy, podnieceni wiadomością o istnieniu Jaśka, nie mogli przestać

0 nim mówić. Że taki podobny do Danuty, że wykształcony, że przystojny, że

uprzejmy jak rzadko kto! Powtarzali tylko to, co im powiedziałam, ale Sarze pewnie się wydawało, że specjalnie wszystko wyolbrzymiają by ona, ta obca Amerykanka, nie myślała sobie, że jej trzej synowie to taki znowuż cud. Dogoniło ją także i to, czego się niegdyś nasłuchała o Danucie podczas rodzinnych zjazdów. Przedtem nie przywiązywała do tego wagi, to były niegdysiejsze śniegi, jakaś tam mało istotna

1 dawno niewidziana przyjaciółka z sierocińca, a teraz pamięć bombardowała ją

zapamiętanymi bezwiednie zdaniami, które nabrały nagle nowego, wręcz

demonicznego znaczenia. Danuta, ta młoda, ze zdjęć — bo tylko taką znali

Malinowscy — rozrastała się jak wielogłowa hydra, która gotowa była wrócić i

wszystko niszczyć.

Może zresztą wyjazd Sary nie był ucieczką a karą. Jedyną, którą zdołała w tej

sytuacji wymyślić. Karą za to, że Dawid nigdy jej nie powiedział o tym dawnym

romansie z Danutą. Za to, że zrobił tamtej dziecko jak jakiś szczeniak. Że tyle lat żył

w błogiej nieświadomości. Że teraz nie załatwił wszystkiego dyskretniej, tylko

wciągnął w dawne brudy wszystkich Malinowskich. Że tak bardzo przeżywał fakt

istnienia jeszcze jednego syna, choć przecież niewiele miał z nim wspólnego i nie

musiał mieć. Chciała, by został zupełnie sam, by zobaczył, jak to jest bez niej, jak chłodno, jak pusto, jak nieporęcznie. Chciała mu także zabrać wszystkich swoich synów, ale to się nie udało. Jakub już wcześniej zaplanował dłuższy pobyt w Polsce i nie zamierzał tego zmieniać. Beniamin był bardzo ciekaw przyrodniego brata i z trudem uległ presji matki. Tylko z Salomonem nie było problemu, bo musiał wrócić

do pracy, wsiadł więc ze swoją rodziną do samolotu bez oporów. Ale i on nie potrafił

potępić ojca. O to Sara też miała do męża pretensje. Czuła się tak, jakby przegrała bitwę, o której nawet nie wiedziała, że się toczy — bitwę z Polską i żyjącymi tu ludźmi. Teraz już było oczywiste, że ten kraj i Malinowscy zabierają jej rodzinę.

Najpierw córka Adama Malinowskiego usidliła Jakuba, teraz Klara, córka innego

Malinowskiego, to samo usiłowała zrobić z Beniaminem, a jeszcze w dodatku Danuta

mogła zabrać jej męża. I jeszcze ten Jasiek, który Jakubowi wydarł pierworództwo.

Będziesz mnie za to przepraszał. Będziesz się gęsto tłumaczył. Będziesz błagał.

Będziesz się łasił jak pies. Będziesz! — powtarzała pewnie mściwie w myślach, by

zagłuszyć strach, bo w Dawidzie od kilkunastu godzin było coś obcego i

niezrozumiałego, co doprowadzało ją do szaleństwa. Czas wszystko wygładzi —

mówiła jej parę godzin wcześniej Lucyna, ale to w Sarze podsyciło jeszcze niechęć i pogardę. Oni wszyscy tutaj, w tym dziwnym kraju, szastali równie lekkomyślnie pieniędzmi, jak i czasem. Jakby jednego i drugiego mieli w bród. Ona z równą

niechęcią oddawała dolara, jak i choćby sekundę swego życia. Oddać teraz tyle czasu Danucie i Jaśkowi? Czekać spokojnie? Godzić się bez walki i buntu z taką roztratą?

O nie! Już ona coś zrobi z tymi kilkoma dniami bez Dawida! Coś wymyśli, by

procentowały z korzyścią dla niej. Teraz nie wie, co to mogłoby być, ale za chwilę, jak się tylko poderwie samolot, tam, w górze, albo gdy już znowu będą na dole czy dopiero w domu, na pewno coś wymyśli...

To było ostatnie, co dostrzegliśmy w jej twarzy — postanowienie. Dawid pokiwał

nad tym głową.

— Poradzi sobie — powiedział. — Jak zwykle zresztą.

A potem zamilkł na długo. Dopiero w samochodzie odezwał się cicho.

— Kiedyś, raz jeden śniło mi się, że mam czterech synów. Wszyscy byli dorośli i

dorodni. Czułem we śnie dumę, że tak mi się udali. Nawet potem opowiadałem o tym

Sarze. Nic z tego, powiedziała, ani jednego więcej. Myślała, że chcę kolejnego

dziecka. A to on mi się śnił, Jasiek. Czwarty. A właściwie pierwszy.

— Kiedy to było?

— Dawno. Beniamin miał wtedy z pięć lat.

— I dotąd pamiętasz ten sen?

— Mam doskonałą pamięć — mruknął. — To niekoniecznie zawsze dobrze —

dodał z sarkazmem. — Ale ten sen zapamiętałem, bo był bardzo sugestywny.

Patrzyłem potem na swoją trójkę i czułem niedosyt. Mało! Przecież stać mnie na

więcej. Mam obowiązek wobec tych, których zabito! I dziesięciu byłoby mało! —

Zaśmiał się. — Jak widzisz, całkiem opacznie zrozumiałem swój sen i swoją tęsknotę za kolejnym dzieckiem.

— Jedno jest pewne, teraz już wszystko będzie się zgadzało.

— Tak. Jest ich czterech. Ale jawa to nie sen. Kto wie, ile wody upłynie, zanim

będę mógł patrzeć na nich wszystkich jednocześnie jak w tym śnie. Może nigdy?

To było w maju, babko. Dawid po trzech dniach koczowania pod blokiem Danuty

pojechał na parę dni do Lucyny Malinowskiej. Potem spędził jeszcze kolejne dwa dni pod kasztanowcem, ale Danuta i Jasiek nie wrócili. Wyjechał do Stanów tydzień po Sarze i synach.

— Miałem cię prosić — mówił teraz Dawid — byś sprawdziła, czy już wrócili do

domu, ale po namyśle doszedłem do wniosku, że lepiej będzie, gdy tego nie zrobisz.

Niech oboje myślą że ja i wszyscy inni Malinowscy o nich zapomnieli.

— Tak rzeczywiście będzie lepiej.

Wolałam, by Dawid sam załatwił swoje rodzinne sprawy. Za bardzo lubiłam Jaśka,

by robić coś za jego plecami.

— Czy mogłabyś mi zarezerwować pokój w hotelu w Pułtusku?

— Oczywiście.,,

— Czuję, że muszę się śpieszyć. Danuta... ona... Gdybym mógł, już dziś

siedziałbym w samolocie. Ale za tydzień jest rocznica mego ślubu z Sarą. Życie ma

swoje prawa. Żona nie zrozumiałaby, gdybym nie był z nią w takim dniu. Nawet

choroba Danuty by jej nie przekonała.

— To zrozumiałe.

— Szczerze mówiąc, miałem nadzieję, że może Jasiek skontaktował się z tobą i coś

wiesz.

— Niestety.

— Tak... mogłem się tego spodziewać. Myślę, że już wrócili do Pułtuska. Ale jeśli

nie, to i tak ich znajdę. Jak będzie trzeba, wynajmę detektywa. Poruszę niebo i

ziemię. Nie wrócę do Stanów, zanim ich nie zobaczę.

VII. OŁÓW

1

Oboje mieszkamy wysoko. Igor wyżej. Ja swego „wyżej" nie wybierałam. On tak

— nie chciał, by ktoś mieszkał nad nim. Stoi teraz nagi w swoim oknie i pije sok.

— Dwunaste. W sam raz — mówi. — Lubię ten widok — dodaje, wychylając się

mocniej.

O dziwo, nie wywołuje to we mnie nieprzyjemnego dreszczu. Jakbym nie wierzyła,

że ktoś taki jak Igor mógłby wypaść z okna. Patrzę na jego duże stopy i czuję, że ma w nich ołów. Dzięki temu może bezpiecznie mieszkać i pracować na wysokościach i nigdy nie poczuć pokusy. Może właśnie dlatego tu jestem, z powodu tego ołowiu w

jego stopach — dostateczna ilość balastu, by nie odfrunąć i nie pójść na dno —

wyważone co do grama.

Cały też jest ciężki. Czuję ten ciężar, gdy wraca na łóżko i kładzie się na mnie.

Wchodzi bez jednej pieszczoty. Patrzy, jak reaguję.

— Nie zamykaj oczu. Chcę je widzieć.

— To mnie rozprasza. — Odwracam twarz.

— Patrz! — żąda, przesuwając moją głowę tak, by mieć ją naprzeciwko. — Dopóki

patrzysz, mam pewność, że to ze mną się kochasz. Pod powiekami może być każdy.

— Pod twoimi też?

— Też. Chcę być pewny! — Znowu przesuwa moją głowę.

Więc patrzę.

2

Szybko poszło. Wiem, babko, za szybko. Obiecywałam sobie, że tym razem będzie

inaczej, że najpierw długie spacery i rozmowy w kafejkach, potem przytulenia i

pocałunki, a na końcu seks. A było jak zawsze, najpierw seks, a potem cisza. Tylko bardziej cicha niż zwykle, bo bez chichotu Świra. Kobieta z dziesiątego piętra z mężczyzną z dwunastego. Krótkie, spazmatyczne oddechy na wysokościach, jakby

brakowało tlenu. Z miłością czy bez zawsze te same rybie bezdechy na końcu.

Potem było już inaczej. Igor krótko wytrzymał w przytuleniu. „

— Wstaję — zdecydował. — Ale ty możesz sobie poleżeć.

Słyszałam później, jak robi kilometry między łazienką,

kuchnią i gościnnym. Zajrzał raz i drugi, jakby lekko zdziwiony, że dalej sobie leżę, przykryta rogiem koca.

— Podać ci ubranie? — zapytał w końcu.

Nie czekając na odpowiedź, zaczął zbierać części mojej garderoby. Położył

wszystko obok mego biodra.

— Czemu nie poleżałeś?

Zaskoczyło go to pytanie.

— Poleżałem.

— Za krótko.

— Mnie się wydawało długo.

— Najwyraźniej tobie inaczej płynie czas.

— Seks też był dla ciebie za krótki?

— Nie, w sam raz.

— To o co chodzi?

— O co? — Przekręciłam się na plecy i kontemplowałam to pytanie, pewna, że Igor

odsunie moje rzeczy i jeszcze mnie przytuli.

Nic z tego.

— To ty się zastanawiaj, a ja idę wstawić wodę na herbatę.

Twardy zawodnik — pomyślałam, gdy zniknął za drzwiami. Nie pozostawało nic

innego, jak się ubrać. Nie będzie rozpieszczania. Przynajmniej nie dziś. Widocznie kobieta, która pozwala się przelecieć w parę dni po poznaniu, nie zasługuje na specjalne względy.

3

Dziesięć minut później siedziałam na kanapie w gościnnym, pijąc nie najlepszą

herbatę i rozglądając się po kątach. Jego mieszkanie było nijakie. Bez obrazów,

kwiatów, gadżetów, dywanów.

Jedynie nad komputerem w rogu wisiało kilka fotografii. Na każdej Igor z grupką

osób w górach. Inna pogoda, inne góry, ta sama grupa, ten sam kolega z boku, ta

sama kobieta z drugiej strony. Więc dlatego tak lubił latać po rusztowaniach —

ćwiczył formę przed kolejnymi wyprawami!

Ale te zdjęcia obejrzałam sobie już dawno, zaraz po przyjściu do niego. Z

perspektywy kanapy wyglądały zresztą jak zbiór widokówek, tyle że oprawionych.

— I co? — zapytał, widząc, jak pilnie się rozglądam.

— Twoje czy wynajęte?

— Moje.

— Sam urządzałeś?

Skinął głową.

— Kupiłem to mieszkanie rok temu. Pojechałem potem do meblowego i zamówiłem

wszystko w ciągu godziny.

Wierzyłam mu.

— Tak źle? — zapytał jeszcze.

— Nie. Prosto, praktycznie, tylko jakby bez właściwości.

— Co masz na myśli?

— To jak wystawa w sklepie. Nic na tych meblach nie ma.

— Nie lubię dupereli. Tylko kurz się na nich zbiera.

— To prawda, ale co można powiedzieć o właścicielu, który mieszka na sklepowej

wystawie?

Igor rozejrzał się po swoim mieszkaniu.

— Coś w tym jest.

— A wcześniej gdzie mieszkałeś?

— W mniejszym i na szóstym.

— Sam?

— Sam.

— A przedtem?

— W jeszcze mniejszym, na trzecim i wynajmowanym.

— Też sam?

— Owszem — mruknął. —A przed tym małym mieszkałem w większym, na

parterze... i nie sam — dodał ponuro. — Nie chcę jednak o tym mówić. To było

zresztą dawno.

Jednak nie tak dawno, by całkiem nie bolało. Takie miałam przynajmniej wrażenie.

Facet po przejściach, kobieta z przeszłością. W tym WTeku to oczywiste, a jednak

poczułam rozczarowanie. Bo to musiały być mocno nieprzyjemne i bardzo bolesne

przejścia. Miałam dość mężczyzn ze złamanymi sercami, którymi już nie potrafili

kochać. Czyżby i on do takich należał?

Igor zerwał się energicznie z fotela, jakby chciał temu zaprzeczyć.

— Przestało padać. Dość tego gadania, idziemy połazić. Świat po deszczu, to lubię!

Umyty. I to dokładnie, bo lało jak z cebra.

Umyty świat! Jakie proste i ładne określenie. Nigdy tak nie pomyślałam. Igor chce

ten świeży i czyściutki świat oglądać właśnie ze mną. W tej chwili. Czy to nie

najważniejsze?

VIII. DESZCZE

1

Zaciągnęło się na dobre, babko. Bez przejaśnień. Kiedyś deszcz kojarzył mi się z

Pawłem i jego niespodziewanymi wizytami. Padało w rytmie półnut, ćwierćnut,

ósemek... Teraz siąpiło bez rytmu i ta nieustanna kapanina kojarzyła mi się jedynie z przestojem na budowie. Świat za oknem ginął w szarości.

We mnie też było trochę szaro, bo mimo iż sporo się działo, nie mogłam zapomnieć

o zdjęciach. Włożyłam kopertę do szuflady, przyrzuciłam ją jeszcze dla pewności

tysiącem drobiazgów, ale to nie pomogło. Asia-Wiewióra przypominała mi się w

najmniej spodziewanych momentach i uśmiechała się do

mnie fałszywie.

— Jesteś głupia i cię nie lubię — mówiłam do niej, ale ona nie zamierzała zniknąć.

Uparta gówniara, która dla mnie nigdy nie dorośnie, bo nigdy potem już jej nie

spotkałam. Dziwne, że w ogóle ją pamiętałam. Jak długo byłam w tym przedszkolu?

Dlaczego?

Najprościej byłoby spytać matkę, ale nie chciałam tego zrobić. Pytania też

usiłowałam zamknąć w szufladzie, ale plątały się czasami po mojej głowie razem z

Asią-Wiewiórą.

— Nie zabiorą cię na niedzielę — powtarzała, a ja zastanawiałam się, co ma na

myśli. Czemu mówi o niedzieli, a nie

0 godzinie czwartej czy piątej? Co to za dziwne przedszkole? Wymyśliłam je sobie?

Ale przecież zdjęć nie wymyśliłam! O co w tym wszystkim chodzi? Dlaczego akurat

teraz musiałam dostać tę kopertę!

2

Te pytania też wrzuciłam do szuflady, ale teraźniejszych rodzinnych kłopotów

wepchnąć się tam nie dało.

Najpierw był telefon Zygmunta. Paula znowu wyrzuciła Joachima do śmieci. Pytał, co ma zrobić, wyciągnąć miśka 1 przywieźć go do mnie czy zostawić w worku.

— Nie wiem. Może to znowu tylko taka próba sił.

— Próba?

—-Najwyraźniej usiłuje pozbyć się miśka. Przedtem nie była jeszcze na to gotowa.

Teraz być może też nie.

— To znaczy, że mam go zostawić w worku, tak?

— Owszem. Ale nie pozwól, by trafił na wysypisko. Ten misiek nie zasługuje na

taki los.

— Jeśli usiłuje się go pozbyć, to może trzeba jej jakoś pomóc — zastanawiał się

Zygmunt.

— Poczekajmy. Najlepiej by dojrzała do tego sama.

— A jeśli nie dojrzeje? — Zygmunt najwyraźniej wątpił w możliwość zaistnienia

takiego faktu.

— To wtedy wspólnie zastanowimy się, co z tym zrobić.

Nie miałam wprawdzie ochoty na wtrącanie się choćby

w minimalnym stopniu w sprawy mojej siostruni, ale czułam, że Zygmunt potrzebuje

wsparcia. Rzeczywiście, słowo „wspólnie" podziałało na niego kojąco.

— Dzięki. Nawet nie wiesz, jak mi pomagasz. Sam chyba nie dałbym rady. Wiesz,

co ona wymyśliła? Rocznicę śmierci dziecka. Jutro miną dwa miesiące, więc to

raczej miesięcznica. Jeśli będziemy to celebrować co trzydzieści dni, Paula nigdy nie zapomni o poronieniu i nigdy nie wyjdzie z depresji.

— Na razie jej na to pozwól. Minęło przecież tak niewiele czasu. Może dobrze jej

zrobi świętowanie. Pod warunkiem że nie będziecie siedzieć w domu. Wymyśl coś.

Zjedzcie obiad w jakimś szczególnym dla was miejscu. Idźcie do wybranego

kościoła. Namów Paulę na zmianę koloru ubrań w tym dniu, pod pretekstem, że

dziecko patrzy i na pewno wolałoby kolorową mamusię. Wykorzystaj ten dzień na

zmiany.

— Nie pomyślałem o tym. — Głos'Zygmunta parował wdzięcznością. — Zmiany!

Faktycznie. Nawet taki dzień można przewartościować. Jestem ci naprawdę

wdzięczny.

— Nie ma za co.

— Kurczę, czemu sam na to nie wpadłem.

— Bo jesteście jak naczynia połączone. Poddałeś się jej nastrojom. Ale teraz

musisz się od niej trochę oddzielić. I zacząć myśleć o tym wszystkim po swojemu.

— Masz rację. Oboje łazimy w czarnych rzeczach i mamy czarno w środku. Koniec

z tym.

— Tylko nie przesadź — przystopowałam go. — Wychodzenie z żałoby to proces.

Najlepszym lekarstwem jest czas i cierpliwość. Choć nie zaszkodzi pomóc czasowi.

3

Dwa dni później siedział w moim fotelu, skręcony jak ślimak, nieszczęśliwy.

— Próbowałem. Nie udało się. Rezerwacja w restauracji się zmarnowała, a Paula

przepłakała cały wieczór.

— Pewnie jeszcze za wcześnie — usiłowałam go pocieszyć. — Za tydzień czy dwa

wszystko może się zmienić.

On jednak dalej wyglądał jak kupa nieszczęścia.

— To tylko słowa. Co ty możesz o tym wiedzieć. Nigdy nie straciłaś dziecka.

Zygmunt jak zwykle nie widział dalej niż koniec swego nosa. I nie pamiętał w tej

chwili o żadnych faktach z mego życia.

— Owszem, dziecka nie straciłam, ale wiem co to żałoba.

— Ty?

No tak, wszyscy widzieli moje życie jako pasmo zabaw i romansów. Lekkie, nic

nieznaczące utraty. Żadnych głębszych uczuć.

— Ja. Zapomniałeś, że gdy miałam pięć lat, w wypadku zginął mój ojciec. Straciłam

wtedy kogoś, kogo kochałam najbardziej na świecie. A potem Filip. Po roku

małżeństwa wyszedł przez okno na czwartym piętrze akademika. Dziesięć lat zajęło

mi godzenie się z tym faktem.

— Dziesięć?! — przeraził się Zygmunt.

— Spokojnie, Pauli żałoba nie zajmie tyle czasu. Nie widziała dziecka, nie dotknęła go. To zupełnie co innego.

Zygmunt jednak ciągle nie mógł przejść do porządku dziennego^ nad ową

dziesiątką.

— Jeśli dziesięć, to znaczy, że jeszcze niedawno miałaś ten problem. Nie wyglądało na to.

— Bo zwykle nie wygląda. Pamiętasz te rzeczy, które wypadły z szafki, gdy byłeś

tu poprzednim razem? — zapytałam. Zygmunt skinął głową. — Należały do

przyjaciółki mego męża. Niecały miesiąc temu zabiła się na autostradzie. Wracała

wtedy z Zawrocia.

— O... — wykrztusił Zygmunt i nie wiedział, co powiedzieć więcej.

— O! — przyznałam.

Siedzieliśmy jakiś czas w ciszy.

— Nic nie dałaś po sobie poznać — rzucił w końcu.

— Bo tego dnia, gdy u mnie byłeś, już czułam się lepiej. Pierwszy lepszy dzień.

Kilka tygodni zajęło mi uporanie się z jej śmiercią i paroma innymi rzeczami, o

których nie chcę mówić. A to była jedynie przyjaciółka męża sprzed wielu lat.

Właściwie obcy człowiek. Paula straciła część siebie i swoje marzenie. Daj jej

jeszcze trochę czasu.

Zygmunt jednak na razie nie myślał o Pauli.

— Przeżywałaś takie rzeczy i nikt z nas tego nie wiedział — rzucił.

— Mieliście swoje problemy.

— Wszystko jedno. Matka rozmawia z tobą za moim pośrednictwem albo przez

telefon, Paula w ogóle.

— To raczej ja rozmawiam z matką jedynie przez telefon. Ale to się zmieni...

kiedyś. Zaś co do Pauli... to bardziej skomplikowane.

— Kiedyś bywałem czasami zły, jak Paula biegała co drugi dzień do rodziców pod

byle pretekstem.'A teraz bym chciał, żeby poleciała i się na mnie poskarżyła albo

wypłakała.

— Ja też bym chciała, by przyleciała do mnie z pretensjami albo nawet awanturą.

— Kurczę, ale mamy marne marzenia — zreflektował się Zygmunt. — To tylko

świadczy o tym, jak jest kiepsko.

Świadczyło to także niestety o tym, że przedtem też nie było lepiej, ale nie

powiedziałam tego Zygmuntowi, by go jeszcze bardziej nie przygnębiać.

4

— Jesteś głupia i brzydka — powiedziała do mnie Asia-Wie- wióra zaraz po

wyjściu Zygmunta.

— To ty jesteś głupia i brzydka — powtórzyłam za nią i nagle sobie

przypomniałam, komu jeszcze to mówiłam. Pauli! Jesteś głupia i brzydka.

Nienawidzę cię! Wynoś się z mego pokoju, ty głupku! Ty pokrako! Ty wredny

gówniarzu! Ty mała świnio! Ty paskudny szpiegu! Ty donosicielu! Ty dwulicowa

żmijo! Ty grubasie! Ty idiotko! Ty debilko! Ty niezdaro! Ty szkaradna małpo!

Nienawidzę cię! Słyszysz! Nienawidzę! To wszystko przez ciebie! Przez ciebie!

Wszystko. Ty, ty... Ty!

Próbowałam i to wepchnąć do szuflady, ale się nie dało. Psiej miny Pauli w takich

chwilach też nie. Ile mogła mieć lat, gdy jej to wykrzyczałam po raz pierwszy? Może szeptałam jej te słowa, gdy jeszcze leżała w łóżeczku. Od pierwszej chwili, gdy ją zobaczyłam. Najpierw w myślach, a potem głośno. Coraz głośniej!

IX. TAKIE JEST ŻYCIE

1

Seks za zwiewną firanką. Dopiero gdy skończyliśmy, przypomniałam sobie, że

żadne z nas nie zamknęło okna. Jeśli gdzieś w pobliżu byli robotnicy, to musieli

słyszeć odgłosy kochania.

— Zamknę — rzuciłam, zamierzając wstać.

— Po co? Już po wszystkim. — Igor rozłożył się z satysfakcją na środku tapczanu.

— Krótka przerwa w pracy. Inni palą papierosy, a ja rozpaliłem ciebie. Dmuchanko,

tylko moje zdrowsze.

— Nie wiem, czy to dobre porównanie. Bo papierosa chce się najmniej co godzinę.

Przygarnął mnie.

— Chciałabyś, bym wpadał tu tak często?

— Chyba w ogóle nie odpowiada mi rola trochę zdrowszego papierosa spalanego w

przerwie w pracy.

— Oho, robisz się kapryśna.

— Bo co będzie, jak zwiniecie rusztowanie? Poszukasz sobie papieroska w nowym

miejscu?

Igor się roześmiał.

— Czyżbyś była zazdrosna?

— Nie. Tylko przy okazji twojej metafory zdałam sobie sprawę, jak mało cię znam.

Postawiłeś rusztowania, zapukałeś do mego okna, a ja zaprosiłam cię do środka, bo

myślałam, że jest w tym wszystkim trochę magii.

— Myślałam! Właśnie! Wy zawsze coś sobie wymyślacie, a potem wam się nie

zgadza.

— My?

— Kobiety. Jest dobrze, to po co to psuć.

— Psuję? Czyżbym zadała niewygodne pytania?

— Nie tyle niewygodne, co pytania, na które nie mam teraz odpowiedzi. Ani ty. Bo

kto wie, co będzie za tydzień czy miesiąc, gdy zwiniemy całe to żelastwo. Wiem, co czuję teraz. Jest mi dobrze. I to jedyny pewnik. Takie jest życie.

2

— Takie jest życie — powiedziała następnego dnia Tuba, przysiadając się do mnie

w teatralnej kafejce. Patrzyła przy tym na inny stolik, przy którym Jakub siedział z pewną drugoplanową gładząc ostentacyjnie jej dłoń. — Szybko się pocieszył, co nie znaczy, że ci wybaczył. On tak szybko nie wybacza. Zawzięty dupek. A Zmiennik — miała na myśli dyrektora — ufa mu coraz bardziej. Maja też jest z nim w komitywie.

Masz szczęście, że sezon się kończy. Może to cię uratuje. Choć nie sądzę.

— Jeśli akcje Jakuba rzeczywiście tak poszły w górę, to lepiej nie siedź przy mnie, bo nie dostaniesz nawet roli służącej — burknęłam, a Tuba zaczęła odpukiwać w niemalowane. Zaraz potem zerwała się z krzesła i przesiadła gdzie indziej.

Popijałam kawę i patrzyłam na Jakuba. Jego krótkie, wrogie spojrzenia świadczyły

o tym, że Tuba miała rację. Nie wybaczył mi. Drugoplanowa, choć śliczna i chętna,

widocznie nie potrafiła mnie zastąpić. Nie wróżyło to dobrze na przyszłość. Jak

będziemy współpracować, jeśli mu nie przejdzie? Chciałam właśnie pogadać z nim o

monodramie, który niedawno wpadł mi w ręce i który po przetłumaczeniu idealnie

nadawałby się na małą scenę na przyszły sezon. Trzeba było jednak tę rozmowę

odłożyć na później. A później w tym momencie mogło oznaczać nigdy, bo ktoś mógł

nas wyprzedzić. Może zatem trzeba było iść do Zmiennika? Ale czy on zainteresuje

się tekstem bez poparcia Jakuba? O ile ze strony Jakuba to będzie tylko brak

poparcia, a nie wroga reakcja!

Tak się kończą romanse w miejscu pracy. Tuba miała rację, tylko koniec sezonu

mógł mnie uratować. Jakoś przetrwam te ostatnie dni, a potem będę grzeczna. Już

nigdy nie uwiodę żadnego reżysera, scenografa czy teatralnego krytyka. I nie

pozwolę się uwieść. Koniec. Żadnego seksu w kuluarach. Żadnych dotyków za

kurtyną. Żadnych nawet najbardziej niewinnych flirtów z Romeem, Makbetem czy

Tartuffe'em. Nie mówiąc już o halabardnikach.

Aldona Paziutek, bufetowa, postawiła mi przed nosem zamówioną sałatkę z taką

miną jakby nie wierzyła w ani jedną moją'myśl. Przed chwilą zresztą z taką samą

miną postawiła kawę przed Jakubem i drugoplanową.

— Dziękuję — powiedziałam z nadzieją że może choć raz zmieni obyczaje i

odpowie.

Nic z tego. Aldona Paziutek milczała z zaciśniętymi ustami. Jeszcze tylko przetarła nieistniejące pyłki w tym miejscu, gdzie przed pięcioma minutami opierała się o stolik Sonia, i odpłynęła w kierunku bufetu.

Twarda sztuka — pomyślałam z podziwem, a Aldona Paziutek z taką samą miną

polerowała szklanki.

Jakub miał w tej chwili podobny wyraz twarzy. Pozostawało mieć nadzieję, że

jednak nie jest tak twardy jak bufetowa.

3

— Takie jest życie — usłyszałam jeszcze tego samego dnia od Zielińskiej, kobiety

mieszkającej naprzeciwko pani Mięci. — Już drugi dzień jest w szpitalu. Kto by to

pomyślał. Serce! Człowiek nie zna dnia ani godziny. Wybrałabym się, gdyby nie ta

noga — pokazała gips. — Z nieba mi spadłaś, bo się martwię, czy w tym szpitalu

choć trochę karmią. Pierogi zrobiłam, ale nie ma komu zawieźć. To co, pojedziesz?

— Oczywiście.

Miasto tonęło w deszczu. I w czerwonych światłach. Ani jednego zielonego po

drodze do szpitala. Stałam na kolejnych skrzyżowaniach i zastanawiałam się, ile lat ma pani Mięcia? Sześćdziesiąt? Niedawno przeszła na emeryturę, więc chyba mniej.

Zdziwiłam się, że tylko tyle. Tylko kilka lat więcej niż moja matka. O swojej matce nigdy bym nie pomyślała, że jest stara. O pani Mięci myślałam tak już od dawna. Co ją tak bardzo postarzyło? Samotność? Nie, to chyba nie tylko to. Więc co?

Krążyłam z tym pytaniem po szpitalnym parkingu, długo szukając wolnego

miejsca.

— Tylko proszę krótko i bez stresowania pacjentki — usłyszałam od pielęgniarki,

która pokazała mi salę, na której leżała pani Mięcia.

Nie zamierzałam jej stresować. To oznaczało, że koperta, którą jednak

wyciągnęłam z szuflady i z którą poszłam do jej mieszkania, teraz zostanie w torebce.

Pani Mięci niepotrzebne były emocje związane ze wspominaniem przeszłości.

Szłam korytarzem i zastanawiałam się, czy przypadkiem nie dostałam zdjęć

właśnie dlatego, że pani Mięcia zaczęła się gorzej czuć. Może bała się, że umrze

niespodziewanie jak jej matka i zdjęcia wylądują na śmietniku? Trzymała je tak

długo, jak mogła. Widocznie były dla niej cenniejsze, niż myślałam. Ale właściwie

dlaczego?

4

Pani Mięcia wyglądała mizernie. Usiadłam na taborecie obok.

— Madzia... To miło, że przyszłaś... — mówiła trochę zmęczonym głosem. —

Niedziela. Wszyscy mają gości. Myślałam, że do mnie nikt nie przyjdzie... Bo i kto.

— Dlaczego mnie pani nie powiadomiła?

— A po co ci cudze kłopoty?

— Aleja przecież zawsze mogę liczyć na panią w chorobie. Choćby ta ostatnia

grypa.

— A! Nie ma co mówić... Zaraz zresztą zajęła się tobą ta twoja kuzynka ze

Szwecji. Tylko jej pokazałam, gdzie co leży w mieszkaniu i gdzie są najbliższe

sklepy. Taka to była pomoc.

— Pani Mięcia jak zwykle usiłowała bagatelizować swoje zasługi. — A tu wszystko

mam. No i to był tylko stan przedzawałowy. Więcej strachu niż szkód.

— Nie tylko, a aż stan przedzawałowy.

— To samo usłyszałam od lekarza. Nie tylko, a aż... — Pani Mięcia zastanawiała

się nad tym chwilę. — Zamienisz jedno małe słowo i już nic nie jest takie jak

przedtem — westchnęła.

— I przez to jedno małe słowo same zmiany.

—» Zmiany?

— Wysyłają mnjf do sanatorium. Na cztery tygodnie. A ja nawet odpowiedniej

walizki nie mam, bo ostatni raz byłam w podróży ze dwadzieścia pięć lat temu.

Potem tylko krótki wyjazd na pogrzeb. To zresztą najmniejszy problem. Można kupić

walizkę albo pożyczyć. Ale jak zmieścić do niej cztery tygodnie? I jak potem to

zadźwigać na dworzec? A, nie dla mnie taka eskapada.

Pani Mięci podróż kojarzyła się tylko z kłopotami.

— Ależ oczywiście, że dla pani. Koniecznie musi pani pojechać. Zawiozę panią do sanatorium samochodem.

— Samochodem? — pani Mięcia popatrzyła na mnie z takim zdziwieniem, jakbym

wspomniała co najmniej o kosmicznej rakiecie. —A jak ono będzie gdzieś na końcu

świata?

— To zrobię sobie wycieczkę na koniec świata. Jeszcze tam nie byłam.

Pani Mięcia trochę się rozluźniła, ale ciągle jeszcze podróż samochodem, a może

jakakolwiek, była dla niej poza zasięgiem wyobraźni.

— Kochane dziecko z ciebie, Madziu, ale ja nie mogę się na to zgodzić.

— Musi pani. I to bez dyskusji. To już postanowione. I żadnego myślenia o tym —

powiedziałam stanowczo.

— Przecież to może zająć cały dzień, a z powrotem nawet dwa. Jak ja mogę cię

narażać na coś takiego?

— Chyba się pani nie boi podróży ze mną? Jeżdżę już od roku i poradzę sobie z

każdą drogą.

— W to nie wątpię, ale...

— Nie ma żadnego ale.

Pani Mięcia jeszcze zamierzała protestować, jednak zrezygnowała z tego, widząc

moją surową minę.

— Wycieczka... — powiedziała w końcu. — Wycieczka na koniec świata... Ładnie

to powiedziałaś. Moja mama zawsze mi powtarzała, że na wszystko można spojrzeć

pod różnym kątem. I czasami narzekała, że ja nie potrafię patrzeć pod tym bardziej optymistycznym. Chyba dlatego tak bardzo pokochała ciebie. Byłam nawet o to chwilami zazdrosna. Ale tylko chwilami. Bo ciebie nie sposób było nie lubić.

Wtedy... no wiesz... — zawahała się — też usiłowałaś wszystko widzieć w lepszym

świetle, ale nie szło ci tak dobrze jak zwykle... — Jej oddech przyśpieszył.

— Nie musimy o tym mówić.

Jednak pani Mięcia czuła potrzebę dokończenia tematu.

— To była niczyja wina. Tak się poukładało. Ale jak to wytłumaczyć dziecku? Nikt

mu nie zastąpi matki i ojca. Nikt. Przeszłaś ty swoje. A jak się już do nas trochę przyzwyczaiłaś, to kolejna śmierć. Mówię o mojej mamie. Była opiekunka i nie ma, z dnia na dzień. Nie było komu odebrać cię ze szkoły. Czekałaś dwie godziny, a potem sama przyszłaś. Trzy groźne skrzyżowania. A przed blokiem już była karetka... — Złapała się za serce.

— Nie wolno się pani denerwować. A już na pewno nie moją przeszłością. Tym

bardziej że teraz mam się dobrze.

Pani Mięcia się znowu rozluźniła.

— Masz rację. Moja mama byłaby z ciebie dumna. Nie z tego, że pokończyłaś

szkoły, ale dlatego że ciągle umiesz patrzeć na życie pod tym innym, lepszym kątem.

Masz to po ojcu. On też taki był. Zawsze potrafił, dostrzec coś dobrego w

najgorszych nawet okolicznościach. Wycieczka! Odwożenie starej baby do

sanatorium nazwać wycieczką! A słowo ciałem się staje. Więc to będzie wycieczka.

Mam nadzieję, że dadzą mi to sanatorium w jakimś ładnym miejscu, żeby to była

przyjemna podróż.

Pani Mięcia wypogodniała. Uśmiechnęła się nawet do jakichś swoich myśli. Na

chwilę chyba nawet zapomniała, że jestem obok.

— Przypomniało mi się, jak was odwiedziłam w Zakopanem — powiedziała w

końcu. — To właśnie była ta podróż sprzed dwudziestu pięciu lat. Murzasichle. Tam

mieszkałyście, bo było taniej. Szłam z torbą i pierwsze, co zobaczyłam, to ciebie na drodze. Z tym wielkim białym psem. Trochę byłaś rozczarowana, że to tylko ja, a nie twoja mama, ale przyjęłaś to za dobry znak. Jeśli ona przyjechała, to i mama przyjedzie, tak powiedziałaś swemu psu.

— Przyjechała? — spytałam.

Pani Mięcia spojrzała na mnie niepewnie.

— Tego też nie pamiętasz?

Potrząsnęłam głową.

— Nie przyjechała. Przecież wiesz, że była już wtedy na świecie Paula. A twoja

matka... Ona... — Pani Mięcia znowu przyłożyła rękę do serca.

— Koniec tych rozmów o przeszłości — zdecydowałam. — Zajmijmy się

teraźniejszością. —- Sięgnęłam po swoje reklamówki. Mam coś dla pani.

— Aleja niczego nie potrzebuję.

— To owoce i soki ode mnie, a to konkrety od pani Zielińskiej.

— Od Andzi? Pamiętała...

— Owszem. Nie mogła się ze mną wybrać, bo gips na nodze, ale ma nadzieję, że te

ruskie pierogi zrekompensują jej nieobecność. Jeszcze ciepłe, bo w sreberku i w jej wełnianym szaliku, który dołożyła, gdyby były jakieś przeciągi.

Oczy pani Mięci zwilgotniały.

— A to od Królikowskiej. Warzywna sałatka. Powiedziała, że nie ma co robić tłumu

i obiecała przyjechać pojutrze. A te pisma od pani Sabiny z drugiego piętra.

Pani Mięcia się jednak rozpłakała.

— Dobrze się pani czuje? — spytałam zaniepokojona.

— Bardzo dobrze — wyszeptała. — Jak nigdy przedtem.

X. NASTURCJE

1

Kwiaty na parapecie — pomarańczowe nasturcje, doskonale pasujące do nowego

wystroju mego mieszkania. Znalazłam je w poniedziałkowy poranek. A pod nimi

leżała karteczka z napisem: „To zdaje się już tydzień". Wyjrzałam przez okno, ale na moim poziomie było pusto. Prace trwały gdzieś niżej, na szóstym czy siódmym.

Obejrzałam bukiecik. Chusteczki higieniczne, w które były owinięte łodyżki,

zdążyły już mocno podeschnąć, więc Igor musiał umieścić kwiaty na parapecie

wcześnie rano. Jeszcze pół godziny, a kwiaty pewnie by zwiędły. Chciał zdążyć przed robotnikami, to oczywiste. Nie krył się przed nimi z wizytami u mnie, ale kwiaty to co innego. Czemu jednak nie zapukał, tylko zostawił je na zewnątrz?

Wstawiłam nasturcje do błękitnego wazonika i jeszcze raz sięgnęłam po kartkę.

Czarny długopis, pochyłe pismo, wysokie, wąskie litery. O czym to świadczyło? Nie

miałam pojęcia. Rozbawiło mnie natomiast owo: „zdaje się". No tak, „To już

tydzień" brzmiałoby zbyt patetycznie. Oznaczałoby, że liczy czas — nasz czas.

Kwiatów też nie policzył. Sześć nasturcji, jakby chciał podkreślić, że sam nie wie, ile tych dni było, gdzieś około tygodnia, mniej albo więcej. Ale raczej mniej...

To co, że dostałaś kwiaty? I tak jesteś głupia i brzydka — powiedziała do mnie

Asia-Wiewióra i od razu zepsuła tak pięknie rozpoczęty poranek.

Zaparzyłam kawę, usiadłam naprzeciwko nasturcji, ale już nie myślałam o Igorze,

tylko o tym, co usłyszałam wczoraj od pani Mięci. Tak to się jakoś wszystko źle

poukładało. Tak to się jakoś wszystko źle poukładało. A twoja matka... Ona... To była niczyja wina. Ona... Ale jak to wytłumaczyć dziecku?

Dorosłej też pani Mięcia nie potrafiła wytłumaczyć. Zaczynała i kończyła na

ogólnikach i urywanych zdaniach. Sedno sprawy ciągle było zakryte. Czym było to

coś, czemu ponoć nikt nie był winny, a wszyscy na tym najwyraźniej stracili? Czym

było, że zatarto po tym niemal wszelkie ślady? Ja też najwyraźniej wolałam o tym

zapomnieć.

Paula... Tak, to wszystko wiązało się z Paulą. Gdy czekałam na matkę na drodze w

Murzasichlu, ona już była na świecie. Co mogło poukładać się nie tak, że trzymali

mnie od niej z daleka? Tylko czy od niej? I dlaczego trwało to kilka miesięcy? Czym zasłużyłam sobie na to wygnanie? A może to nie było wygnanie, tylko konieczność?

Przecież matka nie oddałaby mnie nikomu bez potrzeby. Więc co aż tak strasznego

się wydarzyło, że nie było innego wyjścia? Komu to się wydarzyło? Mnie? Matce?

Pauli? Bo przecież nie Kazikowi!

2

Igor się nie zjawiał, więc po śniadaniu poszłam do mieszkania pani Mięci po

rzeczy, których potrzebowała w szpitalu.

Jest coś grzesznego w oglądaniu mieszkania bez właścicielki. Było to w dodatku

mieszkanie opuszczone w pośpiechu, nieprzygotowane na obce oko.

— Wolę, żebyś to była ty, bo ostatnio nie miałam siły sprzątać. Andzia to dobra

kobieta, tylko ten jęzor ma niewyparzony...

Roześmiałam się.

— Wszystko rozumiem. Wejdę niepostrzeżenie i nikogo do mieszkania nie

wpuszczę.

Pierwsze, co zrobiłam, gdy znalazłam się w środku, to było otwarcie szeroko okien.

W mieszkaniu panował zaduch przesycony wonią leków. Ale nie tylko dlatego

zajęłam się oknami. Pani Mięcia mieszkała z tej samej strony co ja, więc za oknem

też były rusztowania. Wyjrzałam, by zobaczyć, czy nie widać stąd Igora albo jego

samochodu w miejscu, gdzie zwykle parkował. Samochodu nie było. Igora w zasięgu

wzroku też. Po rusztowaniu szedł akurat robotnik z dwiema butlami mineralnej, więc cofnęłam się i zaciągnęłam starannie firankę.

Rozejrzałam się po mieszkaniu. Zostały w nim ślady po dramatycznych chwilach,

jakie pani Mięcia przeżyła przed jego opuszczeniem. Na serwecie była duża rdzawa

plama, obok przewrócona szklanka z resztką herbacianych fusów. Pewnie ból dopadł

panią Miecię, gdy piła herbatę. Nikt się potem tym nie zajął. Były teżjnne ślady —

kilka niedomkniętych szuflad. Leki na kanapie, rozsypane tak, jakby ktoś grzebał w nich w pośpiechu.

Jednak nie to nadawało mieszkaniu pani Mięci wyraz zaniedbania. Nie było w nim

ani jednej ładnej rzeczy. Wszystko było stare i zużyte. Segment pamiętał lata

sześćdziesiąte, telewizor pewnie osiemdziesiąte, stół i krzesła były chyba jeszcze starsze. Peerelowska tandeta, kupowana na talony albo na raty. Pensja bibliotekarki ledwie starczała na życie. Jeśli coś zostawało, pani Mięcia przeznaczała to na bezpańskie koty. Na zmiany nie zostawał ani grosik.

W środku segmentu panował jednak idealny porządek. Dostałam dokładne

instrukcje, więc nie miałam problemu z odszukaniem większości potrzebnych rzeczy.

Brakowało tylko okularów. Pani Mięcia nie pamiętała, gdzie je położyła.

Na szafce! Leżały na nocnej szafce, tuż obok lampy i szklanki z wodą. Grube szkła, ciężkie oprawki, plaster z jednej strony. Nic szczególnego, babko, ot zwykłe, trochę zużyte okulary, które jeszcze służyły jak wszystkie inne rzeczy w tym mieszkaniu, równie mocno podniszczone. Nie opowiadałabym ci o nich, gdyby nie to, co pani

Mięcia przez nie widziała, gdy miała je na nosie po raz ostatni. Tak, wiem, co to było.

Ciekawość to pierwszy stopień do piekła, ale tym razem nie musiałam niczego robić.

Sięgnęłam po okulary, a mój wzrok zawędrował do wnętrza półuchylonej szuflady.

To było mgnienie. Mogłam niczego nie dostrzec, ale dostrzegłam. Pani Mięcia sama

była sobie winna, że nie domknęła tej szuflady. Kolejne zdjęcie, babko. Ale to miało więcej lat niż te z koperty. Było nienaturalnie wąskie. Z trzech stron falisty brzeg, z jednej prosty. Ucięte! To oczywiste. Tym bardziej że została ręka, opleciona na męskim przedramieniu. Wąska dłoń o długich palcach. Jej właścicielki jednak nie

było. Może jedynie jeszcze jakiś kosmyk włosów u góry, o ile to nie był tylko cień czy skaza. Wiedziałam, babko, kim była ta kobieta, odcięta przez panią Miecię nożyczkami i wyrzucona do kosza. Nietrudno było zresztą zgadnąć, bo na fotografii

był mój ojciec.

Jesteś głupia, brzydka i nic nie pamiętasz! Asia-Wiewióra roześmiała się złośliwie.

Opadłam na łóżko. Faktycznie nic nie pamiętam. I nic nie rozumiem. Znowu

weszłam nie do tego świata, co trzeba. Co chwilę otwierają się jakieś durne przejścia w przestrzeni i wszystko się miesza. W jednym świecie to zdjęcie leży w moim albumie, a przy boku mego ojca stoi matka w wąskiej czarnej sukience, ozdobionej

sznurem pereł. W drugim leży w szufladzie pani Mięci, tuż przy łóżku, żeby można

było na nie spojrzeć przed snem, niekompletne i pożółkłe, jakby w tym świecie

szybciej zjadał je czas.

Z rozmyślań wyrwał mnie podniesiony głos Igora. Najpierw długi bluzg, a potem

wściekły słowotok. Kurwa goniła kurwę. Czy to aby na pewno krzyczał ten sam

facet, który podrzucił mi dziś rano kwiaty? Znowu to uczucie, że jestem nie tu, gdzie trzeba. W tamtym świecie dostaję nasturcje i całusy, kocham się w popołudniowym słońcu, w tym słyszę brutalne przekleństwa. Ten sam głos, ten sam mężczyzna, ale

inny świat. Który jest prawdziwy?

Wróciłam do siebie, wyjęłam album ze zdjęciami i odszukałam bliźniaczą

fotografię. Kapelusz na głowie ojca, zawadiacka mina, luz i szczęście. Tyle ocaliła pani Mięcia. Po drugiej stronie powściągliwy uśmiech i trochę sztuczna poza. Po raz pierwszy pomyślałam, że moi rodzice do siebie nie pasują. A przynajmniej nie tak, jak dotąd mi się wydawało.

Nie to mnie jednak teraz zajmowało. Myślałam o pani Mięci. Skąd miała fotografię

ojca? I jak długo ją przechowywała? Czy zawsze była w jej szafce obok łóżka, czy

też znalazła się tam niedawno? I kiedy pani Mięcia odcięła moją matkę — trzydzieści lat temu, dwadzieścia, podczas ostatnich porządków w fotografiach? Pytania bez odpowiedzi. Jedno było oczywiste—pani Mięcia, jak kiedyś Danuta, w ukryciu

kochała się w moim ojcu. Tajemną cicha i niezwykle trwała miłość. Czemu byłam o

niej tak bardzo przekonana? Też byś była7 babko, gdybyś zobaczyła szufladę, w której trzymała zdjęcie ojca. Oprócz niego była tam jeszcze tylko jedna rzecz — złożona kartka w kratkę, na której znajdowała się lista książek. To było pismo mego ojca. Brzydkie kulfony, których nie sposób było nie rozpoznać. Idiota Dostojewskiego, Salambo Flauberta, Pożegnanie z bronią Hemingwaya,

Czarodziejska góra Tomasza Manna i dziesięć innych pozycji. Sama światowa

klasyka. Przy trzech pierwszych nazwiskach były ptaszki, które chyba oznaczały, że ojciec przeczytał te książki. Reszty albo nie zdążył przeczytać, albo zgubił listę i już bez niej wypożyczał książki w bibliotece, w której pracowała też pani Mięcia.

4

— Słyszałam, jak krzyczałeś dziś na podwładnego — powiedziałam do Igora

wieczorem. Byliśmy w parku na spacerze. Choć to był raczej sprint niż spacer, bo

Igor nie potrafił chodzić wolno. — Trochę cię poniosło. Igor poluzował uścisk.

— To budowa, nie Wersal.

— Mimo wszystko byłam zdziwiona.

Odsunął się.

— Może miałem dać temu kretynowi nagrodę za to, że przez niego cała dzisiejsza

robota poszła w diabły?

— Buzowałeś taką agresją...

— O co ci chodzi? — przerwał mi.

— Poznajemy się. Usiłuję sobie ułożyć w głowie, jaki jesteś.

— Jak dla kogo. Dla nierobów chrzaniących robotę nieprzyjemny.

— A jak ja coś schrzanię? Będziesz na mnie krzyczeć?

— Na razie pokrzyczę na tę krowę, która nie reaguje, choć powinna.

Akurat doszliśmy do kobiety, której syn rzucał jabłkami w kaczki.

— Nie widzi pani, co on robi?

Kobieta spojrzała na niego ze zdziwieniem.

— To przecież tylko dziecko. Nie trafi.

— Dziś nie, ale za rok czy dwa być może już tak. Będzie mu wtedy pani biła brawo?

Mały stał z jabłkiem w ręku, zaniepokojony pojawieniem się podirytowanego

olbrzyma. Obracał jabłko, nie wiedząc, co z nim zrobić.

— Chodźmy! — Matka złapała go za rękę i pociągnęła w drugą stronę.

— Teraz też będziesz miała do mnie pretensje? — spytał lekko prowokacyjnie.

— Nie, teraz cię przytulę w imieniu kaczek.

— Cieszę się, że mamy na ten temat takie samo zdanie.

— A gdybyśmy nie mieli?

To chyba jakiś wewnętrzny diabeł pchał mnie do zadawania takich pytań. Igor

spojrzał na mnie z ukosa.

— To bym się nie cieszył — mruknął i znowu odsunął się ode mnie, jakbym go

dotknęła. Nie lubił gdybania? Nie znosił krytyki? A może nie tolerował kobiet, które miały swoje zdanie i zadawały za dużo pytań?

XI. STOLIK PRZY OKNIE

1

Nie znoszę, babko, nie wiedzieć. Do matki nie chciałam dzw&nić z pytaniem o

zdjęcia. Nie przeżyłaby kolejnego śledztwa w sprawie przeszłości, zwłaszcza teraz,

gdy odsunęłam się od niej o lata świetlne po odkryciu prawdy o udziale Kazimierza Wilkasiuka w wypadku mego ojca. A to nie była jedyna sprawa z przeszłości, która nas poróżniła. Byli jeszcze Malinowscy. Matka przez dwadzieścia pięć lat ukrywała

fakt ich istnienia. Miałam rodzinę i nie wiedziałam o niej. Nie da się czegoś takiego wybaczyć w parę tygodni. I nie da się po czymś takim spokojnie rozmawiać o kolejnych tajemnicach. Nawet o zwykłych sprawach trudno jest mówić.

Z ojczymem w ogóle nie miałam kontaktu. I tak by mi zresztą niczego nie

powiedział, taki już był, nieużyty. A pani Mięci pytać na razie nie mogłam. Czy ona zresztą znała całą prawdę? Może za jej ogólnikami kryły się jedynie domysły?

Zastanawiałam się, kto jeszcze mógł coś wiedzieć. Malinowscy po śmierci mego

ojca nie mieli do mnie żadnego dostępu, więc nie wiedzieli, co się wtedy ze mną

działo. Ze swoją rodziną matka nie utrzymywała kontaktu. Za to na pewno coś

musiała wiedzieć Nuta, przyjaciółka matki. Znały się od czasów konserwatorium.

Jakiś czas temu ich przyjaźń nagle się popsuła i Nuta zniknęła z życia matki.

Skończyły się comiesięczne wyprawy do cukierni, by się spotkać z Nutką, co zawsze

wkurzało Kazika. Jedyna strefa wolności mojej matki odeszła w niebyt. Kiedy to się właściwie stało? I dlaczego matka pozwoliła odejść jedynej przyjaciółce?

Nie wiem. Kolejne pytania bez odpowiedzi. O matce wiedziałam równie mało, jak

o przeszłości. Czy w innych rodzinach też tak jest? Same tajemnice? Szafy pełne

trupów? Przemilczenia? Białe plamy? Tematy tabu? Luki w albumach z

fotografiami?

2

Nuta, czyli Natalia Kleszczewska, pracowała w szkole muzycznej . Jej też, jak

matce, nie udała się muzyczna kariera. Tyle że Nuta w przeciwieństwie do matki nie grzeszyła talentem. Sama tak o sobie mówiła. Nie grzeszyła też zbytnio inteligencją, za to urodą, temperamentem i pewnością siebie na pewno. Umiała sobie okręcać ludzi wokół palca. Nawet Kazik długo ją tolerował.

Nigdy nie zastanawiałam się nad tym, co przyciągało do siebie matkę i Nutę. Na

oko były bardzo różne. Może połączyło je to, że obie pochodziły z dobrych domów i

mogły zgodnie zadzierać nosa? Matka zadzierała go dyskretnie, a Nuta bez żadnych

skrupułów. Taką ją zapamiętałam.

Nie ucieszyła się na mój widok. Czekałam na nią w cukierni koło szkoły

muzycznej, tej, w której się kiedyś spotykały. Wiedziałam, że zachodzi tam

codziennie po ekierkę dla swojej matki.

— Tylda... Co tu robisz? — W jej głosie była niepewność.

Postanowiłam nie owijać w bawełnę.

— Czekam na panią.

— Czekasz? — Znowu ten dziwny ton. Obejrzała się, jakby spodziewała się kogoś

jeszcze zobaczyć. Moją matkę?

— Jestem sama.

— Tak... oczywiście... — Znowu ta niepewność, ale i może trochę ulgi. — Zatem

usiądźmy.

Wskazała mi stolik w rogu cukierenki. Dobre miejsce, bo było z niego widać ludzi

na ulicy. Nuta tym razem jednak przyglądała się mnie.

— Tu właśnie siadałyśmy z Krystyną. Zawsze w piątek raz w miesiącu. Teraz

siadam tu w piątki sama. Pewnie wiesz, że zasłużyłam sobie na to. Ona nie wybacza.

Nigdy i nikomu. Nie wybaczyła własnej matce, to jak mogłam się spodziewać, że

wybaczy mnie. Ale czasami mam nadzieję, że jednak kiedyś się ugnie i przyjdzie.

— Zasłużyła pani sobie? — zapytałam.

— Więc nie wiesz? No tak, ona jest dyskretna. Pod żadnym pozorem nie wyciąga

brudów na światło dzienne. Dobre wychowanie. Gorsecik, którego nigdy nie chciała

zdjąć. Taki dziwny paradoks. Nie wybaczyła matce, a jednocześnie nigdy się

naprawdę nie zbuntowała.

— Ale nie to was rozdzieliło? — usiłowałam z niej coś jeszcze wyciągnąć. -

— Czemu przyszłaś? — Nagle się zaniepokoiła. — Czy coś się stało? Z nią?

— Nie. U matki po staremu.

— Po staremu... — Skrzywiła się. — Po staremu... Czyli tak, jak Kazik zagra. Jeden piątek w miesiącu, na tyle jej pozwalał. A ona się na to godziła. Dla świętego spokoju. Dla tego cholernego świętego spokoju. Dla złudzeń. Dla pozoru.

Wyjęła papierosa, ale go zgniotła, bo w cukierence nie wolno było palić.

— Nienawidzisz go tak samo jak ja — stwierdziła.

Skinęłam głową.

— Wiesz, jak to jest, gdy się właśnie rozwodzisz, wali ci się na głowę cały świat, a z własną przyjaciółką możesz porozmawiać raz w miesiącu? I choć wijesz się z bólu, ona nie zmienia harmonogramu. — Zatopiła twarz w rękach. — Zemsta. Głupia i

obrzydliwa. Chciałam, by wiedziała, że on nic nie jest wart. Że poświęca mnie dla

człowieka, który jest zdolny do wszystkiego. — Zaśmiała się gorzko. — I

rzeczywiście był. Policzyłam wszystkie pieprzyki na jego tyłku, by nie miała

wątpliwości. Tylko nie wiedziałam, że on też moje policzył. I pierwszy przedłożył jej wynik.

Więc tak to się odbyło. Wspólne piątki się skończyły, a matka nie zaprzyjaźniła się już z żadną inną kobietą. Okropna historia.

— Jednak potrafi wybaczać. Jemu wybaczyła — zauważyłam.

— Może i tak. Choć nie dałabym sobie za to ręki uciąć.

— Ja też.

Uśmiechnęła się.

— Zawsze cię lubiłam. Bardziej niż Paulę. Chyba za to, że nie dałaś sobie założyć

żadnego gorseciku, mimo że matka bardzo się starała. Ale też za to, że nigdy nie

poddałaś się Kazikowi. A on umie naginać rzeczywistość do siebie. To mocny facet.

Nawet nie wiesz, jak bardzo. Jesteś jedyną przegraną tego zaborczego dupka.

— Ja nie czuję się wygrana.

— Bo za długo musiałaś walczyć. I nikt ci w tym nie pomagał. Ciągle pewnie

musisz, nieprawdaż? — Wbiła we mnie wzrok. — Nie zdziwiłabym się, gdybyś

właśnie dlatego tu dziś przyszła.

— Właściwie nie. Ostatnia bitwa już stoczona. Wszyscy przegrali. Nie szukam

amunicji. Już nie ma po co. Ale chciałabym coś wiedzieć. — Wyjęłam zdjęcia. —

Pani na pewno pamięta ten czas.

Oglądała je w milczeniu.

— A ty nie pamiętasz?

— Nie.

Pokiwała głową.

— Nie wiem, skąd masz te zdjęcia, bo Krystyna je zniszczyła. Nie zmaterializowały

się, więc ktoś miał drugi komplet. Czemu nie spytasz matki?

— Ostatnio rozmawiamy tylko o pogodzie. A i to rzadko.

— Krajobraz po bitwie! Rozumiem. Aleja niczego nie mogę ci powiedzieć.

Obiecałam Krystynie, że nigdy nie będę o tym z tobą rozmawiać. Już raz ją

zdradziłam, wystarczy. — Oddała

mi zdjęcia stanowczym gestem. — Głupio zresztą zrobiła, że to przed tobą ukrywała.

To jedyna jej wina, a reszta... — machnęła ręka. — Nie warto tego drążyć. Nie wiem, kto ci to dał i po co, ale nie warto.

3

Nuta poszła, a ja zostałam z kawą i sernikiem. Siedziałam na krześle, na którym

kiedyś siadywała matka, i zastanawiałam się nad wszystkim, co usłyszałam. Nic mi

się nie zgadzało. O zdradzie opowiedziała mi bez zbytnich ceregieli, nie szczędząc przy tym szczegółów i nie ukrywając pretensji do matki. A potem to nagłe milczenie i lojalność. Co to za historia, że nikt nie potrafi wydusić z siebie ani słowa!

Sernik smakował przeciętnie. Kawa też pozostawiała wiele do życzenia.

CukieTenka czasy świetności chyba dawno miała za sobą. Czemu Nuta katowała się

tą kawą? Naprawdę brakowało jej matki? A może to tylko taka poza dla mnie, by

choć trochę ozdobić przeszłość i złagodzić wymowę faktów?

Patrzyłam na rzekę ludzi przepływającą za szybą i usiłowałam sobie wyobrazić

Kazika i Nutę w chwili, gdy się spotkali po raz pierwszy bez matki. Może nawet

tutaj, w tej cukierence. Przyszedł, by obejrzeć miejsce, które mu odbierało Krystynę

— raz w miesiącu, ale jednak. Nie znosił, gdy wychodziła gdzieś sama. Nuty też

pewnie nie znosił, choć nie okazywał tego wprost. Pociągała go? A może bardziej

pociągała go perspektywa sprofanowania tego ostatniego skrawka wolności, który

zachowała matka. Jeśli tak, to udało mu się. Wygrał. Tylko czy na pewno? Jaka była cena tej wygranej? Miałam szesnaście lat i byłam za bardzo zajęta sobą by coś pamiętać z tamtego czasu. Czy to wtedy narodził się ten chłód, który zamieszkał

niepostrzeżenie w naszym domu?

Dopiłam kawę, wyszłam i rozejrzałam się po okolicy. Zastanawiałam się, dokąd

poszli. Do mieszkania Nuty czy do hotelu? Pewnie do mieszkania, bo było niedaleko

stąd. Przystojny, wysoki mężczyzna i ładna, dobrze zbudowana kobieta. Czy kupili

po drodze wino? Może miała je w domu. Na pewno coś wypili. Dwa, trzy kieliszki na

utopienie nienawiści, którą do siebie czuli. Potem już wszystko było łatwe. Ona

chciała wiedzieć, co on takiego w sobie ma, że jej najlepsza przyjaciółka tak mu się poddała, on chciał ją mieć, bo stała mu na przeszkodzie. Nienawiść bliska jest miłości, więc może nawet poczuli namiętność. A potem?

Zatrzymałam się przed kamienicą, w której Nuta miała mieszkanie. Raz czy dwa

byłam tu z matką. Podobały mi się wysokie pokoje. I mały balkon nad ruchliwą ulicą.

Nuta paliła na nim zawsze papierosy. Strzepywała popiół na przechodniów. Po

kochaniu z ojczymem też pewnie tak zrobiła. Szlafrok, niedbale upięte czarne włosy i papieros. Może nawet pomachała mu z balkonu, gdy odchodził. Naprawdę chciała o tym matce powiedzieć? Czy zrobiłaby to kiedykolwiek, gdyby Kazik milczał? A

może chciała go matce odebrać? Musiała przecież wiedzieć, że tylko tak mogłaby

rozdzielić ją z Kazikiem na zawsze.

XII. POLE MINOWE

1

Igor zaproponował mi wyprawę w góry.

— Trzy dni. Na więcej nie mam czasu. Ale to w zupełności wystarczy.

Taki był, każda godzina, minuta, a nawet sekunda była do zagospodarowania. Trzy

dni to było mnóstwo godzin i minut. I te mnóstwo godzin mogło i musiało starczyć

na mnóstwo rzeczy. Ciekawa byłam na co. I ciekawa byłam tego innego, podróżnego

Igora.

Skrzywił się, gdy mu powiedziałam, że chciałabym pojechać do Zakopanego.

— Na pewno marzy ci się wylądowanie w tym zatłoczonym grajdole? Znam setki

fajniejszych zakątków.

— Wierzę. I mam nadzieję, że mi je wszystkie pokażesz. Potem.

— Potem? — Igor jeszcze walczył ze sobą. — Nie znoszę tego miejsca.

— Muszę tam coś załatwić. To ważne.

— Jak ważne?

— Bardzo.

— Bardzo?... — Jeszcze się zastanawiał. — No dobrze. Niech będzie. Tylko weź

wygodne buty, bo jak nie nadążysz na trasie, to ja nie będę czekał.

Ciekawy tekst — pomyślałam. Czy ja wyglądam na idiotkę, która zapakuje na

podróż w góry szpilki? Ale może miał w przeszłości jakieś złe doświadczenia z

dziewczynami.

— I nie zapomnij, że jedziemy na parę dni. Nie trzeba pakować do torby całej szafy.

Drugi ciekawy tekst. Aż się obejrzałam wokół, czy gdzieś obok nie stoi jakaś

tleniona niunia, która zamiast mnie wybiera

się z nim w podróż.

— A ile wolno mi zabrać? — pozwoliłam sobie na odrobinę

żartobliwej ironii.

Igor jednak jej nie docenił.

— Tyle, ile udźwigniesz — rzucił bez cienia uśmiechu, lekko zaczepnie czy

niecierpliwie.

Pozapalały mi się w głowie jakieś ostrzegawcze lampki, ale nie zdążyłam tego

domyśleć do końca, bo Igor stał blisko, jego feromony płynęły ku mnie szeroką

ławicą, odurzające, słodkie, obiecujące zupełnie inne rzeczy niż jego szorstkie słowa.

Próbuje mnie ustawić — pomyślałam pod ich wpływem. — A jeśli tak, to znaczy, że

mu zależy. Gdyby był obojętny, to nie zadawałby sobie trudu. Rządzi się. Lubi to. Ale to przecież jeszcze nie znaczy, że nie potrafi być opiekuńczy czy uważny. Potrafi, tylko to ukrywa. Ten typ tak ma. Pan Skorupiak. W środku jest jednak sporo miękkiego i wrażliwego. To pewne!

— Chodź, bo nie zamierzam się spóźnić — burknął znowu Pan Skorupiak.

Wybieraliśmy się do kina.

— Ale może ja zamierzam.

Znowu nie docenił mego żartu.

— Masz pięć minut — rzucił. — Poczekam w samochodzie.

Zły dzień! Byłam tego pewna. Ktoś mu zajechał drogę, może nawet taka na

obcasach. Albo czegoś nie dowieźli na budowę, cementu albo farby. Przestój. Jeśli nie coś gorszego. Na przykład jakieś papiery do wypełniania. Cały plik. Nie znosił

tego. Albo jakaś niedoróbka. Nie ten kolor na piątym piętrze, jak wczoraj. Zamiast szarego sraczkowaty, bo jakiemuś idiocie w magazynie coś się pochrzaniło.

Wiem, babko, co o tym myślisz. Usprawiedliwienia! Słyszałaś podobne od

najstarszej córki Jóźwiaków. Głupia. Naiwna. Zaczadzona. Tak o niej pisałaś. I

jeszcze to, że żadne słowa do niej nie docierały. W końcu jej powiedziałaś, że nie chcesz słuchać o tym jej ślubnym gburze. Nie i już. Polerowała potem fortepian, połykając łzy. A w końcu wyrzuciła z siebie, że takie paniusie jak ty niczego nie

potrafią zrozumieć, bo nie znają życia. Prawdziwego. Że chłop to jest chłop.

Przynajmniej tam, za płotem Zawrocia. Że oni tak mają. Że tak musi być. Że dwójka

dzieci i co ona bez niego zrobi. No co?!

— A kto ci go wybrał? — zapytałaś wtedy. Jadźka przestała płakać i patrzyła na

ciebie zdziwionym wytrzeszczem. Tak przynajmniej to sarkastycznie nazwałaś.

— No, jak to kto... życie... życie mi go wybrało — bąknęła niepewnie.

— I właśnie dlatego, że życie, tak się z nim męczysz. Ty powinnaś wybrać. Tylko

ty. I to mądrze.

2

Kolejny raz przypomniały mi się twoje słowa, babko, na Zakopiance, po kilku

godzinach wspólnej jazdy. Dotąd nasze spotkania były krótkie. Godzina, góra dwie.

Czas sacrum, pośpieszne uczty, podczas których syciliśmy się sobą nawzajem. A

teraz długa, nudna jazda. Igor blisko, ale nie tak blisko, jak bym chciała. W dodatku jakiś inny, podróżny, przyspawany do samochodu, niemal jego część. Zapatrzony w to co za oknem. Podłączony do radia. Otulony szczelnie kokonem muzyki, przez

którą nie mógł przebić się mój głos. Niby byłam z nim, ale jakby nie do końca.

Żeby wybrać, trzeba człowieka poznać, a ja przez kilka godzin wspólnej jazdy

dowiedziałam się co najwyżej, jaki ma muzyczny gust. Niestety, okazało się, że inny niż ja. Bardzo inny. W okolicach Nowego Targu doszło nawet z tego powodu do naszej pierwszej scysji. Igor kolejny raz podkręcił głośniej

muzyczny kawałek, którego jedynym urokiem był jednostajny, pulsujący rytm. W

tym rytmie drgała jego noga, ręka i pewnie krew w środku. Niestety, to nie był mój rytm.

— Przyciszysz? — zapytałam, gdy poczułam, że nie wytrzymam ani chwili dłużej.

— Rany, znowu ci się nie podoba? Nie lubisz muzyki czy co?

— Lubię, tylko dla mnie trochę za głośno.

— Cicho nie ma tego pałeru.

— Przycisz.

— Zachowujesz się, jakbyś miała ze sto lat.

— Gdybym miała stówę, to bym pewnie była głucha i to by mnie ocaliło od tego

chłamu — nie wytrzymałam.

— Chłamu? — Igor zdziwił się nieprzyjemnie, ale nie przyciszył. Na szczęście

piosenka się skończyła i puścili coś wolniejszego.

— Głowa mnie boli. Może dlatego mi się nie spodobało — mruknęłam polubownie.

— Przycisz w końcu.

Zrobił to niechętnie.

— Jak się zaczyna od bólu głowy, to ciekawe na czym się skończy — rzucił jeszcze, by mieć ostatnie słowo.

Też jestem ciekawa — pomyślałam, ale zostawiłam to dla siebie, by mu tego

ostatniego słowa nie odbierać.

Czemu właściwie nie chciałam mu go odebrać? Czemu przez tyle godzin znosiłam

muzykę, której nie lubię? Feromony! Chemiczne świństwo, które potrafi w

niezauważalny sposób odurzyć i wprowadzić w zupełnie inny stan świadomości.

Byłam w tym stanie. Każdy z nas przynajmniej raz w życiu spotkał człowieka, który

miał nad nim taką władzę. A na pewno każda z nas. Te przyśpieszone nagle pulsy. To zgadzanie się na rzeczy, na które normalnie byśmy się nie zgodziły. To idealizowanie kogoś, komu naprawdę daleko do ideału. Ten usprawiedliwiający słowotok. Ta dziwna uległość.

Nawet tobie to się przydarzyło, babko. Mówię oczywiście o Feliksie, człowieku,

który omal nie porwał cię z Zawrocia. Ty

jednak miałaś siłę powiedzieć nie. Może dlatego, że miałaś przy sobie Maurycego.

Ale czy byś powiedziała nie, gdybyś była sama? Może mądrze wybierają tylko te,

które mają szczęście spotkać właściwego mężczyznę? A co z tymi, które spotykają

tylko niewłaściwych?

3

Był nierówny. Jakby było w nim dwóch co najmniej ludzi, a właściwie łudź i facet.

Ludź był wrażliwy, kochał zwierzęta, roślinki, gotowy był walczyć o sprawiedliwość, przynosił kwiaty, potrafił być czuły... Facet był szorstki i niecierpliwy. Miał coś do świata i do kobiet. Wamp owszem, słodka księżniczka do opiekowania nie. Jakby nadmierna kobiecość mu zagrażała. A wamp też tylko wtedy, gdy miał na niego

ochotę...

Niestety w tej podróży miałam głównie do czynienia z facetem. Może dlatego, że

Zakopane to było chyba ostatnie miejsce, do którego powinniśmy przyjechać. I to

bynajmniej nie z powodu tłumów na Krupówkach. Uświadomiłam to sobie przy

kolacji, którąjedliśmy w wybranym przez Igora lokalu.

— Już tu kiedyś byłem — powiedział, gdy czekaliśmy na zamówienie. — Tamten

stolik, wczesne popołudnie, deszcz za oknem.

Było coś dziwnego w jego głosie, gdy to mówił. I ten grymas na końcu ostatniego

zdania.

— Dobrze to pamiętasz — zauważyłam.

— Bardzo dobrze. Za dobrze. — Nagle złapał mnie za rękę i wyciągnął zza stołu.

— A zamówienie?

— Chrzanię to.

Szliśmy potem w milczeniu. Burczało mi w brzuchu, ale właściwie nie miałam

ochoty nigdzie wchodzić. Igor też chyba stracił apetyt. Ile było w Zakopanem takich miejsc? Czy dlatego był taki obcy i zamyślony, gdy tu jechaliśmy?

Wyciągnął w końcu do mnie rękę i objął mnie.

— Nie przejmuj się. To już przeszłość. Niepotrzebnie tam poszliśmy. Zakopane jest

duże. Jak się chce, można obejść miny.

Więc to pole minowe? Będziemy kluczyć jak saperzy? A jak niechcący na jakąś

nadepniemy? On będzie za każdym razem wybuchał?

XIII. KAŁUŻA

1

Igor znał Tatry świetnie. Gdyby był sam, pewnie by poszedł w wyższe partie, a tak

musiał zadowolić się którąś z dolin. Długo wpatrywał się wtnapę, w końcu

zdecydował, że na początek wybierzemy się do Doliny Lejowej.

— Ładna, łatwa do przejścia i co najważniejsze mało uczęszczana. Potem się trochę

po wspinamy nad reglami i zejdziemy do Kościeliskiej. Tyle chyba dasz radę.

Było mi wszystko jedno, od której doliny zaczniemy, bo nie znałam żadnej. Gdy

byłam w Zakopanem półtora roku temu z Michałem, większość czasu spędziliśmy w

łóżku. Kostkowi, który przywiózł mnie tu parę miesięcy przed Michałem,

wystarczyła Gubałówka. Może zresztą widziałam którąś z dolin dwadzieścia pięć lat

temu, ale o tym nie pamiętałam.

— Trochę się tu zmieniło — mruknął Igor, gdy weszliśmy do doliny. Przy

błotnistej, rozjeżdżonej drodze leżały zwalone pnie.

— Dawno tu byłeś?

— Dawno.

Więcej się nie dowiedziałam, bo Igor ruszył pierwszy i parł do przodu, jakby go

goniło. To nie będzie spacerek — pomyślałam sobie, usiłując dotrzymać mu kroku. I

rzeczywiście, nie był. Nie wyzionęłam ducha jedynie dlatego, że Igor wziął ze sobą aparat fotograficzny i lornetkę, by obserwować ptaki. A tych w Dolinie Lejowej na szczęście nie brakowało.

Była to piękna dolina, choć bardzo powoli odkrywała przede mną swój urok. Cały

czas towarzyszyły nam świerki i potok, zmienny, zwykle cicho rozlany wśród

kamieni, szemrzący, wyzłocony od przedpołudniowego słońca. Sto łagodnych zakoli,

za każdym inny pejzaż, równie wysmakpwany. Podobałoby ci się to miejsce, babko.

Może zresztą je znałaś, bo przecież bywałaś w Zakopanem.

Na pewno jednak nie pędziłaś żadną doliną z taką szybkością jak ja za Igorem.

— Zwolnij — prosiłam i Igor zwalniał. A potem znowu nieświadomie przyśpieszał.

Miał świetną kondycję — nic dziwnego u amatora wspinania się po rusztowaniach na

dziesiąte piętro. Problem był w tym, że chyba chwilami zapominał, że nie jest w

górach sam, a z kobietą, która nie ćwiczyła mięśni na rusztowaniach czy skałkach, z mieszczką, spacerującą co najwyżej po parku. Dwa odmienne tempa. W mieście dawało się to pogodzić, tu nie bardzo.

Wróciło poczucie obcości. Niby szliśmy tą samą doliną, ale nie razem. Igor nie

zachowywał się jak zainteresowany mężczyzna, który chce swojej kobiecie pokazać

piękny kawałek świata, lecz jak wynajęty przewodnik, którego trochę irytuje nie dość krzepka i sprawna turystka. Ani jednego przytulenia, ani jednego pytania o moje samopoczucie, tempo marszu czy wrażenia z wycieczki.

Zastanawiałam się, czemu tak goni do przodu. Może uciekał przed samym sobą?

Albo przed tym, co mu się w Zakopanem przypominało? Całkiem możliwe, że nie

wybrał tej doliny, bo mało uczęszczana, tylko dlatego, że z nią wiąże mu się najmniej wspomnień. Najmniej nie znaczy wcale. Więc pędzi, nie oglądając się za siebie.

Pędzi, by przegonić czas. Jeśli chcę z nim być, to muszę nadążyć. Muszę!

Muszę? Czy naprawdę muszę? To pytanie wylęgło się następnego dnia w następnej

dolinie. Wylęgło się i opierzyło dość szybko na kolejnych podejściach w górę. Bo to

nie była już tak łagodna trasa jak wczoraj, choć równie malownicza. Wczoraj szłam z tyłu, dziś wlokłam się zadyszana parę metrów za Igorem. Przypominał sobie czasami, że zabrał mnie na wycieczkę, przystawał, pozwalał się dogonić, a potem znowu ruszał przodem.

Ale nie tylko dlatego zastanawiałam się, czy w ogóle warto za nim iść. Oboje

mieliśmy aparaty fotograficzne. Ja fotografowałam Igora w każdym ładnym zakątku,

w którym raczył się zatrzymać, on fotografował przyrodę. Po dwudziestej bodajże

fotce, którą zrobił, tym razem akurat skale, zaczęłam się zastanawiać, kiedy soJ?ie o mnie przypomni i uwieczni choć na jednym zdjęciu. Gdzieś przy dwudziestej piątej zrobiło mi się przykro, że ani razu o tym nie pomyślał. Przy trzydziestej nie

wytrzymałam.

— Rzeczywiście, ładna ta dolinka w dole. Zrobiłeś dużo fajnych zdjęć. Tylko jak je będziesz za parę lat oglądał, nie będziesz wiedział, kto był przy tobie, gdy na te cuda patrzyłeś.

Igor chyba wyczuł lekką pretensję w moim głosie, bo się nastroszył.

— O co ci chodzi?

— O to, że zrobiłeś mnóstwo fotek, na żadnej mnie nie ma. To trochę przykre.

— Tę skałę miniemy i już, a ciebie jeszcze zdążę sfotog... — Ostatniego słowa nie

dokończył, bo na pobliskie drzewo sfrunął ptak i Igor zajął się łapaniem go w kadr.

Myślałam, że będę najpiękniejszą skałą na tej trasie, najpiękniejszą doliną,

najpiękniejszym ptakiem — powiedziałam do niego w myślach. Nawet gdybym

powiedziała to głośno, pewnie by nie usłyszał, bo ptak przefrunął na inne drzewo i znowu trzeba było zmieniać ustawienia aparatu.

— Dzięcioł — rzucił Igor, gdy udało mu się złapać wymarzony obiekt. — Samiec.

Piękny okaz. Ma się ten refleks, nie? — Niemal parował satysfakcją, że zdążył przed odlotem ptaka. —Ale podfrunął! Jakby chciał się znaleźć w moim aparacie. Skubany.

Ja też chcę znaleźć się w twoim aparacie — pomyślałam. — I też podfruwam

blisko. Ciekawe, czemu tego nie widzisz. Czyżbym była niewidzialna w tej białej

bluzie?

— Warto było tu przyjechać dla takiej chwili. — Przytulił mnie nawet na moment,

tak go rozpierało szczęście. — Kto wie, co jeszcze uda nam się zobaczyć. Idziemy.

— Puścił mnie i ruszył przodem.

Mostek, kamienne osuwisko, pokręcona sosna. Najwidoczniej ja nie byłam

przewidziana w albumie z wycieczki po Dolinie Białego.

Sfotografowałam jeszcze, jak się oddala, i ruszyłam za nim.

3

To była wyjątkowo duża kałuża. Jakieś półtora metra. I ani skrawka suchego lądu z

boku ścieżki, by można było jakoś przebrnąć na drugą stronę. Igor jak zwykle był z przodu. Przeskoczył, jakby miał w butach sprężyny i poszedł dalej. Chwilę później zniknął za zakrętem ścieżki.

Sfotografowałam ją babko. Powód rozstania. Błahy? Igor jeszcze o tym nie

wiedział. Parł do przodu nieświadomy, że za nim nie idę. Ty pójdziesz górą a ja

doliną— zacytowałam, choć tylko drzewa mogły mnie usłyszeć. Kałuża była gdzieś

w środku trasy. Przynajmniej to było pocieszające. Strach pomyśleć, co by było,

gdyby przydarzyła nam się pod koniec drogi i musiałabym wracać taki kawał.

Przeszłam z powrotem pięćdziesiąt metrów, gdy Igor zorientował się, że za nim nie idę. Usłyszałam jego głos. Nie zamierzałam odpowiadać. Dogonił mnie po paru minutach. Szarpnął za rękaw.

— Zwariowałaś?! — krzyczał. — Czemu się nie odzywasz, gdy wołam.

— A muszę?

— Jesteśmy tu razem, do diabła!

— Czyżby? Ja nie zauważyłam tego razem. Jesteś tylko ty i twój cel. A ja z tyłu bez celu. Idź. Już ci nie będę przeszkadzała w jego osiągnięciu.

— O co ci chodzi? Od początku wstawiasz jakieś fochy.

— Miałam się skąpać w tej kałuży?

— Zawracasz przez kałużę?

— Nie. Zawracam przez buraka, który się nawet nie obejrzał, czy dam radę ją sama

przeskoczyć.

— Nie wiedziałem, że wybrałem się w góry z niepełnosprawną— odparował

wściekły.

— Może i jestem niepełnosprawna fizycznie, ale ty na pew—

wt

no jesteś niepełnosprawny emocjonalnie i psychicznie. Zawracam, a ty rób, co

chcesz.

— To pójdziesz sama.

— Nic nowego. Idę sama od początku. Tylko że teraz będę mogła iść we własnym

tempie.

— Wszystkie jesteście takie same. Umiecie tylko kwękać i użalać się, gdy facet nad wami nie skacze. O to wam właśnie chodzi, o skakanie wokół. O to, żeby być na każde skinienie. Żeby odczytać pragnienia, zanim jeszcze pojawią się w waszych

głowach.

— Uważasz wyciągnięcie ręki przy kałuży za jakiś szczególny wysiłek i

nadskakiwanie?

— Jasne! Zrób z tego problem. Czemu nie. Uwielbiacie robić z igły widły. I dzielić włos na czworo.

— Idę. To najprostsze rozwiązanie tego, jak to mówisz, problemu, który zrobiłam.

Zakręciłam się na pięcie i ruszyłam z powrotem.

— Jeśli zaraz nie zawrócisz, to możesz zapomnieć o naszym związku! — krzyknął.

— Słyszysz?!

— Słyszę. Nie wrzeszcz tak, bo wystraszysz twoje ukochane ptaszki i nie będzie

czego fotografować.

Teraz ja zniknęłam za zakrętem ścieżki. Wiedziałam, że w przeciwieństwie do mnie

on nie sięgnął po aparat i nie uwiecznił mego odejścia.

4

Gdy wróciłam do pokoju, jego rzeczy już nie było. Samochodu przed hotelem

także. Dopiero wtedy poczułam się naprawdę paskudnie. Dlaczego? Bo zamierzałam

mu wybaczyć.

Wiem, babko, co o tym sądzisz. Ale tak właśnie było. Im byłam bliżej początku

doliny, tym bardziej byłam przekonana, że oceniłam go za surowo. Skąd mógł

wiedzieć, że nie przeskoczę tej kałuży. Mogłam krzyknąć, by mi pomógł.

Zareagowałam jak księżniczka na ziarnku grochu. Nic dziwnego, że się wkurzył.

Pójdziemy na dobrą kolację i wszystko sobie wyjaśnimy. Może się w końcu dowiem,

czemu ostatnio jest taki podirytowany i oschły. Musi być jakaś przyczyna. Może nie tylko wspomnienia, ale i jakieś kłopoty. A ja, zamiast to wyjaśnić, jeszcze mu dołożyłam.

Głupie myśli. A wszystko dlatego, babko, że szłam drogą którą on przebył tak

niedawno. Szłam i łowiłam nieświadomie pozostawione tam feromony. Jego

feromony, bo akurat nikt tą drogą potem nie szedł.

Żeby chociaż jakaś kartka na pożegnanie. Albo polny kwiat w hotelowym dzbanku.

Zabrał w dodatku dwie butelki mineralnej, które kupił po drodze, jakby nawet wodą

nie chciał się ze mną podzielić. Do tego pootwierane szafki, bym od razu zauważyła, że się wyprowadził.

Kara! To było oczywiste. Ośmieliłam się mu sprzeciwić, więc zostawił mnie w tym

pokoju, bym w samotności przemyślała swoje postępowanie i dogłębnie odczuła, jak

reaguje prawdziwy mężczyzna na babskie fochy. Taka panienka zostaje sama, bez

map, które wskazywałyby bezpieczne drogi, bez samochodu, który mógłby zawieźć

ją wygodnie do domu, i przede wszystkim bez towarzystwa. Bo jak się raz człowiek

takiej podda, to taka wlezie mu na głowę. Więc trzeba reagować natychmiast i

konkretnie. Baj, księżniczko! Do zobaczenia, gdy zmądrzejesz.

Pewnie to, babko, nie były takie myśli, ale pustka w pokoju nie pozostawiała

złudzeń. Zeszłam jeszcze na portiernię, by się zorientować, czy tam nie ma dla mnie żadnej wiadomości. Była. Igor uregulował rachunek za poprzednią noc. Tylko oczywiście za siebie.

Recepcjonistka patrzyła na mnie ze współczuciem.

— Kłótnia?

— Dlaczego pani tak sądzi? — spytałam.

— Bo pani znajomy był zdenerwowany.

Nie miałam ochoty na zwierzenia.

— On tak ma. Zdenerwowanie to jego stan naturalny — rzuciłam. — Świat też jest

ostatnio lekko podenerwowany, więc nie ma co się dziwig ludziom.

— Aha — bąknęła recepcjonistka, myśląc pewnie, że mam nie po kolei w głowie.

I miała rację. Jeśli związałam się z kimś takim jak Igor, to znaczyło, że brakowało mi piątej klepki. Tej, która odpowiada za zdrowy rozsądek.

XIV. MURZASICHLE

1

To był zupełnie inny dzień i inne góry niż wczoraj. Nie trzeba było pędzić naprzód z prędkością światła, a można było sobie poleżeć na wysokich łąkach, w trawie po pas, w kwiatach, w motylach, niemal w chmurach. Fakt, najpierw trzeba było do tych łąk dojść, ale szłam własnym tempem, przystając często, by odpocząć i porozkoszować

się każdym nowym widokiem, który się wyłaniał zza zakrętu ścieżki. Góry

wymiatają z głowy zbędne myśli. I nie tylko myśli, nastroje też. Szłam i czułam, że jest nieźle, coraz lepiej.

Czy byłaś na Polanie Olczyskiej, babko? Rajski zakątek. Mam nadzieję, że nie

brakuje podobnych w miejscu, gdzie przebywasz. Wszystkie kwiaty są tam większe

niż na znanych mi dotąd łąkach, trawy wyższe, kolory intensywniejsze, nie mówiąc o

zapachach.

Przysiadłam na małym wzniesieniu tuż obok rozpościerającej się niżej enklawy

niezapominajek. Chwilę potem przyleciał motyl, pokręcił się w pobliżu, jakby chciał

sprawdzić, gdzie mu będzie najwygodniej, na nosie, na udzie czy może na kolanie. W

końcu wybrał moją rękę i usiadł niedaleko nadgarstka. Kiedyś pomyślałabym, że to

Filip przybrał taką właśnie postać, by móc mnie dotykać choć przez moment w

miejscu, które lubił kiedyś pieścić. Teraz jednak wolałam trzymać się myśli, że to tylko owad. Pewnie jakiś motyli dzieciak, który wysypał się z kokonu wczoraj i jeszcze nic nie wiedział o ludziach. Byłam pierwszym człowiekiem w jego krótkim

życiu, choć on pewnie nie myślał o mnie w tych kategoriach. Moja ręka wyglądała

jak gałąź. Przysiadł na niej i wygrzewał się teraz w słońcu jak ja.

Motyl po paru minutach odfrunął, a ja położyłam się w trawie, by pokontemplować

niebo. Dużo nasyconego słońcem błękitu i rzadkie obłoczki, białe baranki, wolno

przepływające nade mną. Z Igorem taka chwila by się nie wydarzyła. Pędził za

własnym ogonem i nie mógł go dopędzić. Mnie też chciał zmusić do tej gonitwy. I

nawet mu się to udało. Dwa dni zadyszki. Nawet w łóżku był inny niż zwykle.

Szybki seks, bez czułości i finezji. Atrapa nie zasługuje na więcej. Czy z tego właśnie zdał sobie sprawę w Zakopanem? Że nie jestem w stanie zastąpić mu tamtej kobiety, z którą siedział kiedyś w knajpce na końcu Krupówek i która stała przyklejona do

jego boku na wszystkich fotografiach w jegoTnieszkaniu?

A może wcale nie chciał jej mną zastąpić, a tylko zapomnieć. Lecz nie potrafił. Nie tutaj, nie przy mnie.

Zastanawiałam się, co robi teraz, gdy ja wyleguję się w trawie i kwiatach. Wyjechał

do Warszawy czy został w górach i szedł uparcie na jakiś szczyt, któryś z większych, tak duży jak jego wkurzenie na mnie? Może nawet na Kasprowy! Nie wyglądał na faceta, który mógłby z powodu kobiety rezygnować ze wspinaczki, a przynajmniej

nie z powodu kobiety-atrapy.

0 czym on mówił wczoraj? O Świnicy? O Murowańcu? O Giewoncie? Gdy byłam na

Nosalu, na górach naprzeciwko było widać turystów małych jak mrówki. Jedną z

tych mrówek mógł być Igor. Pełznie po grzbiecie góry zapatrzony w wierzchołek.

Chce się tam wdrapać i udokumentować swoje osiągnięcie. Aparat fotograficzny

puchnie od skalnych ścian, kosodrzewiny

1 gołoborzy. Nie zmarnował zdjęcia na mnie, więc ma dużo miejsca na kliszy.

A może tak bardzo chce osiągnąć szczyt, że nawet już nie chce mu się

fotografować?

2

Wracałam Doliną Olczyską. Jednak nie do hotelu. Do Murzasichla! Pokrętna droga

przez góry i doliny. Coraz bliżej celu, ale ciągle jeszcze w trasie. Teraz już w dół, ale i w głąb. Tyle że to drugie bez rezultatu. Nie udało mi się nic przypomnieć. To mnie zresztą rozbawiło. Igor tak bardzo usiłował zapomnieć, a nie potrafił. Ja tak bardzo usiłowałam sobie przypomnieć i też nic z tego. Ta niemożność to jedyne podobieństwo. Wszystko inne nas różniło. Nic dziwnego, że nie mogliśmy znaleźć

wspólnego rytmu. Igor pędził do przodu, a ja chciałam iść w przeciwnym kierunku.

Nie było nam po drodze. Spotkaliśmy się w nieodpowiednim czasie i przyjechaliśmy

do nieodpowiedniego miejsca.

Długie szukanie przystanku autobusowego, a potem parę minut w małym, ciasnym busie, który jechał do Murzasichla. Daleko mu było do wygody samochodu Igora, a muzyka była równie głośna jak tam. Dobrze ci tak — poszeptywał los, ale

puszczałam to mimo uszu. Usiłowałam za to nie przegapić niczego za oknem, w

nadziei, że w końcu dostrzegę coś znajomego.

Bus wypluł mnie gdzieś w środku Murzasichla. Wyciągnęłam z kieszeni fotografię

domu, w którym mieszkałam dwadzieścia pięć lat temu. Wiedziałam jedynie to, że

znajdował się przy drodze. Ale większość domów tak właśnie była usytuowana, więc

to była kiepska wskazówka. Byłam jednak pewna, że znajdę to miejsce, bo

Murzasichle nie było duże.

Stał, babko, mały, drewniany, ale trafiłam tam dopiero po kwadransie

bezskutecznego kręcenia się po Murzasichlu, gdy w końcu zdecydowałam się

pokazać fotografię staruszkowi wygrzewającemu się w popołudniowym słońcu na

ławeczce przed domem.

— A jakże, chałupa Zośki. Tylko ta stara, bo teraz to ona i jej córka w nowej

mieszkają. A starą przerobiły dla turystów. O tam, za tym zakrętem. Pierwsza po

lewej.

Nigdy bym jej sama nie znalazła, bo nie była tak blisko drogi, jak myślałam. A

teraz w dodatku zasłaniał ją nowy dom, który miał aż trzy kondygnacje. Stanęłam na jezdni i patrzyłam w stronę Zakopanego. W tym miejscu było trochę wyżej. Na zdjęciu droga była kamienista, teraz wyasfaltowana. Jesteś głupia i brzydka — szepnęła we mnie Asia-Wiewióra, by mi dać do zrozumienia, jak bardzo pogardza

tym, że ze strachu o wszystkim zapomniałam.

3

— A co tak patrzy i patrzy? — zagadnęła mnie przysadzista gaździna, która

najpierw zerkała na mnie przez firankę, a teraz wyszła na werandę. — Szuka może

kwatery?

— A ma pani coś wolnego?

— Może by się i znalazło. Chce obejrzeć?

Chciałam. «

Miała ze czterdzieści lat, więc mogła pamiętać czasy, gdy tu mieszkałam. Na razie

jednak wolałam jej o nic nie pytać.

— Te dwa są wolne. Dwójki, ale do piątku mogę wynająć jako jedynki. Oba z

widokiem na góry. Tylko ten droższy, bo z łazienką.

Wyjrzałam przez okno ku chałupie z tyłu.

— A w tamtym domu są wolne pokoje?

— Woli w drewnianym? Ale tam tylko jedna łazienka na pięć pokoi. Wycieczkom

wynajmuję. Głównie dzieciakom, bo im się do mycia nie śpieszy.

— A mogę zobaczyć?

— Pewnie. Oglądanie nic nie kosztuje, co najwyżej czas. Ale czasu to ja mam dużo.

Nie jak ci miastowi, co tu wpadają jak po ogień. Dużo pieniędzy, a mało czasu.

Całkiem przeciwnie niż u mnie. Ale z dwojga złego, to już wolę mieć czas. Bo co po worku pieniędzy, jak nie ma czasu? Co najwyżej można sobie na niego popatrzeć. I to krótko.

Gaździna najwyraźniej miała naturę filozoficzną. Weszłyśmy do drewniaka.

— Ten najmniejszy. — Otworzyła szeroko drzwi do wąskiej, ciemnej klitki z dwoma łóżkami, niewielką szafą małym stoliczkiem i dwoma krzesłami. Nic więcej się tu nie mieściło. — Pani pojedyncza, to byłby w sam raz.

Weszłam i poczułam, że robi mi się duszno. Aż się spociłam. A nie było powodu, bo

w pokoju było dużo chłodniej niż na zewnątrz.

Za oknem będzie szopa — pomyślałam. — A przy szopie drzewo. Wyjrzałam.

Pustka. Niczego podobnego tam nie było.

— A gdzie szopa? — zapytałam jednak.

Gaździna spojrzała zaskoczona.

— Szopa? Skąd wie, że tam była szopa?

— I drzewo. Iglaste.

— Świerk. Burza go złamała. Spadł na szopę. Jakieś dwadzieścia lat temu. Psa wtedy zabiło.

— Góral. Miał na imię Góral — powiedziałam znowu, ku swemu i gaździny

zdziwieniu.

— Nie, Góral był przed nim. Górala przejechały jakieś cepry. Jak to możliwe, że

pamięta psa, którego ja ledwie sobie przypominam? Przecież jest dużo młodsza.

Wyciągnęłam fotografię, na której stałam na drodze z psem. Chwilę się jej

przyglądała. Potem popatrzyła na mnie, równie uważnie.

— I z tą fotografią tak tu jechała? — zapytała w końcu. — Dnia wczorajszego to się nie znajdzie, żeby nie wiem co. — W jej głosie było coś dziwnego, niepokój, a może i niechęć.

— Można próbować. — Wyciągnęłam kolejne dwa zdjęcia, to przed chałupą i to z

dziewczynką.

Gaździna skupiła się na tym drugim.

— Hela... — szepnęła. — To pewnie ostatnie jej zdjęcie. Od dawna razem z Góralem

spaceruje po rajskich polanach. — Opadła na łóżko, ściskając fotografię tak mocno, że myślałam, iż ją zgniecie. —Niby w raju dobrze, ale chyba woli żyć, co?

— Ja?

— A kto? Ta sama droga, tamci... szkoda gadać, a ona tylko draśnięta. Bo co to

takiego złamanie nogi? Zrasta się. Trzeba tylko trochę gipsu. Też biały, jak

trumienka, ale chyba wolała gips?

Teraz ja pacnęłam na sąsiednie łóżko. Powoli docierała do mnie treść tego, co

mówiła.

— Hela, Góral i ja w tym samym czasie? — zapytałam jeszcze, bojąc się, że

rozumiem ją opacznie.

— A pewnie. Ten sam czas, ta sama droga, ten sam samochód. Tylko szczęście nie

te same. Nie te same.

W jej głosie była niemal nienawiść.

— Ale to chyba nie przeze mnie?

— Przez piłkę. Pan Bóg rzucił i pozwolił gonić. Była młodsza. Biegała wolniej.

Tamci dobiegli.

— Pan Bóg?

—-Pan Bóg. A czyją ręką to nieważne. Idzie już, bo tu pokoje nie dla niej.

Nie dla mnie? Dlaczego nie dla mnie? — zastanawiałam się, siedząc dalej w tym

samym miejscu. — Czyżby... —Nie miałam jednak odwagi dokończyć tego pytania.

— No, idzie! Nie ma tu co tak siedzieć.

Jakoś udało mi się wstać i wyjść.

Jesteś głupia i brzydka — powiedziała z sykiem Asia-Wie- wióra tuż za progiem

domu. — I nie umiesz nawet dobiec na czas. Tamci dobiegli. Są już w raju. W raju

nikt nie chodzi do tygodniowego przedszkola. Ale takie głupie i brzydkie ślimaki jak ty zostają tutaj i nigdy nie opuszczają przedszkola. Nigdy!

4

Po powrocie do hotelu wtuliłam się w poduszkę Igora i wdychałam jego zapach.

Miłość czy choćby zwykłe pożądanie tak dobrze chroni przed śmiercią. Tak

cudownie otula. Tak skutecznie tłumi strach i ból. Nawet taka nikła strużka zapachu działała kojąco. Za słabo jednak, by je stłumić zupełnie.

Wyszłam więc ponownie z hotelu i plątałam się po mieście w nadziei, że znajdę

Igora w jakiejś knajpce, skruszonego i stęsknionego. Zaszłam nawet do lokalu, w

którym byliśmy pierwszego dnia. Nasz stolik był wolny, więc usiadłam przy nim i

zamówiłam wino. Patrzyłam na ten drugi stolik, w rogu sali, przy którym Igor kiedyś siedział. Z Tamtą. Teraz stolik był pusty, jakby na nich czekał. Nie przyszli. Nie mogli przyjść, choć może raczej nie mogłam ich dostrzec za kotarą czasu.

Czas! No właśnie. Tamta kotara nie chciała się odsłonić, a inna i owszem. Co

chwila wpadałam do tego czasu, w którym siedziałam oszołomiona na poboczu,

zapatrzona na dziwnie rozrzucone nogi Helenki, na Górala, który leżał na boku i

oddychał nienaturalnie szybko, na rozjechaną piłkę, która teraz wyglądała jak

gumowy placek w kropki. Jeszcze nie czułam bólu i nie widziałam wystającej kości.

Jeszcze nie słyszałam krzyków. Martwa natura. Ja też do niej należę, bo przed chwilą się podniosłam i siedzę teraz nieruchomo.

Zamówiłam kolejne wino. A potem jeszcze jedno. Przyjdź — poprosiłam w

myślach. — Przyjdź i zabierz mnie z tamtego czasu. Ja postaram się zabrać ciebie z tego, w którym ty nie chcesz być. Pomożemy sobie nawzajem. Uda się. Przynajmniej na chwilę.

Bezsensowne myśli. Nic się nie mogło udać. Nawet na chwilę. Igor był obcym,

zamkniętym człowiekiem ze złamanym sercem. Nie miał nic do dania. A nasturcje?

Pomyłka. Przez chwilę wydawało mu się, że coś jest możliwe. Jedno drgnienie serca.

Jeden romantyczny gest. A potem zaczęły się odsłaniać różnice między nami, inne

potrzeby, inne upodobania. Miłość by to pokonała, ale złamanym sercem nie da się

kochać. Moje też było w nie najlepszej kondycji. Poskładane byle jak. W dużej części wypełnione tą zamrożoną, niemożliwą miłością do Pawła. Nawet nie wiadomo było, ile tego jest. Czy został choć kawałek dla kogoś innego?

To był czerwony kwasior, nie wino, ale zamówiłam kolejny kieliszek. A co mi tam.

Trzeba to wszystko opić — niepełnosprawne serca, pochrzanione czasy i Helę, leżącą na środku drogi. Dlaczego właśnie to mi się przypomniało? Scena w ciszy. Dlaczego nie wizg hamującego samochodu czy ból uderzenia? Dlaczego nie strach? Dlaczego

nie krzyk, który miał wybuchnąć za chwilę? Dlaczego nie lament matki Heli?

Dlaczego nie ból złamanej nogi?

Ale nawet ten zapamiętany obrazek nie był kompletny. Z Heli zostały tylko te

rozrzucone nogi i kawałek sukieneczki, odgiętej tak, że nie zasłaniała majtek. Góral

leżał bliżej i jego przetrącona łapa opierała się o moją nogę. Biała skóra nasiąkała wolno krwią. Tyle że to nie była jego krew, tylko moja.

Jeszcze jeden kieliszek w kolorze krwi. I w kolorze wypieków, które miała

gaździna, gdy mnie dogoniła tuż przed odjazdem busa.

— To ja rzuciłam piłkę — wyrzuciła z siebie. — A powiedziałam, że to ona.

a 7

Nie zrozumiałam.

— Hela?

— Nie, przecież mówię, że ona. Po to teraz przyjechała, tak? Żeby się tego

dowiedzieć?

Skinęłam głową chociaż to była nieprawda. Chciałam tylko zobaczyć miejsce mego

dawnego zesłania i przypomnieć sobie, co wtedy czułam. Krótki wypad w przeszłość

przy okazji przyjemnej teraźniejszości. Takie miałam plany, bez ambicji na wielkie tajemnice czy wstrząsy.

— Komu pani powiedziała?

— Najpierw swojej matce. Ona wykrzyczała to tej warszawskiej opiekunce, a ja nie

zaprzeczyłam. Potem zjawił się jej ojciec. Ze trzy razy mnie przestępował. Za

każdym skłamałam.

— Bóg rzucił, sama pani powiedziała.

— Ksiądz mi tak przetłumaczył. Lubię tak o tym myśleć. Inaczej człowiek by

zwariował. Teraz, gdy powiedziałam prawdę, będzie jeszcze trochę lżej. Ale niech już jedzie i nigdy nie wraca. Nie chcę, by matka się dowiedziała. Straciła jedną córkę, nie może stracić drugiej. Wtedy kłamałam ze strachu, teraz już tylko dla niej.

Stolik w rogu zajęło dwoje nastolatków, a ja dopiłam wino. Wracałam

opustoszałymi Krupówkami nieźle wstawiona. Co ona mówiła o ojcu? —

zastanawiałam się, usiłując stłumić pijacką czkawkę. Miała na myśli Kazika. Więc to on przyjechał po mnie i po panią Jadwigę. Wracaliśmy służbowym samochodem, ja z gipsem na nodze. Czy spytał mnie, jak to się stało, czy też wystarczyła mu wersja

tamtych? A pani Jadwiga? To musiał być dla niej wstrząs. Nie dopilnowała dziecka.

Byłam o krok od śmierci. Niedoszła ofiara czy' mała morderczyni? Wiedziałam, o co

mnie oskarżano? Nawet jeśli nie, to musiałam czuć ukradkowe, potępiające

spojrzenia. Czy ojczym też tak na mnie patrzył? Psuja! Mała, rozpuszczona psuja,

która nie zasługuje na powrót do domu i zobaczenie dopiero co narodzonej

siostrzyczki.

XV. ZMYŁKA

1

Pierwsze, co zrobiłam po powrocie do Warszawy, to było odsunięcie firanki i

wyjrzenie przez okno. Rusztowanie stało jak przedtem, a na parapecie był tylko szary pył.

Sterczałam potem w oknie z nagle urodzoną chandrą zdziwiona jej obecnością.

Czego się spodziewałam? Kwiatów? Koperty z sercowatą kartką w środku i jednym

cudownym słowem: przepraszam? Jakiegoś drobiazgu, który by świadczył, że Igor

przemyślał nasz nieudany wyjazd i chce porozmawiać? Nie przemyślał, nie zamierzał

przepraszać ani wspinać się po rusztowaniu. Nie miał tu już żadnego interesu. Ściana na dziesiątym była pomalowana. Robotnicy pracowali na niższych piętrach. Pustka.

Opuszczone teatralne dekoracje, stworzone dla miłości, która się nie wydarzyła.

Jeszcze przez chwilę będą stały, bo los nie zsynchronizował zdarzeń.

Zamknęłam okno, zasunęłam firankę i usiadłam na fotelu naprzeciwko błękitnego

wazonu i nasturcji. Prezentowały się żałośnie — zeschnięte wiórki w nieokreślonym

kolorze zawieszonym między brązem a czerwienią. Zeschło — myślałam. —

Zeschło. Dziwnie szybko. Nie było mnie przecież zaledwie cztery dni.

We mnie też powinno zeschnąć, ale nie chciało. Właściwie dlaczego? Przecież za

krótko na miłość czy przywiązanie. Za krótko na cokolwiek. Więc czemu nie chciało

odejść? Czemu ta chandra i uczucie pustki?

No tak, przez to cholerne pukanie w okno! Myślałam, że jest w tym jakaś magia, że

Igor zjawił się nie przypadkiem. Bzdura! Pukanie losu okazało się zwykłą zmyłką,

żartem, przerywnikiem w serii kiepskich zdarzeń. A ja byłam pewna, że to

przeznaczenie. To z tym marzeniem nie potrafiłam się teraz rozstać, a nie z Igorem.

Zamiast miłości na całe życie krótki epizod z marnym zakończeniem. Po drodze też

byle jaka sceneria — knajpa z pustym stolikiem w rogu, dwumetrowa kałuża i pusty

hotelowy pokój. Po to zapukał do mnie los? Tylko po to?

2

Wyszłam na zakupy, a gdy po godzinie z nich wróciłam, zobaczyłam, że z

rusztowania zniknęła zielona siatka. Zostało pochlapane farbą żelastwo. Nie

najlepsze dekoracje jeszcze bardziej odsłoniły swoją mierność. Igor? Czy to on w ten sposób rozmawiał ze mną? Na dole trwały jeszcze przecież prace, nie było powodu, by ściągać osłonę.

Wjechałam na górę, odsunęłam firankę i popatrzyłam na odzyskaną perspektywę.

Trochę ją jeszcze ograniczało rusztowanie, ale i tak czułam się, jakbym przejrzała na oczy. Co to było? Czemu oślepłam na parę dni? Przez te moje wymysły i feromony?

A może nie tylko. Coś w nim? We mnie? Igor był przystojniejszy od większości

moich kochanków, ale czy naprawdę to zdecydowało?

No tak, pewnie najbardziej przyciągnęło mnie do niego to, co zawsze. Skaza.

Pęknięcie w psychice. Niezaleczona rana. Tylko że kiedyś wybierałam takich

mężczyzn świadomie, a tym razem myślałam, że Igor jest ich przeciwieństwem. Jak

mogłam się tak pomylić?

Wiem, babko, że nużą cię moje rozważania. On nie jest tego wart — mówisz,

stukając laską po drugiej stronie czasu. — Nie jest i już. Nie jest. Tylko to ma

znaczenie. W ogóle jest mało ludzi, którymi warto się zajmować. Myślenie o

pozostałych to zwykła strata czasu.

Nie jest. Wiem, babko. Nie jest. Ale gdy zamykam oczy, czuję jeszcze dotyk jego

ręki na głowie. To zniknie, ale na razie jest. Pieszczota utrwalona w formalinie

pamięci przez częste powtórzenia. Igor lubił długo wybierać cienkie kosmyki, a

potem bawić się jednym z nich. Tylko w łóżku. I tylko w łóżku potrafił długo i

delikatnie całować, przerywając jedynie wtedy, gdy chciał zobaczyć, jakie to robi na mnie wrażenie. I oglądać błękitne żyłki na mojej ręce. I wędrować po nich ustami.

Gdy opuszczał łóżko, zmieniał się w zupełnie innego mężczyznę. W Zakopanem,

podczas naszej jedynej wspólnej nocy, nawet w łóżku był tym innym. Który był

prawdziwy? Może obaj? Tak czy owak, nigdy się tego nie dowiem. Odszedł wraz ze

swoimi tajemnicami.

i*

3

A może Igor pojawił się w moim życiu tylko po to, bym mogła wygodnie dojechać

do Zakopanego? W Murzasichlu nie był potrzebny. Z nim wszystko wyglądałoby

inaczej. Siostra Heli nie zwierzyłaby się przy obcym. Nie dowiedziałabym się

niczego ważnego. Tylko bym sobie popatrzyła na miejsce z fotografii i odjechała, nie wiedząc, co zdarzyło się tam naprawdę. Nie dość, że odszedł w dogodnym momencie, to jeszcze teraz doskonale oddziela mnie od leżącej na szosie Heli i

Górala, od pleców ojczyma, które zasłaniają pejzaż sprzed lat, od milczenia, które wisi razem ze spalinami nade mną i panią Jadwigą z tyłu samochodu.

Czy to wtedy wymiotowałam na poboczu szosy? A może to była inna podróż i teraz

tylko mi się tak wydaje? Ojczym ob-cierał mi potem twarz z taką siłą, jakby chciał ją zetrzeć razem z resztkami jedzenia — skrzywioną minę, piegi, zmęczenie i wszystko inne, co na niej było, łącznie ze skórą. Usiłowałam się wyrwać, ale on dokończył

swoje, a potem wepchnął mnie do samochodu. Kiedyś to się wydarzyło, może pół

roku wcześniej, niż myślę, może później, a teraz pamięć skleiła wszystko w

nierozerwalną całość. Gdy ma się, babko, przed oczyma takie gówniane

wspomnienia, to człowiek zasłania się, czym może, choćby myślą o pieszczotliwym

dotyku na włosach, nawet jeśli potem pojawia się w myślach wielka kałuża i trzeba

nad nią trochę postać w górskiej pustce. Może oni wszyscy, moi mężczyźni, byli

tylko po to, by mnie obrońić przed Kazikiem? Może przez niego ani przez chwilę nie potrafiłam być sama? Ojczym nic mi nie zrobi, gdy wtulę się w kolejne ramiona. Nie zetrze mi twarzy razem ze łzami, nie powie, że jestem diabelskim nasieniem, nie złapie za kark i nie zaprowadzi do ciemnego kąta.

Czy dlatego tak łatwo uwierzyłam w pukanie losu? Potrzebny był mi człowiek,

który nie boi się żadnej wysokości i który nie spada! Filip zniknął, a Jakub nie miał

mocy oddzielania mnie od czegokolwiek. Związałam się z Igorem ze strachu?

4

Dwa dni później rusztowanie za moim oknem zniknęło, a ja przestałam zadawać

sobie głupie pytania. Robotnicy kręcili się jeszcze na dole, stawiali też rusztowanie z drugiej strony bloku, ale już się tym nie interesowałam. Skończyło się. Może zobaczę jeszcze Igora przed klatką schodową może usłyszę przypadkiem jego głos, ale to już nie będzie miało żadnego znaczenia.

Było zresztą za dużo innych spraw, by się ciągle zastanawiać nad tąjedną—

przygotowania na przyjazd Dawida, sprzątanie mieszkania pani Mięci, bo lada dzień

miała wyjść ze szpitala, nieprzyjemna rozmowa z dyrektorem teatru, któremu nie

spodobała się sztuka, proponowana przeze mnie na małą scenę, jeszcze bardziej

nieprzyjemna rozmowa z Jakubem, który z satysfakcją potwierdził, że to on wpłynął

na negatywne zdanie Zmiennika i storpedował pozostałe moje propozycje na

następny sezon.

— Warto było? — spytałam go przy końcu rozmowy. — Zamiast dobrych sztuk

będziesz reżyserował jakieś gówna, które przyjdą do głowy Zmiennikowi albo jego

kochance.

— Warto. A o repertuar się nie martw. Mam parę dobrych dramatów w zapasie.

— Buble podsuwane przez Kostka? Jak chcesz. Myślałam, że potrafisz oddzielić

sprawy osobiste od zawodowych, ale, niestety, pomyliłam się. Jesteś taki jak on.

— Pięknie potrafisz pieprzyć o tym i owym, tyle że to jedynie słowa. A propos

pieprzenia, wiesz, co mi się najbardziej podobało w naszym związku? Że mało

gadałaś. Zwłaszcza w łóżku. Same jęki. Bez kotku, piesku, króliczku czy innych

takich. Teraz niestety wiem, że nie gadałaś, bo w gruncie rzeczy byłaś tylko pozornie ze mną a w rzeczywistości sama ze sobą. Potrzebne ci było (fiało, nie człowiek.

— Za dużo przebywasz z Kostkiem. To nikomu nie wychodzi na dobre. On układa

własne wersje rzeczywistości, bo tak lubi. Jesteś zbyt inteligentny, by się im

poddawać.

— Tak czy owak, przegrasz. To nieuniknione.

— Być może. Nie sądzę jednak, że będzie smakowała ci wygrana. Wybór należy do

ciebie.

Próżne gadanie. Wiedziałam, że Jakub już wybrał. I wiedziałam, że tylko cud może

mnie uratować. Zmiennik nie mógł zwolnić mnie z dnia na dzień, ale wyglądało na

to, że następny sezon będzie ostatnim. Za bardzo znałam ten teatr i dyrektora, by nie wiedzieć, do czego to wszystko zmierza. Jeśli Jakub rzeczywiście sprzymierzy się z Mają Kim, kochanką dyrektora, to nie będę miała żadnych szans. Mogłam próbować rozmawiać z Mają ale nie chciałam.

Będzie, co ma być — pomyślałam, dopijając kawę i spokojnie zbierając rzeczy ze

stolika. Chyba się nawet do tej myśli uśmiechnęłam, bo Jakub zareagował nagłą

irytacją.

— Spadałaś zawsze na cztery łapy, ale to nie ten moment. Dobre czasy się

skończyły.

— Tak myślisz? — Znowu zdobyłam się na uśmiech. — A może to tutaj musi się

skończyć, by zaczęło się coś lepszego? Nie jesteś Panem Bogiem. O niczym nie

decydujesz. Tylko ci się wydaje, że masz wpływ na moje życie. Kostkowi też.

Jakub zmiął papierosa w dłoni.

— Ładny monolog, gorzej z wykonaniem. Mało przekonujące. Śmierdzisz

strachem i przemijaniem.

Ruszył w głąb teatru, a ja wyszłam na zewnątrz, prosto w słoneczne przedpołudnie.

Skręciłam na pobliski skwerek i usiadłam na ławce.

Tęsknię za tobą—powiedziałam do Filipa, ale nie usłyszałam jego głosu. Był upał,

a ja poczułam znowu ten przejmujący wewnętrzny chłód. — Wiem, że nie możesz się

zjawić, ale tak bardzo za tobą tęsknię. Gdybyś tu był, wszystko byłoby łatwiejsze.

XVI. WIZYTA

1

Jesteś głupia i brzydka — usłyszałam następnego dnia zaraz po przebudzeniu.

Agia-Wiewióra była przy tym bardziej smutna i znudzona niż zjadliwa. Zdziwiłam

się tym nowym tonem. Nuda owszem, każdego by znudziło to wieczne powtarzanie,

ale smutek? Co ją tak smuciło?

Głupie pytanie. Asia-Wiewióra nasiąknęła moim smutkiem. Zwlokłam się z łóżka i

sięgnęłam do szuflady po fotografie. Wzięłam tę z przedszkola.

— A ty jesteś piękna i mądra — powiedziałam, by odczarować przeszłość.

Nic z tego.

— Kłamiesz. Jesteś głupia, brzydka i do tego kłamiesz! — Asia-Wiewióra

wiedziała swoje. Nic nie było w stanie jej przekonać. Nic?

Patrzyłam na nią ale myślałam o Pauli. Bo dla tej małej ru-daski naprawdę nie

byłam w stanie już nic zrobić. Zniknęła na zawsze, zostało tylko imię, fotografia i ta przygnębiająca fraza. Co innego Paula, jej być może mogłam pomóc.

— Jesteś głupia i brzydka — spuentowała to Asia, pewna, że nie wyjdzie mi z

Paulą. — Zostaniesz w przedszkolu na zawsze. Nikt cię nie kocha. Ona też cię nie

pokocha. Nigdy!

Schowałam zdjęcia, a potem wyciągnęłam inne, te w oficjalnych albumach, które

dostałam od matki. Przerzucałam kartki, szukając zdjęć, na których byłam z Paulą.

Owszem, znalazłam takie zdjęcia, ale ani jednego, na którym bym obejmowała,

przytulała czy trzymała Paulę za rękę. Zwykle dzieliła nas matka, czasem ojczym.

Gdy brakowało ich w kadrze, to oddzielał mnie od Pauli jakiś gadżet, a w

ostateczności wąski pasek powietrza. Ani jednej chwili bliskości? Ani jednego

spontanicznego gestu? Nawet gdy była malutka?

Oglądałam zdjęcia wstecz. Doszłam do tych z wózkiem. Ale nawet tam nie

znalazłam niczego, co by wskazywało na choćby odrobinę sympatii dla Pauli. Nie

dotykałam nie tylko jej, ale także wózka. Stałam przy nim sztywno, jakbym połknęła kij. Im bardziej uśmiechali się ci, którzy byli ze mną na fotografii, tym bardziej ja byłam ponura. Wyglądałam jak sztucznie doklejona do zdjęć, na których kwitło rodzinne szczęście. Obecna-nieobecna. A gdy ja się czasami na nich uśmiechałam,

ponura była Paula. Widocznie miałyśmy do dyspozycji tylko jedno szczęście na dwie.

Trzeba się było nim dzielić. Tylko dlaczego jedno?

2

Zygmunt miał dla mnie zaledwie pół godziny. Wciągał spaghetti z taką miną jakby

to były kawałki zabarwionego sosem sznurka.

— Nie smakuje?

— To...? Nawet niezłe.

— To dlaczego się tak krzywisz?

— A krzywię się?

— Mam poszukać lusterka?

Zygmunt machnął przecząco głową a potem przez chwilę pracował nad swoją

twarzą. Niczego sensownego nie wypracował.

— Tak źle? — dopytywałam się.

— Niestety.

— Jakieś szczegóły?

— Jestem kompletnym idiotą.

— Któż to stwierdził?

— Paula, ale właściwie się z nią zgadzam.

Zajął się makaronem, jednak widać było, że tak naprawdę przeżuwa scysję z żoną.

— O co poszło?

— Doszedłem do wniosku, że Pauli przyda się zmiana. Wykupiłem tydzień na

Wyspach Kanaryjskich. Popływamy, myślałem, poopalamy się, pojemy owoce

morza, no i będziemy daleko od domu i szafy z czarnymi rzeczami. Nic z tego. Tylko się pokłóciliśmy, nie mówiąc już o tym, że stracę kasę, bo trzeba zwrócić wycieczkę.

Faktycznie, mądre to nie było. Zygmunt miał wyczucie słonia w składzie porcelany.

Wyobrażałam sobie, jak to wkurzyło Paulę.

— Nie zwracaj, tylko przesuń termin — poradziłam mu.

— Przesunąć? Ale na kiedy? Żałoba! Trzeba się umartwiać przez trzysta

sześćdziesiąt pięć dni. Zostało jeszcze ze trzysta.

— Przejdzie jej wcześniej.

— Czyli?

— Powiedzmy... końcówka września. W Polsce zrobi się chłodno, więc Paula

inaczej spojrzy na perspektywę znalezienia się w tropikach.

Zygmunt wciągnął z metr makaronu, nie do końca przekonany moimi słowami.

— Dobrze jest mieć jakiś wyraźny termin — rzucił. — Tylko że...

— Wrzesień! — powtórzyłam z mocą bo Zygmunt gotowy był wątpić całe pół

godziny, a nie po to się z nim spotkałam, by rozmawiać o jego bezradności, głupich pomysłach i wątpliwościach. — Tylko nie mów jej na razie o tym.

Zygmunt oderwał się od makaronu, chwilę patrzył na mnie, jakby miał w oczach

rentgen. Gdy chodziło o Paulę, potrafił być naprawdę przenikliwy.

— Dziwnie jesteś pewna — zauważył.

— Bo chyba mam sposób na to, by odwrócić jej myśli od poronienia i żałoby.

— Chyba? Próbowałem wszystkiego. Gdybyś mi raczyła coś podpowiedzieć...

— To nie jest sposób dla ciebie.

— Aha. — Zygmunt był wyraźnie rozczarowany. — Sądzisz, że sobie nie poradzę?

— Nie o to chodzi. Tylko ja mogę to zrobić.

— Tylko ty? — Zygmunt tym razem się zaniepokoił. — Chyba nie myślisz o

Joachimie?

— Nie. Żadnych kłótni o cokolwiek.

— Powiesz mi?

— Tak, ale nie w tej chwili. — Spojrzałam na zegarek. — Za mało czasu. — Miałam

nadzieję, że Zygmuntowi na razie wystarczy takie tłumaczenie.

— Jak mogę ci pomóc?

— Muszę się spotkać z Paulą. Najlepiej jutro. Chcę, byś ją jakoś do tego

przygotował.

— Ooo... To raczej niemożliwe.

— Dlaczego? Boisz się jej przyznać, że mamy ze sobą kontakt? Możesz jej

powiedzieć, że to ja nalegałam.

— Nie o to chodzi. — Zygmunt wiercił się na krześle, jakby zamierzał zrobić tam

pokaźną dziurę. Żadna pozycja nie była dla niego dość wygodna, w końcu zastygł w

postawie obronnej. — Jest zbyt niestabilna na spotkanie z tobą. Za duże ryzyko. Nie narażę jej. To już wolę męczyć się przez kolejne miesiące. Trudno. Małżeństwo to nie bajka. Raz jest dobrze, a raz do dupy. Nikt mi nie obiecywał nieustającego szczęścia.

Nieźle to zabrzmiało. Innym razem doceniłabym słowa Zygmunta, teraz jednak

byłam rozczarowana, że nie chce mi zaufać i pomóc.

— W takim razie spróbuję się z nią zobaczyć sama.

— Nie rób tego. Nie teraz.

Patrzył niemal błagalnie. Odwróciłam twarz w stronę okna, by nie widzieć jego oczu.

— Przykro mi. Już się zdecydowałam.

Za oknem wiatr bawił się gałązką, na której został jeden zielony liść. Resztę ktoś

zerwał. Zbierało się na deszcz, więc wiatr był coraz bardziej natarczywy, jakby chciał

porwać tę ostatnią zieloną ozdobę.

— Nie mogę czekać — rzuciłam jeszcze.

Zygmunt już na mnie nie patrzył. Kończył sałatkę z wrogim milczeniem.

3

Tylko czy się nie myliłam, sądząc, że mogę, a nawet powinnam zakłócić żałobę

Pauli? Miała do niej prawo. Do rozpaczy, do gniewu, do zagubienia, do depresji, do świętego spokoju. I do tego, by wyjść z żałoby wtedy, gdy sama zechce. Niedawna historia z Olgą, gdy ratowałam ją na próżno, pouczyła mnie na tyle, by czuć niechęć do wtrącania się w cudze sprawy. Przecież między innymi dlatego postanowiłam trzymać się z daleka od Dawida i Jaśka. Żadnych samarytańskich uczynków!

Żadnych rozmów w cudzej sprawie. Żadnych narad i strategii. Poradzą sobie. Muszą

sobie poradzić!

Paula też sobie poradzi z żałobą. Dobrymi chęciami piekło jest wybrukowane! —

myślałam w drodze do niej i jednak jechałam tam, jakby mnie wiódł na pokuszenie

mój wewnętrzny diabeł, ten, który podszeptywał kwestie Asi-Wiewióry. A może to

był anioł?

Deszcz strzelał w szybę okna krótkimi, urywanymi seriami. Pewnie nie mógł się

zdecydować, czy się rozpadać, czy tylko się pobawić. Ja nie mogłam się zdecydować, czy zawrócić, czy jechać dalej.

Deszcz się jednak rozpadał, a ja siedziałam w samochodzie przed domem Pauli,

udając, że to brak parasolki trzyma mnie w środku. W rzeczywistości trzymała mnie

tam deszczowa scena sprzed lat. Padało jak teraz. Stałam na zadaszonej werandzie

przed domem matki i pozwalałam się ściskać pryszczatemu wyrostkowi, którego imię

rozmyło się w pamięci. Połowa liceum. Pierwsze chciane-niechciane pieszczoty. Za

zasłonką uchylonych drzwi werandy coś się poruszyło. Wiedziałam, że to Paula.

Wredna gówniara śledziła mnie jak zwykle. Wszystko sobie obejrzy, a potem poleci

donieść matce, a może nawet ojcu. Odsunęłam więc Pryszczatego i zaczęłam cedzić

tak, by Paula nie straciła ani słowa:

— Wiesz, że w tym domu mieszka gnom? Mały, brzydki i głupi. Udaje

dziewczynkę, ale to gnom. A jak ktoś jest gnomem, to nigdy nie stanie się kimś

innym, żeby nie wiem co. Taki los gnoma. Nie możemy tu się ściskać, bo gnom już

nas pewnie widzi. A że zazdrości mi tego, że nie jestem gnomem jak on, to zaraz

zrobi coś paskudnego. Bo gnomy potrafią robić tylko paskudne rzeczy. Taki już ich

los.

Co było potem? Pamiętam jedynie to, że Pryszczaty się zaśmiał, ale wcale nie

zamierzał zrezygnować z wpychania ręki pod bluzkę. Odepchnęłam go znowu.

Zdenerwował się. Był z tych niecierpliwych.

— Rany? Jak nie chcesz, to mów od razu, a nie wstawiaj gadek nie wiadomo o

czym. Sama nie wiesz, czego chcesz.

Odszedł wkurzony. A wraz z nim jego imię. Na zawsze. Wyraz twarzy też do nich

dołączył. Zostały pryszcze. I pustka za zasłonką. Zdawało mi się czy nie? Mały gnom naprawdę tam był? Słyszał czy nie? Płacze teraz w swoim pokoju, czy spokojnie zmienia umeblowanie w wielkim domku dla lalek? Gnom udający dziewczynkę.

Gnom udający kobietę. Bo jak ktoś jest gnomem, to nigdy nie stanie się kimś innym.

Taki jego los.

4

Bałam się, że Paula mnie nie wpuści. Stała w drzwiach w czarnej tunice i gapiła się jak sroka w kość. W końcu odwróciła się na pięcie i znikła w ciemności korytarza, nie zamykając jednak drzwi. Poszłam za nią oglądając po drodze bałagan, który

zagościł niepodzielnie w jej domu.

— Jak w twoim dziecięcym pokoju — rzuciłam, gdy przez poprzewracane buty

dobrnęłam w końcu do drzwi gościnnego. Paula gnieździła się na kanapie, obłożona

czarnymi poduchami i kocem w tym samym kolorze, a na stoliku obok leżał stos

papierków po owocowych cukierkach, batonach i chipsach. Do tego kubki, gazety,

DVD, dwie lalki, gruba warstwa okruszyn, zmięte chusteczki higieniczne i sto innych rzeczy.

Zerknęłam na meble. Kurz nie był wiekowy, więc ktoś tu czasami sprzątał. Pewnie

jakaś pomoc domowa. Kiedyś wystarczało, gdy zjawiała się raz na tydzień, teraz

nawet codzienne porządki nic by nie dały. Wyobrażałam sobie, jak to frustrowało

Zygmunta. Wcześniej wszystko lśniło, a tu nagle rzeczywistość ugrzęzła w wielkim

śmietniku. Codziennie trzeba było do niego wrócić i może w dodatku samemu to

jakoś porządkować.

Paula nie przejęła się moją uwagą. Wlazła pod czarny koc i sięgnęła po paluszki z

makiem.

— Jak chcesz się*czegoś napić, to musisz się sama obsłużyć — rzuciła

prowokacyjnie. — Nie zapraszałam cię.

Poszłam do kuchni, by zyskać na czasie i by sobie ją obejrzeć. Tu, o dziwo, było

lepiej, jakby kuchnia nie poddała się rozpadowi jak reszta mieszkania. Tylko otwarta szafka ze słodyczami i parę porzuconych papierków świadczyło o tym, że Paula czasami tu bywała. Filiżanki zlokalizowałam jednak dopiero w zmywarce. Po

namyśle wyjęłam też drugą dla Pauli.

Za wcześnie, Zygmunt miał rację — pomyślałam, gdy wróciłam do pokoju z tacą.

— Nie mówiłam, że też chcę — burknęła Paula.

— Taka, jak lubisz. Z jedną łyżeczką cukru.

Paula zapatrzyła się najpierw na mnie, potem na kawę. Nic dziwnego, była to

pierwsza kawa, którą zrobiłam specjalnie dla niej.

— O co ci chodzi? — W jej głosie była nieufność. — Matka cię prosiła? Bo chyba

nie ojciec?

O Zygmuncie nawet nie pomyślała.

— Nie gniewam się za to, co wykrzyczałaś w szpitalu.

Paula zacisnęła wargi.

— Pewnie sobie zasłużyłam — dodałam.

Wzruszyła lekceważąco ramionami. Siedziałyśmy potem w ciszy, Paula

nastroszona jak zraniony, cierpiący ptak, ja bezradna.

Za wcześnie — pomyślałam znowu. — Za wcześnie, by opowiadać o Asi-Wiewiórze. Na wszystko za wcześnie. A może za późno?

— Nic nie powiesz? — próbowałam jeszcze.

— Mam cię przepraszać? Po to przyszłaś!? — krzyknęła. — Nic z tego?! Nie mam

zamiaru!

— Nie musisz.

— Pewnie, że nie muszę. Nic nie muszę. I nie zamierzam. Ruszać się, myć, jeść,

pracować. Nie zamierzam! Słyszysz! Bo to wszystko nie ma żadnego sensu.

Kopnęła stolik. Pospadało z niego trochę śmieci. Przy okazji okazało się, że leży

tam także Joachim. Obie udawałyśmy, że nie widzimy, jak jego futerko nasiąka

rozlaną kawą. Nie ułatwiało to jednak sytuacji.

— Upieranie się, że jesteśmy siostrami też nie ma sensu. — Paula jeszcze

podniosła głos. — Pieprzę twoje ni-by-współczucie, słyszysz? Wisi mi ono.

Wszystko mi wisi. Kawa też.

— Pójdę już — powiedziałam, czując, że będzie lepiej, jak zniknę. Gdyby nie

Joachim, to może jeszcze coś by dało się zrobić, a tak na nic nie było szansy.

— Musiałaś tu postawić tę cholerną kawę? — krzyknęła jeszcze za mną Paula. —

Kto cię o to prosił?

— Wpadnę za parę dni — rzuciłam w odpowiedzi i zniknęłam w korytarzu, by nie

słyszeć, co Paula ma mi jeszcze do powiedzenia.

Jesteś śliczna i mądra — wyszeptałam już za drzwiami.

XVII. ZAKLINANIE LOSU

1

Dzień później odebrałam z lotniska Dawida. Wiadomość o jego przyjeździe

uaktywniła też pozostałych Malinowskich. Co chwila ktoś z rędziny dzwonił, by

spytać o jego podróż, samopoczucie i plany. Wszystkim dyktowałam numer hotelu w

Pułtusku, bo wolałam, by to sam Dawid informował ich o swoich sprawach.

— A co u ciebie? — zapytała Lucyna. — Kiedy przyjedziesz nad morze? Pamiętaj,

że możesz wsiąść w pociąg, gdy tylko zechcesz.

— Wiem, ciociu. I zrobię tak któregoś pięknego letniego dnia.

— Czekam.

Tak kończyły się wszystkie rozmowy z Malinowskimi. Odkładałam słuchawkę i

zastanawiałam się, czy kiedykolwiek skorzystam z tych zaproszeń. Na pewno kiedyś

odwiedzę Lucynę. Podróż do Hani i Dawida też potrafiłam sobie wyobrazić. A

reszta? Chyba jeszcze za słabo byłam z nimi związana, by do nich jeździć. Jeden

rodzinny zjazd to było zdecydowanie za mało.

Moje dobre pięć minut w tej rodzinie już się zresztą skończyło. Teraz Malinowscy

byli skoncentrowani na kimś innym. Danuta i Jasiek! Zwłaszcza ten ostatni, bo jego nie znali. Gałąź, która rosła pokątnie. Jeszcze parę tygodni temu w ogóle nie mieli pojęcia o jej istnieniu! To budziło ich frustrację i niedowierzanie. W dodatku mieli tylko moje słowa o nim. Nikt poza mną Jaśka nie widział. I nie było pewne, czy go kiedykolwiek zobaczą.

Też się nad tym zastanawiałam. Danuta Malinowska tak długo uciekała przed

rodziną, że aż trudno było uwierzyć, że podda się teraz. Ale czy ma jeszcze siłę

uciekać? Widziałam dwa miesiące temu jej twarz napiętnowaną przez chorobę. Czy

w takim stanie można zmienić swoje życie, zatrzeć ślady, opuścić miejsce, w którym się spędziło wiele lat? Wątpiłam w to. Sama może by to zrobiła, ale Jasiek miał w Pułtusku pracę na uczelni i znajomych. Mógł zniknąć stamtąd na miesiąc czy dwa,

ale nie na zawsze.

Poza tym wiedziałam, że Dawid nie odpuści. Nie tym razem. Znajdzie ich oboje

choćby na końcu świata. Czułam jednak, że nie będzie musiał szukać tak daleko, i podświadomie czekałam, jak wszyscy Malinowscy, na jego telefon.

— Zadzwonię, jak tylko będę coś wiedział — rzucił przy rozstaniu. — Mam

nadzieję, że ich wreszcie zobaczę. I boję się tego spotkania. Dawno się tak czegoś nie bałem. Komu innemu bym nie powiedział. Tobie jednej, bo mi go znalazłaś. Gdyby nie ty...

Nie mógł dokończyć zdania. Mnie też dławiło wzruszenie.

— Będzie dobrze — wykrztusiłam tylko. — Musi być dobrze.

Dawid pokiwał głową, ale chyba nie do końca w to wierzył.

— Jedź już — poprosił, wstawiając walizki do hotelowego pokoju. — Ja mam

trochę zajęć. Trzeba się ogolić i odświeżyć. Muszę przecież jakoś wyglądać przy

pierwszym spotkaniu z synem.

Wracałam w ulewnym deszczu i myślałam o przeznaczeniu. Gdyby moja matka nie

miała histerycznej astmy i nie pojechała do sanatorium, moi rodzice nigdy by się nie spotkali i mój ojciec pewnie by się ożenił z Danutą. Gdyby nie złamane serce Danuty, na pewno by się nie związała z Dawidem i nie zaszła w ciążę. Gdyby Dawid nie zdecydował się na wyjazd z Polski, to pewnie dowiedziałby się o Jaśku już dawno.

Gdybym nie chciała poznać przeszłości ojca i nie pojechała do Pułtuska ponad dwa

miesiące temu, Dawid pewnie nigdy by się nie dowiedział, że ma syna. Ale też sam

Jasiek grzebał się w przeszłości, więc przeszłość w końcu postanowiła mu się

objawić w pełnej krasie. I teraz wreszcie wszystkie wątki się pozamykają. Ja to już Wiedziałam, Dawid także, a Danuta i Jasiek mogli się tego co najwyżej obawiać. Żyli jak na bombie zegarowej, a właściwie na dwóch bombach. Czekali na śmierć Danuty i na pukanie do drzwi. Danuta, znająca w pełni zarówno diagnozę, jak i Dawida,

pewnie wiedziała, że jedno i drugie jest nieuchronne. Jasiek być może ciągle jeszcze się łudził, że zarówno Śmierć, jak i Nieznajomy, o ile w ogóle wiedział, przed kim ucieka Danuta, odejdą od drzwi jak nieproszeni goście. A potem wszystko będzie po staremu. Po staremu!

Wycieraczki nie nadążały z usuwaniem wody. Utopiony świat na zewnątrz. Rzeka

zamiast szosy. We mnie też dziwny niepokój, choć to nie ja miałam stanąć w

drzwiach i zmierzyć się z przeszłością. Wiedziałam jednak, jakie to trudne. Uda im się — powtarzałam, zaciskając ręce na kierownicy. — Uda się. Musi się udać! Może w Ameryce są jakieś leki, które pomogą Danucie? Może nie wszystko stracone?

Może za rok czy dwa będziemy się śmiać z tych dziwnych zapętleń losu, a

najgłośniej Danuta. Uda się! Znowu zbierzemy się wszyscy w Zawrociu, cała rodzina

Malinowskich, i będziemy od nowa budować rodzinne więzy.

I tylko chwilami przypominał mi się Igor i to, jak los potrafi się czasami zabawić.

Nie tym razem — powtarzałam jednak uparcie. — Uda się. Musi się udać.

Czekałam potem w domu na telefon Dawida, ale zadzwonił ktoś inny. Lekarz

niespodziewanie pozwolił pani Mięci wrócić do domu.

— Robię ci pewnie kłopot — mówiła nieśmiało. — Może powinnam wezwać

taksówkę... Tylko tak się składa, że mam przy sobie mało pieniędzy... Nie wiem, czy starczy. Kierowca jeszcze pomyśli, że chcę go oszukać.

— To żaden kłopot. Przyjadę tak szybko, jak będę mogła.

Już na klatce schodowej, zaraz po zamknięciu drzwi, usłyszałam terkot kolejnego

telefonu. Po chwili wahania ruszyłam jednak do windy.

Pani Mięcia wyglądała dużo lepiej niż parę dni temu, ale gdy godzinę później

weszłyśmy do naszego bloku, zasapała się już po kilku schodkach.

— Miałam być w szpitalu jeszcze dwa dni, a wypisali. Kiedyś trzymali miesiącami,

teraz szybko wypychają do domu.

Odpoczywałyśmy chwilę i znowu ruszyłyśmy w górę. Potem jeszcze krótki postój

przy otwieraniu drzwi.

Pani Mięcia zdziwiła się na widok wysprzątanego mieszkania, ale też i zmieszała.

— Nie trzeba było. Gdybym wiedziała...

— To drobiazg — przerwałam jej. — Zrobię pani herbatę i pościelę łóżko.

— To nie jest konieczne. Już jest dobrze.

Ale nie było dobrze. Pani Mięcia pobladła i opadła na krzesło.

— Myślę, że jednak powinna się pani położyć.

— Tak... Chyba tak... — Posłusznie podreptała do sypialni. — Ale nie ściel,

wystarczy koc. — Z ulgą przylgnęła do poduszki.

Czy była jeszcze taka słaba, czy też zdenerwowała się tą nagłą przeprowadzką do

domu i związanymi z nią kłopotami? Nie miało to właściwie znaczenia. Trzeba się

było nią po prostu zająć. Zrobiłam herbatę, a potem wyszłam po zakupy, wstępując

po drodze do sąsiadki, by ją zawiadomić o powrocie pani Mięci.

Gdy wróciłam, pani Mięcia drzemała. W szafce obok łóżka była niedomknięta

szuflada, ta, w której przechowywała fotografię ojca.

XVIII. WYJŚCIE PO ANGIELSKU

I

Można się było po Danucie spodziewać czegoś podobnego! Trzeba było jej

przyznać, że miała własny styl, i to nie do podrobienia.

W chwili gdy do drzwi jej mieszkania pukał Dawid, ona leżała już w kostnicy, lekko uśmiechnięta, w jasnej sukience w kwiaty, którą sama wyprała i wyprasowała miesiąc przed śmiercią mówiąc synowi, że z wszystkich sukienek tę właśnie lubi najbardziej.

Sukienka okazała się wprawdzie trochę za szeroka, ale Jasiek mi potem powiedział,

że doskonale pasowała do tego dziwnego uśmiechu, który zastygł na twarzy matki.

Musiałam mu uwierzyć na słowo — i wszyscy inni też — nikt bowiem nie zobaczył

Danuty w trumnie. Jasiek nie pozwolił na jej otwarcie w kaplicy. Słusznie założył, że matka by sobie tego nie życzyła, zwłaszcza że na pogrzeb przyjechali starsi Malinowscy, którzy znali ją jedynie młodą.

Jasiek spoglądał na nich na cmentarzu z niechęcią. Zwarta grupka naprzeciwko, cała w czerni i żałobie, wpatrzona w trumnę, ale także w niego, co go denerwowało.

Usiłował więc na nich nie patrzyć, ale z tej strony co oni był też ksiądz, więc nie sposób było całkowicie uniknąć ich widoku.

Rozumiałam Jaśka. Rodzina? Nie łączyła go z nimi ani jedna kropla krwi. Co z

tego, że kiedyś zaadoptowali się nawzajem? Co z tego, że należała do tej niby—

rodziny także jego matka? To było dawno. Jego nawet nie było wtedy na świecie.

Byli mu obcy, gorzej niż obcy, bo nigdy nie zadali sobie trudu, by odszukać jego

matkę, a więc i jego. A te wszystkie mity

0 rodzinie, o więzach silniejszych niż krew, miał gdzieś, bo te więzy nie okazały się dostatecznie silne, by zatrzymać przy nich matkę i by oni nie pozwolili jej zniknąć. A teraz już do niczego nie byli potrzebni.

Mnie zdawał się tolerować, ale chwilami chyba mu się przypominało, że ja też

należę do Malinowskich i jestem pośrednio winna ich pojawienia się na pogrzebie.

Ich widok uzmysławiał mu, że życie jego matki mogło być inne, nie tak samotne

1 trudne. Ale nie było — nic już nie można było zrobić, niczego zmienić, niczego

cofnąć, więc obecność Malinowskich tylko go raniła.

Ale częściej niż o Jaśku myślałam o Danucie. Z podziwem! Ta jej niezwykła

konsekwencja. Znalazła wyjście z sytuacji zdawałoby się bez wyjścia. Wymknęła się

Dawidowi i Malinowskim w ostatniej chwili, gdy wydawało się, że już ją mają z

powrotem, czy tego chce, czy nie.

Wymknęła się zwłaszcza Dawidowi. Minęli się o jeden dzień. I o całe życie — tak

musiał myśleć, pochylony nad trumną. Minęli się bez pożegnania i przebaczenia, co

napełniało go goryczą. I bez choćby jednej godziny we troje, ona, on i ich syn, jak rodzina, bo w jakimś sensie przecież nią byli. Danuta mu to wszystko odebrała — zwłaszcza siebie starą i zniszczoną co może pomogłoby mu wybaczyć jej winy,

choćby to, że od niego kiedyś uciekła, że ukrywała przez trzydzieści lat fakt istnienia ich syna. I przede wszystkim to, że jego, Kazika-Dawida, nigdy nie pokochała.

Pozostałym Malinowskim też odebrała siebie starą i schorowaną. Musieli więc

pozostać z jej dawnym wizerunkiem. Jasiek go zresztą przypominał — stał przy

trumnie jak replika matki z młodości, wysoki, przystojny, z zamkniętą,

nieprzeniknioną twarzą. W dodatku zdawał się ich nie zauważać, choć to nie rozpacz oddzielała go od nich, tylko niechęć.

Nie był zrozpaczony Umieranie matki trwało tak długo i było takie trudne, że

śmierć pewnie przyjął jak wyzwolenie. Przedtem już niewiele mógł dla niej zrobić,

teraz bezradność zastąpiło działanie. Wybierał trumnę, szukał dobrego miejsca na

cmentarzu, butów, które by pasowały do kwiecistej sukienki, klipsów, bo na

fotografii z młodości miała oprócz tej sukienki okrągłe, plastikowe klipsy. Czuł, że one też by pasowały do tego dziwnego uśmiechu, który malował się na jej twarzy.

Wreszcie te klipsy znalazł w jednym z pudełek ze starociami, które stały na szafie w przedpokoju. A potem jeszcze pogrzeb za pożyczone pieniądze, ksiądz i msza, bo matka chodziła do kościoła od czasu, gdy on przygotowywał się do Pierwszej

Komunii, choć zawsze mu się wydawało, że robi to tylko dla niego i nie modli się,

lecz raczej bywa tam z bliżej nieokreślonych powodów. Może zresztą miała swoje

porachunki z Bogiem i chodziła do kościoła, by z Nim o tym porozmawiać. Tak czy

owak, pogrzeb był katolicki, aż za typowy jak na Danutę. Nic w dodatku nie

przeszkodziło w ceremonii, żaden deszcz czy wiatr. Zwykłe odejście chyba nie

całkiem zwykłej kobiety.

2

Koniec pogrzebu wprowadził Jaśka w panikę, bo się przed nim otwierała

perspektywa na samotne popołudnie i wieczór. Powinien wprawdzie zorganizować

stypę, ale nie chciał, bo czuł, że nie przetrzyma czegoś takiego. Matka nie miała już przyjaciół. Ostatnia bliska znajoma zmarła dwa lata wcześniej, zaraz po wylewie.

Wspominanie matki z sąsiadkami nie miało dla Jaśka sensu, podobnie jak urządzanie

stypy dla swoich znajomych z uniwersytetu. Kamila, jego była narzeczona, na

pogrzeb niedoszłej teściowej nie przyszła. Byli jeszcze Malinowscy, ale Jasiek nie

miał zamiaru się z nimi zadawać. W tej nagłej panice spojrzał w końcu na mnie —

chyba doszedł do wniosku, że mnie jedną zniesie tego dnia we własnym domu.

Byłam w końcu córką człowieka, którego kochała jego matka.

Jasiek przez pewien czas myślał nawet, że jestem jego przyrodnią siostrą. Nic

dziwnego, że to ze mną postanowił spędzić trochę czasu, tyle, by się chociaż

odrobinę do owej pustki w mieszkaniu przyzwyczaić.

Zanim jednak do mnie podszedł, ruszył w jego kierunku Dawid z Lucyną. Twarz

Jaśka stężała.

— Przepraszam — zaczął Dawid — chcieliśmy...

— Tak, wiem — przerwał mu nieprzyjemnym głosem Jasiek. — Chcecie mi

państwo złożyć kondolencje. Dziękuję. Niestety, muszę już iść.

Zostawił ich i ruszył ku mnie. Uściskałam go, patrząc przez jego ramię na Dawida.

Rozłożył ręce i pokręcił bezradnie głową. A potem popatrzył na mnie błagalnie.

Wiedziałam, że prosi o pomoc.

— Może byś jednak porozmawiał z Malinowskimi. Tylko chwilę.

— Nie chcę. Mają na twarzach wypisaną winę. Przynajmniej ja ją widzę. Nie mogę

tego znieść. Zresztą, mama sobie nie życzyła, bym ich poznał. I niech tak zostanie.

Jej wola jest dla mnie święta. — Pociągnął mnie w kierunku wyjścia.

— A ja? Ja też jestem Malinowska!

— Ciebie już i tak znam. Nie można tego cofnąć.

Była to pokrętna logika, ale nie pozostawało mi nic innego, jak ją na razie przyjąć.

Spojrzałam więc tylko porozumiewawczo na Dawida i ruszyłam z Jaśkiem na

parking, a potem pojechałam za jego samochodem swoim garbusem. To pewnie

trochę Dawida uspokoiło, ale nie dawało gwarancji powodzenia mojej misji.

3

Tak więc byłam w środku mieszkania, do którego kilka miesięcy wcześniej nie

chciała mnie wpuścić Danuta. Spodziewałam się jakiegoś żałobnego porządku, a

zastałam artystyczny nieład, choć bez śladów zaniedbania. To zresztą nie było

mieszkanie, tylko biblioteka — tak sobie przynajmniej pomyślałam w pierwszej

chwili. Już na korytarzu, obok szafy, pięły się do góry półki z książkami. Były też nad drzwiami, wypełniały gościnny pokój i — jak się potem okazało — także pokój Jaśka. Rozejrzałam się po regałach i stwierdziłam, że to książki humanistyczne, więc pewnie należały do niego. Widać było, że każdy wolny grosz wędrował do kasy w księgarni.

I to właśnie książki leżały na ławie w gościnnym — Biblia, katechizm, O niebie i

piekle Swedenborga, album z niderlandzkim malarstwem, rozłożony na tryptyku

Hansa Memlinga Sąd ostateczny i tym podobne książki, w których obok siebie trwały

sztuka i religia. Zastanawiałam się, w czym Jasiek szuka pocieszenia — w mistyce

czy bardziej estetyce. Może zresztą i w jednym, i w drugim. Porozkładane książki

świadczyły o tym, że szukał bez planu, we wszystkim, co mu wpadło w ręce. Rycina

Śmierci z kosą w ręku wystawała spod obrazka z aniołami, pod książką filozoficzną

leżała byle jak wydana broszura ezoteryczna. Jasiek czegoś szukał, może

wyjaśnienia, a może tylko spokoju i zapomnienia. Widocznie jednak te książki

niczego mu nie dały, jeśli postanowił zaprosić mnie do siebie. Potraktował je zresztą niezbyt pięknie — po prostu przesunął ręką po ławie, a one wylądowały na podłodze.

I w dodatku wzruszył ramionami, gdy napotkał moje oburzone spojrzenie. Było to o tyle dziwnie, że na półkach panował porządek, więc dotąd obchodził się z nimi inaczej. Teraz, po śmierci matki, chyba zwątpił w ich wartość. Pewnie był to

chwilowy bunt. Na razie jednak to ja pozamykałam książki i ułożyłam w nierówną

wieżę koło ławy.

Jasiek zaś, po kilku minutach kręcenia się po mieszkaniu bez ładu i składu, zdołał

wreszcie zgromadzić na ławie butelkę wódki, kieliszki, parę symbolicznych kanapek

i szklanki napełnione pomarańczowym sokiem. Otworzył butelkę.

— Jestem samochodem.

— To przenocujesz. Chyba mnie dzisiaj nie zostawisz samego?

Nie miałam wyjścia. Zresztą chciałam z nim zostać. Byłam mu to winna. I Danucie.

I swemu ojcu. I wreszcie Dawidowi.

Wypiliśmy raz i drugi. Jasiek ściągnął krawat i siedział na kanapie wpatrzony w

sufit, milczący i ponury.

— Kamila miała rację — powiedział w końcu. — Matka nigdy nie przecięła

pępowiny. Dopiero teraz to czuję. Jestem jak wyrzucona na brzeg ryba. Mam

wrażenie, że jak odetchnę głębiej, to powietrze rozerwie mi płuca. Nie umiem bez

niej żyć.

Był blady, jakby naprawdę brakło mu tchu. Nie był to przyjemny widok, ale

cierpienie w ogóle nie jest zbyt widowiskowe. Daleko mu do histerii, gniewu czy

szaleństwa. Zwłaszcza głębokie cierpienie, gdy już nawet nie ma łez, tylko ból gdzieś w środku, trudny do zlokalizowania, ciemny i ciężki.

Nie bardzo wiedziałam, jak mu pomóc. Znaliśmy się przecież krótko, za krótko, by

go przytulić. Zostawały więc słowa.

— Nie miała racji — powiedziałam. — To nie w stylu Danuty. Przecięła ją. Jestem

tego pewna. A gdyby nawet ona tego nie zrobiła, to ty byś się wyzwolił. To tylko

choroba związała was na powrót.

— A ty skąd to możesz wiedzieć?

— Wiem. Kobieca intuicja.

O dziwo, te słowa zadziałały.

— Może i tak — mruknął, trochę się rozprostowując. — W dzieciństwie i młodości

miałem dużo swobody. Matka mi nigdy niczego nie zakazywała. Czasami tylko mi

coś tłumaczyła. Nawet gdy znikałem latem na całe godziny, nigdy nie krzyczała.

Musiałem jej tylko opowiedzieć, co robiłem tak długo. Nie lubiła, gdy kręciłem. Od razu wiedziała, że coś jest nie tak. „Lepiej nie mów, jeśli masz kłamać. A najlepiej nie rób rzeczy, o których nie mógłbyś opowiedzieć własnej matce". Przytulała mnie potem, jakby ten gest miał mnie rozgrzeszyć z wszystkich kłamstw i niedopowiedzeń. Ale czemu w takim razie nie ułożyłem sobie życia? Czemu z nią

mieszkałem? Dlaczego odchodziły ode mnie kolejne dziewczyny i to po wielkich

awanturach, podczas których wykrzykiwały, że kocham tylko matkę i że one nie mają

zamiaru żyć we troje? To było tym dziwniejsze, że ona mi nigdy nic na ich temat nie mówiła. To ty masz być zadowolony, odpowiadała, gdy usiłowałem się dowiedzieć, co myśli o Kamili.

Spryciara — pomyślałam o Danucie. No tak, Jasiek był bez szans. Która

dziewczyna mogła dorównać jego matce? Żadna. Obijały się pewnie o Danutę jak

ćmy o klosz lampy. Bo Danuta otoczyła Jaśka kloszem, tyle że niewidocznym.

Pewnie więc to były według niej niewłaściwe dziewczyny, bo właściwej pozwoliłaby

wejść na stałe do ich życia.

— Kamila... A! Nie warto o niej mówić. — Jasiek chyba poczuł, że za bardzo się

odkrywa. — Naleję. Dobra wódka. Wyjątkowo dobra...

4

Po kilku kolejnych kieliszkach zaczęłam się zastanawiać, kiedy mu wyłożyć

prawdę o Dawidzie. Czy to była właściwa okazja? Ale czy będę miała lepszą?

— Zanim odpłyniemy na dobre — zdecydowałam w końcu — chcę ci coś

powiedzieć. Coś ważnego.

— Jeśli to dotyczy Malinowskich, to możesz sobie darować.

— To dotyczy ciebie.

Był skołowany, zmęczony i trochę już pijany, ale nie miałam wyjścia.

— Wiem, kto jest twoim ojcem. To kiepski moment na takie rewelacje, ale nic na to

nie poradzę.

— I chcesz mi zdradzić, kto to taki?

— Wolałabym, by on sam ci o tym powiedział.

— Więc żyje... — W głosie Jaśka była odrobina rozczarowania. Chyba do końca

miał nadzieję, że jest synem Jana Malinowskiego, mego ojca. Może nawet teraz był

tego bardziej pewny niż kiedykolwiek przedtem. Przypuszczał, że gdyby było

inaczej, matka by mu to wyznała przed śmiercią.

— Żyje — potwierdziłam.

Twarz Jaśka wykrzywił zły grymas.

— I chce mi spojrzeć w oczy? Jak to możliwe, że ma tyle odwagi? I w dodatku ma

jej tyle, by jeszcze powiedzieć: jestem twoim ojcem? Nie uważasz, że trochę późno

się na to zdecydował?

— Nie wiedział, że jesteś na świecie. Dowiedział się o tym ode mnie, na zjeździe

Malinowskich w Zawrociu.

— Zobacz, jak to jest! — kpił Jasiek. — Facet robi dzieciaka i nic o tym nie wie. A zdawałoby się, że łatwo dostrzec coś takiego jak wielki brzuch, który się zestrugało.

— Czasami łatwo, a czasami niełatwo. Musisz się teraz zastanowić, czy chcesz

poznać prawdę. Tylko twój ojciec może ci ją przedstawić. Ją wiem dużo, ale nie

wszystko. Teraz mogę ci tylko powiedzieć, że to człowiek zasługujący na szacunek.

Jestem o tym przekonana.

Jasiek zatopił twarz w rękach.

— A matka? Mam pogwałcić jej wolę. I to teraz, zaraz po pogrzebie? To zresztą nie

ma znaczenia. Ważniejsze jest to, że ona nie chciała albo nie mogła mi o tym

człowieku powiedzieć. Więc był jakiś zasadniczy powód, który wykluczał taką

możliwość. To logiczne. Nigdy nie zrobiła niczego, co by mi mogło zaszkodzić. W

takim razie uznała, że będzie dla mnie lepiej, jeśli nie poznam prawdy. Zawsze jej ufałem. Czemu nie miałbym jej ufać teraz?

— Ufałeś jej także i wtedy, gdy przyszedłeś na grób mego ojca, by zobaczyć, kto

jeszcze go odwiedza? — spytałam. — Nie udawaj takiego dobrego syna. Miewałeś

swoje tajemnice. Ja byłam jedną z nich. Może to nie twoja matka miała problemy z

odcięciem pępowiny, a ty z wyplątaniem się z niej. Pomyśl o tym! Może ona by sobie

życzyła, żebyś wreszcie spojrzał na świat własnymi oczyma. Uczyła cię przecież tego kiedyś.

— No! Nie przebierasz w słowach. Czyżbyś była rzeczniczką mego ojca?

— Nie. Jestem raczej rzeczniczką swego ojca. Wiem, że on by chciał nie tylko tego, byśmy się zaprzyjaźnili, ale i tego, byś był szczęśliwy. Kochał Danutę, więc i ciebie by pokochał, gdyby miał okazję cię poznać. Ale nie miał. Nikt z Malinowskich nie wiedział o twoim istnieniu.

— Jesteś pewna, że twój ojciec też tak długo by zwlekał z odnalezieniem mojej

matki jak inni Malinowscy? — Trafił w sedno. Milczałam. — No widzisz! Ten facet,

który ponoć jest moim kochanym tatuśkiem, widocznie aż tak bardzo za nią nie

tęsknił.

— To nie takie proste.

— Nie? A niby dlaczego?

— Sam ci to wyjaśni, jeśli zechcesz go posłuchać. Zapewniam cię, że ma sensowne

odpowiedzi na twoje pytania.

— Akurat! Ale nawet gdyby je miał, to nie chcę ich znać. Spróbuj to zrozumieć.

— Rozumiem. I rozumiem też twego ojca. Dwa miesiące temu dowiedział się, że

ma syna. Parę dni temu dowiedział się, że matka tego syna, kiedyś jego ukochana,

właśnie umarła. Dziś stał w tłumie i patrzył na zamkniętą trumnę i na ciebie, obcego i niedostępnego. A teraz zastanawia się, czy kiedykolwiek pozwolisz mu przemówić i powiedzieć prawdę. On nie może zbyt długo czekać, co najwyżej kilka dni.

— Nie, nie chcę wiedzieć! — Jasiek znowu zatopił twarz w rękach. — Czy

mogłabyś już skończyć ten temat? Chciałem się z tobą tylko napić. Pochowałem dziś

swoją matkę. Nie mam ochoty mówić o tych, którzy ją zawiedli, tylko o niej. A

właściwie nie mam ochoty mówić o nikim. Po prostu się napijmy. I pogadajmy o

jakichś duperelach. Wyglądasz na taką, która umie się bawić. Poza tym znasz się na teatrze. Stypa to też teatr. My mamy stypę dwuosobową. Opijamy matkę we dwoje, ja, który ją kochałem i byłem przez nią kochany, i ty, znienawidzona córka

ukochanego mężczyzny, jedynego przyjaciela, jakiego miała. Nie ma co, łączą nas z

nią silne więzy.

— To prawda.

— To wypijmy za nie. Może i nie najlepsze, ale jak nie ma innych, to muszą nam w

tej chwili wystarczyć takie.

— Nie za nienawiść. Za wszystko inne mogę wypić.

— To za miłość, silniejszą niż śmierć! — zaśmiał się sarkastycznie i wychylił do

dna. Przytuliłam go zaraz potem, a on dopiero gdy poczuł ciepło mego ciała, rozkleił

się i w końcu zapłakał, choć to właściwie były jakieś pojedyncze szlochy, poszarpane i pourywane, bo usiłował je zdławić.

— Cholera! Rycz! To właściwa okazja.

Ale Jasiek chyba tego nie potrafił. Rozpacz go dławiła jak jakiś wielki korek, który zatyka gardło i tchawicę, pcha się do płuc i szpuntuje je. Miałam wrażenie, że za chwilę go udusi. Potrząsnęłam więc nim jak tylko najsilniej umiałam i Jasiek

wypłynął na powierzchnię. Był blady i zmęczony. Miałam wrażenie, że dopiero teraz

wypluł resztki pępowiny, która go łączyła z matką. Dojął do mego opróżnionego w

połowie kieliszka, nalał sobie aż po brzegi i wypił, jakby chciał zmyć smak rozpaczy.

Chwilę później powiedział już czystym i spokojnym głosem:

— To Kazik Malinowski jest moim ojcem, nieprawdaż? A właściwie Dawid

Mende, bo tak się teraz woli nazywać, nowojorski Żyd. — Odjęło mi na chwilę

mowę. — Skąd to wiem? Wiem. Właściwie wiedziałem już trzy dni temu, gdy stanął

na progu domu i spytał o matkę. Sąsiadka o nim wcześniej wspominała. Było

oczywiste, że jeśli zjawił się najpierw zaraz po zjeździe i to sam, bez pozostałych Malinowskich, a potem jeszcze raz, to miał ważny powód. Powiedziałem mu 0 śmierci matki, a on oparł się o framugę, jakby mu zabrakło sił. Ale się zaraz

pozbierał i zaofiarował pomoc, a gdy odmówiłem jej przyjęcia i poprosiłem, by sobie poszedł, to tak się jakoś skurczył, jakbym mu zabierał ostatnią wodę. Jeszcze się guzdrał przy drzwiach, choć wiedział, że niecierpliwie czekam, aż zniknie. Ale to

jeszcze nie to. Musiałabyś widzieć jego wzrok. On patrzył, jakby chciał prześwietlić mnie na wylot 1 znaleźć to wszystko, co było we mnie nim samym. Szukał tego w moich oczach.

Chciał wiedzieć na pewno, że ma ze mną coś wspólnego. I odszedł przekonany, że

tak właśnie jest. A potem jeszcze wystarczyło spojrzeć na niego na pogrzebie. Ale

jeszcze myślałem, że się mylę. Właściwie, chciałem się mylić, ale ty wszystko

potwierdziłaś tym jednym koszmarnym zdaniem, że mój ojciec ma niewiele czasu na

spotkanie ze mną. Co, nie zaprzeczasz?

— Nie zaprzeczam. Dawid jest twoim ojcem. Danuta nie chciała z nim wyjechać i

w dodatku ukryła, że jest w ciąży. On naprawdę dowiedział się o twoim istnieniu ode mnie.

Pokiwał głową.

— Zawsze wiedziałem, że los lubi się czasami nieźle zabawić. No i teraz zabawił

się ze mną. Prawie słyszę jego diabelski chichot. Większość ludzi ma rodziców

równocześnie, a ja musiałem stracić matkę, by zyskać ojca. To jak gra. Przecież sam tego chciałeś, zdaje się szeptać los. Wyraziłeś pragnienie poznania ojca, a ja je spełniłem. Taka była cena. Zawsze jest jakaś cena. — Napełnił kieliszki. — Tak to

już w życiu jest. Los wystawia człowiekowi słony rachunek i nie czeka na zapłatę.

Sam odbiera co jego.

Jasiek był już chyba nieźle wstawiony, stąd ten długi monolog, podszyty ironią ale z odrobiną filozoficznego spokoju. Wódka złagodziła kanty. Już się o nie nie obijał, choć nie przestawał ich dostrzegać.

5

Dwie godziny później byliśmy już kompletnie pijani. Jasiek bardziej, bo każde z

nas piło według własnego rytmu. Jasiek najwyraźniej chciał przestać myśleć, ale

mimo morza wódki, ciągle jeszcze zachował świadomość. I ciągle go bolało, choć też trochę bawiło.

— Ona umarła ze świadomością że to ty jesteś wszystkiemu winna. Pozwoliłem na

to — mówił teraz w przypływie pijackiej szczerości. — Jestem pieprzonym

tchórzem. Powinienem jej powiedzieć, że to ja naprowadziłem cię na nasz trop.

— Daj spokój, to nie ma teraz znaczenia.

— Ma — upierał się. — I to duże. Sam to sobie zrobiłem. I jej! Jej przede

wszystkim. A teraz się zastanawiam, czy nie miała racji, ukrywając przede mną

prawdę.

— Masz coś przeciwko Żydom?

— Dotąd nie miałem. Ale co innego nic do nich nie mieć, a co innego być jednym z

nich — zaśmiał się, jakby to był dowcip.

— Tylko w połowie. W dodatku Dawid pochodził ze spolonizowanej rodziny. Tak

przynajmniej mówiła Lucyna. Miał babkę Polkę, co zresztą widać po jego błękitnych

oczach. Dopiero wojna wepchnęła ich do getta. Więc nawet nie w połowie.

— Tak czy owak, mój ojciec jest Żydem.

— I Amerykaninem. I Polakiem, o ile wiem. Ty możesz wybrać.

— Tak sądzisz? — zamyślił się na chwilę. — Tu, nad Wisłą nawet kropla

żydowskiej krwi zażydza resztę. A i bez tej kropli można nagle obudzić się Żydem. I nie jest to bynajmniej komplement. Przeciwnie, to obelga. Jedna z cięższych w tym kraju.

— Boisz się?

Potrząsnął przecząco głową.

— Ale to wszystko zmienia. Wszystko! — dodał. Już go to nie śmieszyło.

— Owszem, ale czy na gorsze? Nie jesteś już sam. Masz nie tylko ojca—

przypomniałam mu. — Masz jeszcze trzech przyrodnich braci. Ado tego jeszcze dwie

szwagierki i siostrzeńca. To całkiem spora rodzina.

Jasiek kręcił głową jakby nie mógł sobie poradzić z nadmiarem informacji.

— Nie chcę — rzucił. — Ciebie chciałem, a ich nie chcę. Są obcy. Obcy. —

Przyciągnął mnie do siebie. — Ty nie jesteś obca.

No tak, wódka zrobiła swoje. Głowa Jaśka ciężko pacnęła na moje kolana. To mu

przyniosło wyraźną ulgę. Ułożył się na nich jak na poduszce.

— To nie najlepsze miejsce do spania — zaprotestowałam, usiłując postawić go do

pionu.

— Nie jesteś obca — powtórzył, tym razem z głową na moich piersiach.

— Idziemy spać — zarządziłam. Nie protestował. Usiłował nawet pomagać w

drodze do swego pokoju. Ledwie go tam zatargałam.

— Ona tam jest — powiedział, gdy zbierałam się do wyjścia.

— Ona?

— Matka. Spała w gościnnym, kaszlała tam, chorowała. Więc gdzie ma być? Lepiej

zostań ze mną. Posunę się, to się zmieścimy.

Łóżko nie było najszersze, ale wolałam spać z Jaśkiem niż z duchem Danuty. Gdy

tylko się położyłam, Jasiek przytulił do mego ramienia głowę i natychmiast zasnął.

Zamierzałam pójść za jego przykładem, ale po namyśle wymknęłam się jeszcze z

łóżka, by zamknąć drzwi na korytarz. Dla Danuty była to żadna przeszkoda, ale

chciałam, by wiedziała, że nie życzę sobie żadnych wizyt czy straszenia. Potem

znowu przysunęłam ramię do głowy Jaśka i spokojnie zasnęłam.

XIX. RODZINNA STRATEGIA

1

•A

Następnego dnia moje małe mieszkanie stało się centrum rodzinnego sztabu

kryzysowego, który miał opracować plan skutecznego włączenia Jaśka do rodziny

Malinowskich. Nie zapraszałam ich. Gdy wróciłam z Pułtuska, oni okupowali już

ławki na skwerku przed moim blokiem. Cóż było robić, wpuściłam ich. Szybko

zresztą zaszyłam się w kuchni, gdzie na szczęście udało mi się zlokalizować alka-prim i gdzie było trochę mniej słychać ich podniesione głosy.

Znalazł mnie tam Maks, który mimo dystansu do rodziny, przyjechał, o dziwo, z

ojcem z Niemiec i wziął udział w pogrzebie Danuty, a teraz nie mógł sobie odmówić

patrzenia na dalszy ciąg rodzinnego spektaklu.

— Unikasz kochanej rodzinki! — rzucił, widząc, że bezmyślnie mieszam w

szklance. — Czyżby tak szybko cię zmęczyła?

— To tylko kac. Wypiliśmy wczoraj z Jaśkiem morze wódki.

— Czego ci wielu Malinowskich nie może wybaczyć.

— Picia? — zdziwiłam się.

— Nie, tego, że zawłaszczyłaś sobie wczoraj Jaśka.

— Inaczej zawłaszczyłaby go samotność. Tak byłoby lepiej?

— Zdecydowanie! W samotności można zatęsknić za innymi, a jak się ma takie

towarzystwo jak ty, to się za gorszym nie tęskni.

— To zdaje się komplement. Ty też masz do mnie pretensje?

Roześmiał się.

— Powinienem mieć. Mój ojciec dostanie przez ciebie zawału. Jak wiesz, dzięki

temu, że ciotka Danuta i twój stary zniknęli kiedyś z życia Malinowskich, on

przesunął się w rodzinnej hierarchii do przodu o dwa miejsca. Potem jeszcze

wyprzedził parę mniej ambitnych osób. Już mu się nawet wydawało, że jest na

szczycie piramidki. A teraz tamci dwoje odrodzili się bezczelnie w tobie i Jaśku. I nawet w lepszych wydaniach. Tym to straszniejsze, że nikt się tego nie spodziewał.

Już pogodzenie się z twoim powrotem na łono rodziny zajęło Malinowskim trochę

czasu, a tu kolejna niespodzianka, Jasiek!

— Przesadzasz. Twój ojciec był wzruszony na pogrzebie. Widziałam nawet łzy.

— Owszem. Płakał nad sobą i straconymi złudzeniami! — Maks jak zwykle układał

własną mitologię do zdarzeń ostatnich kilku dni i bawił się nimi. — Niebezpieczna z ciebie kobieta — dodał. — Psuja, jakiej jeszcze w naszej rodzinie nie było. Czego się tkniesz, to wszystko się rozsypuje. To nie moje słowa, słyszałem, jak ciotka Bronka szeptała je do ucha ciotce Andzi. A że Andzia ma słuch kiepskawy, to szept przypominał grzmoty.

Pomasowałam bolące skronie.

— Nie dla mnie dzisiaj te wszystkie skomplikowane sprawy. Zresztą wszystko się

ułoży. Starsi jakoś się w końcu pogodzą ze zmianami, a Jasiek za bardzo potrzebuje rodziny, by się nie złamać. To jedynie kwestia czasu. A teraz wszyscy się rozjadą i będzie spokój.

Na razie jednak w pokoju wrzało. Cel spotkania jakoś dziwnie się zatarł i

Malinowscy szukali w swoim gronie winnych. Samotny Jasiek nad trumną Danuty

był jak wyrzut sumienia.

Przypominał o tym, że on i jego matka sami borykali się z życiem, a potem także i ze śmiercią. Malinowscy nie potrafili sobie z tym teraz poradzić, choć Bronia przypominała, że i sama Danuta nie była bez winy. A może nawet tylko ona była

winna. W końcu to ona odcięła się od rodziny i nie chciała się z nikim spotykać. Raz na jakiś czas dzwoniła do Lucyny, ale nawet jej nie dała swego telefonu i adresu. Nie mówiąc już o tym, że nigdy nie wspomniała o dziecku czy chorobie. Broni wtórowała Andzia, zarzucając Danucie egoizm, wygórowane ambicje i złą wolę. Nawet Lucyna tym razem nie potrafiła zgasić sporów. Może zresztą uznała, że muszą z siebie wyrzucić żal, gniew, frustrację, by potem móc normalnie żyć. Tylko czemu musieli to robić akurat w moim mieszkaniu, w dodatku teraz, gdy pękała mi głowa?

2

Rodzinna dysputa trwała w najlepsze, gdy w drzwiach stanęła moja matka.

Zastygła, zdumiona ilością zgromadzonych w moim mieszkaniu osób, a po chwili,

gdy rozpoznała po platynowej fryzurze Hanię, zdała sobie w dodatku sprawę, że ma

przed sobą Malinowskich. Schowana w kuchni, nie widziałam tego momentu, ale

musiał być on trudny dla mojej matki — uciec było nie sposób, a przed wejściem

wszystko się w niej wzdrygało. Stała więc w progu, nie mogąc się na nic zdecydować i szukając mnie wzrokiem.

Sama była sobie zresztą winna. Umówiłyśmy się podczas pamiętnej rozmowy w jej

domu, że nie będziemy się teraz widywać, dopóki nie poukładają się we mnie te

wszystkie niedobre uczucia, które obudziło odkrycie prawdy o okolicznościach

śmierci ojca i wszystkich kłamstwach jej i ojczyma. Dotąd trzymała się ode mnie z

daleka, nie licząc oczywiście telefonów i kontrolnych wizyt Zygmunta. Czemu nagle

zmieniła postępowanie? Czyżby zaniepokoiła ją moja wizyta u Pauli? Chciała mi

wybić z głowy następne?

Z kuchni wywołała mnie nagła cisza. Wyjrzałam zaniepokojona i zobaczyłam

matkę, dalej stojącą na progu, i wpatrzonych w nią Malinowskich.

— Jesteś, córeczko... — powiedziała z ulgą. — Byłam w pobliżu... ale widzę, że

masz gości, więc nie będę przeszkadzać. Zdzwonimy się.

I już jej nie było. Właściwie nie zdążyłam zareagować. Zaskoczeni Malinowscy

też.

— To była Krystyna — powiedziała Hania, co wszyscy i tak już wiedzieli.

Przez chwilę jeszcze milczeli, a potem co niektórzy zaczęli szeptać w grupkach,

pewnie by mnie nie zranić.

— Nieźle się trzyma ta twoja mamuśka — rzucił do mnie Maks, gdy wróciłam na

swoje miejsce w kuchni. Bronia zaraz pęknie z zazdrości. Jak ja to lubię.

W odpowiedzi pomasowałam obolałe skronie.

— Może ja to zrobię — zaproponował Maks. — Moja narzeczona mówi, że mam w

dłoniach uzdrawiające fluidy.

— Ta narzeczona, która codziennie rano goli sobie brodę? — mruknęłam, by

przerwać jego kłamstwa.

Maks po chwili konsternacji wybuchnął śmiechem.

— Ta sama — powiedział. -— Nie przeszkadza ci to?

— Mnie? Lubię ogolone brody.

3

Maks rzeczywiście miał w dłoniach uzdrawiające fluidy, bo po jego masażu ból

głowy przycichł. Pomyślałam wtedy, że już czas wtrącić się w napoleońskie strategie mojej rodziny dotyczące Jaśka.

Sytuacja nie wyglądała dobrze. Zjawienie się mojej matki przypomniało

Malinowskim, że nie tak łatwo zmusić kogoś do uczuć rodzinnych. Ale to również

ich zmobilizowało. Gdy weszłam do pokoju, właśnie sobie obiecywali, że tym razem

nie popuszczą, że znajdą jakiś sposób na Jaśka, że będąpróbo-wać do upadłego.

Dawid słuchał tego z coraz bardziej ponurą miną usiłując co jakiś czas coś

powiedzieć, ale zaaferowana rodzina nie bardzo chciała słuchać. Wyglądało na to, że w końcu zorganizują jakiś familijny najazd na mieszkanie Jaśka, co ostatecznie by go wystraszyło.

— Myślę, że powinniście się rozjechać — powiedziałam, usiłując przekrzyczeć

dyskusję. — Pogrzeb się skończył! A na kolejny zjazd jeszcze za wcześnie.

Na chwilę zapadła zdziwiona i oburzona cisza. Tylko Dawid pokiwał głową.

— Jak to?! — zaoponowała zaraz potem Bronia. — A Jasiek?

— Dobrymi chęciami piekło wybrukowane — zacytowałam, by ich jeszcze trochę

ostudzić.

— Ale coś trzeba zrobić! — upierała się Andzia.

— Byleby tylktf coś mądrego — mruknął Maks. Zdziwił tym nie tylko

Malinowskich, ale i mnie. Myślałam, że potrafi wyłącznie rezonować w kuluarach i

że nie stać go na jawne przeciwstawienie się rodzinie. A jednak!

— Żebyś jeszcze wiedział, co to mogłoby być — sarknął Florian.

— Wiem. Trzeba to zostawić wujkowi Dawidowi — rzucił Maks.

Znowu zapadła nieprzyjemna cisza. Wszyscy patrzyli na Lucynę.

— Nie możemy zostawić Dawida samego. On potrzebuje teraz naszego wsparcia

— powiedziała. Większość pokiwała aprobująco głową.

Westchnęłam. Wiedziałam, jaką moc mają w tej rodzinie słowa Lucyny. Wtedy na

szczęście przyszedł nam z pomocą Dawid.

— Musicie mi to wybaczyć, ale ja też myślę jak Matylda i Maks. Zjazd się

skończył i teraz ja sam jeden muszę odzyskać syna. A jak go odzyskam, to go wam

pokażę.

— A jak ci się nie uda? — próbowała jeszcze perswadować Lucyna.

— To wtedy was poproszę o pomoc.

— Ale to nie tylko twój syn — przypomniała Bronia. — To przede wszystkim syn

Danuty, a jeśli tak, to wszyscy mamy do niego takie same prawa.

— Nie — odważył się zaprotestować cichy zazwyczaj Adam Malinowski. — To

nieprawda. Nie mamy do niego żadnych praw, bo Danuta nam ich nie dała. Jesteśmy

mu obcy. Może nawet gorzej niż obcy, bo to przed nami Danuta go schowała. I on ma

prawo teraz zatrzasnąć przed nami drzwi.

— Ale i przed Dawidem.

— Tak, przed nim także — zgodził się Adam — ale on jest ojcem i za nim stoi inne

prawo.

Nareszcie przycichli.

— Może i tak... — powiedziała w końcu Lucyna zmęczonym głosem. Dawid

odetchnął. — Dlaczego od razu nie powiedziałeś, że tak chcesz? — zapytała jeszcze, ale zaraz sobie odpowiedziała: — Prawda, byliśmy tak zaaferowani... A! Czas się rozjechać. Matylda ma rację. Pogrzeb się skończył. Pochowaliśmy przeszłość... — Jej głos zwilgotniał. — Dasz sobie radę. — Poklepała jeszcze Dawida po rękach. —A

potem mi go przywieziesz. Tak, trzeba zostawiać niektóre sprawy młodszym. Taki

bieg rzeczy — dodała i spojrzała przelotnie na mnie i na Maksa. W jej wzroku był na szczęście tylko smutek.

Nie wszyscy byli dla mnie tak łaskawi. Słyszałam, jak Bronia sarkała, że co niektórzy rządzą się nie wiadomo dlaczego. Nie miało to jednak teraz znaczenia.

XX. CHWILA ZAPOMNIENIA

1

Ja też zostawiłam sprawy Jaśka Dawidowi. Miałam swoje powody, babko. Wiesz

dlaczego — noc z Jaśkiem nie skończyła się tak niewinnie, jak się zaczęła. Stało się.

Był już późny ranek, gdy przytulił się do moich pleców, a jego dłonie zawędrowały

na moje piersi. Powinnam go odtrącić, ale nie zrobiłam tego. Nie potrafiłam. Może

zresztą nie chciałam. Od początku się przyciągaliśmy, jakby gdzieś w nas była

zapisana ta dawna miłość Danuty i Jana i teraz domagała się zastępczego spełnienia.

To nie było zwykłe kochanie, tylko jakiś rozgorączkowany amok. Nie wiem, jak

mieliśmy na to siły po wczorajszym pijaństwie, ale mieliśmy. Choć więcej miał ich

Jasiek. Wieczorem zapijał śmierć matki, teraz chciał jązakochać. Wydawało się, że

nigdy nie będzie miał dość. Że poranek to dla niego za krótko. Że nawet dnia będzie mało.

Otrzeźwienie przyszło niespodziewanie, gdy Jasiek zamiast mego imienia

wyszeptał imię Kamili. Zesztywniałam, a on opadł na pościel i przez chwilę milczał

pełen poczucia winy.

— Przepraszam — wykrztusił w końcu. — To z przyzwyczajenia. Nie myślałem o

niej. Naprawdę. Uwierz mi!

— Wierzę — powiedziałam. Ale nie wierzyłam. To zresztą nie miało znaczenia. Źle

się stało, że poszliśmy do łóżka.

Ta prawda docierała do nas podczas kolejnych pięciu minut, a przynajmniej do mnie, bo Jasiek cały czas nie mógł sobie darować tego, co mu się niechcący wymknęło.

— Wszystko popsułem. Cholera. Tak bardzo mnie przyciągasz. Jak magnes. —

Usiłował mnie jeszcze przytulić.

— Ty mnie też — mruknęłam, wymykając się jednak z jego objęć. — Ale to tylko

przyciąganie. Zapomnieliśmy się. Nie warto zamieniać przyjaźni na coś takiego: Nie teraz. I nie z takich powodów.

Mój chłodny ton otrzeźwił Jaśka.

— Tak myślisz? Może i masz rację. Pośpieszyliśmy się. Chyba... — mówił, nie

przestając się jednak gapić na moje piersi. Jeszcze by się w nie wtulił. Zresztą

wtuliłby się też w inne, w jakiekolwiek. Małe i duże, ładne i brzydkie. Moje były w zasięgu wzroku, więc szukał ratunku w ich kształcie i zapachu. Kamila byłaby lepsza, bo nie tylko pożądanie, ale i uczucie oddzielałoby go od śmierci matki, ale Kamili przy nim nie było. I pewnie jeszcze długo nie będzie. Wygrywała z Danutą za jej życia, z martwą wygrać nie mogła. Przynajmniej nie teraz. Nie w tym tygodniu czy

miesiącu. A jeśli nie Kamila, to już ktokolwiek. To było oczywiste. Ktokolwiek. Nie chciałam być znowu atrapą. Nie dla Jaśka.

2

Ale nie tylko dlatego nie pozwoliłam mu się przytulić. Teraz, gdy przyszło

otrzeźwienie, przypomniałam sobie o Danucie. Przecież nie wywędrowała do nieba

od razu. Każdy plącze się jeszcze jakiś czas po swoim mieszkaniu. Więc i ona tu była i też widziała moje nagie ciało. Złapałam więc kołdrę i podciągnęłam ją pod brodę.

Jasiek myślał, że przed nim się tak zakrywam. Nagle i on poczuł się zanadto nagi i

nerwowo naciągnął swoją część kołdry.

A ja dalej myślałam o Danucie. I o tym, że była tu przez cały czas w tej swojej

śmiertelnej sukience w kwiatki i patrzyła na nas jeszcze bez niebiańskiego dystansu.

Na to nasze bezwstydne i wyuzdane kochanie. To było jak pornograficzny film. Ona

przed wielkim ekranem, w dobrym kinie, gdzie każdy szept czy jęk był doskonale

słyszalny.

Wiem, babko, absurdalne myślenie, ale jakoś nie mogę wyzbyć się przekonania, że

nie tak daleko są te nasze dwa różne światy. Drzwiczki, furtki, okienka, szczeliny, lekkie muślinowe kotary. Blisko. A czasami jeszcze bliżej, bez żadnej przeszkody, obok siebie i w sobie. W niewyobrażalnej jedności.

Wtedy, u Jaśka, niemal widziałam Danutę i to jej ironiczne skrzywienie na twarzy.

Myślałaś, że mi go odbierzesz — mówiła. — Wszystkie tak myślały. Że wystarczy

ściągnąć majtki. Suki. Ty też jesteś zwykłą suką jak Kamila. Masz to po swojej

matce. Ty i matka różnicie się tylko tym, że ona grała damę, a ty parzysz się bez

udawania. Pokazujesz krosty na tyłku, jakby to były ozdoby. Nie okrywa cię nawet

odrobina wstydu.

— Czemu się tak rozglądasz? — spytał zaniepokojony Jasiek.

— Szukam swoich ubrań — skłamałam. Nie mogłam mu przecież powiedzieć o

matce i jej skrzywieniu. O pogardzie. O tym, że nie potrafię nic powiedzieć Danucie, ani jednego słowa usprawiedliwienia czy obrony.

Zaczęłam zresztą naprawdę szukać swoich ubrań, bo chciałam jak najszybciej

stamtąd wyjść.

3

Sobie też nie potrafiłam powiedzieć ani jednego dobrego słowa, gdy już

Malinowscy się ze mną pożegnali i zostałam sam na sam z przykrymi myślami.

Byłam naprawdę mocno wkurzona, że tak szybko zepsuliśmy z Jaśkiem dobrze

zapowiadającą się przyjaźń. Mężczyźni odchodzą a przyjaciel zostaje. Mogłam mieć

przyjaciela, gdyby nie ten namiętny poranek. Jasiek też mógłby mieć przyjaciółkę.

Potrzebował jej jak nigdy przedtem. Ale stało się. Przekroczyliśmy bezpieczne

granice i to już zostanie między nami — na długo albo nawet na zawsze.

A tak się dobrze z Jaśkiem rozmawiało. Tak fajnie spędzało czas. Czy nie mogliśmy

na tym poprzestać? Jaki diabeł popchnął nas w swoje ramiona?

A może to Danuta w ten sposób postanowiła się mnie pozbyć? Bo wiadomo —

miłostka trwa krótko, a przyjaźń długo. Jeśli musiała wybierać, to może wybrała to pierwsze. Zwłaszcza jeśli na wysokościach, w ponadczasowym rejestrze sprawdziła, jak długo trwają moje związki. Nie zdąży się przywiązać — pomyślała. — Miesiąc,

dwa i będzie z głowy. Każda, tylko nie ta!

Jeśli tak to sobie zaplanowała, to zadziałało. Powinnam zadzwonić do Jaśka, by

spytać jak się czuje, ale nie dzwoniłam. On też nie zadzwonił. Pewnie ciągle jeszcze było mu wstyd. Może to Danuta podszepnęła mu imię Kamili? Spleść nas, a potem równie szybko rozdzielić. To byłoby w jej stylu!

Wiem, babko, zrzucanie winy na Danutę nie pomoże. Kostek, Michał, Jakub, Igor...

Nikt mnie nie musiał popychać w ich objęcia. Zero bliskości, zero miłości, niewiele ciepła, mało zrozumienia, dużo seksu, żadnych planów, żadnych perspektyw i żadnych marzeń. Gdy był przy mnie Filip, nie tylko tego nie zauważałam, ale nie

chciałam więcej. Nie chciałam!

Jest jeszcze Paweł, ale to zupełnie inna historia. Nie chcesz o niej słuchać, jestem tego pewna. A ja nie chcę o niej teraz ani myśleć, ani opowiadać.

XXI. PRZYSTANEK

1

Kiedy indziej być może potraktowałabym to jak nudny obowiązek, teraz jgdnak

opiekowanie się panią Miecią było wybawieniem. Tym bardziej, że miała w zanadrzu

jeszcze parę bezcennych opowieści.

Zanim je jednak usłyszałam, pani Mięcia wręczyła mi kolejną kopertę. Nie były to

jednak zdjęcia z odległej przeszłości, ale całkiem świeże zaproszenie na wernisaż

Michała.

— Byłaś akurat w sklepie, gdy zobaczyłam pana Michała przez okno. Wstałam, bo

tak jakoś wiało przez lufcik — rzuciła tonem usprawiedliwienia. — W samą porę.

Pan Michał właśnie wychodził z bloku, więc go zawołałam. Bardzo żałował, że cię

nie zastał.

Ja też żałowałam. Nie widziałam go od czasu premiery Dwojga i Śmierci. Bywał

jeszcze potem w teatrze, ale mijaliśmy się skutecznie. Teraz niestety też. Czemu nie zadzwonił przed wizytą?

W kopercie oprócz zaproszenia była także kartka wyrwana z notesu z krótkim

liścikiem od Michała. „No i gdzie się po-dziewasz, Moja Inspiracjo? Przyjdziesz,

prawda? Stęskniłem się za Tobą".

Pierwszy i pewnie ostatni list od Michała. Nawet nie wiedziałam, że tak brzydko

pisze. Byłam z nim prawie rok, ale komunikowaliśmy się za pomocą telefonów. A

poza tym pracowaliśmy w tym samym teatrze.

— Najbardziej lubiłam Krzysia, a najmniej to tego ostatniego. Zawsze taki

zamyślony. Nie było okazji zamienić ani jednego słowa — powiedziała pani Mięcia i

zaraz się zaczerwieniła po czubki uszu. — Przepraszam, tak mi się wymknęło. Nie

powinnam się zajmować twoimi znajomymi. Ale jak człowiek nie ma co robić, to

patrzy przez okno albo z ławki przed blokiem. I myśli, że coś widzi. A zwykle tylko mu się wydaje.

— Akurat jeśli chodzi o tych dwóch, ma pani rację. Jak teraz na to patrzę z

dystansu, to też najmniej lubię tego ostatniego.

Wiedziałam, że ma na myśli Jakuba. Igora nie mogła zauważyć. Nie było sensu jej

o nim opowiadać.

— Twoje serce szuka i nie może znaleźć. Tak czasami jest, gdy odejdzie ktoś

naprawdę bliski i ważny. Niby tylu ludzi na świecie, tylu mężczyzn, a tak trudno

znaleźć kogoś, kto by zastąpił kochanego człowieka. A mówi się, że nie ma ludzi

niezastąpionych. To nieprawda. Nieprawda.

Była to dość idealistyczna wersja moich podbojów, bo nie tyle moje serce szukało,

co ciało, ale nie zamierzałam tego pani Mięci tłumaczyć.

— Nigdy bym nie pomyślała, że pani pamięta Krzysia. To było naprawdę dawno

temu.

— Tak... — Pani Mięcia zanurzyła się we wspomnieniach. — Pierwszy twój

przyjaciel po śmierci męża. Myślałam, że coś z tego będzie. Był bardzo za tobą.

Zakochany. Tak to przynajmniej wyglądało z perspektywy mego okna.

— Prawdziwie.

Krzyś naprawdę mnie kochał. Był moim pierwszym mężczyzną po śmierci Filipa.

Nie umiałam jeszcze wtedy rozpoznawać facetów ze skazą którzy jak ja już nie

potrafią albo nie chcą kochać. Nieopatrznie pozwoliłam mu wejść w swoje życie. Po

rozstaniu cierpiał długo i dotkliwie, co jakiś czas pojawiając się w moim życiu, by sprawdzić, czy nie odtajało mi serce. W końcu wyjechał za granicę i tam ułożył sobie życie z jakąś Szwedką. Potem już staranniej dobierałam mężczyzn i nigdy nie byłam z nimi tak długo jak z Krzysiem.

— Ty nawet nie wiesz, że on czasami dzwonił, by się dowiedzieć, co u ciebie

słychać. Jeszcze i teraz raz na rok dzwoni i pyta. Nie jest wścibski — zastrzegła. —

Chce tylko wiedzieć, czy jesteś zdrowa i nie masz kłopotów. Pytałam, czemu nie

zadzwoni do ciebie, a on na to, że kiedyś był za bardzo natrętny. I jeszcze, że nie chce, byś miała poczucie winy. Zawsze też dodaje, że sam jest szczęśliwy i chciałby, by tak było z tobą.

— Dlaczego mi pani nigdy o tym nie powiedziała?

Zmieszała się.

— Bo prosił, by nie mówić.

— Więc dlaczego pani mówi?

— Dlaczego... — Zastanawiała się chwilę. — Życie jest takie krótkie. Czas inaczej

płynie, gdy ma się przy sobie bliskiego człowieka. A jak ni?, to pędzi na łeb, na szyję.

Sama wiem to najlepiej. Wczoraj byłam młoda, dziś jestem stara. Tak łatwo

przegapić swoją szansę. Ja kiedyś przegapiłam, bo moje serce było zajęte kimś

innym, kto ledwie dostrzegał moje istnienie. To była ta jedna, jedyna szansa. Ty na szczęście masz większe powodzenie, więc więcej szans. Ale tych prawdziwych nigdy nie jest za dużo.

Zrozumiałam, że pani Mięcia się o mnie martwi. I to poważnie.

— Ktoś jeszcze się pani tak podobał jak Krzyś?

Chwilę myślała.

— Tak, ale to nie był twój przyjaciel. Pamiętasz tego przystojnego bruneta, który

jakiś czas temu wypytywał o przeszłość. Tak, on mi się naprawdę podobał. Ale nie

dlatego, że był przystojny. Wkręcił żarówkę, naprawił stołek, pomógł przenieść

herbatę, podsunął krzesło, usiadł dopiero wtedy, gdy ja usiadłam, potem słuchał z

uwagą. Widziałam go zaledwie dwa razy, a zapadł mi w pamięć. Czasami myślę, że

byłoby przyjemnie zobaczyć go jeszcze raz i tak jak wtedy porozmawiać o

mieszkających tu kiedyś ludziach. Usiłowałam sobie nawet

przypomnieć jakieś nowe rzeczy, gdyby przypadkiem się tu zjawił. I zastanawiałam

się, jak was ze sobą poznać. Jednak nie przyszedł i moje plany spełzły na niczym.

Poczułam dławienie w gardle.

— Nie musi nas pani poznawać. Ja go znam.

Pani Mięcia spojrzała na mnie zdumiona.

— Ale jak, gdzie, kiedy?

— Poznałam go, szukając kogoś zupełnie innego.

— Czy jest taki, jak mi się wydaje? — zapytała jeszcze.

Skinęłam głową. Miała, babko, na myśli Jaśka Malinowskiego.

2

Kwadrans później pani Mięcia wiedziała już, że Jasiek był synem Danuty, jednym z Malinowskich, że zaprzyjaźniłam się z nim od pierwszego wejrzenia i że niedawno pochował matkę. Fakt, że dołączył do długiej listy moich kochanków, zostawiłam

oczywiście dla siebie.

Wiadomość o śmierci Danuty zrobiła na pani Mięci większe wrażenie, niż się

spodziewałam.

— Umarła... — Przycisnęła rękę do piersi, jakby się bała, że wyskoczy jej serce.

Potem długo milczała. Widać było, że coś przetrawia, z czymś się mierzy. Na jej

twarzy pojawiły się niezdrowe wypieki.

Zaczęłam żałować, że powiedziałam jej o śmierci Danuty. Skąd jednak mogłam

wiedzieć, że aż tak się tym przejmie? Czemu jątak obeszła śmierć matki człowieka,

którego widziała dwa razy w życiu?

I wtedy dotarło do mnie, jaka ze mnie idiotka. Ojciec! To wszystko wiązało się z

ojcem. Pani Mięcia musiała znać Malinowskich z przeszłości. Przecież kiedyś

odwiedzali tu ojca.

Ale to było nie tylko to. Pani Mięcia miała kiedyś dwie konkurentki do serca Jana —

moją matkę i Danutę. To dlatego

teraz tak zareagowała na wieść o śmierci tej drugiej. Danuta ją wyprzedziła!

Siedziałyśmy potem w milczeniu, popijając melisę, którą zrobiłam nam obu.

Myślałam o sile dawnych uczuć. Co się stało z uczuciami teraz? Rok, dwa i koniec,

potem kolejna ni-by-miłość. A pani Mięci jednej miłości starczyło na całe życie.

Danucie też. Inne były kiedyś serca? Inne dusze? A może chodziło raczej o ciała? Te teraźniejsze były dużo głodniejsze seksu. Czasami wściekle głodne.

— To była nieszczęśliwa osoba, opętana — wyszeptała w końcu pani Mięcia.

— Opętana?

— Było w niej coś takiego... Ona...

Kolejna długa pauza. Czas mijał. Siedziałyśmy w postępującej, szarości. Bałam się, że już nic nie usłyszę.

— Kto ma ci o tym powiedzieć, jeśli nie ja — zdecydowała się wreszcie pani

Mięcia. — Ta kobieta być może chciała rozbić małżeństwo twoich rodziców!

— Skąd pani wie?

— Gdyby nie ty... to nie wiem... bo twój ojciec... on chyba... — urwała.

— Kochał ją — dokończyłam za nią.

— Więc wiesz...

— Tak.

— Znali się niemal całe życie i się przegapili. Ludzie co chwila tak się przegapiają, a potem nie ma już odwrotu.

— Może to kwestia przeznaczenia.

— Może... — Pani Mięcia nie była o tym zbytnio przekonana. — Widywałam ją.

Biblioteka, w której wtedy pracowałam, była na trasie, którą twój ojciec pokonywał

codziennie w drodze do pracy. Naprzeciwko mego okna był przystanek autobusowy.

Twój ojciec był punktualny. Zawsze o tej samej porze przychodził na przystanek i

czekał na autobus. Zapisała się do biblioteki, by go widywać. Brała jakąś książkę i pod pretekstem słabego wzroku przeglądała ją przy oknie. Stała tam tak długo, aż twój ojciec nie odjechał.

— Skąd pani wiedziała, że to na niego patrzy?

— Widywałam ich kiedyś razem. Też na tym przystanku. Chyba jeszcze przed

twoimi narodzinami. I czasami przed blokiem, z innymi Malinowskimi. Gdy się

urodziłaś, zniknęła na jakiś czas. A gdy zjawiła się w mojej bibliotece, to już tylko patrzyła przez to okno.

— Myśli pani, że się kiedyś spotkali?.

Pani Mięcia pokiwała twierdząco głową.

— I to tutaj. Zjawił się rano, by wymienić książki. Zwykle przychodził do biblioteki z tobą popołudniami. Miałaś zwyczaj sama sobie wybierać lektury. A wtedy chorowałaś na anginę i on przed pracą wpadł po bajki. Wejście do biblioteki było z drugiej strony niż przystanek. Wszedł i zastał ją przy oknie.

Pani Mięcia zapatrzyła się w przeszłość. Widać było, że to nie jest miłe

wspomnienie.

— To wtedy zrozumiałam, że... Choć może mi się tylko wydawało... Nie wiem... —

kolejny raz urwała.

— Rozmawiali?

— Najpierw patrzyli. To była scena jak w kinie. Dosłownie wrośli w podłogę. Nie

mogli się napatrzeć czy nadziwić. Potem ona bez słowa poszła za regał, do bajek, a on za nią. Tyle widziałam. Byli tam może z kwadrans. Wyszedł z biblioteki pierwszy.

Potem ona przez jakiś czas nie pokazywała się tutaj. Wytrzymała może ze trzy

miesiące.

— Jak często przychodziła?

— Różnie. Co tydzień, co dwa, co trzy.

— Czy była choć raz z dzieckiem?

— Nigdy. Ale wypożyczała bajki. Za każdym razem brała kilka książek. Myślałam,

że dla niepoznaki.

— Czy ojciec przyszedł jeszcze kiedyś rano?

— Jakiś miesiąc przed śmiercią. Kręcił się po bibliotece, jakby na nią czekał. Ale ona była poprzedniego dnia. Minęli się. To ode mnie dowiedziała się o śmierci Jana.

Czekała, czekała, to jej w końcu powiedziałam, że on już nigdy nie zjawi się na

przystanku. Osunęła się na podłogę. Nie zdążyłam jej złapać. Całe szczęście, że

leżała tam sterta gazet, które miałam wynieść do magazynu. To trochę osłabiło

upadek, ale i tak myślałam, że trzeba będzie wzywać pogotowie. Jednak doszła jakoś do siebie. Dałam jej wody, ale nie wypiła. Potem siedziała długo na tym przystanku, z którego twój ojciec odjeżdżał. Z jakąś godzinę. Nie wiem, czy odjechała którymś z tych autobusów czy poszła, bo miałam tamtego dnia dużo czytelników i nie mogłam cały czas gapić się w okno.

— To było po pogrzebie ojca czy przed?

— Po. Jakieś dwa tygodnie później... — pani Mięcia się zmieszała. — Może

dowiedziałaby się wcześniej, ale... chorowałam. Biblioteka była zamknięta. Sama w

niej pracowałam, nie było nikogo na zmianę.

Dwa tygodnie! Nawet nie usiłowałam sobie wyobrazić tego, co przeżyła wtedy

Danuta. Przez dwa tygodnie była niczego nieświadoma. Nie pożegnała go. Nie

dotknęła w trumnie. Nie rzuciła swojej garśd piachu. Nie zapaliła świeczki. Potem

już tylko górka piasku na cmentarzu. Jak to objąć rozumem? Jak znieść? Jak się z

tym pogodzić?

Myślałam też o ojcu. Był dzielny. Złamał się tylko raz jeden. A gdyby była

nachalniejsza? Gdyby nie kryła się za biblioteczną firanką? Którą kochał bardziej, moją matkę czy Danutę? Nawet jeśli miłość do Danuty była silniejsza, to moja matka mogła jeszcze położyć na szali wagi mnie. Dwie miłości przeciwko jednej.

Wygrałyśmy zdecydowanie czy o gram?

A może jednak, jak twierdzili Malinowscy, kochał ją tylko jak siostrę i przyjaciółkę i dlatego trzymał się od niej z daleka, by jej nie ranić. Co z oczu, to z serca — mógł

tak myśleć. Ale Danuta była inna. Nie podlegała tym samym prawom co większość

ludzi. Dla niej czas i odległość nie miały znaczenia. Opętana? Przecież tylko patrzyła zza firanki, a potem odchodziła, nasycona na tydzień czy dwa. Gdyby była opętana, to nie dawałaby mu spokoju. A ona zniknęła na dobre. Pozwoliła mu żyć tak, jak

chciał czy musiał. I tylko nie mogła przestać patrzeć. I nie mogła przestać kochać.

Ale nie tylko o tym myślałam. Była jeszcze jedna osoba dramatu, pani Mięcia. Ona

też latami patrzyła przez firankę. Kochane i niekochana. Dostrzeżone i niewidzialna.

Z pozoru niemy świadek dramatu, a w rzeczywistości uczestnik, byłam tego pewna.

Ta trzecia, bez żadnych szans, nawet na uważniejsze spojrzenie. Nieładna, szara,

nieśmiała i w dodatku trochę starsza.

Gdyby nie fotografia ojca w jej szufladzie, nigdy bym się nie domyśliła, dlaczego

pani Mięcia zmieszała się, mówiąc

0 swojej chorobie tuż po śmierci ojca i zamknięciu biblioteki. Serce. Zawsze miała z nim problemy. Wtedy pewnie mało jej nie pękło. A może trochę jednak pękło i już się nigdy nie skleiło? Wykończyła je jedna niespełniona miłość. Bo było bardziej kruche i wrażliwe niż przeciętne ludzkie serca. A potem jeszcze trzeba było tyle lat żyć z takim potrzaskanym i niedomagającym organem. Danuta miała Jaśka i dobre wspomnienia, a ona nikogo, tylko tę mało wyraźną fotografię. Jedynego człowieka,

który ją chciał, przegapiła. Kolejny dramat, w którym ojciec odegrał czołową rolę.

Nic nie dał, a wszystko zabrał, choć nawet o tym nie wiedział.

A może jednak coś jej dał, jeśli nie zgorzkniała przez te wszystkie samotne lata.

Przeciwnie, było w niej tyle dobroci. Wiedziały o tym osiedlowe koty, zaniedbane

dzieciaki z sąsiedztwa i włóczędzy. Skądś musiała czerpać tę dobroć. Może źródłem

była miłość — prawdziwa, jasna i nieprzemijająca!

Przyszło mi to do głowy, gdy spojrzałam na regał, który stał w kącie jej gościnnego pokoju, wypełniony starymi, mocno zniszczonymi książkami, które miały biblioteczne pieczątki. Te książki były przeznaczone na śmietnik, ale pani Mięci

zrobiło się ich żal i przeniosła je do siebie. Zaczytana W pustyni

1 w puszczy, Andersen, bracia Grimm, powieści o Panu Samochodziku i Tomku. Cała

dziecięca klasyka, książki na emeryturze. Nie stały jednak u pani Mięci

bezproduktywnie.

— Wypożyczam je czasami małym sąsiadom — zwierzyła mi się wczoraj, gdy

wzięłam do ręki jedną z nich. — Ta mała z szóstego piętra przychodzi do mnie co

parę dni. I jeszcze te dwie bliźniaczki z trzeciego. One trzymają dłużej, bo każda bierze po jednej, a potem się wymieniają. Przychodzi też ten kręcony chłopak z sąsiedniej klatki, ale on najwyżej co miesiąc. Tyle że nie zwraca książek. Zapytałam raz jeden, czemu nie przyniósł tej, którą mu poprzednim razem wypożyczyłam, a on powiedział, że się przywiązał. Pomyślałam, trudno, niech tak będzie, w końcu co za różnica, czy te książki stoją u mnie, czy u niego. W ten sposób przywiązał się już do dziewięciu książek...

Trzeba, babko, znać tego urwisa spod ciemnej gwiazdy, by docenić tę opowieść. Bo

to był blokowy szkodnik jakich mało. Jak p#ni Mięci udało się namówić go do

czytania, Bóg jeden raczy wiedzieć. Powinno to być zapisane gdzieś na bloku

złotymi literami, bo godziny, które Franek poświęcał książkom, były jedynymi, gdy

nie niszczył ławek na skwerku, nie gryzmolił na ścianach, nie nabijał komuś guza,

nie obrywał psom ogonów i nie obtłukiwał tynku. Każdy omijał go z daleka. I tylko

pani Mięcia zagadnęła do niego, mimo że prześladował jej ukochane koty. Dziewięć

książek! A wczoraj wziął dziesiątą.

Taka była pani Mięcia. Ciągle potrafiła dawać, choć niewiele dostawała z

powrotem. Z wszystkich kobiet kochających mego ojca to ona miała najpiękniejszą

duszę. Nie miała tylko z kim się tą piękną duszą podzielić. Więc oddawała ją po

kawałku obcym.

XXII. ZAKŁAD

1

Jesteś głupia, brzydka i wszystko przegapiasz — powiedziała do mnie jeszcze tego

samego wieczoru Asia-Wiewióra. — Życie też przegapiasz. I życie przegapia ciebie.

Przechodzi sobie obok i nawet się na ciebie nie obejrzy. Zostaniesz w przedszkolu na zawsze, przegapiona.

Leżałam na tapczanie, patrzyłam na smugę, która została po rybo-nutach, i

zastanawiałam się nad ludźmi, których przegapiłam. Krzyś! Tak, pani Mięcia miała

rację. Basia! Przyjaciółka z liceum, do której nigdy nie pojechałam, choć

wielokrotnie zapraszała mnie do podkrakowskiej Lipnicy. Przeniosła się tam z

rodzicami pod koniec liceum, a potem wyszła tam za mąż.

„Mam góry za oknem — pisała. — Przyjedź. Choć na jeden dzień. Wariuję bez

prawdziwej rozmowy. Zapadłam się. Może ty umiałabyś mnie wyciągnąć. Choćby za

uszy. Za koniec włosa".

Piękne listy Basi. Coraz rzadsze. Coraz mniej poetyckie. Coraz bardziej zdawkowe.

A potem już tylko pozdrowienia na święta. Przegapiona.

Pewnie było takich osób więcej. Na przykład Malinowscy. Wszystko wskazywało

na to, że ich też przegapię. Tyle zaproszeń, a ja nie skorzystałam z żadnego.

Ale to było nic w porównaniu z tym, że przegapiłam Paulę. Ją przede wszystkim. A

ona mnie. Byłyśmy obok siebie tyle lat i nie umiałyśmy się dostrzec. Przegapienie od pierwszego wejrzenia czy raczej od pierwszego niedostrzeżenia. Konsekwentne, wieloletnie, bez choćby jednej lepszej chwili.

Leżałam, gapiłam się w zieleń sufitu i studiowałam ból, który we mnie narastał. I w dodatku lęk. To chyba nie były dzisiejsze uczucia. Nawet na pewno nie były dzisiejsze. Kiedy mnie tak bolało? Może w tygodniowym przedszkolu? Trochę za

ciasne, drewniane łóżeczko, wielkie cienie na ścianach i oddechy koleżanek. Która z nich to Asia-Wiewióra? Ta z lewej? Wszystkie mają wiewiórcze pyszczki i rude włosy. Tej z lewej nie widać, bo co noc wgrzebuje się w kołdrę jak w dziuplę.

Zostawia tylko małą dziurkę, przez którą oddycha. A może to ja wgfzebuję się w taką dziuplę?

Pamiętam to czy tylko sobie wyobrażam? Przecież nie mogły być wszystkie rude.

Dwie wiewiórki z kąta spały czasami razem. Zwykle to przedostatnia wskakiwała do

łóżka ostatniej. Ostatnia przesuwała się bez słowa, a potem zasypiały przytulone.

Nigdy nie przytuliłam Pauli. Nigdy nie uchyliłam kołdry. Nigdy nie ukołysałam

żadnego jej lęku. Nie łączy nas żadna podobna chwila.

2

Następnego dnia postanowiłam kolejny raz odwiedzić Paulę. Nie byłam pewna, czy

to właściwy moment. Nie miałam skąd się dowiedzieć, w jakiej jest formie. Zygmunt

po naszej ostatniej rozmowie przestał się ze mną kontaktować. Nic dziwnego,

postąpiłam wbrew jego woli. Pewnie poczuł się zlekceważony — i to podwójnie,

jako przyjaciel, który mi zaufał, i jako mąż, który miał prawo bronić żony. Krucha więź, która się między nami narodziła, rozpadła się jak domek z kart. Byłam winna.

A jednocześnie miałam dziwną pewność, że nie mogę inaczej postępować, nawet

gdyby wszyscy byli przeciwko mnie, łącznie z Paulą

Od matki też nie mogłam się dowiedzieć o samopoczuciu Pauli. Wykręcenie

numeru jej telefonu było ponad moje siły. Rozmowa z nią, gdy dzwoniła, także.

Bałam się, że wykrzyczę jej prawdę o zdjęciach — że je mam, że wiem, że nie mieści mi się w głowie, a już na pewno w sercu. Gdy słyszałam jej głos, żołądek podchodził

mi do gardła i odkładałam słuchawkę. Raz zadzwoniła do pracy, więc musiałam z nią

rozmawiać, ale wymówiłam się zaraz nawałem zajęć.

— Przecież sezon się kończy — dziwiła się.

— No właśnie. Jak się coś kończy, to zaraz też coś się zaczyna — plotłam, by nie

dopuścić jej do głosu. — A z zaczynaniem wiesz, jak jest. Mnóstwo roboty.

Pogadamy innym razem. Cześć.

Nawet nie czekałam na jej odpowiedź. Daj mi spokój — mówiłam do niej po

odłożeniu słuchawki. Spokój! Przecież wiesz, co to takiego. Może być święty, może

być zwykły. Spokój. Na długo. Na bardzo długo. Kiedyś może ci wybaczę. Teraz

chcę tylko, byś zostawiła mnie w spokoju!

3

Paula wyglądała jak przed tygodniem, tyle że tym razem moja wizyta jej nie

zdziwiła.

— Czułam, że przy leziesz — mruknęła, znikając w mroku korytarza. — Nie

mogłabyś się choć raz zapowiedzieć?

Nie podjęłam wątku. W gościnnym było trochę czyściej niż poprzednim razem.

Paula, mimo że miała na sobie ciepły, czarny szlafrok i tym razem wlazła pod koc.

Zimno — pomyślałam. — Jest jej zimno. — Znałam ten wewnętrzny chłód. Nie do

ogrzania. Zima w środku lata.

Wyjęłam z torby pudełko ptasiego mleczka i położyłam na stoliku. Kiedyś je

uwielbiała. Zawsze starała się zagarnąć dla siebie jak najwięcej czekoladowych

klocków. Wiedziała, że najłatwiej to osiągnąć, dotykając je paluchami. Nie jadła ich, tylko wyciągała z pudełka i budowała wieżę. Matka i ojczym jakoś nie dostrzegali tego, że grzebie w pudełku, znacząc wszystkie czekoladki. W ten sposób przez lata

zbudowała ze sto czekola-dowo-waniliowych wież. A potem je zjadała, boja

brzydziłam się dotkniętego, tym bardziej, że oblizywała ostentacyjnie palce. Gdy

krzyczałam, że wszystko ślini i paprze, matka patrzyła na mnie jak na dziwadło.

„Chyba nie brzydzisz się własnej siostry?" — pytała i sięgała po czekoladowy klocek z wieży, by zaznaczyć, że nic mu nie jest.

Ciekawa byłam, czy Paula dalej lubi ptasie mleczko i czy zbuduje jeszcze jedną

wieżę. By ją zmobilizować, sięgnęłam do pudełka, rozpakowałam je i wzięłam

czekoladkę.

Paula spojrzała na mnie krzywo.

— Myślałam, że przyniosłaś je dla mnie.

— Dla nas. Częstuj się.

Paula chwilę jeszcze walczyła ze sobą, a potem jednak sięgnęła po czekoladkę.

Później po drugą. Trzecia wylądowała na stoliku. Obok położyła kolejną, by wieża

była solidna i nie przewróciła się, zanim zdoła umieścić tam wszystkie czekoladki.

Po dwóch następnych oblizała paluchy.

— Sto pierwsza — powiedziałam, gdy skończyła. — Tyle że już się ciebie nie

brzydzę. — Sięgnęłam po ptasie mleczko leżące na szczycie wieży.

Paula patrzyła na to z oburzonym niedowierzaniem, gotowa wyrwać mi czekoladkę.

— Sto pierwsza? — Jej głos falował w najwyższych rejestrach. — O co ci chodzi?

— O wieżę. Ładna i smaczna. Fajnie, że ją dla nas — podkreśliłam to słowo —

zbudowałaś. — Co innego zjadać wieżę, a co innego wyciągać ptasie mleczko z

pudełka. — Sięgnęłam po następną czekoladkę.

— Coś chrzanisz. — Paula się wkurzyła.

Wzięła pudełko i zsunęła do niego czekoladki, a właściwie część, bo reszta znalazła się na podłodze.

Wyjęłam z torby drugie pudełko.

— A to dla ciebie. Nienaruszone.

— O co ci chodzi?! — krzyknęła. — To może masz jeszcze i trzecie? Dawaj!

Wyrwała mi torbę i wściekłym gestem wywaliła z niej wszystko, także i trzecie

pudełko.

— A to? Dla kogo?

— Dla mnie.

— Pokopało cię?!

— Dla nas, dla ciebie, dla mnie. Chciałam tylko, byś zrozumiała różnicę.

— A nie rozumiem?

— Chcę się z tobą dzielić. Chcę, byś ty dzieliła się ze mną. Chcę mieć z tobą coś

wspólnego. Cokolwiek. Choćby oślinioną czekoladową wieżę.

Paula nie posiadała się z bezbrzeżnego zdumienia i oburzenia.

— Ty... ty... zwariowałaś! Obluzowała ci się piąta klepka! Rany! Czekoladowa wieża!

To... to...

Zapowietrzyła się na dobre. Potem siedziałyśmy w ciszy, nad trzema pudełkami

ptasiego mleczka. Paula już nie zdumiona i nie oburzona, tylko nagle przygnębiona.

Ja też miałam podobny nastrój.

— Naprawdę się mnie nie brzydzisz? — spytała w końcu cicho.

— Naprawdę — odpowiedziałam i poczułam, że tak właśnie jest.

4

— Nie masz nic innego do roboty jak grzebanie w starociach? — sarknęła Paula

kwadrans później. Zaproponowałam jej oglądanie zdjęć.

— Pomyślałam, że może nam to przypomni przyjemniejsze chwile. Były chyba jakieś przyjemne chwile?

— Nie pamiętam.

— Szczerze mówiąc, ja też nie bardzo i dlatego pomyślałam

0 fotkach. Co ci szkodzi. Zacznijmy od początku.

— Czyli? — w głosie Pauli czaiła się jeszcze nieufność.

— Od tego, jak zaczęłaś się wybrzuszać.

Paula niechętnie sięgnęła po albumy.

— Głupi pomysł. Co ci to da? — Miała jeszcze wątpliwości.

— Zastanów się, jakbyś się czuła, gdybyś się dowiedziała, że w brzuchu matki

mieszka siostrzyczka czy braciszek.

Paula aż się wzdrygnęła.

— No coś ty. W jej wieku!

— Mówię hipotetycznie. Masz sześć lat i dowiadujesz się, że powiększający się

brzuch matki to nie wynik tajemniczej choroby czy przejedzenia.

— Nie chcę sobie tego wyobrażać.

— Nie musisz. Masz gdzieś zdjęcia matki w ciąży z tobą?

Paula chwilę pogrzebała w albumach i podała mi największy, z aniołkiem na

okładce. Byłam pewna, że to matka przygotowała jej ten kiczowaty album. Może

nawet niedawno, gdy dowiedziała się, że Paula jest w ciąży. Po ciąży nie było już ani śladu, a album został.

Zaczynał się od serii „brzuszków", prezentowanych z dumą

1 upozowaną radością. Z tyłu były daty, nagryzmolone niechlujnie przez Kazika.

Trzy małe brzuszki, kilka średnich, wreszcie wielki brzuch, tuż przed rozsypaniem.

Czasami obok brzucha Kazik, ale mnie tam nie było. Na żadnym zdjęciu.

Szukałam dalej. Mieszkanie w przedszkolu tygodniowym czy u pani Jadzi to jedno,

a całkowita nieobecność to drugie. Chyba brali mnie czasami na niedzielę czy choćby świąteczny spacer. Musiało być choć jedno takie zdjęcie!

Paula tuż po urodzeniu, Paula w wózeczku, Paula na golasa, Paula w wannie, Paula

w ramionach mamusi, Paula w ramionach tatusia. Siostry ani śladu.

— Nie ma mnie — powiedziałam.

— Co? — zdziwiła się Paula.

— Nie ma mnie... na tych zdjęciach.

— Jak to cię nie ma? Co ty pleciesz? Daj! Wyszarpnęła mi album, by mi udowodnić,

że czepiam się

niepotrzebnie. Jej pewność zaczęła gasnąć gdzieś w połowie albumu. Spojrzała na

mnie kontrolnie, a potem dalej przerzucała strony. Doszła do końca i zaczęła od

początku.

— Dziwne — mruknęła. — Pewnie coś przeoczyłyśmy. Zrezygnowała dopiero

gdzieś w połowie.

— A właściwie... może i nie dziwne. Mama w końcu robiła ten album dla mnie, więc

powybierała zdjęcia, na których to ja jestem.

Milczałam.

— O co ci chodzi? — Paula podniosła głos.

— Przecież nic nie mówię.

— Akurat! — Paula otworzyła kolejny album i podsunęła mi pod nos. — Tu jesteś.

Zadowolona?

— Tu mam siedem lat, a ty na oko jakieś cztery miesiące. Nie mamy żadnego

wspólnego zdjęcia, gdy byłaś mniejsza.

— Mama ma na pewno.

— Założę się, że nie. O co chcesz. Może być o Joachima. Jak przegram, to ten misiek będzie już zawsze twój. A jak wygram, to mi go zwrócisz.

Paula się zaśmiała.

— I tak jest mój.

— Ale nieformalnie.

— Dobra. Zakład stoi. Tylko nie mów o nim nikomu — zastrzegła. — Nie

zamierzam denerwować tym mamy.

— Masz moje słowo. Ja też nie zamierzam jej tym denerwować.

XXIII. OJCIEC I SYN

1

Rewelacje pani Mięci i spotkanie z Paulą przysłoniły mi inne sprawy, a przecież w

Pułtusku ciągle jeszcze był Dawid, usiłujący nawiązać bliższy kontakt z Jaśkiem.

Udało się to w niewielkim stopniu mimo dwóch wspólnych obiadów w hotelowej

restauracji, jednego spaceru po Pułtusku i jednego długiego wieczoru w mieszkaniu

Jaśka. Tak przynajmniej twierdził Dawid na dzień przed odlotem do Stanów, w

koszernej knajpce, przy nalewce, która też była koszerna, ale przypominała

Dawidowi czasy, gdy był jeszcze Kazikiem Malinowskim i nie przejmował się

żydowskimi zakazami.

— Niestety — mówił ze smutkiem w oczach — nie da się wymazać tych

trzydziestu lat, które Jasiek spędził tutaj z Danutą a ja z rodziną za oceanem.

Myślałem, porozmawiamy, pobędziemy ze sobą krew zawoła krew... — Zamilkł

przygnębiony.

— To dopiero początek. Będzie lepiej — usiłowałam go pocieszyć.

Pokręcił głową.

— Za późno. Gdyby Jasiek miał szesnaście lat, dwadzieścia, może byłaby jakaś

szansa. To mężczyzna, ukształtowany obcy człowiek. Syn Danuty, nie mój.

Zawładnęła nim bez reszty. Zabrała ostatecznie.

— Nie możesz tak łatwo się poddać.

Dawid znowu pokręcił głową.

— On niczego nie chce, ani mego wsparcia, ani nazwiska, ani moich pieniędzy, ani

moich rad.

— Owszem, tego nie potrzebuje. Ale rodzina mu potrzebna. Jest zupełnie sam.

— Może i tak. Ale on się przyzwyczaił do tego stanu i nawet sam przed sobą się nie przyznaje, że potrzebuje rodziny. On zresztą nie wie, co to takiego rodzina. Bo i skąd miałby wiedzieć. A tu w dodatku przydarzyła mu się jeszcze taka egzotyka. Z jednej strony Malinowscy, a z drugiej tradycyjna żydowska familia, też mocno rozbudowana. Gdybyś widziała jego minę, gdy oglądał fotografie! Przerwał w

połowie oglądania pod pretekstem, że mu się wszystko miesza. Mam wrażenie, że ty

jesteś mu bliższa niż jego przyrodni bracia.

— Bo zna mnie dłużej.

— Nie. To nie to. Ty żyłaś tutaj. Rozumiesz go, a on ciebie. To kwestia mentalności, tego samego języka, doświadczeń, oddychania tym samym powietrzem, chłonięcia tego samego świata.

— Przecież ty i ciocia Sara mieliście inne doświadczenia, a potrafiliście się

pokochać.

— Małżeństwo to co innego — westchnął Dawid. — Z zasady łączy

przeciwieństwa, męskie z żeńskim, twarde z miękkim, szorstkie z delikatnym,

milczące z rozgadanym, poukładane z chaotycznym. A ojca z synem łączy walka o

sprawy i poglądy. Ale żeby ta walka mogła się toczyć, jeden musi być ważny dla

drugiego. Najpierw musi być miłość, a potem walka. A między Jaśkiem i mną

sztywny chłód i nic więcej. I z jego strony żadnej chęci zmiany tego stanu rzeczy.

— Musisz mu dać czas, wujku. Przecież niedawno stracił matkę. Jej postanowienia

są dla niego teraz święte. Chce żyć, jak ona go nauczyła. Najważniejsze, że z tobą porozmawiał. Za rok czy dwa wszystko się może zmienić. Na pewno poczuje potrzebę lepszego poznania ciebie i reszty rodziny. Jestem o tym przekonana.

Dawid poklepał mnie po ręce.

— Dziękuję za te słowa. Wlałaś mi trochę światła do duszy. Ale to jeszcze nie

koniec moich kłopotów. Sara dalej żąda testu na ojcostwo. Bez niego nie uzna Jaśka za mego syna i nie pozwoli zaprosić do naszego domu. A jak ja go mogę zmuszać do zrobienia testu? No, sama powiedz? Zresztą po co miałby go robić. Wiem, że to mój

syn.

— Cioci Sarze też musisz dać czas. To wszystko na pewno jest dla niej trudne.

— Czas... W twoim wieku to niewiele znaczące słowo. Młodzi mają czasu pod

dostatkiem. W moim wieku i z moimi doświadczeniami wszystko wygląda inaczej.

Jutra może nie być, więc i czasu. — Milczał chwilę. — Ale teraz chyba rzeczywiście nie pozostaje mi nic innego, jak uzbroić się w cierpliwość. — Zamyślił się kolejny raz. — Zastanawiam się, czy to tylko gorzka lekcja, czy też Bóg postanowił wystawić mi rachunek za przeszłość. Bo gdyby mi się nie zachciało łatwiejszego życia, to bym nie wyjechał. A jakbym nie wyjechał, to bym nie pozwolił zniknąć Danucie. I mój syn nie wychowywałby się bez ojca. I żyłbym w Polsce, może biedniej, ale czy nie

bardziej szczęśliwie? Tak to. Żal tego życia, które mogłoby być tutaj i nie sposób się wyrzec tego, które było, jest i będzie tam. Zapomniałem, że zostawiłem tu część duszy, a teraz Bóg mi o tym przypomniał. Pewnie jest w tym jakiś sens, choć ja go

jeszcze nie odkryłem.

2

Tak rozmawiało się z Dawidem, babko. Każde zdarzenie nagle nabierało innej

perspektywy, jakby Dawid nie potrafił żyć bez stałego sumowania zysków i strat oraz dialogu z Najwyższym. Inni usiłowali zapomnieć o losie i przeznaczeniu, z każdej minuty życia brali to co najlepsze, bez myśli o tym co wczoraj i jutro. Dawid tak nie potrafił, a może i nie chciał. Szukał sensu. Pytał. Rozdzielał włos na dwoje i czworo.

Przed-tern, na zjeździe Malinowskich, lubiłam go słuchać i patrzeć na świat jego

oczyma. Teraz jednak za mało czasu minęło od śmierci Olgi i utraty Filipa, by mnie ta metafizyczna perspektywa nie przygnębiała. Za dużo śmierci, za dużo pogrzebów, za dużo problemów. Własnych i cudzych. Moje życie niebezpiecznie przechyliło się

w strefę smutku i strat. W dodatku znowu padało. Potrzebowałam słońca. I radości. A

nie filozofowania.

Dawid być może zobaczył w mojej twarzy okruch niechęci, bo przerwał swoje

niewesołe refleksje i zajął się konstruktywnymi konkretami.

— Jaśka nie mogę na razie do siebie zaprosić, ale może przynajmniej ty wybrałabyś

się ze mną do Ameryki. Znasz Nowy Jork?

— Nie znam.

— Mamy gościnny pokój z łazienką. Mogłabyś zostać, jak długo byś chciała.

— To miła propozycja. Ale mam wrażenie, że ciocia Sara nie dojrzała nie tylko do

goszczenia Jaśka, ale i mnie.

— Może powinna to dojrzewanie zacząć jak najszybciej.

Roześmiałam się. Dawid chyba potrzebował pomocy w walce z żoną. Nie mogłam

mu jednak pomóc. Przynajmniej nie teraz i nie w Nowym Jorku. To był azyl Pawła, a

więc miejsce dla mnie zakazane. A obecnie to było także miasto Julii. Może już ich wspólne. Tak czy owak, nie mogłam tam jechać, dopóki był tam Paweł. Nawet myśl o Nowym Jorku napawała mnie niepokojem. To nic, że to wielkie miasto, w którym

niełatwo się spotkać. Bo my byśmy się i tak spotkali — to oczywiste. Tylko odległość nas przed tym chroniła.

Zatrzymałam to jednak dla siebie.

— Może za rok — powiedziałam i znowu znaleźliśmy się w kręgu myśli o upływie

czasu i przeznaczeniu.

Jasiek był w podobnym nastroju jak jego ojciec. Spotkałam się z nim następnego

dnia, na lotnisku. Razem odprowadzaliśmy Dawida na samolot.

— Wiem, że to mój ojciec, ale nic z tego nie wynika—rzucił chwilę po tym, jak

Dawid zniknął nam z oczu.—Nic! — powtórzył ponuro. — W dzieciństwie, zanim

matka powiedziała mi, że moim ojcem był Jan Malinowski, wiele razy wyobrażałem

sobie takie spotkanie. Wszystko miało się po nim zmienić. To miała być wiosna po

zimie, w każdym razie coś takiego. Święto, świeżość, cudowność! I bezpieczeństwo.

Za tym chyba najbardziej tęskniłem. Wydawało mi się, że jak się zjawi ojciec, to

przestanę się bać. Ale wyrosłem ze strachów bez niego. I jakoś nie nastała teraz ta wiosna. Przeciwnie, ten facet wniósł do mego życia raczej niepokój. Wszystko miałem poukładane, nawet do myśli o śmierci matki już się właściwie

przyzwyczaiłem, a tu taka rozpierducha, ojciec niemal z pejsami, braciszkowie też

trochę dziwni, no i klasyczna macocha. Czuję się z tym jak z garbem.

— Nie przesadzasz?

—Ani trochę. Bo co z nimi zrobić. Pokochać? Jak? Polubić? Nawet to może być

trudne. Dawid to jeszcze! Przynajmniej zna dobrze Polskę, a reszta? Amerykańscy

Żydzi! Jak znaleźć z nimi wspólny język? I po co się trudzić? Gdy pytałem matkę,

dlaczego jesteśmy tylko we dwoje, odpowiadała, że tak jest lepiej, bo martwi się

tylko o mnie, a gdyby nas było więcej, musiałaby się martwić też o innych. I w

dodatku podzielić miłość. I pytała, czy chcę mieć mniej jej miłości. Wiem, to były tylko przekomarzanki z dzieckiem, ale ja chyba myślę tak samo. Teraz już nie muszę się martwić o nikogo. Czy ty wiesz, jaka to ulga?

— Parę miesięcy temu chciałeś, bym była twoją siostrą. Wtedy nie bałeś się, że się będziesz o mnie martwił?

Jasiek chwilę się nad tym zastanawiał.

— Masz rację. Może więc chodzi o to, jacy oni są. Ty jesteś mi bliska. Martwienie się o ciebie mnie nie przeraża. Może nawet chciałbym mieć więcej okazji do tego, by się o ciebie troszczyć. A oni mnie nie obchodzą. Nie wiem, czemu się tak dzieje.

Jakbym miał w środku jakąś blokadę, podział na swoich i obcych. I ty możesz być

swoja, a oni są obcy.

Wiedzieliśmy oboje, że to wpływ Danuty i że na razie nie da się z tym nic zrobić.

Jego matka wyrzekła się Dawida oraz reszty Malinowskich i Jasiek instynktownie

robił to samo. Mnie traktował inaczej, bo Danuta kochała mego ojca i o nim jednym

mu opowiedziała. Pokazała mu nawet jego grób. Skłamała, że był jego ojcem. Dała

mu jego imię. I jakkolwiek darzyła mnie negatywnymi uczuciami, to dla Jaśka byłam

częścią przeszłości matki — jeśli nawet nieakceptowaną i nieoficjalną to jednak nie odrzuconą całkowicie. I Jasiek się tego trzymał.

— Jak na to teraz patrzę — dodał jeszcze — to widzę, że odkrycie prawdy nikomu

nie przyniosło szczęścia. Gdybym jej nie szukał, to byś się nie dowiedziała, że

mieszkam z matką w Pułtusku, i wszystko potoczyłoby się inaczej. Ale szukałem

prawdy, a teraz nie potrafię jej zaakceptować.

— Na to trzeba czasu.

Jaśka jednak nie pocieszył ten banalny tekst.

— Czas... — zastanawiał się jak przedtem jego ojciec. — Ja bym tak bardzo nie

wierzył w jego leczniczą moc. Czas to rozpad. Niczego nie naprawia, co najwyżej

zmienia. I rzadko na lepsze.

Gdyby Sara ich słyszała, wiedziałaby, że żaden test na ojcostwo nie jest potrzebny.

Jasiek był podobny do matki, ale myślał jak ojciec. Sara zresztą nie szukała prawdy.

Raczej sposobu, by skłócić ojca i syna, rozdzielić ich na zawsze. Ale czy można

rozdzielić to, co złączone losem? Nie wiem dlaczego, ale mimo tylu negatywnych

zdań usłyszanych od Jaśka i Dawida, wierzyłam, że kiedyś jednak uda im się

pokonać obcość i stać rodziną.

— A co poza tym? — spytałam, by oderwać Jaśka od przygnębiających myśli.

— Odwiedziła mnie Kamila. Chciała od razu spakować rzeczy matki i wprowadzić

się do jej szafy. Oznajmiła, że dobrze mi zrobi, jak zamiast ducha zamieszka ze mną kobieta z krwi i kości. — W głosie Jaśka po raz pierwszy słychać było iskierki rozbawienia.

— No i?

— Powiedziałem jej, że nie mogę jej udostępnić mamusinej szafy, bo potrzebuje jej

mój świeżo odnaleziony tatuś. I dodałem, że zamierzam z nim zamieszkać, by

wyrównać wpływ matki. Jak pamiętasz, Kamila nazwała mnie maminsynkiem z

nieprzeciętą pępowiną.

— Jak mocno się wściekła?

Jasiek się roześmiał.

— Najmocniej jak potrafi. Piana na ustach. Już myślała, że jestem sam jak palec i

nikt mnie przed nią nie uratuje, a tu proszę, tatuś! Jednak czasami jest jakiś pożytek z posiadania rodziny.

Jasiek znowu się roześmiał, ale miałam wrażenie, że opowiada mi to wszystko nie

bez ukrytego celu. Patrzył, jakie wrażenie wywiera na mnie opowieść o Kamili.

A jakie wywierała? Czułam psychiczną niewygodę, nieokreślonego zresztą

charakteru, jeszcze nie zazdrość, ale coś pokrewnego, tylko nie wiedziałam, czy to wynika z tego, że uważałam go za brata i pojawienie się Kamili traktowałam jak zagrożenie dla niego, czy też gdzieś poza świadomością dokonały się jakieś

przewartościowania, zadziałały feromony i inne tajemnicze rzeczy i Kamila była już moją rywalką. Uczucia to chemia — może podczas tego nie do końca trzeźwego kochania zaszło kilka nieprzewidzianych procesów, które dopiero w nas dojrzewają?

Nie! To bzdury. Nic w nas nie dojrzewa. Bzyknęliśmy się i już. Mało to razy.

Byliśmy w popogrzebowym dołku. Chwila zapomnienia. Bez konsekwencji. Oboje

pamiętamy to jak przez mgłę. A Jasiek nie patrzy teraz znacząco. Po prostu opowiada mi o swojej byłej dziewczynie. Jest z siebie dumny, bo nie uległ tej zołzie. Komu miałby to opowiadać jak nie mnie, swojej

przyszywanej siostrze? Co z tego, że przypadkiem przelecianej. Nie takie rzeczy

zdarzają się w rodzinach.

— I dobrze — powiedziałam siostrzanym tonem. — Od początku jej nie lubiłam.

Znajdziesz sobie inną.

— Tak myślisz?

— Oczywiście. Dlaczego miałbyś sobie nie znaleźć. Taki facet, jak ty...

Urwałam, bo Jasiek wyciągnął ku mnie dłoń. Dotknął moich palców delikatnie,

potem spojrzał kontrolnie. Cofnęłam dłoń.

— Myślałem o tym. Ty nie?

— Ja też — przyznałam. — Gdybyś był kimś innym... nie Malinowskim...

— A jakie to ma znaczenie?

— Ma. Łatwiej próbować z obcym. Jeśli się nie uda, to można powiedzieć „cześć,

tygrysku" i po krzyku. Ale nie o to mi teraz chodzi. Źle zaczęliśmy. Nie uwolniłeś się jeszcze od Kamili. To, że nie pozwoliłeś jej zająć szafy matki, jeszcze o niczym nie świadczy.

— Uwolniłem się. A jeśli nawet nie, to mi pomożesz.

Pokręciłam przecząco głową.

— Potrzebujemy czasu. Oboje. Ja może nawet więcej, bo też jeszcze się od kogoś nie uwolniłam. A nie mam ochoty na żaden kaleki związek. Jedynie na coś dobrego.

— Ja też. Widzisz, jak się zgadzamy?

Znowu pokręciłam głową.

— I nie potrafię ci jej zastąpić.

— Kamili?

— Matki. Za wcześnie. Dla ciebie. Dla mnie. Uwierz mi. Szukasz znieczulenia, ale

takie coś działa krótko. Potem jest tylko chłód i pustka. Znam to. Właśnie coś takiego zakończyłam. I nie było to przyjemne. Nie chcę, by przydarzyło nam się coś równie paskudnego. Jesteś mi zbyt bliski.

— Jak brat? — spytał z przekorą.

— Bliski. Nie chcę cię skrzywdzić, a ostatnio tylko to mi wychodzi.

Jasiek milczał chwilę.

— Ale nie zamierzasz się chyba ode mnie izolować?

— Oczywiście że nie. Będzie, co ma być. Tego się trzymajmy. Co ty na to?

— Zgoda. Będzie, co ma być.

Przechylił głowę i uśmiechnął się po swojemu. Miał, babko, ciepły uśmiech. Trochę

chochlikowaty. Przynajmniej w tamtej chwili. Poczułam spokój. Wszystko było tak jak trzeba, a ja w dodatku miałam przed sobą słodko pachnącą szarlotkę. I dobrą kawę. Ułoży się, myślałam. Jeśli nie Jasiek, to ktoś inny. Będę jeszcze szczęśliwa. Bo dlaczego nie. Paweł też będzie szczęśliwy. Nie z Julią. Z jakąś inną. Znajdzie ją. Albo ona jego. Ja być może już znalazłam. Za miesiąc czy dwa będę to wiedzieć. I Jasiek też. A potem wszyscy będziemy żyli długo i szczęśliwie.

XXIV. RODZINNE NIEPOKOJE

1

Kochana rodzinka! Jak oni wyczuli, że coś się dzieje? Paula powiedziała im o

moich odwiedzinach, ale nie zdradziła powodów. I teraz nagle wszyscy zaczęli do

mnie wydzwaniać, niby tak sobie, a w rzeczywistości ze strachu, że mogę znowu

zakłócić domowy spokój. Jakby on naprawdę istniał. To nie były nawet popłuczyny

po nim, a oni ciągle gotowi byli tego czegoś bronić.

Pierwszy oczywiście odezwał się Zygmunt.

— Jednak byłaś u Pauli. — W jego głosie usłyszałam kamuflowany wyrzut.

— Dwa razy.

— Dwa? — Zygmunt był bezbrzeżnie zdumiony. — Powiedziała mi tylko o

jednym.

— Widocznie nie uznała tego za ważne.

Memu szwagrowi chyba zabrakło słów, bo w słuchawce zaległa przeraźliwa cisza.

Nie wiedziałam, czy zapowietrzył się dlatego, iż Paula miewa przed nim tajemnice,

czy też dlatego, że odważyłam się coś zrobić bez porozumienia z nim i resztą rodziny.

— Jesteś tam? — spytałam w końcu.

— Jestem.

— Jak widzisz, nic się nie stało. Nie pozabijałyśmy się.

— To fakt. Ale dwa razy?! — Zygmunt jeszcze to przeżywał. — A ten pierwszy raz

kiedy?

— A jakie to ma znaczenie? Czy nie najważniejsze jest to, że nawiązałam z nią

kontakt?

— Może i tak. Tylko widzisz... to jej nie pomogło. Obawiam się, że może nawet

zaszkodziło.

— To znaczy?

— Dziwnie się zachowuje. Już trzeci dzień grzebie w zdjęciach. Cała ława założona

jest albumami.

— Lepsze to od leżenia i patrzenia w sufit.

— Tyle że ona ogląda jedynie te zdjęcia, na których wasza matka jest z nią w ciąży. I zaraz po jej narodzinach. A dziś kazała się zawieźć do matki i tam też spędziła całą wizytę na oglądaniu fotek. Coś wiesz na ten temat?

— Chyba powinieneś spytać o to Paulę.

Zygmunt nie dał się zbyć tak łatwo.

— Twoje zdjęcia też oglądała. I jakoś to wszystko ją rozdrażniło.

Nie mogłam na razie powiedzieć Zygmuntowi prawdy.

— Na pewno wkrótce wszystko się wyjaśni. Albo i nie. Za bardzo się nad nią

trzęsiecie. Co innego opieka, a co innego nadopiekuńczość. Ona musi sama stanąć na nogi. Może szuka w przeszłości siły do życia?

— To w albumach chyba jej nie znalazła — mruknął Zygmunt nieprzekonany.

2

Następna była matka.

— Masz z tym coś wspólnego? — spytała, gdy w końcu odebrałam jej telefon.

— Z czym?

— Czemu Paula tak nagle zainteresowała się zdjęciami?

— Pytasz niewłaściwą osobę.

— To się zaczęło po twojej wizycie u niej.

— Wspominałyśmy przeszłość. Może postanowiła zagłębić się w nią bardziej.

— Przeszłość? Paula nie zajmuje się przeszłością. Ona zawsze patrzy do przodu. I

wolę, by tak zostało. — To ostatnie zdanie matka powiedziała z naciskiem.

— To może być chwilowo trudne, bo postanowiłyśmy po-przypominać sobie

jakieś fajne wspólne chwile. Widzisz w tym coś nagannego?

— Madziu — zaczęła matka tonem perswazji — ona naprawdę potrzebuje teraz

spokoju. I jeśli coś jeszcze, oprócz niego, jest jej potrzebne, to nie grzebanie się w przeszłości, tylko jakieś przyjemne zdarzenia w teraźniejszości. I miłe plany na przyszłość.

— Gdy byłam u niej, układałyśmy czekoladową wieżę. Przyjemne zdarzenie. Czy

to cię uspokaja?

— Bynajmniej. Powiesz mi, o co chodzi? — nalegała.

— Jestem jej siostrą. Odwiedzam ją. Rozmawiamy. Jemy ptasie mleczko. Pijemy

kawę. Oglądamy zdjęcia. Czasami się kłócimy. Widzisz w tym coś nieprawidłowego?

Mnie się wydaje, że to normalne relacje między siostrami.

— Ale dlaczego nagle teraz?

— A dlaczego nie? To i tak za późno. O jakieś dwadzieścia pięć lat.

— Masz coś takiego w głosie... chłód. Nie odbierasz moich telefonów... A teraz te

nagłe wizyty u Pauli i to jej zdjęciowe szaleństwo... Myślałam, że czas wszystko

załagodzi, a mam wrażenie, że z dnia na dzień oddalasz się ode mnie.

— Za to zbliżam się do Pauli. Powinnaś się z tego cieszyć.

— Tak... ale...

— Ale?

— Jakoś trudno mi uwierzyć, że naprawdę tego chcesz. I że to możliwe.

— A dlaczego miałoby być niemożliwe?

— Wspomniałaś o ptasim mleczku... Zygmunt też mówił o zostawionych przez

ciebie trzech pudełkach. Paula przez dwa dni budowała z nich wieże. A wczoraj, po

powrocie ode mnie, wywaliła wszystkie czekoladki do kosza. Wiesz, jak ona lubi

ptasie mleczko. Nie zrobiła tego bez przyczyny.

Nie była to dobra wiadomość.

— Może bała się, że jak zje trzy pudełka, to za bardzo przy-tyje. — Starałam się

zachować fason. — Już i tak w ciąży jej trochę przybyło.

— Widzę, że nie znajdziemy wspólnego języka. — Matka się poddała. — Cóż,

przynajmniej będę miała pewność, że zrobiłam wszystko, co mogłam. Oglądanie

zdjęć Paulę rozstroiło. Zastanów się, czy w takim razie celowe są twoje dalsze

wizyty. Ja na twoim miejscu odłożyłabym to na czas, gdy ona będzie w lepszej

formie.

Nie jesteś na moim miejscu, mamo — powiedziałam do niej, ale już po odłożeniu słuchawki. Położyłam się na łóżku i kontemplowałam ból głowy, który dopadł mnie podczas rozmowy. Więc aż tak silne bydziła we mnie emocje. I skrajnie negatywne.

Czułam się jak po zderzeniu z murem. Bo ona była jak mur. Stała między mną i

Paulą. Niewidzialny, wysoki, długi mur.

3

Był jeszcze jeden mur oddzielający mnie od Pauli. Dużo wyższy i dłuższy. Ojczym

nie zadzwonił, a przyszedł do pracy. Wiedział, że jego telefonu bym nie odebrała.

— Mogę wejść?

— Tylko jeśli naprawdę musisz — burknęłam nieprzyjaź-nie.

Mimo to wszedł. Stał chwilę niepewnie, potem opadł na krzesło.

— Nie mam aż tyle czasu, byś się musiał rozsiadać. — Przełożyłam manifestacyjnie

kolejną kartkę dramatu, który miałam przed sobą.

— Porozmawiajmy.

— To jakaś nowość. Nie przyszedłeś wygłosić kazania?

— Nie.

Odsunęłam papiery i spojrzałam na niego uważniej. Wyglądał dużo gorzej niż wtedy,

gdy rozmawialiśmy ostatnim razem, zaraz po tym, gdy odkryłam prawdę o jego

udziale w śmierci ojca. Posiwiał i skurczył się. Takie miałam przynajmniej wrażenie, choć równie dobrze mógł tak wyglądać już wcześniej, ale dopiero gdy ostatecznie wyzwoliłam się spod jego wpływu, zaczęłam dostrzegać jego starzenie.

— Słucham.

— Nie znalazła tego, czego szukała — powiedział, patrząc, jakie to zrobi na mnie

wrażenie.

— Kto? — Postanowiłam udawać głupią.

— Paula.

— Fatygowałeś się aż tutaj, by mi to powiedzieć?

— Tak.

Zaśmiałabym się triumfalnie, gdyby nie to, że w Kaziku nie było ani kropli z dawnej buty i pewności siebie. Martwił się i dawał temu wyraz.

— Straciła dziecko, jeśli straci teraz także zaufanie do rodziców, to może być dla niej za dużo.

— Chyba że przy okazji zyska siostrę.

— Pod warunkiem że nie będzie cię o tę stratę obwiniać. Czy jesteś pewna jej

reakcji?

— Powiedziała ci!

— Tak. Matka jeszcze nic nie wie o zakładzie. Wolałem najpierw porozmawiać z

tobą.

— Paula ma prawo wiedzieć, dlaczego tak się wszystko potoczyło. Ja zresztą też. Ile jeszcze macie tych trupów w szafie? — niemal krzyczałam.

— To już ostatni.

— Czyżby?

— Co chcesz osiągnąć? Zbliżyć się z Paulą czy ukarać mnie i matkę? Zastanów się

nad tym. To ważne.

— Nie chcę nikogo karać... Gdybym to chciała zrobić, Paula już by o wszystkim

wiedziała. Zygmunt też.

Kazik trochę się rozprostował, jakby mu spadł ciężar z barków.

— Więc zostaw to.

— Nie mogę. Prawda wyzwala.

— Nie zawsze. Coś sobie przypomniałaś, ale czy wszystko? Może poznanie całej

prawdy przyniesie najwięcej szkody tobie samej.

— Ostrzegasz mnie?

— Dobrze radzę. Możesz w to nie wierzyć, ale tym razem naprawdę dobrze ci

radzę.

Było w jego głosie coś takiego, że niemal mu wierzyłam. Co miał na myśli?

Czyżby to, co się stało w Murzasichlu?

— Nie rzuciłam tej piłki — powiedziałam. — Rzuciła ją siostra Heli. A potem

skłamała, że to ja.

Kazik wyglądał na zaskoczonego.

— Skąd wiesz? — zapytał. — Pamiętasz to?

— Nie. Nie pamiętałam. Zadbaliście o to, by w mojej pamięci nie został po

Murzasichlu żaden ślad. Nie przewidzieliście jednak, że pani Mięcia odda mi zdjęcia, które zachowały się w albumach jej maiki. Byłam niedawno w Murzasichlu.

Rozmawiałam z siostrą Heli. Przyznała się do kłamstwa.

Kazik siedział chwilę sztywno, jakby kij połknął.

— Tak, może i tak. Ale to była twoja piłka.

— Słyszysz, co mówisz? Jakie to ma znaczenie, czyja to była piłka?

Kazik zaczął tak jakoś bezradnie kręcić głową.

— On ci ją kupił. Dużą dmuchaną piłkę.

— On?

I nagle zrozumiałam, że ma na myśli mego ojca. Poczułam, że robi mi się zimno.

Cała ta rozmowa z Kazikiem była dziwna. On też był dziwny.

— Co z tego, że to była moja piłka? I co ma do tego mój ojciec? Miałam wtedy

sześć lat. Nawet gdybym ją rzuciła, to też nie miałoby żadnego znaczenia.

Bawiłyśmy się. To był wypadek. Rzuciła ją siostra Heli, ale mogłam rzucić ja. Czy to by znaczyło, że jestem winna? Że codziennie mogę posyłać śmiertelne piłki?!

Kazik niby kręcił przecząco głową ale nie patrzył mi w oczy, jakby nie potrafił

zaprzeczyć wprost.

— Jakkolwiek było, to przykre zdarzenie. Śmierć to śmierć. Do niektórych

przyplątuje się częściej — rzucił, ciągle z tym swoim wzrokiem utopionym w ścianę

tuż obok mojej głowy.

Naprawdę mówił dziwne rzeczy.

— Częściej? — dopytywałam się, coraz bardziej oburzona jego tokiem myślenia.

— Ano częściej — mruknął. — Co tu roztrząsać! Jest, jak jest. I było, jak było. Nie o tym przyszedłem rozmawiać. Chcę cię prosić, byś nie skrzywdziła Pauli. Ona niczemu nie jest winna. Ja tak. Matka może odrobinę. A Paula nie. Opowiem ci, co

zechcesz, tylko nie mieszaj w to Pauli. Ona potrzebuje spokoju.

— Spokoju? A nie siostrzanej miłości? Miałam nadzieję, że Paula znajdzie choć

jedną naszą wspólną fotografię z czasów, gdy zjawiła się na świecie, i że będziemy się nią razem cieszyć.

Kazik aż się skurczył od tych słów. Nie wierzył w moje dobre intencje.

— To moja wina — powiedział jednak. — Tylko moja.

— Twoja? A gdzie była wtedy matka? Porwali ją kosmici?

— Część tego czasu spędziła w szpitalu.

— Część! A co z resztą?

— Źle znosiła ciążę, a potem też czuła się kiepsko.

— Siedem miesięcy? Na zdjęciach, które oglądałam u Pauli, jakoś tego źle nie

widać. Więc bywały lepsze chwile. Czemu mnie wtedy z wami nie było?

— Bo to były tylko chwile, uwierz mi.

— Nie wierzę! Nie tyle czasu. Nie tak totalnie. Znikam jak kamfora. Nie ma mnie.

Nie istnieję. Pustka. W mojej głowie też tego nie ma. Patrzę na fotografie, które mi dała pani Mięcia, i czuję się tak, jakbym oglądała fotomontaż. Ktoś mnie wmontował

w cudze, niechciane życie.

— Więc jednak chcesz się mścić!

— Nie. Chcę, by Paula wiedziała, dlaczego całe życie ją odtrącałam.

— Uważasz, że to nasza wina?

— Wasza, moja. A potem także Pauli. Żadne z nas nie umiało powiedzieć: Dość

tego! Dość!

— Powiem to dość, ale zostaw przeszłość w spokoju — poprosił kolejny raz. —

Zadbam, by Paula miała z tobą lepsze relacje. Nie od razu — zastrzegł — bo to

niewłaściwy moment, ale za rok czy dwa...

— Sama o to zadbam.

Ojczym wstał.

— Zrobiłem wszystko, co mogłem. Jeszcze raz radzę ci, zostaw to. Jeśli naprawdę

zależy ci na Pauli. Zostaw. Nie warto o tym mówić. I nie warto tego drążyć. To

nikomu nie przyniesie nic dobrego. A najmniej tobie. Uwierz mi. Nie warto.

Wyszedł chwilę potem. Blefuje! — myślałam. — Nie ma wyjścia, więc blefuje.

Krętacz! Manipulator! Wielki Brat! Inkwizytor! — I tylko nie mogłam zapomnieć

wyrazu jego oczu w chwili, gdy mówił ostatnie zdania. Taki sam miał w szpitalu, gdy Paula na mój widok wykrzyczała, że to ja jestem winna jej poronienia. Współczucie?

Nie, to chyba było coś innego. Obawa? Też nie? Coś pomiędzy? Ale co?

4

Po tych wszystkich telefonach i wizytach czekałam na Paulę. Wiedziała już, że w

albumach nie ma żadnego mego zdjęcia z czasu, gdy się urodziła. Powinna wpaść do

mnie z pretensją. Takiej przynajmniej reakcji się spodziewałam. Przegrana nie

wchodziła w grę. Paula nie potrafi przegrywać. Więc mnie zaatakuje. Tyle że ja nie dam się tym razem sprowokować. Pytania i refleksje przyjdą jej do głowy potem, gdy już przestanie się obawiać, że zabiorę jej Joachima. Napięcie zniknie, a my powoli zaczniemy się dogadywać. Urodzimy się na nowo, odzyskamy utracone chwile, przewartościujemy je. A nawet jeśli to się nie uda, to może uda się z teraźniejszością.

Oczywiście, to nie stanie się z dnia na dzień, pewnie trzeba będzie czekać miesiące, a może nawet lata. Ale będziemy siostrami! Nikt nam w tym nie przeszkodzi. Ani Zygmunt, ani matka, ani ojczym. Przyzwyczaili się dzielić nią między sobą, ale będą się musieli pogodzić z tym, że jest jeszcze ktoś, komu też należy się część jej miłości.

Żeby się to jednak dokonało, Paula musiała najpierw zrobić wysiłek i w końcu

wyjść z domu. Bo ja już do niej nie mogłam pójść. Teraz była kolej na nią. Pewnie na razie jeszcze ma nadzieję, że to ja wybiorę się po Joachima-i w ten sposób już na wstępie udowodnię swoją podłość i podstępność. Minie trochę czasu, zanim

zrozumie, że nie zamierzam się zjawić. Potem jeszcze trochę, gdy będzie usiłowała

bagatelizować przegraną. W końcu nie wytrzyma i zacznie szykować się do słownej

bitwy. Przyjdzie. Jestem tego pewna. Przyjdzie i wykrzyczy swoje.

XXV. ZAPACH SZAFY

1

Jasiek poprosił mnie, bym mu pomogła pozbierać rzeczy matki i poradziła, co

potem z nimi zrobić. Nie miałam ochoty do niego jechać. Co~innego pogaduszki w

knajpce, a co innego spotkanie w jego mieszkaniu i to w dodatku z tak smutnej

okazji. Rozklei się, ja zacznę go pocieszać, a potem ockniemy się w łóżku i będziemy zastanawiać, czemu znowu nazwał mnie Kamilą.

— Dzisiaj? — udawałam zajętą.

— Dzisiaj. Muszę to zrobić. Po prostu muszę!

Głos miał ponury, nasiąknięty wilgocią i desperacją.

— Hm... — niby to zastanawiałam się.

— Z nikim innym nie mógłbym tego dokonać. Przeprowadziłaś mnie przez pogrzeb

i stypę, przeprowadzisz mnie i przez to. To zresztą wydaje mi się trudniejsze niż

stypa. Bez ciebie nie dam rady.

Miałam ochotę spytać, gdzie podziali się jego przyjaciele, czemu to ja

awansowałam do tak zaszczytnej roli, ale ugryzłam się w język. Jasiek za dużo

ostatnio przeszedł, by mu dokładać w ten sposób. Pewnie miał przyjaciół i kolegów, może nawet całkiem dobrych, ale grzebanie z nimi w szufladach matki i wkładanie do toreb jej bielizny, rajstop czy szczoteczki do zębów było dla niego nie do

przyjęcia. Rozumiałam to. Po pierwsze potrzebował do tego kobiety, po drugie

potrzebował kogoś, kto był z matką związany. Lepsza byłaby któraś z przyjaciółek

matki, ale one też już nie żyły. Sąsiadki były z nią za słabo związane. Kamili nie chciał dopuścić do rzeczy Danuty, więc zostawałam ja.

— To co? — nalegał. — Przyjedziesz?

— A mam inne wyj ście?

— Nie masz.

Więc jechałam do niego w popołudniowym słońcu, znaną już sobie drogą z

ambiwalentnymi odczuciami. Ta durna chwila zapomnienia! Gdyby nie ona,

wszystko byłoby jasne i proste. Tak łatwo byłoby teraz pomagać Jaśkowi,

poklepywać po przyjacielsku, opijać razem smutek, układać strategie na życie bez

Danuty. A tak wszystko się skomplikowało.

Tylko czy na pewno? Przecież potrzebna była jedynie konsekwencja i trochę silnej

woli. Na tyle chyba mnie było stać. Wjechałam w rzadki, prześwietlony słońcem las i nagle poczułam spokój. Przecież nie zdarzy się nic, czego bym nie chciała. Pomogę przejść Jaśkowi przez to jeszcze jedno pożegnanie. I to pomogę mądrzej niż

poprzednim razem, jak prawdziwa przyjaciółka. Przytulę, pocieszę, podniosę na

duchu. Po to są przyjaciele. Moja samotność i jego żałoba to żadne powody do

romansu. Więc go nie będzie. Żeby nie wiem co. Nie będzie.

2

Spodziewałam się przygnębienia, a Jasiek był raczej w wojowniczym nastroju.

Ponury, zbuntowany wojownik, gotowy do działania. Nie brakowało też oręża —

worki na śmiecie, reklamówki, kufer!

— Selekcja! — rzucił od progu. — Do kufra pamiątki, do reklamówek to, co może

trafić do PCK, a do śmieci reszta.

— A możemy jeszcze na chwilę usiąść?

Zrobił to niechętnie.

— Muszę zapytać. Muszę! Jesteś pewny? Nie za wcześnie? Potem możesz

żałować, że wyrzuciłeś niektóre rzeczy. Nie wrócą.

— Wiem.

— Może warto by najpierw gdzieś pojechać, zostawić to wszystko choć na parę

dni.

— Teraz nie mogę. Rekrutacja na uczelni. Żałoba żałobą a życie toczy się dalej.

Wyjazd mnie zresztą nie ocali. Wrócę i może być jeszcze gorzej. Dziś mam na to siły, jutro mogę nie mieć.

— Tego nie można zrobić na siłę. Do tego trzeba dojrzeć.

— Dojrzałem. Dziś o trzeciej po południu. Zresztą matka zrobiłaby tak samo. Gdy

odeszły jej przyjaciółki, zostawiła tylko ich fotografie i po jednej pamiątce.

Powiedziała, że rzeczy naprawdę istotne ma w pamięci i sercu.

Nie było sensu dalej z nim o tym dyskutować. Był zbyt zdeterminowany. Danuta

nauczyła go, jak postępować w obliczu śmierci. Chciał być tak samo dzielny. Ale czy miał jej siłę?

Przypomniało mi się, jak długo nie mogłam rozstać się z rzeczami Filipa.

Miesiącami spałam z jego swetrem. Tygodniami chodziłam w jego koszulach.

Czasami wkładałam nawet jego buty, by widzieć je w ruchu. Chodziłam i

wyobrażałam sobie, że to Filip stawia kroki. W końcu Lena zrobiła z tymi rzeczami

porządek. Zniknęły bezpowrotnie. Pamiętam, jak się potem zapadłam w pustkę.

Straszna, lodowata, ciemna pustka. Myślałam, że już się z niej nie wydobędę. A to

było kilka miesięcy po śmierci Świra. Jasiek robił porządki w kilkanaście dni po

pogrzebie matki. Naprawdę do tego dojrzał czy tak mu się tylko zdawało?

To było retoryczne pytanie. Jasiek nie zamierzał zmienić zdania.

— Dobrze — powiedziałam w końcu — zatem do dzieła. Od czego zaczynamy?

Jasiek rozejrzał się bezradnie po mieszkaniu. Nic mu nie przychodziło do głowy.

— Od szafy — zdecydowałam.

Jasiek skinął przyzwalająco głową i ruszył do przedpokoju.

Nie było tego wiele. Danuta musiała w ostatnim czasie pozbyć się większości

swoich rzeczy. Czyżby nie miała ani krzty nadziei? Przecież każdy się jej czepia, do ostatniej chwili czeka się na cud. Ale nie Danuta! Znikała już wcześniej po trochu, za to tak dyskretnie, że Jasiek tego nie zauważył. Patrzył teraz na posegregowane rzeczy i nie wierzył właśnym oczom.

— Mało — powiedział w końcu.

— Mało — potwierdziłam.

Właściwie najwięcej było rzeczy z przeszłości. Jakby Danuta tych najstarszych

ubrań i gadżetów nie potrafiła się pozbyć.

Do Jaśka też to dotarło. Trzymał w ręku worek na śmieci, ale właściwie nie było co do niego wrzucić.

— Wyprowadziła się wcześniej, niż myślałem — wyszeptał. — Powiedziała mi

kiedyś, że niewiele ją tu trzyma, tylko ja. Tak spokojnie przyjęła wiadomość o

chorobie, że czasami myślę, że się z niej ucieszyła. Pomyśl tylko, gdyby

przypadkiem twoja matka umarła pierwsza, to moja matka nie miałaby ani chwili

wieczności ze swoim ukochanym Jaśkiem. A tak ukradła sobie trochę czasu na

miłość. — W jego głosie była gorycz.

Zaczynałam rozumieć Kamilę.

— Naprawdę tak myślisz?

— Chwilami. Wkurza mnie jej śmierć. Wydawało się, że będzie przy mnie zawsze.

— Ciesz się, że była tak długo. Ja miałam ojca pięć lat.

— A ja dotąd wcale. I dalej go nie mam, choć jest facet, który rości sobie do tego prawa. Właściciel plemnika. Tyle.

Kopnął kufer, aż się z niego powysypywały rzeczy. Potem wyciągnął z niego letnią

sukienkę i przycisnął do twarzy.

3

— Szafa. Pachnie szafą— wyszeptał.

— Napij się ze mną — zaproponował kwadrans później.

Pokręciłam przecząco głową. Oboje wiedzieliśmy, jak by

się to skończyło.

— Ale ty się nie krępuj — rzuciłam. — Posiedzę z tobą jeszcze trochę, a potem

jednak pojadę.

— Niech i tak będzie. Najważniejsze, że mam przy kim zacząć. Wolałbym nie

przyzwyczajać się do picia do lusterka. Mamusia mnie zawsze przed tym ostrzegała

— dodał ironicznie. — Więc będziesz moim alibi, gdyby wyjrzała z zaświatów.

Nalał sobie. Wypił. Potem znowu nalał.

— Nie za szybkie tempo?

— A jakie to ma znaczenie, czy zaleję się w godzinę czy w dwie? Gdybyś

zamierzała zostać, to co innego... — próbował jeszcze Jasiek. m

— Zrobię sobie herbatę. Masz zieloną?

— Byłoby naprawdę miło...

— Półka? Szuflada? Gdzie ją mogę znaleźć?

Jasiek się roześmiał.

— W porządku. Wygrałaś. Półka obok zlewu. Metalowa puszka ze słonikiem, a w

niej zielona z imbirem. Ulubiona herbata matki. Ja za nią nie przepadam, więc

możesz pić do woli.

Nastawiłam wodę i zajęłam się oglądaniem kuchni, małej, niezagraconej,

urządzonej rozsądnie i ze smakiem. Zajrzałam do lodówki. Zionęła pustką.

— Nie jadasz? — krzyknęłam do Jaśka.

Zjawił się w kuchni.

— Jesteś głodna?

— Nie. Ale zastanowiła mnie pustka w twojej lodówce.

— Jem na uczelni. Matka nauczyła mnie gotować, tyle że dla mnie samego jakoś

mi się nie chce tego robić.

Więc i to potrafił. Danuta zadbała o wszystko. Był samodzielny

— Twoja sztandarowa potrawa?

4

— Pierogi ze szpinakiem.

— Umiesz robić pierogi?! — Byłam pod wrażeniem.

— Umiem robić wszystko. Bawiliśmy się z matką w gotowanie. Lubiliśmy się

zaskakiwać. Teraz nie mam komu robić niespodzianek.

Spochmurniał. Ale chyba nie z powodu tej refleksji, tylko zapachu herbaty. Zalałam ją przed chwilą. Sięgnął po talerzyk i przykrył kubek. Zapach stał się mniej intensywny, ale Jasiek i tak wyszedł z kuchni.

Gdy po chwili weszłam do pokoju, wypijał kolejny kieliszek. Postawiłam kubek na

stoliku. I wtedy zrozumiałam, że nie tylko o zapach chodzi, ale także o naczynie, z którego ten zapach się wydobywa. Opróżniliśmy szafę, ale w kuchni zostały ulubione przedmioty Danuty.

— Przepraszam. Ostatnio lubię żółty kolor. A ten jest w dodatku wyjątkowo ładny.

— Skąd mogłaś wiedzieć.

— Wezmę inny.

— Nie... zostaw. Muszę się przyzwyczajać.

Milczeliśmy. Jasiek długo przetrawiał nagle urodzony ból.

Nie przeszkadzałam mu.

— Gdyby to było zaraz po pogrzebie, to bym pomyślał, że to znak od matki —

rzucił w końcu z lekką kpiną w głosie, która pewnie miała osłabiać wymowę tego, co miał do powiedzenia. — Wtedy jeszcze tu była. Czułem to całym sobą. To dawało mi spokój. Ale się wyprowadziła. Właściwie nie zauważyłem kiedy, bo plątał mi się po

życiu świeżo odnaleziony tatuś i straciłem ją z oczu. Nie wiem, czy postanowiła dać mu szansę i dlatego zniknęła, czy przeciwnie, wkurzyła ją jego obecność tutaj.

— Może po prostu już musiała odejść.

— Zapomniała się pożegnać. To nie fair.

W tym ostatnim zdaniu już nie było kpiny. Jasiek siedział z zamkniętą twarzą

ponury i cierpiący. Dobrze by mu zrobiło moje przytulenie, ale nie mogłam tego

zrobić.

— Może jednak to jest znak. — Tylko takie pocieszenie przyszło mi na myśl. —

Przedtem była tu stale, a teraz wpada czasami i robi takie psikusy. To lepszy układ.

Przynajmniej nie absorbuje cię cały czas.

Kiwnął głową ale tak jakoś niezbornie. Wyglądało na to, że wódka właśnie zaczęła

działać.

XXVI. ZIARNKA GROCHU

1

Wiedziałam, że Kazik nie wytrzyma i powie matce o naszej rozmowie.

Spodziewałam się telefonu, ale zjawiła się osobiście. Widocznie uznała, że sprawa

jest zbyt poważna, by załatwić ją przez telefon.

Nie była u mnie dawno, jeśli oczywiście nie liczyć tej nieszczęsnej wizyty, gdy

stanęła oko w oko z Malinowskimi. Wchodziła teraz niepewnie, jakby ciągle jeszcze

spodziewała się ich zastać.

— Jestem sama.

— To dobrze. Ostatnim razem przeżyłam szok. Nie wiedziałam, że tyle osób może

się zmieścić na tak małej powierzchni. Niektórym ścisk nie przeszkadza. Może nawet to lubią. Przyzwyczajenie to druga natura człowieka.

Zirytowała mnie tą zadufaną przemową.

— Przyszłaś rozprawiać o wyższości człowieka, który wychował się w wielkim

domu i jeszcze większym ogrodzie, nad biedakami z domu dziecka, którzy spali w

dziesięcioosobowych salach? Nikt nie lubi ścisku, mamo. Zebrali się u mnie, bo mieli coś do załatwienia. Coś, co było ważniejsze od wygody.

— Przepraszam... Po prostu... Zresztą, to nieważne, nie przyszłam rozmawiać o

Malinowskich.

Usiadła w fotelu, ale zaraz się z niego zerwała i podeszła do okna, jakby nawet

teraz, bez Malinowskich, było jej u mnie za ciasno.

— Trochę uchylę. Mogę? Kolejny duszny dzień...

Ściągnęła apaszkę i rozchyliła kołnierzyk bluzki. Znałam te

jej obronne gesty. Była zdenerwowana, ale też chciała przygotować grunt pod

rozmowę. Kiedyś się na to łapałam i zaczynałam wspomagający obrzęd —

otwieranie okna, pytanie o samopoczucie, przynoszenie wody, szukanie wygodnego

miejsca. Nigdy o nic nie prosiła, ale potrafiła sprawić, że człowiek biegał wokół niej, jakby miał do czynienia z księżniczką, która przespała się na ziarnku grochu.

Właściwie tylko Kazik nie dawał się na to nabrać. Był twardy jak skała. Paula raz

była służką matki, a raz sama odgrywała z powodzeniem rolę obolałej księżniczki.

Dzięki temu każda miała swoje chwile satysfakcji.

Matka, zrozumiawszy, że jej gra nie robi na mnie żadnego wrażenia, w końcu

zasiadła ponownie w fotelu. Jeszcze się na nim chwilę pokręciła, jakby i tu trafiła na twarde ziarnko, może nawet na kilka, ale nie reagowałam.

— Musimy... — odkaszlnęła więc przynajmniej groszek — porozmawiać... —

Kolejna porcja kaszlu.

Na to też nie dałam się nabrać. Żadnego pytania o zdrowie czy gardło. Choćby

miała tam całe kilo suchego grochu, nic z tego.

Moje milczenie trochę ją chyba zirytowało.

— Dasz mi odrobinę wody?

— Oczywiście.

Jeszcze krótki spektakl przełykania i dotarło do niej ostatecznie, że niczego nie

uzyska.

— Patrzysz na mnie tak chłodno — rzuciła. — Aż się boję zacząć.

— Więc może nie zaczynaj. — Nie kryłam ironii.

— Nie po to założyłaś się z Paulą? Myślałam, że chcesz mnie i Kazika

sprowokować do rozmowy o przeszłości.

— Nie po to. To Paulę chciałam sprowokować do myślenia i rozmowy o naszej

wspólnej przeszłości. Na razie mi się to jednak nie udało.

Matka była naprawdę zdziwiona. Spodziewała się lawiny oskarżycielskich pytań, a

ja nie zamierzałam ich zadawać.

— Zawsze byłaś taka dociekliwa... Sądziłam... Nieważne... — Pokręciła się trochę

na swoich groszkach. — Więc chcesz z Paulą rozmawiać o waszej wspólnej

przeszłości...

— Zwłaszcza o trudnych początkach — wtrąciłam ironicznie.

— Tak, wiem. W takim razie jednak powinnyśmy sobie teraz parę rzeczy wyjaśnić.

Byłaś wtedy mała. Nie wszystko pamiętasz i nie wszystko rozumiesz.

— Ty też boisz się, że nastawię Paulę przeciwko wam?

Matka znowu usiłowała znaleźć jakieś lepsze miejsce w fotelu, ale i tym razem jej

się nie udało.

— Nie... W tej chwili boję się tylko tego, że całkiem cię stracę — wydusiła z siebie wreszcie.

Pierwsze sensowne zdanie. Po nim pierwsze szczere spojrzenie prosto w oczy.

Nawet nie wiedziałam, że jest do takiego spojrzenia zdolna. Naprawdę mnie

zaskoczyła. Zepsuje to — myślałam jednak. — Zaraz to zepsuje. Zacznie się wiercić

albo łazić od fotela do okna. Zepsuje.

Nie zepsuła.

— Pokażesz mi te zdjęcia? — spytała cicho.

Chwilę potem miała je już przed sobą. Oglądała je ze ściągniętą twarzą. Widać było, że każde robi na niej silne wrażenie.

— Powinnaś je już widzieć. Pani Jadwiga zrobiła dwa komplety.

— Tak, wiem. Kazik je zniszczył, zanim zdążyłam je zobaczyć.

— Nie szukałam ich, mamo. Same do mnie przyszły. Oliwa na wierzch wypływa,

szydło wyłazi z worka. Tak to już jest. Gdy mi je pani Mięcia przyniosła, to się

ucieszyłam. Myślałam, że to jakieś przyjemne, nieznane kadry w typie: z sąsiadami

przed blokiem na ławeczce, z mamą, tatą i sąsiadami na skwerku, z urodzinowym

tortem w otoczeniu rodziny i sąsiadów. Sąsiedzi na zdjęciach byli, tylko rodzina

zniknęła.

Matka nie wytrzymała i zakryła twarz rękami. Założę się, że ronisz łzy jak grochy

— powiedziałam do niej, ale tylko w myślach. Nie żałowałam jej. Przeciwnie,

chciałam, by wyniosła się z mego mieszkania razem ze swymi łzami. I to zaraz. Na

długo. Może nawet na zawsze.

2

Ajednak jej wysłuchałam. To nie była długa rozmowa, babko, ale wyczerpująca.

— Teraz wiem, że to była depresja poporodowa — zaczęła matka, gdy się

uspokoiła. — Wtedy to były dziwactwa i kaprysy zbyt dobrze urodzonej paniusi,

która nie potrafi poradzić sobie ze zwykłym życiem. Po twoich narodzinach też to

miałam, ale wtedy był przy mnie Jan. Z nim wszystko było łatwiejsze. A Kazik... —

urwała. Nie musiała zresztą kończyć. Wiedziałam doskonale, jaki był Kazik.

— Na zdjęciach, które widziałam u Pauli, wyglądacie na szczęśliwą i zdrową

rodzinkę.

— To tylko zdjęcia. Uśmiech na chwilę, do albumu. Chyba mi wierzysz?

— Wierzę.

— Nie pytasz o miesiące przed porodem?

— Prawda. Czyżby także depresja przedporodowa? — Znów nie mogłam

powstrzymać się od ironii.

Matka udała, że jej nie dostrzega.

— Nie. Zagrożona ciąża. Prawie cały czas byłam w szpitalu. Najpierw miesiąc, a

potem jeszcze dwa, już do końca. Nie wiedziałam, że Kazik oddał cię do tygodniowego przedszkola. Powtarzał tylko, bym się nie martwiła. Dowiedziałam się o tym, gdy pierwszy raz wróciłam ze szpitala. Zabrał cię stamtąd, ale ja jeszcze tego samego dnia znalazłam się w szpitalu ponownie. Wtedy trafiłaś do pani Jadzi, już za moją zgodą. Potem zaczęłaś chorować. Lekarz powiedział, że potrzebujesz lepszego klimatu. Paula miała miesiąc, więc pani Jadzia zgodziła się zabrać cię w góry.

— Wiedziałaś, że miałam wypadek i złamaną nogę?

— Nie od razu.

— Więc tego też ci nie powiedział!

— Wiem, co myślisz o Kaziku, ale wówczas zrobił to z troski o mnie i pewnie o

Paulę. To się zbiegło z najgorszą fazą mojej depresji. Czasami w ogóle nie

wstawałam. Płacił pani Jadwidze za opiekowanie się tobą płacił niańce Pauli i jeszcze musiał na wszystko zarobić. Pewnie bał się, że jak powie o wypadku, to sobie coś zrobię.

— Z mego powodu? Nie łatwiej było mnie zabrać? Jeśli była niańka do Pauli, to i

mną mogła się opiekować. To wszystko nie trzyma się kupy.

— Bo patrzysz oczyma zdrowego człowieka. W depresji wszystko jest czarne,

groźne, trudne. Może to zresztą było coś więcej niż tylko depresja poporodowa.

Zaczęło się w szpitalu, gdy byłam jeszcze w ciąży. Co noc śnił mi się Janek. Nic nie mówił, tylko patrzył. Tak jak za życia. Nigdy nie słyszałam od niego pretensji, ale ten jego wzrok był gorszy od wszystkich najgorszych słów. W ten sam sposób zawsze spoglądał na mnie, gdy cię karałam. Każdy klaps był dla niego torturą. A potem

biegłaś do niego, wtulałaś się i oboje tak na mnie patrzyliście.

— Te sny, to było przed czy po tym, jak dowiedziałaś się o tygodniowym

przedszkolu?

— Przed. Śnił mi się, bo wiedział, że cierpisz. Ale ja brałam to wtedy za coś innego.

Sądziłam, że ma do mnie żal. Miałam urodzić dziecko innemu mężczyźnie, który w

dodatku brał udział w tym nieszczęsnym wypadku. Kazik nie prowadził, siedział z

tyłu, ale był w tym samochodzie, podpity jak reszta. Ta opona w aucie twego ojca...

Może gdyby byli trzeźwi albo mniej rozbawieni, to by zdołali w porę skręcić... Tak czy owak, leżałam w tym szpitalu i myślałam, że zwariuję. Bywały chwile, że chciałam poronić.

— Zawsze mi się zdawało, że kochasz Paulę bardziej niż mnie.

Potrząsnęła przecząco głową.

— Długo w ogóle nie umiałam jej kochać. Nauczyłam się z czasem. Pewnie

dlatego, że ona zawsze bardzo się o to starała. Pchała się na kolana, obejmowała za szyję, zaglądała w oczy. Nie sposób było się od niej opędzić.

— Ja się opędziłam — powiedziałam gorzko.

— Tak, ty się opędziłaś. Boleję nad tym.

Wreszcie zrobiło mi się jej ńaprawdę żal. Była sama, skłócona z rodziną. Kazik też ze swoją miał na pieńku. Znikąd pomocy. Kazik w dodatku cały czas w pracy. Partia była wymagająca. Nie dawała urlopu na przedporodową i poporodową depresję żony.

— A Nuta?

— Nuta... Była zazdrosna o Paulę. Przez całe lata próbowała zajść w ciążę i nic z

tego. Jak ktoś taki może zrozumieć niechęć do dziecka? Kazik krzyczał, że jestem

rozkapryszoną paniusią z dworku, że mam dwie lewe ręce, że pewnie dlatego nie przewinęłam dziecka, bo to jego dziecko. A ona przychodziła, zapalała w oknie kolejnego papierosa i mówiła, że Bóg jest niesprawiedliwy, daje dzieci tym, którzy ich nie chcą. Kazika też mi zazdrościła. Jej Stasiek był nieudacznikiem. W końcu go zostawiła dla takiego, co wydawał się sprytniejszy. Ale też nie był. Drugi rozwód. A potem wzięła się za cudzych mężów.

— Za Kazika też?

— Zostawmy tę kwestię.

Mogłam się spodziewać, że nie usłyszę nic więcej na ten temat.

— Wierzysz mi? — spytała znowu.

— Tak, wierzę. I w tę przedporodową i w tę poporodową.

— To skąd ironia?

— Bo ta historia nie ma dobrego zakończenia. Powinno być cudowne ozdrowienie,

a potem cudowne szczęście połączonej rodzinki. Pani Jadzia umarła, ja wróciłam do

domu i co? Czemu ja tego nie pamiętam? Co się stało z tymi miesiącami i latami?

— Ja też je słabo pamiętam. Co mam ci powiedzieć? To był dla mnie trudny czas.

Mogę cię przepraszać, mogę ci wyjaśniać, ale nie mogę tego zmienić. Chciałabym,

tyle że to niemożliwe.

— Owszem, niemożliwe. Nie można zmienić przeszłości, ale można zmienić

teraźniejszość. Nasza rodzina nigdy nie skleiła się w całość, bo dzieliły nas tajemnice i kłamstwa. Niepotrzebne! Gdybym wiedziała wiele lat temu o twojej poporodowej depresji, to może byłabym teraz z Paulą w doskonałej komitywie. Nie mogę pojąć,

dlaczego postanowiliście to wymazać z naszej pamięci? Wytłumacz mi to!

— Wydawało się, że tak będzie lepiej'.

—Ale nie było lepiej. Nigdy nie pomyślałaś, że to może z powodu tych kilku

miesięcy nic nie chce się skleić w całość?

— Nie sposób teraz przeanalizować całego życia. — Matka była już zmęczona. —

Wszyscy czworo mamy niezłe charakterki, a życie obfituje w konflikty i trudne

sytuacje. Może tych kilka miesięcy zaważyło na tym, jak ułożyły się stosunki między tobą a Paulą, a może nie. Ja nie podejmuję się tego rozstrzygnąć. I na twoim miejscu nie liczyłabym na to, że Paula, jeśli się dowie, pomyśli, że te miesiące miały jakieś znaczenie. Podobnie jak ukrycie jakichś faktów. Raczej pomyśli, że zrobiliśmy to dla waszego dobra.

— To znaczy, że nie zamierzasz jej powiedzieć?

— Sądzisz, że to właściwy moment do opowiadania o depresji po jej urodzeniu?

Przecież ona sama ma depresję, tylko z zupełnie innego powodu. Jeszcze pomyśli, że jej nie chciałam. Byłoby zresztą okrucieństwem zakłócać jej teraz spokój.

Mogłam się tego spodziewać! Spokój. Tylko to się liczyło.

— Jeśli zacznie pytać, powiem jej, mamo. Może nie wszystko, ale przynajmniej

część. Powinna wiedzieć, dlaczego nigdy nie stałyśmy się siostrami.

— Paula tego nie zrozumie.

— Chyba nie jest aż taka głupia.

— Ona patrzy na życie inaczej. Jest młodsza. Nie wie, co to znaczy, gdy zjawia się ta druga. Dla niej to wszystko będzie dowodem na to, że to ty byłaś winna. Nie zaakceptowałaś jej. Latami o to walczyła. Podziwiała cię. Bała się ciebie.

— Jak ma chować te swoje hipotetyczne dzieci, o których marzy, jeśli nie zrozumie tego, co nas rozdzieliło?

— W jej życiu nie będzie tyle komplikacji.

— A jeśli będą?

— Tak czy owak, ona jest w tej chwili za słaba na tę wiedzę. Jest już skłócona z

tobą, co będzie, jeśli zawiedzie się też na mnie czy ojcu? Ty jesteś silna, mam nawet wrażenie, że coraz silniejsza. Odziedziczyłaś to po babce, a Paula wdała się we mnie.

Jakaś inna pula genów, nawet nie wiem, skąd one się wzięły, bo przecież nie po

dziadku. Ojciec babki pochodził z rodziny artystów. To pewnie po nich. To zresztą

nieważne. Paula potrzebuje teraz spokoju. Dużo spokoju.

— Teraz?

— Teraz. Za jakiś czas może coś się zmieni i wtedy...

— Wtedy?

— Wtedy sama jej powiem, obiecuję.

Kłamała. Chciała jedynie zyskać na czasie. Tylko czy na pewno? Może znała Paulę

lepiej niż ja i wiedziała, że to nic nie zmieni? Może to nie Pauli chciała oszczędzić cierpienia, a mnie? Ale czy się nie łudziłam co do jej intencji? Napięcie, z jakim czekała na moją odpowiedź, nie było dobrym znakiem.

— Pomyślę o tym — mruknęłam tylko.

Moja odpowiedź rozczarowała matkę, ale postanowiła tego nie okazywać.

— Dziękuję, kochanie. Dobre i to. I dziękuję, że mnie wysłuchałaś. Pójdę już.

Przy drzwiach przytuliła mnie inaczej niż zwykle, mocno, tak, jak zawsze przytulała Paulę. Nie powinnam, babko, jej ulegać, ale uległam i też ją przytuliłam. Zaraz zresztą zesztywniała, jakby wyczuła kolejne ziarnko grochu, zaplątane w fałdkę

dzielącego nas powietrza.

XXVII. TĄPNIĘCIE

1

Jasiek miał zadzwonić, ale nie zrobił tego. Po paru dniach zaczęłam się niepokoić.

Gdy pakowaliśmy rzeczy Danuty, czułam całą sobą że za wcześnie na takie porządki.

Pusta szafa, puste półki w komodzie, pusta szklana półeczka w łazience, na której

stały dotąd jej kosmetyki. Trzeba do czegoś takiego dojrzeć, a Jasiek nie zdążył.

Nawet nie usiłowałam sobie wyobrazić, co może czuć człowiek, gdy traci kogoś, z

kim dzielił życie i mieszkanie przez trzydzieści lat. Trzeba by chyba zapakować do worków na śmieci całe wnętrze, wszystko, łącznie z kolorem ścian, by był jakiś rezultat. Ale nawet to nie pomaga. Bo zostają jeszcze drzwi, przez które ten ktoś

przechodził. Zostają okna, przez które wyglądał. Podłoga, po której stąpał. Tysiące przypomnień. Tysiące zapamiętanych gestów i słów. I ten nieustający strach, że te przypomnienia nigdy nie przestaną boleć. I drugi równie wielki strach, że przestaną boleć zbyt szybko i znikną z pamięci.

A może nie mam racji? Może jest tylko zajęty? Egzaminy, Kamila, znajomi,

nieznana mi stara albo nowa pasja! Może nadrabia czas, gdy był jedynie

pielęgniarzem. Mężczyźni uwielbiają w ten sposób zabijać ból.

Poczekałam jeszcze parę dni. Nic. Potem kolejny dzień. Nie dzwonił. W końcu

postanowiłam dowiedzieć się, czemu milczy.

Usłyszałam głos jak z dna studni.

— Matylda... Przepraszam. Powinienem przekręcić... Wiem...

— Dobrze się czujesz?

— Ja... W ogóle się nie czuję. Nie wiem, czy znasz ten stan. Jestem, ale w

ograniczonym zakresie. Półistnienie. Cholernie męcząca forma. Nawet nie myślałem,

że takie coś jest. Przed śmiercią matki wydawało mi się, że zaliczam taki dół, że już nigdy nie zdarzy się większy. Złudzenia. Życie lubi człowieka zaskakiwać.

Zwłaszcza niemile.

Był chyba pijany. Pewnie stąd ta wylewność.

— Przyjechać?

— Chcesz tłuc się godzinę samochodem, by oglądać półist-niejący byt? Po co ci to?

— Może lubię anomalie.

Jasiek się zaśmiał, ale nawet w tym śmiechu był mrok.

— Chyba że tak. To przyjedź. Będzie na co popatrzeć.

2

I faktycznie było. Dopóki musiał chodzić do pracy na uczelni, to się trzymał.

Rekrutacja zakończyła się przed kilkoma dniami i chyba od tamtej pory Jasiek

fermentował w gościnnym pokoju, a razem z nim resztki pizzy, serdelków i tym

podobnych świństw. Równie długo pewnie się nie golił. Kilkudniowy zarost dodawał

mu zresztą uroku. Wielki, opuszczony, biedny miś. Tylko przytulić i pocieszyć.

Najpierw jednak trzeba było zająć się śmietnikiem, w którym tkwił.

— Pomożesz mi — zarządziłam.

Skrzywił się, ale gdy wręczyłam mu pudełko z resztkami pizzy, posłusznie poszedł

do kuchni. Potem ruszył z powrotem z workiem, by zebrać resztę.

Ja stałam na progu kuchni, zastanawiając się, od czego zacząć. Wyglądało na to, że Jasiek nie sprzątał w niej od czasu, gdy tu byłam. Na półkach nie został ani jeden czysty talerz czy kubek. Kompletnie zabrudzona rzeczywistość. Jakby przez to mniej opuszczona. W ulubionym kubku matki resztki mlecznego kożucha, w kilku innych herbaciane fusy i zacieki po kawie. Zlew wypełniony po brzegi. Stół zastawiony

puszkami i torebkami. Na blatach kopczyki z resztek. Czyżby Jasiek znalazł taki

właśnie sposób na wypełnienie pustki i oswojenie strachu? Zniszczył porządek, który ustaliła matka. Odmienił wnętrze.

Tyle że nie sposób było mieszkać w śmietniku. Porządek musiał wrócić, ale czy

miał to być dawny porządek czy nowy? I kto miał go ustalać, ja czy Jasiek? I czy na pewno dziś?

Na razie zajęłam się bardziej prozaiczną czynnością—zmywaniem. Przekornie

zaczęłam od ulubionego kubka Danuty.

3

Po godzinie mieszkanie wyglądało jako tako. Jeszcze jedno zostawało do

ogarnięcia — sam Jasiek.

— Teraz idziesz pod prysznic — zarządziłam.

— Totalna odnowa. Niestety, jedynie zewnętrzna. Nie ma prysznica, który by

wymył duszę. Szkoda. Można by sobie taki puścić raz w tygodniu i w środku

zostawałaby jedynie świetlista biel.

— A co z zabrudzeniami umysłu?

— Z tym gorzej. Podobnie jak z pamięcią. Wiesz, jak się nazywa prysznic pamięci?

Czas! Strumień czasu. Tyle że to cholerstwo nigdy nie leci, jak potrzeba. Za szybko, za wolno, nigdy w sam raz. Zauważyłaś?

— Zauważyłam. A teraz skończ to wódczane filozofowanie

i leć do łazienki.

— Może mnie umyjesz? Chociaż plecy. Są naprawdę brudne.

— Wierzę.

— Sam ich nie doszoruję.

— Akurat! Znikaj.

Jasiek z ociąganiem ruszył w kierunku łazienki. Po chwili jeszcze przeszedł się w

szlafroku do swego pokoju po czyste ubrania.

Musiałam przyznać, że nawet w szlafroku prezentował się nieźle. Studentki pewnie

za nim szalały. Ale Jasiek chyba bardziej wolał rasowe jędze niż niewinne

dziewczątka. Tak przynajmniej pomyślałam po pobieżnym przejrzeniu albumu, który

leżał na półce przy jego łóżku. Na sto procent jędzą była Kamila. Dwie wcześniejsze też na pewno latały na miotle. Kobiety z charakterem, choć niepozbawione uroku.

Cóż, miałam wrażenie, że doskonale pasowałabym do jego albumu...

Najwięcej czasu poświęciłam Kamili. Patrzyła na mnie z fotografii bez uśmiechu.

Zgrabna, doskonale ubrana i upozowana, fotogeniczna. Duże, naprawdę piękne oczy

i reszta już przeciętna. Czy można o takich oczach zapomnieć? Chyba nie, jeśli leżały w albumie obok łóżka. Jeszcze jeden sposób na pustkę? Może najskuteczniejszy.

Choć nie dość skuteczny, jeśli Jasiek był w takim stanie.

Wiem, babko, nie powinnam zaglądać do tego albumu. Miałam przecież w pokoju

Jaśka tylko przetrzeć kurze, ale nie mogłam się oprzeć. Album był zresztą otwarty na stronie z fotką, na której Jasiek obejmował Kamilę obok ławek na jakimś stadionie.

Pasowali do siebie jak pięść do nosa, bo Jasiek musiał przybiec prosto z boiska,

spocony, w zabrudzonej koszulce, ona zaś stała obok niego w szpilkach i letnim

żakieciku, jakby przyszła na mecz prosto ze służbowego lanczu. I widać było na tej fotografii, że nie poddała się atmosferze meczu. Ganiający za piłką trzydziestolatkowie raczej nie wzbudzili w niej entuzjazmu, co najwyżej politowanie.

Stała jednak przy swoim mężczyźnie z miną, która mówiła: Wytrzymam i to.

Przynajmniej na razie...

Zostawiłam album i zajęłam się zbieraniem kurzu z biurka i wiszących nad nim

ramek ze zdjęciami. Ułożone były niesymetrycznie. Z boku zostały dwa jaśniejsze

prostokąty i osamotnione gwoździe. Jasiek musiał zdjąć ramki, które tu długo

wisiały.

Wszedł do pokoju właśnie w chwili, gdy oglądałam to, co zostało — fotografie z

matką z przyjaciółmi, zdjęcie z kolegami z boiska, trzy fotki z tropików, każda z inną grupą młodych ludzi i inną panienką przy boku. W pierwszej chwili myślałam, że zdjął zdjęcia matki. Ale przecież była na czterech fotografiach, w chronologicznych odsłonach. Co więc usunął ze ściany?

— Ktoś chyba ci się naraził. Zostały tylko gwoździe.

Miałam nadzieję, że to skomentuje. On jednak podszedł do

mnie, wyjął mi z ręki szmatkę od kurzu, rzucił na podłogę i zaczął mnie całować. Nie wiem, czym się spryskał w łazience, na oko, czy raczej na nos, musiał to być koncentrat najmocniejszych feromonów, jakie istniały, narkotycznych, odurzających,

bo nie zdołałam zaprotestować i po chwili znalazłam się na biurku. Dopiero gdy poczułam pod łopatką chłodne dźgnięcie kamienia, który tam leżał, ocknęłam się z amoku i odepchnęłam Jaśka. Myślał, że przez kamień.

— Przepraszam. Cholerny okrąglak. Już go usuwam. A może wolisz w łóżku?

— Nie. Ani na biurku, ani w łóżku.

— Przecież chcesz, czuję to. — Znowu mnie przytulił razem ze swymi zjadliwymi

feromonami.

Odsunęłam go, z trudem mobilizując resztki woli. Zawiązałam jego szlafrok i

zapięłam swoje porozpinane guziki.

— To, że mamy ochotę na seks, nie znaczy, że powinnyśmy go uprawiać. Jesteś

moim przyjacielem.

— Nie musimy być przyjaciółmi.

— Pożądanie to trochę za mało na związek. Nie sądzisz?

— Może i tak. Ale z drugiej strony nie wiem, czemu aż tak bardzo się przed tym

bronisz, jeśli to wzajemna chęć.

— Bo wszystkie moje związki zaczynały się od seksu. I żaden nie przetrwał roku.

Nawet moje małżeństwo. Może czas, by było inaczej.

— Niby cię popieram, ale...

— Ale myślisz teraz tym sterczącym kawałkiem pod szlafrokiem. Nie mówiąc już o

tym, że jeszcze nie wytrzeźwiałeś.

Co będzie potem? Mam być twoim pogotowiem seksualnym na złe dni? Będziesz do

mnie dzwonił przy kolejnych dołkach? A co między dołkami? Co z Kamilą? Co z

miłością? Co z rzeczami ważnymi?

Jasiek się opamiętał.

— Przepraszam. Masz rację. Zachowuję się jak dupek. Przyjechałaś, więc

myślałem... A właściwie nie myślałem. Przepraszam. — Pociągnął poły szlafroka,

jakby chciał okryć się szczelniej.

— Pojadę już.

— Nie, zostań. Nie chcę, byś zapamiętała ten dzień tylko jako harówkę przy moim

zlewie i opieranie się... o kamień. Wybierzemy się na spacer. Co ty na to? Nie byłem na dworze ze trzy dni. Zobaczysz, jaki ładny jest Pułtusk.

Wahałam się przez chwilę.

— Przyjacielski, długi spacer — nie ustępował Jasiek. — Najpierw się

poprzyjaźnimy. Moje związki też zaczynały się od seksu. Były może trochę dłuższe

niż twoje, ale większość nie przetrwała dwóch lat. Może faktycznie czas, by było

inaczej.

4

To był przyjemny spacer do czasu, gdy Jasiek nie zaczął trzeźwieć. Bo niestety

wytrzeźwiał na smutno. Usiłował jednak trzymać fason.

— Ten kamień, o który, czy raczej przez który się oparłaś, dostałem kiedyś od

matki — powiedział żartobliwie, gdy doszliśmy do przystani. — Znalazła go nad

morzem. To fale go tak wygładziły. Idealne kurze jajo, tyle że w zielonym kolorze.

Zielony kamień na szczęście. Talizman. Dzisiaj jakoś się nie sprawdził w tej roli.

— Może ten kamień uznaje inną bardziej ambitną koncepcję szczęścia. Chwila

rozkoszy to dla niego za mało.

— Taa... Interesujące zdanie. Mojej matce by się spodobało.

— Ty tak nie myślisz?

— Myślę, że życie jest parszywie krótkie i parszywie wredne. Zwłaszcza, gdy

zastanawiam się nad życiem matki. Praca, dom, praca, dom. Pytałem ją kiedyś,

czemu się za kimś nie rozejrzy. Zanim zaczęła chorować, wyglądała naprawdę

dobrze. Mężczyźni się za nią oglądali. Z dzieciństwa pamiętam dwóch czy trzech,

którzy usiłowali się do niej zbliżyć. Chętnych było pewnie zresztą więcej, ale ci byli najbardziej uparci. Nic z tego. Jakby miała kamień zamiast serca. Taki właśnie zielony idealnie wygładzony kamień. No, może nie idealnie, bo jakiś skrawek był

żywy. Tym skrawkiem mnie kochała. A poza mną już nic i nikogo.

— Sądzę, że to nie był skrawek, tylko porządny kawał serca.

— Tak czy owak, reszta była martwa. Zrozumiałem to dopiero teraz, po spotkaniu z

Dawidem. On mi tego nie powiedział, ale to było w jego oczach, ten wielki,

niewypowiedziany ból. Odtrąciła go, wyrzuciła z życia, zatarła wszystkie ślady za

sobą i za mną. Gdyby tylko za sobą to bym inaczej myślał. Była bez serca.

— Pamiętaj, że straciła rodziców. Dom dziecka wyciska na ludziach niezatarte

piętno.

— Słabe pocieszenie. Nie wiem, kiedy to swoje serce straciła, ale tak właśnie z nią było. Ostatnio zacząłem się zastanawiać, czy nie jestem taki sam.

— Przestań. Oczywiście, że nie jesteś.

— Niedaleko pada jabłko od jabłoni. Pożądałem, bywałem oczarowany, może raz

czy dwa nawet zakochany, ale miłość? Nie wiem, co to takiego.

— Wiesz. Kochałeś matkę.

— Kawałkiem serca. A co z resztą? Może to genetyczne? Postępujące skamienienie

serca. Nieuleczalne!

Niby żartował, ale pod spodem był splin, a może nawet jeszcze coś gorszego. Seks

ze mną by go znieczulił, a tak wróciły depresyjne myśli.

— Żadne postępujące. Chwilowe i całkowicie uleczalne!

— Tylko tak mówisz. Fakty są inne.

— Jak długo matka walczyła z chorobą?

— Trzy lata. A wcześniej jeszcze rok, gdy źle się czuła, ale nie wiedzieliśmy, co jej dolega.

— No właśnie! Nic dziwnego, że czujesz się, jakbyś miał w środku kamień. Ale to

tylko takie wrażenie. Dobrze zresztą wiesz, tylko próbujesz mnie rozmiękczyć. Tej

jednostki chorobowej nie leczy się jednak w ten sposób, który chciałeś zastosować na biurku.

— Nie? — Jasiek udawał zdziwionego. — Jesteś pewna? Pacnęłam go liściem

kasztanowca. Jasiek zerwał taki sam

i zaczął natarcie. Chwilę trwała bitwa na zielone. Jasiek oczywiście zwyciężył.

Tyle że zaraz potem znowu spochmurniał.

— Co znowu? „

— Nic.

— Przecież widzę.

— Nic. Pomyślałem, że dobrze mi z tobą.

— I to cię tak smuci? — zdziwiłam się.

— Owszem. Bo jestem totalnie rozwalony. Nie mam ci chwilowo nic do zaoferowania. Kompletnie nic.

— Poczekam, aż będziesz miał. Może i ja wtedy będę miała. Jasiek przez moment

kontemplował moje słowa, a potem

mnie przytulił.

— Dobraliśmy się jak krzywy garnek i krzywa pokrywka — powiedział. —

Pasujemy idealnie.

Też miałam takie wrażenie.

XXVIII. ZARASTANIE

1

Pani Mięcia niespodziewanie dostała miejsce w sanatorium. Obie myślałyśmy, że to

potrwa tygodnie czy miesiące, a tu nagle zadzwoniono do niej z informacją że ktoś

się wycofał i trzeba się szykować do podróży. Gdy do niej zajrzałam, siedziała nad mapą, przerażona i gotowa zrezygnować.

— Ostatni raz wyjeżdżałam z Warszawy jakieś dziesięć lat temu na pogrzeb kuzyna

z Białegostoku. Ale to była łatwa podróż, jeden pociąg i już. — Odsunęła mapę. —

Nawet nie wiem, gdzie to jest. Próbowałam znaleźć, ale nie ma. To coś małego.

Pewnie czeka mnie kilka przesiadek. Chyba jednak nie dam rady.

— Ależ da pani, z moją pomocą oczywiście.

— A jeśli to na drugim krańcu Polski?

— Mam w samochodzie dokładniejszą mapę. Zaraz ją przyniosę i wszystko się

wyjaśni.

Okazało się, że sanatorium pani Mięci było rzeczywiście daleko, ale miałam po

drodze Zawrocie. Wystarczyło tylko zjechać z trasy jakieś trzydzieści kilometrów.

— A może byśmy tam przenocowały? — zaproponowałam.

— Nocleg... — zastanawiała się pani Mięcia. — Czyja wiem. Zrobię ci tylko

dodatkowy kłopot. I trzeba by wyruszyć dzień wcześniej. Ja mam czasu pod

dostatkiem, ale nie mogę żądać, byś ty traciła na mnie kolejne dni.

— To żaden problem. Chętnie ugoszczę panią w Zawrociu. To piękne miejsce.

Spodoba się tam pani — kusiłam.

— Ale czy ja podołam takiej podróży?

— Właśnie dlatego trzeba zajechać do Zawrocia. Odpocznie tam pani. Siedem czy

osiem godzin w samochodzie bez przestanku to dopiero byłoby męczące, a tak

podzielimy podróż na dwa etapy.

— A, niech będzie — zgodziła się w końcu pani Mięcia. — Lepiej znasz się na

podróżowaniu niż ja.

— Doskonała decyzja. A teraz proszę się już o nic nie martwić. Podróż to moja

sprawa.

— Tak... Tylko jeszcze żeby ktoś mi powiedział, co zapakować do walizek. — Pani

Mięcia westchnęła. — Nie mówiąc już q tym, że muszę te walizki pożyczyć.

— Mamy jeszcze kilka dni. Wszystko będzie dobrze. Zielińską widziałam parę razy

z wielkimi torbami.

— Andzia! — pani Mięcia trochę się odgięła. — Jasne. Przecież ona co roku

wyjeżdża do sanatorium. Na pewno coś mi poradzi.

— I wszystko zaczyna się układać.

— Tak, ja też tak czuję.

Pani Mięcia przysunęła do siebie mapę i popatrzyła na miejsce, do którego się

wybierała.

— Nigdy nie byłam tak daleko. —W jej głosie po raz pierwszy zabrzmiały radosne

iskierki. — I nigdzie nie byłam tak długo. Może i czas na taką podróż. Bo jeśli nie teraz, to kiedy?

2

Trzy dni później byłyśmy już w Zawrociu. Powitało nas słońce, ale na niebie było

sporo chmur, które je czasami przysłaniały. Najlepsza pogoda z możliwych. Nie za

gorąco, nie za zimno.

Wjechałam w niekoszone trawy, w rumianki do kolan, w szaleństwo zarośniętego

sadu. Trochę mnie zaskoczyły te zaniedbania, ale po chwili uznałam, że może to i

lepiej. Przecież przywiozłam zatwardziałą mieszczkę, która od lat nie ruszała się z Warszawy. To dla niej Zawrocie tak pieniło się i kwitło. Dla jej oczu. Dla jej nosa.

Dla tej chwili, gdy zza szyby zobaczyła pole maków i lipową aleję. I dla tej chwili, gdy wreszcie ujrzała otoczony kwiatami dom.

Była zachwycona! Nie mogło być inaczej. Wysiadła z samochodu i wciągała

powietrze w płuca głęboko, jakby chciała od razu mieć w nich wszystkie zapachy

lata.

Rozumiałam ją Sama tak właśnie zareagowałam rok temu. Teraz też Zawrocie

zrobiło na mnie silne wrażenie. Może właśnie przez te wysokie trawy? Nieokiełznany świat, który należał do mnie! Opuściłam go, więc powoli dziczał. Ocalały tylko alejki i psie ścieżki. Poczułam radość i jednocześnie ból. Dziwne, słodkie uczucia, które budziło tylko to jedno miejsce na ziemi. Dom. Mój dom. Dlaczego więc w nim nie mieszkam, tylko w tej klitce w Warszawie? Dlaczego pozwalam mu zarastać?

Pewnie gdybyś mogła, babko, zadałabyś mi te pytania. Pani Mięcia też miała je

chyba na końcu języka, ale tylko się rozglądała coraz bardziej zaskoczona.

— To naprawdę twoje? Wszystko? — wykrztusiła wreszcie. — Myślałam, że

odziedziczyłaś dom z jakimś większym placem, a tu nie widać końca. I w dodatku ta

wielka brama. Ona nie pozostawia złudzeń. To nie jest miejsce, do którego mogą się dostać wszyscy. — Obejrzała się na bramę, jakby chciała zrozumieć, czemu ona, zwykła stara kobieta nie wiadomo skąd, dostąpiła zaszczytu jej przekroczenia.

Zamierzała chyba jeszcze coś powiedzieć, ale zobaczyła biegnącą w naszym

kierunku Untę, więc zamilkła trwożliwie. Unta jednak nie zwróciła na nią uwagi,

tylko rzuciła się ku mnie z hałaśliwym popiskiwaniem i skomleniem, w którym

opowiadała o swojej tęsknocie i cierpieniu porzuconego psa, a także o niezmiennej, wiernej miłości mimo wszystko.

Za nią zjawił się Jóźwiak, zawstydzony zaniedbaniami w Zawrociu.

— Przepraszam, że to wszystko tak wygląda — zaczął zaraz po powitaniu. —

Miałem kosić, ale najpierw przez cały tydzień padało, a potem dla odmiany połamały mnie korzonki. Teraz już trochę lepiej, więc mógłbym zacząć koszenie, tylko że byłby hałas i spaliny, więc nie wiem, czy pani sobie tego życzy.

— Zajmie się pan tym po moim wyjeździe. W ten sposób pani Mięcia zazna

prawdziwej, nietrąconej ludzką ręką natury. — Uśmiechnęłam się. — Mnie się tak

podoba nawet bardziej.

Jóźwiakowi nie było jednak do śmiechu.

— Gdybym wiedział o przyjedzie, kazałbym pokosić Zenkowi. — Miał na myśli

swego zięcia. — No i kurze w domu. Przyślę Renię, by tjochę ogarnęła.

Pani Mięcia patrzyła na to wszystko szeroko otwartymi oczyma.

— Masz tu służbę? — zapytała szeptem, gdy Jóźwiak się pożegnał.

Zaśmiałam się.

— To tylko sąsiedzka pomoc w zamian za dzierżawę części gruntów.

Pani Mięcia chyba nie do końca w to uwierzyła.

— Czuję się tu jak w jakimś dworze.

— Co najwyżej w dworku. Zapraszam do środka.

Unta ruszyła przodem, a za nią pani Mięcia z ciekawością ale chyba i z obawą co

też zobaczy wewnątrz.

A ja znowu poczułam ten dziwny słodkawy ból powrotu. Czułam go jeszcze,

przekręcając klucz w zamku. A potem już tylko radość, że znowu tu jestem — u

siebie, w najlepszym z możliwych miejsc, w domu.

Godzinę później siedziałyśmy na werandzie — pani Mięcia z zaparzoną melisą, ja z

zieloną herbatą W środku sprzątała Renia, co jakiś czas przybiegając z niecierpiącym zwłoki pytaniem czy myślą Melisa oraz wygodny fotel zrobiły swoje i pani Mięcia poczuła się nareszcie

dobrze. Na stoliku miałyśmy wielki bukiet polnych kwiatów, który Renee zerwała po

drodze. Przeważały w nich maki.

— Robiłam takie kompozycje dla pani Milskiej — oświadczyła, wręczając mi go

zaraz po przyjściu. — Tylko teraz nie miałam czasu, by to jakoś lepiej ułożyć.

I tak był piękny. Renee miała gust dużo lepszy od matki. Oprócz maków sporo było

w wiązance drobniutkich białych kwiatów i trawek, które stanowiły doskonałe tło dla czerwieni. W białym dzbanku bukiet prezentował się doskonale. Pani Mięcia też to zauważyła.

— Niby takie nic, kwiaty z łąki, a jakie to piękne. Tylko złapać za pędzel i

malować. Ale mam myśli. Malowanie! No proszę! — Śmiała się sama z siebie. —

Czuję się tak, jakbym przeniosła się w czasie. Wszystko tu jest jak sprzed wojny.

Siedzimy sobie na werandzie i wygrzewamy się w słońcu. Nic nam nie brakuje.

Chyba że kapeluszy. I może jeszcze niektórych ludzi. Ja nie miałabym nic przeciwko temu, by była tu moja mama. Ty pewnie też masz takie osoby. Twój mąż, ojciec, twoi dziadkowie.

Czemu myślała tylko o umarłych? Zawrocie, doprawdy, dziwnie ją nastrajało.

Nie zdążyłam odpowiedzieć, bo na werandę znowu wpadła Renia.

— Fortepian, sekretarzyk i witryna w salonie już wypolerowane. A podłogi

wypastować? — zapytała. Pokręciłam przecząco głową a ona złapała za uszy Untę,

potargała ją i pobiegła sprzątać dalej.

— Fortepian! No, no! — ekscytowała się pani Mięcia.

— Gdzież to teraz można spotkać fortepian. To naprawdę przedwojenny świat.

Chyba niewiele tu zmieniłaś po śmierci babci.

— Właściwie nic. Nie czułam takiej potrzeby. Od pierwszej chwili wszystko

wydało mi się takie jak trzeba. I dalej tak myślę.

— Inni już by to rozprzedali i kupili w Warszawie apartament albo dwa.

— A pani by się pozbyła takiego miejsca?

— Ja? — pani Mięcia chwilę się zastanawiała. — Piękne jest. Niezwykłe. Tyle że...

to nie jest dom dla kogoś takiego jak ja. Za stara jestem. Za słaba. I nie umiałabym tu być sama. Każdy szelest by mnie przerażał, każdy stukot. Musiałabym takie miejsce dostać razem z rodziną. W komplecie. Co najmniej z pięć osób.*

No tak, pani Mięcia czuła się w Zawrociu trochę niepewnie. Dla niej był to nie

tylko dom na odludziu, ale i dom nie z tego świata. Czyżby wyczuwała szóstym

zmysłem ciebie, babko? Bo przecież musiałaś gdzieś tu być, stukająca laską na to

okropne zarastanie Zawrocia, na kurze, które zobaczyła pani Mięcia, na niedbałe

sprzątanie Renee, na dziczejące róże obok werandy. Na cały ten opuszczony i

zaniedbany świat.

4

Wybrałyśmy się na krótki spacer, ale było coraz parniej, więc pani Mięcia szybko

się zmęczyła. Z ulgą opadła na ławeczkę przy stawie, na którym pływała kacza

rodzina.

— Masz tu różnych lokatorów — zauważyła.

W odpowiedzi zakumkała żaba, jakby chciała zaznaczyć, że ona też do nich należy.

A może protestowała, że nie jest żadnym lokatorem, tylko pełnoprawnym

mieszkańcem Zawrocia? Biedronki, pasikoniki i buszujące w pobliskim bzie ptaki też były chyba tego zdania. I piękna ważka, która szybowała nad dywanem wodnej rzęsy.

Unta postanowiła pogonić trochę to beztroskie towarzystwo, by wiedziało, gdzie

jest jego miejsce. Obiegła staw i spłoszyła wszystkie żaby.

— Unta, daj im spokój! — zawołałam i pies niechętnie wrócił do mnie.

— W bloku człowiek co najwyżej dzieli mieszkanie z pająkami, a tu gdzie się nie

obejrzysz jest jakieś żyjątko. — Pani Mięcia wzdrygnęła się, widząc pełznące po

liściu włochate gąsienice. — Ależ ich tu dużo.

Rzeczywiście, czarne i niezbyt urodziwe gąsienice niemal oblepiały łopian.

Żałowałam, że pani Mięci nie będzie tu, gdy zmienią się w motyle.

— Ta ławka też tu była, gdy odziedziczyłaś Zawrocie?

— Tak.

— To pewnie twoi dziadkowie nieraz tu siadywali.

— Być może.

Pani Mięcia pokiwała głową.

— Prawda, nie możesz tego wiedzieć. O ile się orientuję, nie przyjeżdżałaś tu za

ich życia.

Skąd wiedziała? Ja jej tego nie mówiłam.

— Byłam tu raz jeden w dzieciństwie z rodzicami. Ale pamiętam z tej wyprawy

tylko to, że rozsiadłam się swoją pięcioletnią pupą na weselnym torcie jakiejś

kuzynki i nie dałam się z niego ściągnąć.

Pani Mięcia się zaśmiała.

— To do ciebie podobne. Lubiłaś zwracać na siebie uwagę.

— Wtedy widziałam pierwszy i ostatni raz babkę Aleksandrę. W dzieciństwie

myślałam, że to przez ten tort nigdy mnie tu nie zapraszała. Powody były oczywiście inne. — Wahałam się chwilę, czyje wyjawić. Pomyślałam jednak, że pani Mięcia na to zasługuje. — Babka nigdy nie zaakceptowała małżeństwa mojej mamy z

człowiekiem, który wychował się w domu dziecka i był w partii. I nigdy nie pogodziła się z tym, że mama przerwała karierę pianistyczną — Wiedziałam, że był jakiś rodzinny konflikt. Więc to było tak... — Pani Mięcia

była wyraźnie poruszona.

— Zastanawiam się teraz nad tym weselem. Dlaczego właściwie zostali

zaproszeni? Może to była próba pojednania. Jeśli tak, to się nie udała.

— Niestety. — Pani Mięcia obejrzała się na dom i sad. — A to takie piękne

miejsce. I pomyśleć, że mogłaś bywać tu od urodzenia. Tyle pięknych chwil cię

ominęło. Tyle wrażeń. Tyle dobrych uczuć. Naprawdę szkoda. — W głosie pani

Mięci na dobre zagościł smutek.

Dawno tak o tym nie myślałam. Ostatni raz zeszłego lata, zaraz po otrzymaniu

spadku. Teraz uświadomiłam sobie, że nie tylko ja straciłam te wszystkie cudowne

momenty, które tu mogły się wydarzyć, ale także Paula. Może w Zawrociu, poza

kontrolą rodziców, łatwiej byłoby o więź między nami? Nasi najbliżsi odebrali nam

to miejsce i wszystkie związane z nim przyjemności.

*t

5

W domu zastałyśmy Martę Jóźwiak. Przyszła z rabarbarowym ciastem, ale

wiedziałam, że tak naprawdę chciała zobaczyć panią Miecię i wypytać mnie o plany

na lato.

— Mój wrócił do chałupy jak zbity pies. Przejął się, że nie-pokoszone. Ale u nas to samo. Trawa po pas.

— Nic się nie stało.

— Tak mu też powiedziałam, ale on nie może sobie darować. Taki już jest. Jakby

mu się piekło otworzyło. To zrobiłam przynajmniej ten placek, by go trochę

uspokoić. A w kuchni są warzywa. Niesypane!

— Naprawdę nie trzeba było. Ale jak już pani przyniosła to pyszne ciasto, to musi

pani z nami zjeść kawałek. Nastawię wodę. Ja pokręcę się w kuchni, a pani dotrzyma towarzystwa pani Mięci na werandzie. Kawa czy herbata?

Jóźwiakowa od razu poczuła się jak gość.

— To kawę poproszę.

Gdy po paru minutach zbliżałam się z tacą do drzwi werandy, pani Mięcia znała już

z opowieści wszystkich, którzy mieszkali kiedykolwiek w Zawrociu, a także dalsze

szczegóły historii odejścia stąd mojej matki.

— To przez fortepian najgorsze biedy w tym domu — usłyszałam. — I przez

nieustanne zapotrzebowanie świętej pamięci pani Milskiej na artystę. Tyle starań, tyle pieniędzy na naukę, wyjazdy za granicę, cudowanie i nic z tego. Pani Krystyna to nawet miała talent, ale z tych mniejszych chyba. Na granie starczyło, na karierę już nie. A wnuk pani Milskiej, pan Paweł... A! — Jóżwiakowa machnęła lekceważąco ręką. — Beztalen-cie! Tak to. Nawet bogaci nie mogą mieć wszystkiego. Bóg tak

postanowił, żeby było sprawiedliwie.

Widać było, że słowotok Marty Jóźwiak panią Miecię krępuje. Spojrzała na mnie

lekko spłoszona. Nic dziwnego, blokowe plotkary mogły się przy Marcie Jóźwiak

schować. Nie dorastały jej w złośliwości nawet do pięt.

Postawiłam przed Jóźwiakową kawę.

— Nie wiem, czy moja matka miała talent, ale Paweł ma go na pewno —

zaprotestowałam. — To prawdziwy artysta.

— Każdy ma prawo sądzić, jak uważa. — Marta Jóźwiak nie zamierzała zmieniać

zdania. — Czas pokaże. W Ameryce teraz jest — wyjaśniła pani Mięci nie bez ironii.

— A tam czasami zdarzają się ponoć cuda. Tu kariery nie zrobił, może tam mu coś

wyjdzie.

Wrzuciła do filiżanki trzy kostki cukru i przez chwilę mieszała z takim impetem i

stukotem, że zastanawiałam się, czy porcelanowa filiżanka wytrzyma. Pani Mięcia

miała chyba te same obawy. Obie wstrzymałyśmy oddech. Na szczęście chry—

zolitowo-białe cacko ocalało.

Marta Jóźwiak oblizała jeszcze łyżeczkę, odłożyła ją na talerzyk i wróciła do swego monologu, tym razem skierowanego do mnie: — Wyjechał i ponoć nie zamierza wracać. Tak mówiła pani Emilka. W końcu to

jego siostra, to wie, jak się sprawy mają Ta jego Julia też tak twierdzi. To zresztą jego sprawa. Ale Zawrocie to pani sprawa. Przedtem pilnował go pan Paweł, a teraz kto się nim zajmie? W lecie to jeszcze pół biedy, a w zimie?

A złodzieje też nie śpią. Dla nich nawet taki wysoki płot i psy to nie przeszkoda. Mój nie da rady być i tu, i w domu. Nie rozerwie się.

— To nie jest rozmowa na tę okazję — zaoponowałam.

— Wrócimy do niej innym razem. Teraz cieszmy się pogodą i słodkościami, które

mamy na stole.

— Pyszne ciasto — bąknęła pani Mięcia, by mnie wspomóc.

— Jak się je robi?

Marta Jóźwiak nie wiedziała, czy się obrazić, czy podjąć nowy, nudny dla niej

temat. Nie czekałam aż coś postanowi.

— Zawołam Renee, niech też spróbuje ciasta — rzuciłam.

— Zasłużyła na przerwę.

XXIX. ROZMOWY PRZY KOMINKU

1

— Jesteś głupia i brzydka — powiedziała Asia-Wiewióra zaraz po tym, jak się

przebudziłam z popołudniowej drzemki. Pani Mieeia poszła do swego pokoju

wypocząć, więc i ja zniknęłam w swoim. Miałam popracować nad przekładem

dramatu, a zasnęłam. — Jesteś głupia i brzydka — powtórzyła Asia-Wie- wióra. Nie

mogłam uwierzyć, że to ona. Czemu przywlokła się za mną do Zawrocia?

— Zjeżdżaj — burknęłam.

Nie miała jednak takiego zamiaru.

— I nikt cię nie kocha. Nikt.

Wstałam, otworzyłam szeroko okno i wciągnęłam w płuca zapach maciejki. Razem

z nim wpadła setka innych słodkich woni. Wiedziałam, że Asia-Wiewióra nie

wytrzyma tyle słodyczy. I tylu barw. Niedaleko okna miałam brzozę w bieli, brązach i zieleni. Była tak blisko, że mogłam pogłaskać jej gałązki. Dalej łąka jak z obrazu impresjonisty, który postanowił wykorzystać całą paletę barw. A w oddali szachownica pól i czerwone dachy miasteczka. I wszystko skąpane w słonecznym

pyle, sączącym się zza chmury. To widok nie dla Asi. Zwłaszcza to słoneczne złoto

rozwłóczone w przestrzeni, werniksujące pejzaż sielskim połyskiem.

Rzeczywiście, Asia-Wiewióra już się nie odezwała. We mnie jednak została odrobina przygnębienia, którego nawet widok za oknem nie potrafił wyleczyć. Bo znowu przypomniała mi się Paula. Powinna być tu teraz ze mną i cieszyć się urokiem Zawrocia. To było także jej dziedzictwo. Ona jedna z czwórki twoich wnuków, babko, nigdy nie widziała tego miejsca. Paweł i Emila mieli je dla siebie przez całe dzieciństwo i młodość, ja miałam Zawrocie na wyłączność teraz i na zawsze, a Paula została wykluczona ze wszystkich czasów — przeszłego, teraźniejszego i przyszłego.

Dotąd nie dostrzegałam tego faktu. Ubiegłoroczne zabiegi Pauli, bym podzieliła się Zawrociem z nią i matką, brałam za chciwość i chęć zniszczenia tego miejsca.

Dopiero teraz zrozumiałam, a nawet poczułam rozgoryczenie, które musiało się w

niej obudzić na wieść, że Zawrocie jest tylko moje. To nic, że zawsze dostawała

więcej niż ja od matki i ojczyma. Zawrocie to co innego. Wykluczona z rodzinnej

historii! Pozbawiana choćby cząstki spuścizny.

Czy zdawałaś sobie z tego sprawę, babko, gdy spisywałaś testament, w którym to

mnie wyznaczałaś na jedyną spadkobierczynię? Myślę, że tak. Musiałaś jednak

wybrać. To być może była najtrudniejsza decyzja w twoim życiu, choć pewnie

krzywdę Pawła i Emili odczuwałaś bardziej niż Pauli, nigdy niewidzianej i

niekochanej przez ciebie. Oddałaś Zawrocie innej niekochanej wnuczce. Ale równie

dobrze to ja mogłam być wykluczoną. Łąki kwitłyby teraz dla kogoś innego. Może

właśnie dla Pauli.

Zrobię wszystko, by tu przyjechała — postanowiłam, przymykając okno. — Musi

poznać Zawrocie i pokochać je. Musi! Będziemy tu szczęśliwe.

Przez chwilę nasłuchiwałam jeszcze,czy Asia-Wiewióra nie wyśmieje mego

postanowienia, ale zniknęła. Miałam nadzieję, że na zawsze.

Gdy godzinę później z popołudniowej drzemki obudziła się pani Mięcia, na dworze

było już pełne zachmurzenie, a pierwsze krople zaczynały stukać w szyby.

— Moje kości to niezawodny barometr. Wiedziałam, że tak będzie, ale nie chciałam

cię martwić — powiedziała z westchnieniem. — Koniec werandowania. '

— To nie są jedyne uroki Zawrocia — zaśmiałam się. — Mam dla pani

niespodziankę.

Zaprowadziłam ją do salonu i pokazałam kominek. Pani Mięcia zapatrzyła się na

ogień.

— O... Chyba czytasz w moich myślach. Ilekroć dzisiaj tędy przechodziłam,

myślałam, że dobrze byłoby posiedzieć choć raz w życiu przy rozpalonym kominku.

Ale było tak duszno i gorąco...

— A teraz jest w sam raz.

— Tak. Obudził mnie ciągnący z nadworza chłód. Starym ludziom wiecznie zimno.

Taki ich urok.

— To niech się pani ogrzeje, a ja zrobię kolację.

Ale gdy po chwili zajrzałam do salonu, pani Mięcia nie siedziała przy kominku, tylko stała naprzeciwko portretu dziadka Maurycego.

— Doskonały obraz — powiedziała trochę zmieszana. — Prawie jak fotografia.

Musiał go malować dobry malarz. Ten nieznaczny uśmiech, pogoda w rysach...

Zdziwiły mnie jej słowa.

— Skąd pani wie, że dziadek tak właśnie wyglądał?

— Widziałam go. Był wprawdzie dużo starszy niż na tym portrecie, ale to coś w twarzy się nie zmieniło.

Nie wierzyłam własnym uszom.

— Naprawdę go pani znała?

— To może za dużo powiedziane... Wymieniłam z nim parę grzecznościowych zdań.

Rozmawiał głównie z mamą Zawsze nadstawiałam ucha, bo to był wyjątkowy

człowiek. Taki uważny, inny od tych mężczyzn, których spotykało się przed blokiem

czy na ulicach, miły, a jednocześnie konkretny. Aż chciało się go słuchać i mieć z nim do czynienia.

Zazdrościłam pani Mięci tych wspomnień.

— Miał swoje lata, ale była w nim jakaś taka energia czy siła — kontynuowała pani

Mięcia. — Ale ty to też przecież musisz pamiętać, bo czasami podrzucał cię do góry, jakbyś nic nie ważyła.

— Jak przez mgłę. Opowie mi pani dokładniej o tych spotkaniach z dziadkiem?

— Było ich kilka w różnym czasie. Pierwsze, gdy poszłaś do przedszkola, nie tego,

no wiesz... tylko zwykłego, jeszcze za czasów Jana. To przedszkole jakoś ci nie

służyło. Często chorowałaś. Twój dziadek chciał cię zabrać do Zawrocia.

— Jest pani pewna?

— Słyszałam na własne uszy, jak mówił to mojej mamie. Ona odbierała cię

czasami z przedszkola, gdy Jan był w delegacji, a pani Krystyna pracowała akurat w domu kultury na popołudnie. Mama opiekowała się też tobą wtedy, gdy byłaś chora, a żadne z twoich rodziców nie mogło być przy tobie. I twój dziadek raz czy dwa trafił

na taką sytuację.

— A potem, gdy u was mieszkałam?

— Przyjechał raz jeden. Pamiętam to jak dziś. Przyszedł po kłótni z twoim

ojczymem. Do Krystyny na oddział go nie wpuścili, bo była akurat jakaś epidemia

czy coś. Twój dziadek był bardzo zdenerwowany, choć starał się to ukryć. Słyszałam, jak mówił mojej mamie, że chciał cię zabrać na prowincję, do świeżego powietrza i jedzenia, ale znowu nie uzyskał na to zgody. Pamiętam, że grzałam dla ciebie mleko z miodem i zastanawiałam się, co może stać na przeszkodzie. Wszyscy wysyłali dzieciaki na wieś, zwłaszcza w sytuacjach kryzysowych, a Kazik i twoja mama nie

chcieli z tego skorzystać. Szczerze mówiąc, miałam im to wtedy za złe, bo

wyglądałaś naprawdę mizernie. Dopiero dziś wszystko zrozumiałam. Część, gdy

rozmawiałyśmy nad stawem, a resztę, gdy ta twoja sąsiadka opowiedziała mi o

ultimatum twojej babki. Zawrocie albo miłość! Pani Krystyna wybrała twego ojca. I

trwała w postanowieniu, nawet gdy go zabrakło. Może do dziś trwa, choć to trwanie

okazało się pewnie dużo trudniejsze niż myślała w chwili decyzji. Wtedy, gdy

mieszałam mleko, nie potrafiłam jej zrozumieć. Wielu rzeczy nie potrafiłam

zrozumieć.

— Wielu?

— Dopiero gdy się widzi to miejsce — pani Mięcia ogarnęła wzrokiem salon i

fortepian — wszystko zaczyna się człowiekowi układać w głowie. Myślę, że ona bała

się, iż Zawrocie cię jej odbierze. To taki dom, z którego się już nie wraca do

zwykłego życia. A jeśli nawet, to zupełnie odmienionym. Rozumiem jej lęk. Z takim

miejscem się nie wygrywa.

— Dla dziecka miłość rodziców jest ważniejsza niż największy nawet dom.

Pani Mięcia pokiwała głową.

— Tak, dom to za mało. Ale jeśli ten dom należy do takich osób jak twoi

dziadkowie, to można się bać. A ty jesteś podobna do swojej babci. I wszystko ci tu pasuje. Nic nie zmieniłaś. Przyznaj, że to daje do myślenia. Spodobało ci się teraz, czemu nie miało ci się spodobać wiele lat temu. Lubiłaś Maurycego, może polubiłabyś i babcię. Nawet na pewno tak by się stało.

— To możliwe.

— Twoja matka miała prawo się bać — powtórzyła pani Mięcia. — Zwłaszcza po

śmierci Jana. Każdy by się bał.

— Czasami strach zaślepia — mruknęłam. — Nie wiem, co byłoby dla mnie lepsze.

— Ja też nie wiem. Na to pytanie nie znajdziemy teraz odpowiedzi. I ona też pewnie nie do końca wiedziała. A może myślała, że sama lepiej cię wychowa? Może to nie był strach, tylko pewność, że tu nic dobrego cię nie spotka?

Milczałyśmy chwilę, zapatrzone w ogień. Pani Mięcia wyraźnie broniła mojej

matki. Trochę mnie to zaskoczyło. To miejsce naprawdę dziwnie na nią wpływało. A

może to miłość do Jana zdecydowała, że pani Mięcia znalazła się po drugiej stronie barykady. Bo to jego tu nie chciałaś, babko, jedynego mężczyzny, którego naprawdę kochała, tego, który jej zdaniem zasłużył na wszystko, co najlepsze. Jeśli nie

potrafiłaś go docenić, to znaczyło, że nie byłaś mądrym i dobrym człowiekiem,

przynajmniej zdaniem pani Mięci. A jeszcze te wszystkie opowieści Marty Jóźwiak. I proszę, masz jeszcze jednego, cichego wroga.

I upartego, jak się okazało. Bo pani Mięcia, zobaczywszy, że ciągle jeszcze jestem nieprzekonana, postanowiła wrócić do tematu.

— Jak tak sobie teraz myślę o twojej matce z czasów, gdy była młoda, to mi jej żal.

— Dlaczego? Dokonała przecież wyboru.

— Gdy człowiek wychowuje się w takim miejscu, a potem życie spycha go do

pokoiku ze ślepą kuchnią to można nie dać sobie rady. Czym skorupka... Znasz to

przysłowie. Ja czuję się tu jak w muzeum, dobrze pooglądać, popodziwiać, ale żyć

tu? Za duże pokoje, korytarz jest jak moja sypialnia w mieście. Łazienka jak mój

gościnny. Kuchnia dwa razy taka. To jak ja mam się tu czuć. I to samo z twoją matką.

Jak ona miała żyć w takiej małej blokowej klitce. Ty mieszkasz tam sama, a ona żyła w niej z Janem i tobą. Potem została w tej klatce tylko z tobą. Tłukła się po niej jak zraniony ptak. I nic dziwnego, że zrobiła wszystko, by się z niej wydostać.

Pani Mięcia miała na myśli małżeństwo z Kazikiem i kolejne przeprowadzki.

— Tylko że ta wolność ma swoją cenę — zauważyłam.

Pani Mięcia pokiwała głową.

— Tak. Wszystko ma swoją cenę. Zapłaciła za ten wybór— pani Mięcia nie kryła,

że wie, jakim człowiekiem był Kazimierz Wilkasiuk. — Pomyśl, czego tu zaznała, że

dokonywała takich wyborów. Ta twoja sąsiadka powiedziała, że pani Krystyna nie

była na pogrzebie matki. I nie przyjechała tu dotąd.

— To wszystko jest bardziej skomplikowane — zaprotestowałam.

— Być może. Ale jeśli nie zdecydowała się wysłać cię tutaj po wypadku z szafą to

znaczy, że naprawdę nie mogła tego zrobić. Nie mogła. To było coś więcej niż tylko rodzinne nieporozumienia czy upór. To miejsce nie istnieje na mapie jej świata.

Wymazała je. Tak powiedziała ta twoja sąsiadka.

Batalia o przeszłość zmęczyła panią Miecię. Na jej czole pojawiły się kropelki potu.

— Porozmawiamy o tym po kolacji — powiedziałam. — Teraz chciałabym tylko

wiedzieć, co pani miała na myśli, mówiąc o wypadku z szafą.

— O... — Na twarzy pani Mięci pojawiła się konsternacja. — Miałam o tym nie

mówić.

— Nie mówić? Mnie czy w ogóle?

— Uf... — Pani Mięcia wyciągnęła chusteczkę i otarła czoło. — Usiadłam chyba za

blisko ognia. Wyjdę trochę na werandę.

— Dobrze. Niech tak będzie. Tylko proszę wziąć szal.

Owinęła się twoim kaszmirowym szalem, babko, i podreptała na werandę. Tam

opadła na fotel, który był pod daszkiem, więc deszcz go nie dosięgał. Zastanawiałam się, czy tylko pogorszenie samopoczucia wypchnęło ją z salonu, czy też w ten sposób uciekała przed niewygodnym pytaniem.

3

Ja też potrzebowałam przerwy w rozmowie. Musiałam ochłonąć i spokojnie

przemyśleć wszystko, co usłyszałam. Jedno było pewne, matka dalej miała przede

mną tajemnice. Nie chodziło tylko o tę zagadkową historię z szafą ale i o ponawiane przez dziadka Maurycego zaproszenia do Zawrocia. Rozumiałam, czemu nie wysłała mnie tam w czasach pierwszego przedszkola, ale potem? Jak mogła myśleć, że lepiej

mnie zostawić z Kazikiem czy obcymi kobietami niż z własną rodziną? Przez ten jej

lęk, o którym mówiła pani Mięcia, przez upór i diabli wiedzą co jeszcze, przez

niechęć do ciebie, a może i nienawiść, skazała mnie na tygodniowe przedszkole,

bezdenną samotność i całkowity brak poczucia bezpieczeństwa. Ten czas odmienił

mnie na zawsze. A mogłam go spędzić tutaj, poznać lepiej dziadka, poznać ciebie,

poznać Zawrocie, psy, koty, Lilijkę, sad, łąki, Pawła wtedy, gdy miał szczerby

między zębami, co by mnie uchroniło przed zakochaniem po latach. Może, babko,

zmuszałabyś mnie do lekcji fortepianu czy czegoś innego, może zapragnęłabyś mnie

urobić po swojemu, ale to wszystko byłoby niczym w porównaniu z tym, co

przeżyłam naprawdę. Tu żyła rodzina, a tam byłam wśród obcych i nie wiedziałam,

jak to się skończy, z Asią-Wiewiórą pod skórą, szepczącą, że jestem głupia, brzydka, samotna i przez nikogo niekochana.

Nie rozumiem cię, mamo — szeptałam. — Nawet z tą twoją przed-i poporodową

depresją. Zabłądziłaś w ciemnym lesie i nigdy z niego nie wyszłaś. I błądząc,

trzymałaś nas mocno za ręce, mnie i Paulę. Każda była z innej strony, tak że nigdy nie mogłyśmy się do siebie przytulić i pocieszyć nawzajem. Ja w końcu się wyrwałam, a Paula drepcze obok ciebie dotąd.

Najgorsze, że nie było widać końca rodzinnych sekretów. Odkrywałam jeden„a za

nim roiło się dziesięć innych. Może po prostu trzeba było przestać się bawić w ich odkrywanie? Tylko jak zapomnieć o tym dziwnym zdaniu, które nieopatrznie wymknęło się pani Mięci? Jak zapomnieć o jej konsternacji? Ktoś zakazał jej o tym

mówić. Jej matka? Moja matka? Ojczym? Wydarzenie skazane na zapomnienie.

Szafa! Wypadek z szafą! Czemu ja mam taką dziurawą pamięć? Jest jak wygryziony

przez myszy ser. Kto mi, do diabła, wygryzł wszystkie wspomnienia?

4

Mimo dręczących mnie pytań, ani przy kolacji, ani potem nie spytałam pani Mięci o szafę. Zamierzałam to zrobić, ale jedno jej spłoszone spojrzenie wystarczyło, bym zrezygnowała. Nie chciałam, by czas spędzony w Zawrociu zepsuły wyrzuty sumienia i psychiczna niewygoda z powodu złamania danej komuś obietnicy. Aż tak

bardzo nie byłam ciekawa.

Poza tym chciałam, by to był szczególny wieczór, rodzaj podziękowania za te

wszystkie razy, gdy pani Mięcia przynosiła ziołowe napary i robiła zakupy, gdy

byłam chora. Tych jej zasług było zresztą dużo więcej. Podlewała kwiaty, karmiła

kota, którego przygarnęłam na jakiś czas, zanim znalazłam mu lepszego właściciela, pilnowała malarzy i hydraulików, wyłączała zapomniane żelazka, przechowywała zapasowy komplet kluczy, pożyczała jajka i mąkę, odbierała listy. Zawsze mogłam na nią liczyć. Była namiastką babci, dobrym opiekuńczym duchem, który wyczuwał, kiedy mam kłopoty.

A czy ona na mnie mogła kiedyś liczyć? Nie bardzo. Goniłam przed siebie i nie

zauważałam zbytnio jej pomocy. Jej obecność w moim życiu umykała mojej uwadze.

Dlatego teraz chciałam ją ugościć w Zawrociu najlepiej, jak mogłam.

Pani Mięcia umiała to zresztą docenić. Wygrzewała się po kolacji przy kominku,

zapatrzona w ogień, uśmiechnięta.

— Gdy tak tu siedzę, to mi się przypominają lata młodości. W pamięci mam z tych

czasów same słoneczne dni. Jaka dziwna jest pamięć. Człowiek ma wrażenie, że

wtedy nie było listopadów ani wietrznych marców, tylko same lipce i sierpnie. I może jeszcze świąteczne, białe grudnie. A wiesz, że twój ojciec na święta wypożyczał ci dwa razy tyle książek niż w innym czasie? — Uśmiechnęła się do swego wspomnienia. — Przychodziliście i zwykle to ty oświadczałaś, że potrzebujesz

świątecznych książek. Byłaś odważna i wygadana. To nie była prośba, ale żądanie. —

Zaśmiała się. — Miałaś niezły tupe-cik. Świąteczne książki! To oznaczało, że mają być grubsze, większe i bardziej kolorowe niż te, które wypożyczałaś zwykle. Jan cię rozpieszczał. Twoja mama nie była z tego zadowolona. Ale on miał na rozpieszczanie tylko te pięć lat. — Oczy pani Mięci zwilgotniały. — Pięć lat. Gdy o tym myślę, zawsze mi się ściska serce.

Wiedziałam, że pani Mięcia przeżywa nie tylko moje osierocenie, ale i swoje

własne. Cotygodniowe wizyty w bibliotece, które nadawały sens jej życiu, nagle się urwały. Mój ojciec zniknął bezpowrotnie i zostały jej już tylko książki i wspomnienia.

— Nie rozumiem twojej babki — Pani Mięcia wróciła do najważniejszego dla niej

tematu. — Jak mogła go nie docenić?

To co, że wychował się w domu dziecka? Przecież wykształcił się, został inżynierem, kierował budowami! I taki był dobry z niego człowiek. Ty ją rozumiesz?

— Tak, chociaż w tej sprawie nie popieram. Ale czas był trudny, wyznawała wtedy

inne wartości niż ojciec i miała, jak pani wie od Marty Jóźwiak, wobec córki inne

plany. W dodatku jej serce było wówczas trochę zamrożone.

— Odtajało jej potem?

— Tak, tylko że ojca już wtedy nie było na świecie.

Pani Mięcia pokiwała głową.

— Nie zdążyli się pojednać.

— Nie zdążyli.

Pani Mięcia znowu zapatrzyła się w ogień, a potem się rozpogodziła. Pewnie

kolejny raz przypomniało jej się coś miłego związanego z ojcem. Byłam ciekawa, ale nie zapytałam. Zajęłam się dokładaniem szczap do ognia.

— Tak ładnie się palą. W mojej pierwszej pracy był piec kaflowy. Sprzątaczka

rozpalała z rana, ale potem trzeba było dokładać. Tyle że piec to piec, a kominek to kominek. Można przeżyć życie i nie zaznać takiego spokojnego siedzenia przy ogniu.

Twój ojciec nie zaznał.

— Ale rozmawiamy teraz o nim. Pamiętamy. Jest z nami przy tym kominku.

— To prawda. Jest z nami. Może to najważniejsze? Pamięć! O nim na szczęście

pamiętasz. A tamto... — zawahała się — to zapomniane... niewarte jest pamięci.

Niewarte.

XXX. ZABAWA W CHOWANEGO

1

Może wydarzenie z szafą rzeczywiście nie było warte zapamiętania, jak twierdziła

pani Mięcia, ale wzmianka o tajemnicy była zbyt intrygująca, bym mogła przejść nad tym do porządku dziennego. Rozsądniej byłoby spotkać się z matką po powrocie do Warszawy, ale nie chciałam czekać. Złapałam za słuchawkę, gdy tylko pani Mięcia

znalazła się w swoim pokoju.

Matka zdziwiła się moim telefonem, bo było już po dziesiątej.

— Matylda? Stało się coś? — pytała zaniepokojona.

— Nie.

— Nie? I dlatego, że nic się nie stało, dzwonisz o tej porze?

— Nie mogła nie wyrazić dezaprobaty dla takiego zachowania.

— Jestem już w koszuli.

— Więc dobrze, stało się. Dlaczego mi nie powiedziałaś o wypadku z szafą?

— Z szafą? Z jaką szafą? — zdziwiła się, choć tylko przez moment było to szczere

zdziwienie. Jej głos wyraźnie się załamał przy drugim pytaniu. — Co ty znowu

wymyśliłaś?

— Dobrze wiesz co! — podniosłam głos. — Te twoje tajemnice! Grzęznę, mamo.

Nasze życie to trzęsawisko. Gdy już mi się wydaje, że trafiłam na twardy grunt,

okazuje się, że to tylko marna kępka, pod którąjest otchłań. Nie ma dna. Nie mam się o co oprzeć. — Specjalnie szarżowałam, mając nadzieję, że skłonię ją do usprawiedliwień, które coś wyjaśnią.

— Nie wiem, kto i co ci naopowiadał, ale chyba to zbyt mocne określenia naszego

życia. Rodzice mają swoje tajemnice. I mają do nich prawo. Powiedziałam ci to, co

wydawało mi się najważniejsze.

— Chcę znać całą prawdę, a nie jakieś jej strzępy!

— Uspokój się. Porozmawiamy jutro. Mogę do ciebie przyjechać.

— Proszę bardzo, jestem w Zawrociu. Już chyba czas, byś mnie tutaj odwiedziła.

W słuchawce zaległa na chwilę cisza.

— Ach tak... To może jednak porozmawiajmy przez telefon dzisiaj.

Np proszę, rozmowa o szafie była łatwiejsza niż rozmowa o Zawrociu.

— Tylko włożę szlafrok — dodała i znowu miałam w słuchawce ciszę. Zeszło jej

trochę. To nie mógł być tylko szlafrok. Pewnie też poszła do sypialni, by uprzedzić

Kazika, że zjawi się później. Potem jeszcze przesunięcie miękkiego pufa. Znałam jej obyczaje.

— To co chcesz wiedzieć? — zapytała wreszcie. Nie kryła przygnębienia.

— Wszystko.

2

Cóż, pani Mięcia miała rację, historia z szafą nie była warta pamiętania, chyba że ku przestrodze. Byłam jej główną bohaterką. A drugim, równie ważnym bohaterem był los, który znudził się dotychczasową fabułą mego życia i postanowił diametralnie je odmienić.

— Więc przypomniałaś sobie tę nieszczęsną szafę — zaczęła matka. — Czułam, że

tak będzie, gdy zobaczyłam zdjęcia.

— Owszem, przypomniałam sobie — skłamałam. — Choć chyba nie wszystko.

— Nie lubiłam tego mebla. Kupiliśmy ją z Janem okazyjnie. Była za duża do

jednopokojowego mieszkania. Po tym, jak na nią weszłaś, postanowiłam nie zabierać

jej do nowego mieszkania. Nie mogłam na nią patrzeć.

A więc wszystko zdarzyło się już po śmierci ojca. W dodatku po ślubie z Kazikiem,

jeśli w planach było następne mieszkanie. Mogłam się tego spodziewać.

— Nie pamiętam, jak na nią weszłam.

— Cóż, zbieg okoliczności. Ostatnie dni przed przeprowadzką. Przy szafie stał stół, na nim zapakowane pudła. Postawiłaś na nich stołek, a potem ten stołek zrzuciłaś kijem od szczotki, bym nie domyśliła się, gdzie jesteś.

— Bawiłam się w chowanego?

— To było chyba coś więcej — przyznała matka niechętnie. — Myślę, że

sprawdzałaś mnie.

— Sprawdzałam?

— No tak. Czy zależy mi na tobie, czy się zdenerwuję twoim zniknięciem

dostatecznie głęboko, czy będę cię szukać...

— Tak już było wcześniej?

— Owszem. To nie był pierwszy raz, ale ten miał tragiczne skutki.

— To fakt — rzuciłam, choć nie miałam pojęcia, o co chodzi.

— Gdybym wtedy spokojnie pomyślała... Cóż, stało się... — Matka przez chwilę

milczała.—Nie znalazłam cię, więc bardzo się zdenerwowałam. Myślałam, że

wyszłaś z mieszkania, gdy byłam w łazience. Wybiegłam na korytarz, potem kolejne

piętra, coraz niżej... Miałam jeszcze nadzieję, że schowałaś się u pani Jadwigi, ale ona nic nie wiedziała. W jej mieszkaniu poczułam bolesne skurcze. Pogotowie, szpital, a ty dalej byłaś na szafie. Kazik znalazł cię dopiero wieczorem, gdy wrócił z delegacji. Spałaś zwinięta w kłębek, tylko koniec warkocza cię zdradził.

— Nikt mnie nie szukał?

— Szukali cię sąsiedzi, ale nie w domu, tylko na osiedlu.

Więc tak się zaczęło. Dlatego zawsze to przede mną ukrywała. Lawina ruszyła i nie

mogła się zatrzymać. To ja trąciłam pierwszy kamyk. Na to przynajmniej wyglądało.

— Resztę znasz. Ja byłam w szpitalu, ty najpierw w tym okropnym przedszkolu, a

potem z panią Jadwigą.

— Więc to moja wina.

— Co ty opowiadasz! Byłaś dzieckiem. Dzieci robią czasami takie rzeczy. Stało się.

Po prostu się stało.

Mówiła to pośpiesznie, jakby i siebie chciała o tym przekonać.

— Po prostu? Jeśli to było takie nic, to dlaczego nigdy o tym nie rozmawiałyśmy?

To nie było nic, mamo. To nie było po prostu. To był koniec pewnego świata. Potem

już wszystko było inne.

— Tak, ale nie dlatego, że weszłaś na szafę, tylko dlatego, że ja miałam depresję, a Kazik... — zawahała się — nie miał do ciebie serca.

Więc w końcu pd\viedziała to głośno.

— Szkoda, że nie oddałaś mnie wtedy dziadkowi Maurycemu. Wiem, że chciał

mnie zabrać do Zawrocia. Nie przyszło ci wówczas na myśl, że może tak byłoby dla

mnie lepiej?

— Myśli kobiety w depresji... Cóż mogę ci teraz na to odpowiedzieć... Byłam jak w

złym śnie. Goniły mnie własne lęki. Obudziłam się z tego koszmaru dopiero po

śmierci twojej opiekunki, pani Jadwigi. To stało się w chwili, gdy zobaczyłam cię na pogrzebie, patrzącą na mnie jak na ledwie znaną osobę, przeraźliwie smutną, chudą, dojrzałą. Stałyśmy naprzeciwko jak dwie obce istoty. Nigdy tego nie zapomnę. Pani Mięcia zaproponowała, że będzie się tobą opiekowała jak przedtem jej matka, ale ja zabrałam cię prosto z pogrzebu do domu. Kazik krzyczał, że nie radzę sobie z jednym dzieckiem, więc o dwóch nie ma mowy, ale ja go nie słuchałam.

— A potem zrobiłaś wszystko, bym zapomniała.

— Tak. O szafie, tygodniowym przedszkolu, pobycie u pani Jadwigi, wyjeździe w

góry. Zrobiłam to nie tylko dla ciebie. Sama też chciałam o tym zapomnieć.

— A Paula? Jak na nią zareagowałam?

— Stałaś przy łóżeczku i patrzyłaś. Spytałam, czy ci się podoba, a ty

odpowiedziałaś...

— .. .że jest głupia i brzydka.

— Więc naprawdę to pamiętasz.

— Niedokładnie.

— Często jej to mówiłaś. Myślałam, że z czasem ci to przejdzie, ale tak się nie

stało.

Milczałyśmy chwilę. W tle usłyszałam zniecierpliwiony głos ojczyma.

— Niestety, dziś musimy zakończyć rozmowę. Wrócimy do niej, gdy będziesz już w

Warszawie. Obiecałam Kazikowi ziółka, sama rozumiesz...

Rozumiałam. Wieczne problemy ojczyma z wątrobą. Matkę trochę denerwowało to,

że Kazik nie chce zachować diety, tylko potem narzeka. Bez słowa jednak robiła mu

lecznicze napary. Znała się na tym. Nawet nie wiem, kto ją tego nauczył, ty, babko, czy Maurycy. Miała w swojej kuchni specjalną półkę z ziołami. Właściwie żałowałam, że nie może wychylić się teraz z niewidzialnych drzwi z kubkiem w ręku.

A nawet z dwoma — w jednym napar na przygnębienie, a w drugim na sen.

Przydałyby się jeszcze jakieś na zapomnienie, ale takich ziół nawet ona nie znała.

3

Każda historia ma swoje drugie dno. A czasami jeszcze trzecie i czwarte. Ta

zdawała się bezdenna. Leżałam potem na łóżku w swoim pokoju i usiłowałam sobie

wyobrazić, co czułam na szafie, w gęstniejącym mroku, z pełnym pęcherzem, głodna

i opuszczona. Sama sobie to zrobiłam, sama tam weszłam i zrzuciłam kijem od

szczotki taboret. Ugrzęzłam w pułapce, którą nie tylko wymyśliłam, ale i własnoręcznie wykonałam. Głupi pomysł dziecka, które chce sprawdzić, czy jest kochane. Jak bardzo musiałam czuć się niepewnie, jeśli przyszedł mi do głowy taki

test?

Tylko czy to był test? A może po prostu byłam głupim, wrednym bachorem, który

wiecznie stwarzał problemy, jak twierdził Kazik niemal od pierwszej chwili, gdy

mnie poznał? Jakkolwiek było, doigrałam się! A razem ze mną doigrała się matka.

Omal nie doigrała się Paula. Może niewiele brakowało, by przez mój niedorzeczny

postępek wysypała się w niebyt. Ja płakałam na szafie, a ona w tym samym czasie

trzymała się kurczowo pępowiny i łożyska, ale i tak wszystko było rozfalo-wane,

zdradliwe, o krok od nicości. I przez następne miesiące nie miało być lepiej. Życie na brzegu pustki. Każdy fikołek mógł być ostatni. Każdy oddech. Trzeba się było przyczaić i czekać.

Ale myślałam nie tylko o tym. Paula poroniła już dwa razy. Dopiero teraz

zrozumiałam, dlaczego matka tak bardzo na nią chuchała i dmuchała. I dlaczego tak

bardzo to wszystko przeżyła. Lęk o Paulę splótł się z tym dawnym. Za każdym razem

traciła nie tylko wnuka, ale i w jakiejś mierze samą Paulę. Kolejne śmierci, których ja nie potrafiłam w pełni przeżyć przez tę utraconą kiedyś pamięć. Niby współczułam Pauli, ale to było powierzchowne, jakby to nie były embriony, a kamienie czy lalki.

Coś się z Pauli wysypywało, nie chciałam wiedzieć co. Może nawet w głębi duszy

uważałam, że nie zasługiwała na dziecko. Sama przecież była jeszcze w jakimś

sensie dzieckiem. Nie odcięła pępowiny od matki, więc jak mogła być matką dla

małej istotki?

Leżałam teraz i oglądałam te krzywdzące myśli. Czy Paula też tak łatwo produkuje

podobne myśli o mnie? Byłam tego pewna. Produkcja taśmowa. W mojej głowie, jak

w fabryce po awarii, jedna taśma wytwarza buble. Nikt nie naprawił jej w porę.

Bubel za bublem. W głowie Pauli takich pochrzanio-nych taśm było chyba więcej.

XXXI. NOTES

1

Odwiozłam panią Miecię do sanatorium i wróciłam jeszcze do Zawrocia. Zastałam

w nim Jóźwiakową. Akurat pastowała podłogę w salonie. Trochę mnie to zaskoczyło,

bo nie zamawiałam generalnego sprzątania.

— Pani Marto, przecież pani wie, że jutro wyjeżdżam.

— A pewnie, że wiem. Stach mi mówił. I pani też. Ale jak ma przyjechać tu ta Julia, to wolałam przyjść i dokończyć sprzątanie. Niech sobie taka nie myśli, że bez pana Pawła jest tu nieporządek.

— Julia? Nic o tym nie wiem.

— Nie? — zdziwiła się Jóźwiakowa. — Ponoć ma jakieś rzeczy pana Pawła i

prosiła, bym ją zawiadomiła, jak się pani zjawi. To dałam jej znać, że pani jest. Nie dzwoniła?

— Nie.

— To pewnie jeszcze zadzwoni. Chyba żeby się rozmyśliła. Mówiłam jej, że mąż

może zająć się tymi klamotami, a ta na to, że ona nie może ich powierzyć pierwszej lepszej osobie. Pierwszej lepszej! Mój Stasiek pierwszy lepszy! Gdyby nie chodziło o rzeczy pana Pawła, to bym się nawet w tę stronę nie obejrzała. Co chwila taka zawraca głowę. No ale jak tak najpierw bierze rzeczy, a potem oddaje, to znaczy, że jakieś prawa do tego ma.

Julia nie po raz pierwszy wyprowadziła Jóźwiakową z równowagi. Mnie jednak

zastanawiało co innego. Marta Jóźwiak polerowała podłogę w salonie z takim

impetem, jakby to był jej własny dom i jakby to jej własne porządki miała oceniać

Julia. Widać było, że nie przepuści ani jednemu pyłkowi, ani jednej matowej smudze na parkiecie. Czemu tak bardzo zależało jej na najwyższej ocenie? Przecież nie mogło chodzić o Julię. Pawłem też chyba aż tak bardzo się nie przejmowała. Mną

jeszcze mniej. Nie chodziło też o jego siostrę Emilę, bo przecież Julia się z nią nie kontaktowała. Ciotka Irena? Czyżby, mimo pobytu w Stanach, twoja młodsza córka, babko, ciągle jeszcze miała nad Jóźwiakową psychiczną władzę? To było możliwe.

Ale jeśli tak, to znaczyło, że Julia poznała rodziców Pawła albo przynajmniej

zasugerowała Marcie, że to się stało czy stanie wkrótce. To dlatego Jóźwiak cały

dzień kosił, a jego żona sprzątała. Balmę, że ocena, którą wystawi Julia, trafi do ciotki Ireny.

Mnie jednak, bardziej niż te zdumiewająco trwałe, niemal dworskie zależności,

interesowało to, czy Julia naprawdę poznała rodziców Pawła i czy zyskała aprobatę

jego matki. Jakoś nie chciało mi się w to wierzyć. Jedno było pewne, nawet jeśli

oczarowała ciotkę Irenę, to dalej nie była pewna uczuć Pawła. Inaczej nie

zadawałaby sobie trudu, by tu przyjechać i spojrzeć mi w twarz. Byłam o tym

przekonana.

2

Przyjechała po południu. Przywiózł ją Broszka, ten sam ozdobny laluś, który

towarzyszył jej przy poprzedniej wizycie w Zawrociu. Wtedy była tu też Olga, akurat na ciężkim kacu. Pamiętna scena! Nieźle ich wkurzyła. Teraz byłam tu sama i nie wiedziałam, czy się z tego cieszyć. Był tylko jeden pozytyw tej sytuacji, nikt nie przeszkadzał mi w obserwowaniu gości.

Pastele! Broszka był cały w pastelach, Julia zresztą też, jakby ubierali się w tym samym sklepie i to od stóp do głów. To był dobry sklep, aż się chciało spytać o jego adres. Broszka był zresztą odrobinę staranniej ubrany, z większą elegancją i dbałością Nawet podróż nie pogorszyła stanu jego garderoby. Lekkie zagniecenia tylko dodawały mu uroku. Julii zagniecenia nie służyły. Miałam wrażenie, że pastele

również. I nadmiar warstw. Spowijała ją jakaś szarość — może zmęczenie, może

napięcie — i ta szarość gryzła się z resztą

Wypogodziło się, więc posadziłam ich na werandzie. Julia zaczepiła wzrokiem

zbytnio rozrośnięte krzaki róż.

— Rzadko tu chyba bywasz? — spytała, choć wiedziała to już od Jóźwiakowej.

— Fakt, rzadko. Na co dzień mieszkam w Warszawie. Paweł był lepszym

gospodarzem. Kto wie, może jeszcze kiedyś zajmie się Zawrociem.

Powiedziałam to specjalnie. Chciałam zobaczyć, jak zareaguje. Nastroszyła się.

— On nie ma czasu na pilnowanie trawników w cudzym domu. Ma ważniejsze

zadania w życiu.

Miała chyba ochotę wyrzucić z siebie parę mocniejszych zdań, ale skupiła się na

Broszce, który nie mógł znaleźć wygodnej pozycji na wiklinowym fotelu. Nic

dziwnego, był wysoki, miał długie nogi, a fotel był średniej wielkości. Broszka lubił

się chyba rozwalać wygodnie na krzesłach i kanapach, a na tym przeciętniaku nie mógł. Julia skarciła go wzrokiem. Broszka zastygł, ale wiedziałam, że zaraz zacznie skrzypieć znowu.

— Pilnować nie musi, ale patrzeć może. — Postanowiłam ją trochę podręczyć. —

To bywa inspirujące.

Julia jednak już otrząsnęła się z irytacji.

— Ma teraz lepsze inspiracje — rzuciła z odrobiną wyższości. — W Stanach

zresztą trawników nie brakuje. Musisz niestety zająć się Zawrociem sama.

Dalsza utarczka nie miała sensu, więc postanowiłam zmienić temat.

— Nie lubisz Zawrocia, co cię zatem tu sprowadza? — zapytałam.

— Rzeczy Pawła.

Wzięła swoją wielką torbę, rozpięła suwak, potem jeszcze sięgnęła do przegródki.

Żadnego bezładnego grzebania. Mogłam się spodziewać, że ma wewnątrz idealny

porządek.

Wyjęła stamtąd skórzaną kosmetyczkę, a z niej ołówek, etui i niewielki notatnik.

Dla tych trzech rzeczy przebyła ponad sto kilometrów? Byłam coraz bardziej

zaintrygowana.

— To jego ołówek i notes — powiedziała, prezentując je po kolei, a potem

umieszczając je znowu w kosmetyczce. — Podróżowaliśmy po Stanach. On wszędzie

rozkładał się z tym swoim notatnikiem. Potem dostałam telefon z Polski, który

przerwał podróż. Pakowaliśmy wszystko jak popadnie, a te drobiazgi jakoś się

zaplątały w moje rzeczy. Znalazłam je dopiero po powrocie do Polski. Tak to jest, jak się człowiek śpieszy. Ameryka jest taka piękna. Niestety, zdążyliśmy zobaczyć tylko jej kawałek.

Zadała sobie wiele trudu, by mi uświadomić, że mieszkali razem i posiadali

wspólne bagaże. Chciała też, bym wiedziała, że tylko sprawy zawodowe

spowodowały, iż była z Pawłem tak krótko.

— Nie rozumiem tylko, dlaczego to wiozłaś taki kawał drogi. Nie lepiej było

wysłać Pawłowi? Albo poczekać na następne spotkanie?

— On na razie nie potrzebuje tego notesu. Część muzyki już odtworzył, a reszta nie jest tak istotna. Trzymałabym to u siebie, ale właśnie zamierzam zmienić mieszkanie, na większe — zaznaczyła — więc boję się, że ten notes utknie gdzieś w pudłach.

Lepiej, by leżał wraz z innymi rzeczami Pawła w Zawrociu. I tak czuję się winna, że nie zajrzałam do swojej bielizny, ale kto mógł przypuszczać, że właśnie tam...

Urwała, bo Broszka znowu zaczął się wiercić i skrzypieć. Miałam wrażenie, że nie

tylko fotel był winny. Broszka chyba alergicznie reagował na wszelkie wzmianki o

Pawle, zwłaszcza takie.

— Połamiesz — fuknęła w jego kierunku.

— Przejdę się chyba — odburknął nastroszony.

— Owszem, ale do samochodu. Bo już zaraz jedziemy.

Broszka ruszył, a Julia jeszcze chwilę została. Myślałam, że chce zobaczyć, jakie

wrażenie zrobiły na mnie jej opowieści, ale nie o to jej chodziło.

— Ja bym chyba nie potrafiła mieszkać tu sama -— powiedziała, mając pewnie

nadzieję, że zaprzeczę i dowie się o jakimś ktosiu, który mi tu czasami towarzyszył.

— A ja potrafię.

Grymas niezadowolenia przemknął jej przez twarz, ale zaraz się opanowała. Była naprawdę twarda.

— Myślałam, że Paweł będzie tęsknił do Zawrocia — rzuciła, by do końca

pozbawić mnie złudzeń. — Jednak nie tęskni. Ani do tego domu, ani do fortepianu,

ani do niczego innego. Twierdzi, że teraz może mieszkać wszędzie.

— Więc czemu nie tu — mruknęłam przekornie.

— Temu, że się już nie ogląda wstecz. Jak ja. Liczy się tylko to co przed nami.

— Ja bym tak bardzo nie wierzyła w czas przyszły. Wolę teraźniejszy. To jedyna

prawda. I w tym prawdziwym czasie siedzimy na werandzie w Zawrociu i dopijamy

kawę. Słoneczne późne popołudnie. Moja ulubiona pora.

Julię zirytował mój spokój.

— Tak, sielski obrazek, tylko trochę nudnawy. Dobrze posiedzieć chwilę, ale nie

całe życie.

Podniosła się, a potem jeszcze pogładziła kosmetyczkę z rzeczami Pawła, jakby się

z nimi żegnała. Wystudiowany pożegnalny uśmiech i ruszyła za Broszką.

3

Nie od razu obejrzałam rzeczy zostawione przez Pawła. Najpierw wypuściłam psy i

ruszyłam z nimi na spacer, połączony z gospodarskim oglądaniem Zawrocia.

Chciałam trochę czasu poświęcić Remiemu, który był zamknięty w boksie przez całą

wizytę pani Mięci. Psy biegały, a ja patrzyłam, ile jest jeszcze do zrobienia. Okazało się, że dużo. Część sadu, brzezinka, łąki nad Lilijką — wszystko było zarośnięte po pas. Tylko wokół domu unosił się słodki zapach świeżo skoszonej trawy.

Gdy wróciłam, zmierzchało. Kosmetyczka dalej leżała na werandzie. Unta tknęła ją

nosem, a zaraz potem zaczęła szczekać i popiskiwać. Widocznie wyczuła zapach

Pawła. Gdy rozsunęłam suwak, niemal oszalała.

— Tak, wszystko rozumiem. Mądry pies, mądry. Kosmetyczka jest Julii, ale i tak

wywąchałaś rzeczy swego ukochanego pana, schowane w środku. Ale pana nie ma. I

nie będzie. Julia zamknie go w złotej klatce i nie wypuści.

Unta szczekała, jakby rozumiała zagrożenie.

— Nic z tym nie mogę zrobić. Ty też. Sam musi się obronić. Jak myślisz, poradzi

sobie?

Gdybym miała wróżyć z żałosnego popiskiwania Unty i niespokojnego wzroku

Remiego, który jak zwykle nie odważył się wejść na werandę, to niestety nie byłaby to pozytywna prognoza.

— Zobaczymy. Może nie będzie tak źle. — Potargałam psy za uszy i zajęłam się

rzeczami Pawła.

Znasz go, babko. To nie były zwykłe rzeczy. Najpierw obejrzałam ołówek, małe

dzieło sztuki. Był ze srebra, wąski, z roślinnym grawerunkiem. W komplecie było

srebrne pudełko, w którym mieścił się ołówek i kilka zapasowych grafitowych

wkładów. I do tego mała gumka ze srebrną obręczą. Gdzie on kupił takie cacko? A

może dostał?

Potem otworzyłam notes Pawła, by chociaż przez chwilę popatrzyć na jego pismo.

Spodziewałam się nut i wiolinowych kluczy, ale były tam także krótkie zapiski.

„Szum silnika. Julia prowadzi trochę nerwowo. Ostry skręt i jedziemy w stronę

słońca. Pustkowie i ten jeden cel. Nie dojedziemy tam. Chociaż kto wie..."

Czytanie przerwał mi telefon. Dzwonił Jasiek, trochę niestety minorowy. Przez sekundę zastanawiałam się, czy go nie zaprosić do Zawrocia, ale odsunęłam tę myśl.

Nie teraz. To czas Pawła. Muszę się z nim pożegnać.

Jaśkowi na szczęście nie przyszło do głowy, że mógłby mnie odwiedzić. Był za to

zainteresowany moim powrotem.

— Długo zamierzasz tam być? — W jego głosie pobrzmiewała leciutka pretensja.

— Stęskniłem się.

— Przyjadę wkrótce. Muszę być na wernisażu znajomego.

— Wkrótce to dość niejasna jednostka czasowa. — Roześmiałam się. Lubiłam styl

Jaśka.

— Fakt, niejasna. Ale też nie niemożliwa do ogarnięcia. Zadzwonię, jak tylko

znajdę się w Warszawie. Ja też się za tobą stęskniłam.

Było to kłamstwo, ale czułam, że Jasiek go potrzebuje. Drobna rekompensata za

chwilowe pozostawanie poza nawiasem mego życia.

Nie wróciłam już, babko, do czytania zapisków Pawła. Zebrałam jego rzeczy,

schowałam do kosmetyczki i zaniosłam do twojej garderoby, by tam czekały na niego

razem z resztą jego dobytku. Był to dość heroiczny wyczyn, zważywszy na treść

pierwszej notatki. Następne zapiski mogły być dużo bardziej interesujące. A jednak udało mi się zamknąć notes. Ty też byś tak zrobiła, jestem tego pewna. Z miłości i szacunku do Pawła. Aj a miałam j eszcze j edną motywacj ę — przekorę.

Wiedziałam, że Julia przywiozła ten notes z nadzieją że nie oprę się pokusie. To z powodu tych zapisków wybrała się w podróż do Zawrocia. To one napełniały jąpewnościąsiebie większą, niż gdy była tu pierwszy raz. Bo co innego sugerowanie, a co innego czarne na białym.

Nic z tego! To notes Pawła. I jego tajemnice. Mogłam oglądać jego nuty, ale nie

mogłam czytać jego sekretnych myśli. Należały do niego. Może też do Julii, ale

równie dobrze mogła je wykraść podstępnie. To było zresztą nieistotne — ważne

było tylko to, że nie chciałam zawieść zaufania Pawła. Fakty zostały więc w notesie, niepoznane, a mnie pozostały jedynie przypuszczenia. Położyłam się na twoim łóżku, babko, i usiłowałam sobie wyobrazić tę wspólną podróż Julii i Pawła. Czy miała jakiś określony cel, oprócz słońca oczywiście? Może taki jak moja podróż z Igorem w góry? Chciałam wiedzieć, czy pasujemy do siebie. Nie pasowaliśmy. Ani przez

chwilę, ale ostatecznie doszło to do mnie na skraju kałuży. A Paweł? Jakie wnioski wyciągnął ze swojej eskapady po amerykańskich bezdrożach? Co przerwało ich podróż? Czy na pewno sprawy zawodowe Julii? Czemu ona tak bardzo usiłuje mnie o

tym przekonać?

A potem odsunęłam te gdybania, bo nie miały sensu. Życie Pawła nie należało do

mnie. Nie miałam prawa ani do tych pytań, ani do odpowiedzi. Co najwyżej miałam

prawo do kilku wspomnień. Uświadomiłam to sobie z bólem. Bolało, babko, ciągle

jeszcze. Zwinęłam się w kłębek i tylko moja jedna ręka wysunęła się z tego

żałosnego skrętu i zawędrowała na drugą połowę wielkiego łóżka, jakby chciała

znaleźć tam Pawła. Leżał tam we wspomnieniach, w czarnej piżamie, z tym głodnym

spojrzeniem, które dostrzegłam jedynie dlatego, że była akurat księżycowa noc.

Zjazd Malinowskich. Na materacach wokół naszego łoża kilkoro małych

Malinowskich. Znowu robi mi się niedobrze jak w maju. Boję się. Wtedy bałam się,

że mnie dotknie, a ja nie będę potrafiła go odtrącić. Teraz bałam się, że już nigdy tego nie zrobi. Nie poznam ciężaru jego ciała. Nie poznam pieszczot. Nie zasnę wtulona w niego. Nie obudzę się blisko. Nigdy. Nigdy?

XXXII. DESZCZOWE SNY

1

Miałam wrócić do Warszawy, a odkładam to z dnia na dzień. Pada, więc głównie

leżę w twojej sypialni, babko, piję czerwone wino i patrzę w kierunku szafy, stojącej w korytarzu naprzeciwko drzwi sypialni.

Szafy mnożą się ostatnio w moim życiu jak grzyby po deszczu. Szafa z mieszkania

Jaśka, teraz już pusta, bez ubrań, choć nie bez trupów zapewne. Brzydka szafa—

pułapka z opowieści matki. A teraz ta w Zawrociu, trzydrzwiowa i rzeźbiona,

największa ze wszystkich, które raczyły mi się objawić tego lata. W środku są

pamiątki po Maurycym. Ale czy tylko? Z szafami nigdy nic nie wiadomo. Jej drzwi

są lekko uchylone. Nie dlatego, by były popsute. I nie dlatego, bym chciała oglądać to, co jest w środku. To spora szpara, ale mrok korytarza powoduje, że widać tylko czającą się w środku ciemność.

Tak więc leżę na łóżku, ale w myślach bardziej na tej szafie. Wszystko przez sen,

który miałam wczoraj. Przyśniła mi się nie tylko ona, ale i Paweł. Drzwi szafy

skrzypnęły, a gdy się w tamtym kierunku obejrzałam, zobaczyłam, że Paweł leży na

szafie zupełnie nagi. To była zresztą nagość ze snu, trochę nieciągła i okryta senną szarością. Poczułam pragnienie, by się do niego przytulić. Zrzuciłam koszulę i weszłam na szafę, która na ten moment okazała się, jak to we śnie, niska jak łóżko.

Ale tylko na ten moment. Bo za chwilę patrzyłam już z wysokości. Paweł spał, w

dotyku niestety bardziej przypominał rzeźbę niż człowieka z krwi i kości, więc tylko przy nim przysiadłam i patrzyłam czy oddycha. Szafa tymczasem rosła. Byliśmy już bardzo wysoko. Wtedy zobaczyłam na dole ojczyma. Miał coś w ręku. Nie widział

nas, byłam tego pewna. Kręcił się wokół, jakby czegoś szukał. Nagle zrozumiałam,

że chce znaleźć kryjówkę. Nie dla siebie, tylko dla tego, co ma w ręku. Chciał to

ukryć. Po chwili już wiedziałam, że ma w ręku skórzany pas zakończony wielką

metalową klamrą. Rzuci go na szafę i rozbije rzeźbę—pomyślałam ze strachem. —

Chyba że przykryję ją swoim ciałem. Spojrzałam na Pawła, ale to nie był już Paweł, a ojciec, nie tylko przypominający rzeźbioną figurkę, ale i zbrązowiały jak stare fotografie.

Nie dośniłam tego snu do końca. Unta szczeknęła za oknem i zbudziła mnie, zanim

ojczym zdążył się zamachnąć. Ale i tak poczułam ból — ból przypomnienia. Znałam

ten pas. I znałam tę sprzączkę. Mój dziecięcy tyłek też ją znał. I uda. I plecy. W ręku Kazika zamieniała się w doskonałe narzędzie tortur. Przeż tyle lat o tym nie myślałam i chyba nie pamiętałam, a teraz zobaczyłam-bardzo wyraźnie, jak Kazik

wyciąga pas ze szlufek. Jedną ręką. Czemu jedną? A prawda! Drugą mnie trzyma.

Inaczej bym zwiała. Nie wiem, czy bardziej bolą mnie uderzenia sprzączki, czy

upokorzenie, bo leżę na krześle z podciągniętą spódniczką i gołym tyłkiem.

Ściągnięte do białych podkolanówek majtki pętają mi nogi. Gdyby mnie teraz Kazik

na chwilę puścił, nie zdołałabym uciec. I jeszcze jego wrzask: Zapamiętaj to sobie!

Zapamiętaj. I niech ci się przypomni, jak tylko zechcesz to zrobić. Wara! Słyszysz?

Wara! Ani się waż!

Leżałam potem na łóżku i usiłowałam sobie przypomnieć, o co chodziło Kazikowi.

Jaki ważny powód kazał mu mnie tak bić, że na białe podkolanówki skapywała

krew? A może to tylko moje wyobrażenia? Może to nie było naprawdę? Może krew

na podkolanówkach pochodziła z innego zdarzenia i tylko je sobie w myślach

połączyłam? I co w tym wspomnieniu robi elementarz? Uczę się na stojąco

wierszyka o Murzynku Bambo. Czemu na stojąco? Nie mogę z bólu usiąść? A może

po prostu tak mi wygodniej? Może wszystko robię w biegu, jak twierdziła moja

matka? Może śpieszę się do kociaków, które urodziły się w piwnicy sąsiedniego

bloku? Może zerwałam się, by lecieć na trzepak i tylko powtarzam ostatnie linijki

wierszyka, by mi się lepiej utrwaliły? Murzynek Bambo w Afryce mieszka...

Diabelski pomiot! — krzyczy Kazik, ale bynajmniej nie ma na myśli bohatera

wierszyka. — Wyrastasz, gdzie cię nie posieją. Wszędzie cię pełno. Skaczesz jak złe na kępie. — Już czuję jego rękę na karku. — Masz w końcu zapamiętać, że tam trzeba zachowywać się inaczej. Spokój! Rozumiesz? Ani drgnij. Ani się waż! Jak

dotkniesz, zabiję! — Szarpie pasek. — Rozumiesz?

Wtedy pewnie rozumiałam, teraz nie miałam pojęcia, o co mu chodziło. Tam? Czyli

gdzie? I czego mam nie dotykać? Kolekcji szklanych zwierzątek, które odziedziczył

po swojej zwariowanej ciotce? Wędek? Ważnych papierów? Porcelany matki? Za co

chce mnie zabić? A może za nic? Może po prostu lubi wyciągać pas, potem jednym

ruchem ręki ściągać moje majtki i mnie prać?

2

Deszcz przestał padać parę godzin temu, ale ja nie przestałam leżeć w twojej

sypialni, babko, i patrzeć w głąb szafy. Splin. Ty nigdy nie opisywałaś takich

nastrojów i teraz, gdy przeglądam twój pamiętnik, mam wrażenie, że się im nie

poddawałaś. Życie wyprane z uczuć. Tyle że jedynie na papierze. Stylizacja i

selekcja. Mam rację?

Właściwie nie wiem, dlaczego sięgnęłam po twoje pamiętniki. Chyba za dużo jest

w moim życiu chaosu. Rozpad. Szukam ładu. Czegoś stałego. Jesteś tu? Daj znać.

Stuknij w podłogę swoją laską. Zamknij tę cholerną szafę. Skrzypnij przy okazji jej drzwiami i to przeciągle, bym wiedziała, że to ty, a nie Maurycy.

Nie, to nie przez Kazika ten splin. Mam gdzieś jego pas, sprzączkę i poplamione

podkolanówki. Ty zresztą babko, dobrze o tym wiesz. I kłamię. Obie wiemy,

dlaczego przerzucam kolejne kartki. Paweł! Szukam wzmianek o nim. Czytam, a

potem leżę wtulona w czarny rękaw i wyobrażam sobie opisaną scenkę. Wszystkie

będą w mojej pamięci pachnieć tą samą wodą toaletową. Zwariowałam! Zupełnie.

Nic mnie nie uratuje. Żeby chociaż był przy mnie Filip. Pośmiałby się z tej mojej

nagłej sentymentalnej zapaści, pokpiłby ze swetra, który wyciągnęłam z torby Pawła.

Żyj — szeptałby. — Po prostu żyj. Zobacz, jak się przejaśniło na dworze, i pozwól, by tak samo przejaśniło się w tobie. Przecież wiesz, że to ty jesteś bogiem wewnętrznej pogody. Produkujesz chmury i pozwalasz padać deszczowi. Chyba już

dość. Nieprawdaż, kochanie?

Tak dobrze byłoby go usłyszeć, bardzo dobrze, ale to niemożliwe. Odszedł na

zawsze. Sama mu na to pozwoliłam. W końcu! Pawłowi też powinnam. Tylko jak to

zrobić? Jak oderwać się od czarnego rękawa i zapachu, który tak dobrze znam? Nie

potrafię! Do końca świata będę tak leżeć i patrzeć w ciemność. Chyba że zjawisz się

wreszcie, babko, i zamkniesz te cholerne drzwi.

3

Kolejny dziwny sen. Paula! Nie może tu być na jawie, to zjawiła się we śnie. Na

początku tylko wiedziałam, że gdzieś jest w Zawrociu. Szukałam jej w kolejnych

pokojach, które jednak częściowo przypominały pomieszczenia w jej domu. Takie

Zawrocie-Niezawrocie. Joachim też był większy niż w rzeczywistości. Zobaczyłam,

że Paula zbliża się do szafy przypominającej do złudzenia tę z Zawrocia, ale stojącą w jej pustym dziecięcym pokoju. Posadziła na podłodze miśka i zaczęła wyciągać z szafy różne przedmioty i części garderoby. Wymarzoną spódniczkę w niebieskie

groszki, którą dostałam na trzynaste urodziny i nie zdążyłam włożyć, bo ktoś ją

pociął, mój pierwszy stanik, lakierowaną opaskę do włosów, prezent od pierwszego

chłopaka, świńską książkę, którą pożyczyłam w piątej klasie od koleżanki i nie

mogłam jej oddać, bo zniknęła jak inne wymienione rzeczy, przez co koleżanka

pogniewała się na zawsze, czerwone studniówkowe majtki, złote kolczyki, które

dostałam na osiemnaste urodziny od matki, poradnik o antykoncepcji, czarny lakier

do paznokci, którego używałam w końcówce liceum w tajemnicy przed matką,

srebrny pierścionek zaręczynowy od Filipa.

— Wiedziałam, że to ty — powiedziałam potępiająco.

— On też tam jest — odrzekła z ironicznym uśmiechem.

— Kto? — zapytałam zdziwiona.

— Ktoś.

Chciałam zajrzeć do szały, ale Paula pchnęła drzwi, a one zaskrzypiały przeciągle i zamknęły się tak, że nie było widać ani ich krawędzi, ani zamka z kluczem.

— Nigdy ci go nie oddam. Niczego ci nie oddam — dodała.

Rzeczywiście, wszystkie przedmioty zmieniły się w olbrzymie ptasie mleczka.

— Możesz sobie z nich ułożyć wieżę — zaśmiała się.

Patrzyłam na nie, ale myślałam o szafie. Czy ona też jest

z czekoladowych klocków? Rozsypie się i nigdy nie zobaczę, kto jest w środku?

Obudziłam się z rękoma zaciśniętymi na poduszce i potwornym, bolesnym

poczuciem straty. Przez chwilę zastanawiałam się, dlaczego boli aż tak bardzo.

Przecież nie mogło chodzić o zabrane kiedyś przez Paulę rzeczy. Dawno temu były

ważne, teraz to tylko rekwizyty przeszłości. Chyba nie chodziło też o tę

nierozwikłaną senną tajemnicę. To mogłoby co najwyżej wywołać dyskomfort, ale

nie ból. Więc dlaczego?

No tak, Paula! Zobaczyłam ją we śnie w jej najzłośliwszej postaci. Przyjemne iluzje o siostrzanej miłości i rychłym rodzinnym szczęściu, którymi karmiłam się przez ostatnie tygodnie, mocno przybladły. To tylko sen — rzuciłam mimo to do ściśniętej poduszki, a potem pozwoliłam jej się rozprostować. Zagniecenia jednak zostały, jakby poducha chciała dać mi do zrozumienia, że co się zgniotło, nigdy nie wygładzi się do końca.

Westchnęłam, a potem zaczęłam się zastanawiać, dlaczego właściwie nie

odnalazłam nigdy żadnej z ukradzionych przez

Paulę rzeczy? Zawsze tylko krzyczałam, że znowu coś mi zginęło. A matka i Kazik

zgodnie twierdzili, że gdybym miała większy porządek na półkach, to nie miałabym

problemu ze znikaniem wszystkiego. Dlaczego nigdy nie wpadłam do pokoju Pauli,

nie przeszukałam go i nie pokazałam triumfalnie znaleziska? Czy to nie dziwne? Gdy miałam szesnaście lat, poprosiłam sąsiada, by pod nieobecność matki i Kazika zainstalował mi łucznik przy drzwiach mego pokoju. To nie powstrzymało Pauli

całkowicie, ale w dużym stopniu ułatwiło mi życie. Ale przecież o wiele łatwiej

byłoby choć raz dać Pauli nauczkę, wyprawiając się do jej pokoju i obnażając jej

złodziejskie praktyki.

I nagle dotarło do mnie, dlaczego nigdy tego nie zrobiłam. I jednocześnie

zrozumiałam, co Kazik usiłował wbić mi do głowy, ćwicząc pasem mój tyłek. Paula!

O to chodziło. To jej nie wolno mi byłcdotknąć. To do jej pokoju nie wolno mi było wejść. Miałam się trzymać od Pauli i jej rzeczy z daleka. Byłam przecież czarcim pomiotem. Zielskiem, które wyrastało, gdzie go nie posieli. Złem skaczącym na

kępie. Kazik nie mógł pozwolić, by taki ktoś miał coś wspólnego z jego ukochaną

córeczką, skarbem, kruszynką, ósmym cudem świata. I dopiął swego. Dopiął!

Joachim, pierścionek od Filipa, kolczyki od matki, lakierowana opaska od wysokiego piegusa, rzeczy ważne i nieważne, leżały w zakamarkach pokoju Pauli bezpiecznie, ponieważ ja nie przekraczałam jego progu.

4

Udało mi się w końcu opuścić łóżko, zamknąć szafę, przestać myśleć o snach i

schować sweter Pawła. Właściwie zawdzięczam to tobie, babko. Bo któż inny

mógłby w takiej chwili przysłać do mnie Renee z żelazkiem na duszę! Prześmiewczy

znak, że jak się człowiek mocno postara, to jednak wyprasuje i wyprostuje wszystko, co zechce. Jóźwiak wziął żelazko do czyszczenia jeszcze przed zjazdem Malinowskich, a teraz Renee miała je odstawić na półkę, gdzie stały inne stare

przedmioty. Mała kolekcja, którą kiedyś zapoczątkował Paweł, a potem o niej

zapomniał, zajęty ciekawszymi sprawami. Renee wytrzepała mi to wszystko w

pośpiesznych zdaniach, trochę zdziwiona szlafrokiem w biały dzień i malowniczym

kołtunem na głowie. To był zresztą twój szlafrok, babko, z turkusowego jedwabiu,

zwiewny i delikatny, choć trochę naruszony dwudniowym poniewieraniem. Renee go

zn&ła.

— Prasowałam go raz jeden — powiedziała z nabożeństwem. — Pani Milska

pilnowała, żebym go nie spaliła. Chyba go lubiła. To był prezent. Od pana Pawła —

dodała i spłonęła rumieńcem. Więc zakochanie jeszcze jej nie przeszło.

— Babka w nim chodziła? — zapytałam.

— Nie wiem. — Renee była naprawdę speszona. — Nigdy nie widziałam pani

Milskiej w żadnym szlafroku.

Mogłam się tego spodziewać. Żadnych szlafrokowych dni. Żadnych kołtunów na

głowie. Żadnych dwudniowych splinów zapijanych winem. Nic dziwnego, że

przysłałaś mi Renee z żelazkiem. Wyprasuj się, dziewczyno! Koniec z

zagnieceniami. Dasz radę. Nie mam co do tego żadnych wątpliwości!

XXXIII. WERNISAŻ

1

Po^ powrocie zadzwoniłam do Jaśka. Miałam wrażenie, że zalicza kolejny niż.

Zaproponował, bym do niego przyjechała.

— To nie najlepszy pomysł — zaoponowałam.

— Co, nie chcesz posiedzieć w moim dołku? A może boisz się, że znowu trzeba

będzie zmyć pięćdziesiąt kubków?

Wolałam mu nie mówić, że wylazłam właśnie ze swego dołka i na cudzy nie mam

ochoty. Nie chciałam niepotrzebnych pytań. A poza tym mój dołek to był dołeczek w

porównaniu z tym, co przeżywał Jasiek. Nie było sensu zawracać mu tym głowy.

— Pięćdziesiąt kubków... Hm... Propozycja niemal nie do odrzucenia. Ale tak się

składa, że mam lepszą. Zapraszam cię na wernisaż.

Jasiek na początku trochę się przed tym bronił, ale nie zamierzałam go słuchać.

— Musisz się w końcu ruszyć z domu. Mnie też to dobrze zrobi. To będzie udany

wieczór. Dobry malarz, dobre obrazy i niezłe towarzystwo.

— Żebym jeszcze miał na to ochotę.

— Nabierzesz. Ja przyjechałam do ciebie, gdy mnie potrzebowałeś. I to dwa razy.

Czas na rewanż.

— Nie jestem zbyt wyjściowy. Broda i tak dalej.

— Możesz być z brodą, bylebyś tylko był.

— To mi wygląda na desperację. Myślałem, że się za mną stęskniłaś, a ty, zdaje się, potrzebujesz kawałka marynarki przy boku.

— Jedno drugiemu nie przeszkadza.

— Czyli że jednak mam robić za faceta do towarzystwa. Broda zatem nie wchodzi w

grę. Hodowałem ją tak długo, a teraz czeka ją żyletka. Spore poświęcenie. Nie

sądzisz?

Jasiek nawet w dołku potrafił żartować. I flirtować.

— Wynagrodzę ci to.

— Tylko czy aby na pewno? Ostatnio byłaś taka trochę skąpa.

— Poprawię się. Będę tak hojna, jak tylko może być przyjaciółka.

— Jak przyjaciółka? — wybrzydzał Jasiek. — No, nie wiem...

— Jasiek!

— Dobra. Przyjadę, przyjaciółeczko. I będę ci służył ramieniem. Zadowolona?

— Zadowolona.

Gdy jednak chwilę później odłożyłam słuchawkę, ogarnęły mnie znowu sprzeczne

uczucia. Niby nakreśliliśmy granice naszej znajomości, ale Jasiek nieustannie je

przekraczał. Chyba go to nawet bawiło. I moja obrona też. Czy o to mi chodziło? Czy nie lepiej by było, byśmy przez jakiś czas naprawdę byli jedynie przyjaciółmi?

2

Dopiero gdy znaleźliśmy się na miejscu, przyszło mi na myśl, że zjawienie się na

wernisażu z Jaśkiem, to nie był aż tak dobry pomysł, jak mi się przedtem zdawało.

Pierwszą osobą którą tam zobaczyłam, był niestety Jakub. Nie odważy się! —

pomyślałam, ale w głębi ducha czułam, że będzie wręcz odwrotnie. Odważy się i to

szybko. Po to tu przyszedł. Wiedział, że będę. I spodziewał się, że będę z mężczyzną.

Nie odpuści. To pewne.

Postanowiłam mimo to ignorować Jakuba. Podobnie jak Kostka, który też mignął

mi w tłumie.

Tubę również zamierzałam ignorować, ale ona nie przejęła się ani tym, że jej nie

dostrzegam, ani tym, że mam przy boku Jaśka.

— Sporo aktów — zagrzmiała z tyłu tak, że aż Jasiek się wzdrygnął. Ja byłam

przyzwyczajona do jej głosu. — Myślałby kto, że twoich — kontynuowała złośliwie.

— W końcu nie aż tak dawno rozstałaś się z Michałem. A to zupełnie inna dupcia.

— Powachlowała się teatralnie katalogiem.

— Jaśku, poznaj Tubę, to znaczy... chciałam powiedzieć... Sonię. Pracujemy razem

w teatrze. Soniu, mój przyjaciel.

Miałam nadzieję, że ta uprzejma prezentacja trochę ją ostudzi. Niestety!

— To coś nowego — wypaliła. — Dotąd miałaś jedynie kochanków. — Obejrzała

Jaśka od stóp do głów. — Przyjaciel... Interesujące...

— Trochę się śpieszymy — rzuciłam i usiłowałam zniknąć w tłumie, ciągnąc za

sobą Jaśka, trochę rozbawionego zajściem z Tubą Ta jednak nie dała się zgubić.

— Obie wiemy, kogo Michałek malował — grzmiała z tyłu.

— Pytanie tylko, czy z natury, czy z wyobraźni. Bo jak z natury, to ją wcześniej,

jakby tu powiedzieć... wypędzlował. Taki już jest ten nasz Michaś. Widziałaś daty na obrazach? Jeszcze wtedy z nim byłaś.

— Odczep się, Tuba — warknęłam. — To nie twoje sprawy.

— Może i nie moje. Ale na pewno twoje. I to bynajmniej nieprzeterminowane, jak

ci się wydaje. Bo Zmiennik widział katalog i się zdenerwował.

Nawet jak na nią, zachowywała się skandalicznie. Zatrzymałam się.

— Jaśku, możesz nas na chwilę zostawić?

Jasiek skinął głową i ruszył w kierunku obrazów.

— Musiałaś to wszystko powiedzieć przy nim? Czy ja ci robię takie świństwa?

Tuba odprowadziła Jaśka wzrokiem.

— Chyba nie masz sekretów przed swym przystojnym przyjacielem. —

Przeciągnęła drwiąco ostatnie słowo.

Nie było sensu z nią na ten temat dyskutować. Nie po to zresztą z nią zostałam.

— Więc mówisz, że Zmiennik się zdenerwował?

— Owszem. Maca się po łbie, jakby miał tam co najmniej metrowe rogi. Maja

uciekła, gdzie pieprz rośnie.

— Nie uciekła, tylko ma urlop. Jak wszyscy aktorzy, którzy nie grają w komediach.

Nie zauważyłam wczoraj jakiegoś specjalnego poruszenia. Raczej posezonową

martwotę.

— Widocznie za wcześnie wyszłaś. Może i lepiej, bo dyrektorek zdenerwował się

głównie na ciebie.

— Na mnie? — zdziwiłam się.

— Tak twierdzi Jakub. Oglądali razem katalog. I jak dyrektor doszedł do końca,

powiedział, że z ciebie taka sama muza jak kierownik literacki. Inni musząpracować za ciebie. Część zespołu już zaczęła się zakładać, kiedy dostaniesz wymówienie.

— A nie przyszło ci do głowy, że Jakub sam wymyślił te plotki? Naprawdę sądzisz,

że Zmiennik mógłby powiedzieć coś takiego? To kompletnie nie w jego stylu. On się

nie zwierza ze swoich planów nikomu.

— Może i nie powiedział, ale czy nie pomyślał? — Sonia nie dawała za wygraną.

— Po tych paru maźnięciach doszedł, że to Maja? A może Bożenka?

— Zmiennik jest trochę przygłuchy, ale nie ślepy. Nie mówiąc już o tym, że ktoś,

czy raczej któraś mogłaby mu otworzyć oczy. Jest kilka chętnych na miejsce Mai —

zaśmiała się. — Na twoje miejsce też szybko by się ktoś znalazł.

— Lepiej pilnuj swego.

Tuba przepluła przez lewe ramię, a potem poprawiła sobie samopoczucie czerwonym winem.

— A wydawało się, że Michałek tak cię kochał — rzuciła jeszcze, omiatając

wzrokiem akty. — To musi boleć. Moje kondolencje. — Znowu uraczyła się winem.

— Idę to sobie lepiej pooglądać.

3

Spotkanie z Tubą trochę mnie rozstroiło, ale postanowiłam nie dać się złym

nastrojom i zrobić wszystko, by ten wieczór był dla mnie i dla Jaśka naprawdę

przyjemny.

Rozejrzałam się za nim i zamarłam — stał z Jakubem. Cholerna Tuba! Teraz już

wiedziałam, dlaczego tak się przypięła. Jakub dobrze to rozegrał. Że też mu się

chciało. A może to był pomysł Kostka? To było bardziej prawdopodobne. Lubił

bawić się cudzym kosztem. I lubił mieć wpływ na życie swoich byłych kobiet,

choćby destrukcyjny. Był jak lalkarz, który nie potrafi zrezygnować z marionetki,

choć na scenie zupełnie inna bajka. Z przykrością musiałam stwierdzić, że w Jakubie też chyba było coś podobnego.

Ruszyłam w ich kierunku. Zanim jednak doszłam, zobaczyłam, jak Jasiek

poklepuje protekcjonalnie Jakuba, a potem spokojnym krokiem zaczyna iść ku mnie.

— Jak było? — spytałam pełna obaw.

— Interesująco. — Zaśmiał się. — Robiłem za twego faceta. Nie gniewasz się?

— To zależy, jak się z tej roli wywiązałeś.

— Nie wiem, co mu zrobiłaś, ale ten koleś jest na ciebie wściekły. Powiedział, że

jesteś wredną zimną bezuczuciową wiedźmą która mnie wykorzysta, a potem, po

miesiącu czy dwóch, wyrzuci ze swego życia jak zużytą prezerwatywę.

Obejrzałam się na Jakuba. Patrzył w naszym kierunku jak bazyliszek.

— Marna metafora — mruknęłam. — Potrafił wymyślać lepsze. Opuścił się.

— Też tak sobie pomyślałem.

— I nie stanąłeś w mojej obronie?

— Niestety. Potwierdziłem, że jesteś wiedźmą. I dodałem, że to właśnie pociąga

mnie w tobie najbardziej. Potem go poklepałem i powiedziałem, że powinien być

zadowolony z tych dwóch miesięcy, które mu ofiarowałaś, bo przecież mogłaś nie

dać mu nawet tego. I dorzuciłem, że będę szczęśliwy, jeśli zechcesz mnie

wykorzystywać równie długo.

Zaśmiałam się. Jasiek załatwił Jakuba koncertowo.

— Atak poważnie, co mu zrobiłaś? Czemu jest taki wściekły? — zapytał.

— Czemu? Cóż... nie umiałam się zaangażować. Nie potrafi wybaczyć mi

obojętności.

— Czy to znaczy, że on cię kocha? — Jasiek był zadziwiająco dociekliwy.

— Nie sądzę. To typ posiadacza. Chce mieć nad kobietą władzę. Całkowitą. Jak

nad aktorami w spektaklach, które reżyseruje. A nade mną nie miał jej ani przez

chwilę, choć chyba mu się wydawało, że jest blisko osiągnięcia tego. Wymknęłam

się. Ma w dodatku nieodpowiedniego doradcę, któremu też się wymknęłam. Wiem,

trochę to skomplikowane. Może ci kiedyś o nich opowiem dokładniej.

— Czemu nie teraz?

— Nie chcę wywoływać wilka z lasu.

Rozejrzałam się, ale nie dostrzegłam Kostka.

— Widzę, że twoi byli nie potrafią się z tobą rozstać.

— Tylko tych dwóch. Z resztą nie było problemów. Nie powinieneś mi dogryzać,

bo sam masz przecież kłopoty z Kamilą. Gdyby się tu przypadkiem zjawiła, to co

bym od niej usłyszała?

— Fakt. Jak na to spojrzeć z tej strony... Mam jednak wrażenie, że zawadzam tu

większości panów.

— To tylko wrażenie — zdążyłam powiedzieć i utonęłam w objęciach Michała.

Przez następny kwadrans oglądaliśmy we troje obrazy. Większości nie znałam.

Michał namalował je już po naszym rozstaniu i chciał znać moje zdanie. Patrzyłam

na płótna i usiłowałam znaleźć w nich coś bliskiego. Ale nic takiego w tych nowych obrazach nie było. Chłodne kiedyś barwy zastąpiły teraz jaśniejsze, inna też była faktura, bardziej mięsista, pofałdowana. Zmienił się! Tylko nie wiedziałam dlaczego.

Powinna sterczeć przy nim jakaś długonoga i pszenna, ale nie sterczała. Żadna inna zresztą też nie. Co go w takim razie odmieniło? Nie chciałam pytać przy Jaśku, który i tak czuł się trochę w odstawce.

Czułam, że Jasiek mnie obserwuje i że nie wszystko mu się podoba. Michał co

chwila zaplatał łapy na moim ciele, jakby chciał sprawdzić, czy jeszcze reaguje na jego dotyk.

— Przyjaciel? — szepnął Jasiek, gdy Michał przez chwilę zajęty był odbieraniem

gratulacji. W głosie Jaśka była nutka pretensji pomieszana z ironią. — Może i ja

zacznę cię tak po przyjacielsku oplatać? Chyba mogę, jeśli takie są tu przyjacielskie obyczaje. — Jego ręka wylądowała na moim pośladku, jak przed dziesięcioma minutami łapa Michała.

— Jasiek!

— Widzę, że są tu lepsi i lepsiejsi. Czemu mnie nie wolno?

— Jemu też nie wolno, ale wypił za dużo szampana.

— Jak cię jeszcze raz dotknie, to dam mu w zęby.

— Nie mówisz poważnie.

— Przeciwnie, jak najpoważniej.

Spojrzałam na niego i zrozumiałam, że Jasiek rzeczywiście gotowy jest zrobić jakąś awanturę. Sama zresztą też byłam już zmęczona tłumem, nadreprezentacją byłych kochanków, aluzjami kolejnych znajomych, którzy gratulując Michałowi, nie

omieszkali gratulować też mnie, jego modelce i muzie. Usiłowałam najpierw

tłumaczyć, że to dawno nieaktualne, że to nie moje akty i nie ja inspirowałam

pozostałe obrazy, ale jakoś to do nikogo nie trafiało.

— Wiesz co — zaproponowałam Jaśkowi — zniknijmy po angielsku.

— Jestem za.

Jasiek zatrzymał się jeszcze przed wyjściem przy pierwszym obrazie.

— To ty — stwierdził.

— Czyżby. Skąd możesz to wiedzieć?

To był rzeczywiście mój akt, ale twarz'była jedynie różową mgłą, nie sposób było

mnie rozpoznać.

— Znam te cycki — powiedział Jasiek z przekonaniem. — Poznałem po tym

pieprzyku. Lewa pierś. Nie widać go, gdy się patrzy z góry. A z dołu bardzo dobrze. I

on tak to namalował. Wszystko inne rozmazane, a ten pieprzyk jak podpis.

Zdumiała mnie jego spostrzegawczość.

— Reszta to chyba rzeczywiście nie ty. Następna?

— Nie. Jakby ci tu powiedzieć... jednoczesna.

— Aha. — Jasiek się jeszcze obejrzał na akty Mai Kim i porównał go z moim. —

Są inne. Tu farba cię okrywa, a tamtą... czy ja wiem... obnaża.

Ujął to doskonale. Sama na to nie wpadłam, ale Jasiek miał rację.

— Na twoim miejscu chciałbym ten obraz mieć u siebie.

— Ja też bym chciała. Ale to niemożliwe.

— Dlaczego? Powinnaś mieć prawo pierwokupu.

— Już jest kupiony. I ten ktoś na pewno mi go nie sprzeda.

Obejrzałam się do tyłu i napotkałam ironiczne spojrzenie Kostka. Jasiek poszedł za moim wzrokiem.

— To on?

— Owszem.

— Zdaje się, że obraz mu nie wystarcza, wolałby oryginał.

— To jego problem.

Wyszliśmy prosto w wietrzny, chłodnawy zmierzch.

— Pouczająca wystawa — rzucił jeszcze Jasiek. — Daje do myślenia. Zwłaszcza

portrety. Komplet porzuconych. Ty jednak jesteś wiedźmą. Biedacy

— Nie wszyscy. Jeśli chodzi o Michała, to akurat on mnie zostawił. A przedtem

zdradził. I to nie tylko z Mają Kim.

— Co nie znaczy, że czasami za tobą nie tęskni.

— Fakt. A twoja galeria? Kiedy mi ją zaprezentujesz?

Jasiek się zaśmiał.

— Nie dzisiaj. Czuję lekki przesyt, jeśli chodzi o akty i portrety. A poza tym ten wieczór za ładny na wspominki. — Przyciągnął mnie. — Będzie ci cieplej.

Nie protestowałam. Zgodnym krokiem szliśmy w kierunku parkingu.

XXXIV.

KOLEKCJA ZDECHŁYCH MUCH

1

Założenie, że Paula wreszcie nie wytrzyma i zjawi się u mnie z pretensjami, niestety na razie się nie sprawdzało. Z dnia na dzień miałam coraz mniej nadziei, że jakoś zareaguje i tym samym da mi okazję do wyjaśnień. W końcu postanowiłam

dowiedzieć się, co u niej słychać. Najbardziej wiarygodnym źródłem był oczywiście

Zygmunt. Zadzwoniłam do niego w godzinach pracy, by mieć pewność, że Paula nie

przeszkodzi w rozmowie.

— Matylda? — W jego głosie pobrzmiewały sprzeczne tony. Pewnie ciągle jeszcze

nie mógł mi wybaczyć, że spotykałam się z Paulą wbrew jego woli.

— Masz chwilę?

— Ale tylko chwilę.

— Co u was? — Miałam nadzieję, że tym prostym pytaniem sprowokuję Zygmunta

do zwierzeń. Niestety!

— A co ma być? — mruknął.

— Paula ruszyła się z kanapy?

— Owszem.

— To chyba dobrze?

— Może i tak.

Nigdy nie był aż tak skrótowy. Zaniepokoiłam się.

— To co teraz robi?

— Cały czas sprząta.

— Rusza się, to już coś.

— Na początku też tak myślałem.

— A teraz?

— A teraz już tak nie myślę.

Rany! Jak tak dalej pójdzie, nie dowiem się prawdy do Bożego Narodzenia.

— A co myślisz?

— Myślę, że jest do chrzanu.

— A mógłbyś uściślić?

— A co tu uściślać. Miałem żonę, a teraz mam sprzątaczkę. Ona nie robi nic innego.

— Rozgadał się w końcu. — Ledwie zdążę wejść, a ona już zamiata piasek, który

jakoby naniosłem. Spadnie mi okruszek, już słyszę, że mamy w domu góry śmieci i

trzeba wszystko odkurzyć. W duszy też mamy śmieci i też pracujemy nad

ich,usuwaniem. Medytacja! Wracam z pracy skonany, chciałbym się przytulić do

żony, a mogę ją co najwyżej pooglądać przez dym z kadzidełek i świec. Oczywiście

wtedy, jak już wszystko wysprząta, co naniosłem i nakruszy-łem.

Zygmunt był sfrustrowany i trochę zawstydzony, że to mnie, osobie, która ostatnio

nadużyła jego zaufania, opowiada o swoich problemach.

— Może to i nie wygląda dobrze, ale myślę, że jest lepiej.

— Akurat! Gdy mnie wita w przedsionku z odkurzaczem, by od razu usunąć piach z

moich butów, to mam wrażenie, że za chwilę i mnie wciągnie do środka. I nawet nie

zauważy, że to zrobiła. Tak się teraz czuję, jak trochę większy paproch.

Wolałam zmienić temat.

— Medytujesz razem z nią?

— Spróbowałbym tego nie robić. Mamy oczyścić myśli. Taki jest cel. Moje niestety

z dnia na dzień są coraz bardziej nieczyste.

Zygmunt ciężko westchnął.

— Znudzi jej się.

— Może i tak. Tylko kiedy?

— Kiedyś na pewno — pocieszałam go. —A co ze zdjęciami? Ogląda je jeszcze?

— Nie. Powiedziała, że fotografie są jak kurz przeszłości. Zastanawiała się, czy nie wrzucić ich do ognia, ale po namyśle doszła do wniosku, że mamusi może być przykro, jak je zniszczy. Mamusi! — Zygmunt niemal zachłystywał się poczuciem

krzywdy, że Paula w takiej chwili nie pomyślała o nim. — Wszystko wylądowało w

kufrze na strychu. Nawet nasze zdjęcia ślubne.

To nie były dobre wiadomości. Wyglądało na to, że Paula coś w sobie

przepracowuje, ale rezultaty tej pracy trochę mnie niepokoiły. Jedno było pewne,

trzeba czekać! Tak też powiedziałam Zygmuntowi.

— Wszyscy mi to powtarzają. Zaczynam nienawidzić tego słowa. Mam nadzieję, że

nie czekam na Godota!

2

Ja też miałam nadzieję, że nie czekam na Godota. Położyłam się na tapczanie i

usiłowałam sobie przypomnieć, czy Paula już kiedyś tak reagowała na problemy.

Jako dziecko była bałaganiarą. Sprzątała za nią po cichu matka. Pamiętałam jakieś niejasne kadry zza ledwie uchylonych drzwi. Właśnie tych uchylonych drzwi było w mojej pamięci najwięcej. Z biegiem lat coraz mniej się nimi interesowałam. Gdy na

dobre odeszłam z domu, Paula miała około piętnastu lat. Od tego czasu widywałyśmy

się sporadycznie. Jej dojrzewanie i wchodzenie w dorosłość niemal całkowicie mi

umknęło. Właściwie mało o niej wiedziałam — taki wniosek płynął z przeglądu

pamięci. Myślałam, że znam ją doskonale, ale w większości były to raczej

uprzedzenia co do Pauli, a nie realna wiedza.

I nagle przypomniałam sobie, że to matka zawsze zaczynała sprzątanie, gdy miała

jakieś problemy. Dzwoniła do swojej aktualnej domowej pomocy i zaczynała wielkie

porządki. My też musiałyśmy w nich uczestniczyć, a przynajmniej ja, choć matka

zmuszała mnie tylko do zajęcia się własnym pokojem. Im więcej problemów, tym

czyściej było w domu. Może dlatego idealna czystość i świeżość do tej pory odrobinę mnie niepokoi?

Wyglądało więc na to, że Paula zastosowała znany i sprawdzony sposób na kłopoty.

To zresztą było mało istotne. Ważniejsze było to, że coś ją mocno dręczyło, jeśli

zgarniała najmniejsze nawet pyłki. Czy tylko myśli o utracie dziecka? A może chodzi też o Joachima. Chce zapomnieć, że przegrała i trzeba oddać miśka. Może te dwie straty — prawdziwa i potencjalna — skleiły się nagle w jedną?

Trochę zaniepokoiła mnie ta myśl. A jeśli nasz zakład pogorszył stan Pauli? Byłam

pewna, że jedno wyprze drugie, że nasze przepychanki pozwolą jej zapomnieć o

dziecku, ale mogłam się przecież pomylić. A jeśli to rodzina miała rację? Może

jednak trzeba l9yło zostawić jąw spokoju? Przynajmniej na razie.

Rozmyślania przerwał mi telefon matki. Zygmunt zadzwonił pewnie do niej z

wiadomością że już wróciłam do Warszawy i pytałam o Paulę. Zareagowała

błyskawicznie. To nie mógł być przypadek.

— Dobrze, że jesteś — powiedziała bez charakterystycznego dla niej owijania w

bawełnę. — Co powiesz na spotkanie?

3

Godzinę później siedziałyśmy w kawiarni, przy wielkim oknie z widokiem na

Nowy Świat. Tyle że obie patrzyłyśmy nie na nowy świat, a na stary, ten sprzed lat, tuż po przeprowadzce z ostatniego mieszkania do domu, który kupił okazyjnie Kazik.

— Paula sprząta teraz tak jak ty wówczas. Właśnie wtedy zaczęłam nienawidzić

porządków.

Matka spojrzała na mnie zaskoczona.

— O czym ty mówisz?

— Niektórzy zajadają stres, inni zapijają jeszcze inni wypa-cają go na siłowni czy w parku, a ty go wymiatałaś i wymywałaś. Tyle że odradzał się jak kurz na politurze.

Nawet nie usiłuję zgadnąć, jakie miałaś wtedy kłopoty. Musiały być gigantyczne. Do tej pory tak masz. Wystarczy spięcie z Kazikiem, a ty już układasz srebrne łyżki w nowym porządku i przewieszasz swoje żakiety i koszule Kazika tak, by pąsowały kolorami. Po kłótni bierzesz się za coś poważniejszego, a gdy zaczynają się ciche dni,

można spodziewać się generalnych porządków. Paula przejęła to po tobie.

— Nigdy tak o tym nie myślałam. Być może...

— Ja tak nie mam. Sprzątam, gdy dojrzewa we mnie zmiana. Mała zmiana, małe

sprzątanie, duża zmiana, duże sprzątanie. Albo gdy się nudzę i muszę wyładować

energię. Wtedy lubię coś przestawić, a przy okazji przetrę to i owo. Jestem inna. Ten sam dom, a wszystko robię na opak. Może dlatego Paula była ci zawsze bliższa niż ja.

— To nie tak — zaoponowała matka. — Już ci to po części tłumaczyłam. Miałaś w

sobie tyle wigoru i siły. Paula była młodsza, delikatniejsza i dużo bardziej chorowita.

Ty nawet jak chorowałaś, to kończyło się to zwykle po trzech, góra czterech dniach.

A Paula odziedziczyła słabe oskrzela i alergie po mnie. Potem na szczęście z tego

wyrosła, ale zanim to się stało...

— ...musiałaś poświęcić jej dużo czasu. Wiem, wiem... A że czasu w ogóle nie ma

zbyt wiele, z konieczności zabrakło go dla mnie.

— Niestety tak — przyznała niechętnie. — Choć może źle nim gospodarowałam. I

chyba źle oceniałam sytuację. Z pozoru radziłaś sobie doskonale. Znałaś wszystkie

sąsiadki, sąsiadów, w szkole byłaś zaprzyjaźniona nawet z kucharkami, nie mówiąc o pani w świetlicy czy bibliotece. Poznawałaś świat z wyjątkową zachłannością.

Chwilami wydawało mi się, że nas nie potrzebujesz, tyle było tych zainteresowań i

znajomości. Wczorajsze koleżanki czy przyjaciółki łatwo zamieniałaś na nowe.

Czasami patrzyłam na to zaniepokojona, ale wydawałaś się szczęśliwa, a

przynajmniej zadowolona. Teraz wiem — zawahała się — że szukałaś poza domem

tego, czego w nim nie znalazłaś.

Odważne wyznanie, jak na matkę. Trochę się nim zdziwiłam. W ogóle była dzisiaj

jakaś inna. Ale czy to nie było złudzenie?

Jednak nie tylko o tym myślałam, patrząc na trochę szary dzień za oknem. Paula

postawiła na jakość, a ja na ilość. Dwie strategie przetrwania. Za każdym moim

zakrętem było coś interesującego, co natychmiast trzeba było poznać, a za zakrętami Pauli był obcy świat, który oswajała wolno, zawsze pod czujnym okiem mamusi, a zwłaszcza tatusia. I pod ich wpływem wybierała z tego świata to, co było ich

zdaniem najlepsze. U mnie wielkie, zachłanne żarcie, a u niej delektowanie

wybranych dań.

Wiedziałam, że to nie cała prawda o Pauli, że po cichu i ona wpychała do buzi, co

popadło, zwłaszcza by popróbować tego, co mnie smakowało, ale rodzice zdawali się

być ślepi. Nie chcieli się o tym dowiedzieć, więc się nie dowiedzieli. Zygmunt też ślepł w odpowiednich momentach. To gwarantowało im wszystkim harmonijną koegzystencję. Niewypowiedziane nie istnieje. Więc cicho sza! Wmiećmy pod

dywan, zamknijmy w szafie, usuńmy fotografie, zasznurujmy usta. Spokój. Święty

spokój! Czy nie o ten spokój chodziło matce i teraz?

— Po co właściwie się ze mną umówiłaś? — zapytałam.

— Martwiłam się o ciebie. Ta rozmowa o szafie... Czułam, że to cię przygnębi.

— A nie chcesz przypadkiem wiedzieć, czy dalej planuję rozmowę z Paulą?

Zmieszała się. Więc jednak!

— Uspokoję cię, tylko jeśli sama do mnie przyjdzie. I postaram się skupić na

teraźniejszości. Przeszłość jest zbyt smutna, by jej teraz o tym opowiadać. I zbyt

skomplikowana. Tylko nie myśl, że chcę coś przed nią ukrywać. Ale niewiele z tamtego czasu nadaje się do opowiedzenia komuś, kto właśnie usiłuje wyjść z depresji po stracie dziecka. Nie teraz! Może kiedyś.

— Cieszę się, że tak myślisz.

— Musiałabym zburzyć cały jej świat.

— Cały? To chyba lekka przesada.

— Czyżby? — Chwilę zastanawiałam się, czy to właściwy moment, by podzielić

się z nią ostatnimi odkryciami. Ale jeśli nie teraz, to kiedy? Na takie rewelacje nigdy nie ma odpowiedniego czasu. — Wiesz, że Kazik mnie bił?

Zakręciła się niespokojnie na krześle.

— Bił? Parę klapsów to jeszcze nie bicie.

— Pasem wyciągniętym ze spodni. A właściwie metalową sprzączką która przy nim

była.

— To niemożliwe!

— Pamiętam to, mamo. I jak przez mgłę pamiętam, że ci o tym mówiłam. Nie

uwierzyłaś mi wtedy.

Kręciła głową.

— Jak mogłam uwierzyć, jeśli nie miałaś żadnych śladów? Nie miałaś!

— Pierwszy raz to się stało wtedy, gdy mnie znalazł na szafie. Już gdy mnie z niej ściągał, miał pas w ręku. Byłaś długo w szpitalu, więc zdążyło się zagoić. Została mi po tym blizna na udzie.

— Nie wierzę! Nie lubił cię, ale nie katował. To niemożliwe! — upierała się.

— Gdy wyjeżdżałaś z Paulą do sanatorium, pierwsze, co zaliczałam, to było takie

lanie. Dzień, dwa, trzy, potem dawał mi spokój, by sińce i strupy zdążyły się zagoić.

Na szczęście Paula przestała chorować, a ty wyjeżdżać.

Matka ciągle nie mogła w to uwierzyć.

— Nie! Nie wiem, czemu mi to mówisz. Już i tak w tym domu wszystko się

rozpada. Czego ty chcesz? O co ci jeszcze chodzi?

— Bił mnie na zapas. Tak mówił. Żebym w każdej minucie swego życia pamiętała,

co mnie spotka, gdy ośmielę się podnieść rękę na Paulę. Miałam się od niej trzymać z daleka. Od niej, jej pokoju i jej rzeczy. Żadna głupia myśl nie miała mi przyjść do głowy. Żaden głupi pomysł.

Matka zakryła twarz i już nie protestowała.

— Nie przejmuj się. Tych twoich wyjazdów nie było aż tak dużo. Trzy? — Matka

skinęła głową. — No właśnie. Tylko trzy. Trzy po dwa albo trzy razy. Bo za każdym

razem robił poprawki, bym lepiej pamiętała. Czyli razem pewnie z osiem razy. I

jeszcze ten jeden raz na początku, po znalezieniu na szafie, najgorszy. Coś około

dziesięciu. To i tak niewiele.

Matka nie mogła oderwać rąk od twarzy.

— Musiałam ci powiedzieć. Przypomniało mi się to teraz w Zawrociu, a właściwie

najpierw przyśniło, a potem przypomniało. Tylko długo nie mogłam sobie

uświadomić, z jakiego powodu on mnie tak bił, co chciał osiągnąć. Teraz już wiem.

Bał się o Paulę. I tylko ciągle jeszcze nie pojmuję, dlaczego aż tak bardzo? Ten

pierwszy raz był zrozumiały. Zdenerwował się, że przeze mnie może stracić dziecko.

A potem? Usiłowałam jej coś zrobić? Zrobiłanj? Dlaczego on się tak bardzo bał?

Tylko ty możesz mi to wyjaśnić.

4

Okazało się, babko, że moje pytania zostaną bez odpowiedzi. Trudno zgadnąć, czy

matka ich nie znała, czy nie mogła albo nie chciała ich udzielić. Przepraszała mnie, przetykając przeprosiny niezmiennym: Nie wiem! Naprawdę nie wiem! Potem jeszcze przez chwilę usiłowała Kazika usprawiedliwiać — złe wzorce wyniesione z

domu, stresująca praca, kłopoty. Nawet Peerelowi się dostało. Ale i tym zdaniom

towarzyszyło niezmienne: Nie wiem.

— To było już tak dawno — dodała pod koniec bezładnego monologu, w którego

szczerość coraz mniej wierzyłam- —Tylu rzeczy nie pamiętam. Zostały chwile,

wrażenia. Mogę cię tylko kolejny raz przeprosić za to, że ci wtedy nie uwierzyłam.

Powinnam była uwierzyć. Teraz wierzę.

Zrozumiałam, że więcej mi nie powie.

— To dobrze, że wierzysz. Chociaż tyle — mruknęłam.

Siedziałyśmy potem nad ledwie napoczętymi sernikami, usiłując je jeść, ale każdy

kęs pęczniał i zmieniał się w niemożliwą do przełknięcia grudę.

Matka w końcu skapitulowała.

— Kiedyś bywały tu lepsze ciasta. — Odsunęła talerzyk. Sięgnęła po kawę. —

Kawa też pozostawia wiele do życzenia. Wszystko się psuje.

To ja byłam tą psują, która burzyła jej świat. To przeze mnie wszystko bylejaczało.

Przez mojąpamięć, która zamiast kolekcjonować dobre chwile, upierała się przy tych najgorszych. Kolekcja zdechłych much, zamiast kolekcji motyli. Ile zdechłych much można znieść?

— Nie szukałam tych wszystkich kiepskich wspomnień.

— Wiem. — Matka wykonała kolejny niesatysfakcjonują-cy łyk. — To przez

tamte zdjęcia. Zastanawiałam się parę dni temu, dlaczego to się musiało stać właśnie teraz. Jakby i bez tego nie było dość trudno.

— Może właśnie dlatego, że już było trudno, ale nie dość.

— Przekorna logika. Zawsze miałaś skłonność do odwracania kota ogonem. Już w

dzieciństwie. Twój ojciec to uwielbiał. I niestrudzenie odpowiadał ci na pytania,

nawet te najbardziej absurdalne jak to, dlaczego deszcz nie pada czasami do góry i dlaczego jest zawsze w tym samym nudnym kolorze. W takich chwilach jak ta dzisiaj — na moment załamał jej się głos — chciałabym, by się zjawił i zajął wszystkimi

twoimi pytaniami.

— Gdyby żył, nie byłoby tych pytań. Ale też nie byłoby Pauli. Ciekawe, kogo byś

wybrała, gdybyś musiała wybrać którąś wersję życia.

Matka potrząsnęła głową, jakby chciała odgonić te zdania.

— Dziwnie dziś rozmawiamy — powiedziała.

Rzeczywiście, to była dziwna rozmowa. Nie wiem, czy kiedykolwiek

prowadziłyśmy podobną.

— Umiałabyś zdecydować?

— Dziś? Dysponując całą dzisiejszą wiedzą?

— Tak.

Znowu te obronne ruchy głowy.

— Nie chcę tego roztrząsać. Po prostu nie chcę — wydusiła w końcu.

Kłamała. Zrozumiałam to sekundę później. Nie umiałaby się wyrzec Pauli. Za nic!

I tylko nie chciała mi tego powiedzieć. Ale wystarczyło, że na mnie spojrzała

kontrolnie i wiedziała, że ja wiem. Wiem!

xxxv.

MIŁOŚCI WIECZNE I WIETRZNE

1

Po rozmowie z matką zatęskniłam za ojcem, a że Jasiek akurat zadzwonił,

powiedziałam mu, że wybieram się na cmentarz.

— Może pojedziesz tam ze mną?

Chwilę milczał zaskoczony, a ja zdałam sobie sprawę, jaką popełniłam gafę.

— Przepraszam. Cmentarz to pewnie ostatnie miejsce, w którym chcesz się teraz

znaleźć. Prawdziwa ze mnie oślica. Wybacz!

— Może rzeczywiście to nie najlepsza propozycja, ale wiesz... sam myślałem o tym,

czy by się nie wybrać na grób Jana Malinowskiego.

— Jak to możliwe?

— Możliwe. Siła przyzwyczajenia. Co roku w połowie sierpnia jeździliśmy tam z

mamą — Jaśkowi niełatwo było o tym mówić. — Tyle że teraz, gdy znam już

prawdę, jaki sens ma odwiedzanie grobu twego ojca? Chyba że po to, by mu

powiedzieć, że ona już się tam nie zjawi. — W jego głosie rozpanoszyła się gorycz.

Nagle przypomniały się mi puste miejsca po fotografiach w jego pokoju. Jan

Malinowski! To on musiał na nich być. Jasiek pewnie je usunął, gdy dowiedział się, kto jest jego prawdziwym ojcem. A może zdjął fotografie przed wizytą Dawida, by go nie ranić niepotrzebnie? Tak czy owak, po człowieku, którego przez lata uważał za swego ojca zostały jedynie jaśniejsze plamy na ścianach.

Tylko czy na pewno. Jeśli myślał o wyprawie na cmentarz, to znaczyło, że nie

pożegnał się jeszcze ostatecznie z Janem Malinowskim.

— Może sens nie jest najważniejszy —: powiedziałam pocieszająco.

— Co w takim razie jest?

— Pamięć.

— Tylko o czym? O fikcji, którą stworzyła matka?

— Wasze wspólne podróże na cmentarz nie były fikcją. Kolejne sierpnie, raz

pogodne, raz deszczowe, rytuał podróży, odświętne ubrania, zapach wosku,

rozmowy, po drodze rzadko widziana Warszawa^ W dzieciństwie to musiały być

magiczne wyprawy.

— I były. Po pobycie na cmentarzu zawsze jeszcze zaliczaliśmy cukiernię i

zjadaliśmy wielkie kawały czekoladowego tortu. A potem jeszcze spacer po

Warszawie. Prawdziwe święto. Jednak gdy dorosłem, z roku na rok miałem coraz

więcej wątpliwości. Gdzieś w środku byłem na matkę zły, że nie próbuje sobie ułożyć życia, tylko trzyma się kurczowo wspomnień. Nie wiem zresztą czy to dobre określenie. Ona się ich nie trzymała, ona nimi żyła. Czy raczej one żyły w niej i

miały się dobrze. Często się uśmiechała. Gdy pytałem, do czego tak się uśmiecha,

zawsze okazywało się, że do czegoś z przeszłości. Czasami to była nasza wspólna

przeszłość, ale częściej to, co zdarzyło się przed moimi narodzinami. Czas się tego nie imał.

— Przesadzasz. Przecież pracowała, wychowywała cię, miała przyjaciółki,

znajomych. Moja matka znalazła sobie następnego mężczyznę, ale nie jestem pewna, czy przez to była szczęśliwsza niż twoja. Rzadko widywałam ją uśmiechniętą.

— Jedno jest pewne, nie ma możliwości, by policzyć ich uśmiechy i na podstawie

wyniku wyciągnąć wnioski — zażartował.

— Zgadzam się. To przyjedziesz czy nie?

— Przyjadę. Bez ciebie pewnie bym się nie wybrał, a tak wyruszę jak co roku.

Jeszcze ten jeden raz. Ostatni.

2

Spotkaliśmy się przy bramie cmentarnej. Ja szłam do grobu ojca zwykle głównymi

alejkami, ale teraz było oczywiste, że to Jasiek ma prowadzić. Chciałam poznać

marszrutę Danuty. Jak mogłam przypuszczać, szedł trasą poboczną, może i trochę

krótszą, ale na pewno nie najwygodniejszą, za to dającą gwarancję, że dojdzie się do grobu z tyłu, widząc z daleka, czy ktoś przy nim nie stoi.

Jasiek też chyba o tym myślał, klucząc między pomnikami. Szedł pierwszy, tylko

czasami oglądając się na mnie. Na twarzy miał znowu zarost, który podkreślał

przygnębienie, narastające w nim z każdym krokiem. I to jego kiepskie samopoczucie interesowało mnie równie mocno jak trasa. Co go tak przygnębiało? Cmentarz? Brak matki przy sobie w pejzażu znanym z dziesiątek podobnych wypraw?

Beznadziejność i bezsensowność tego symbolicznego wędrowania na grób

człowieka, który ostatecznie wypadł z jego biografii? A może przygnębiało go to, że nic się nie zamykało, a ból nie zamierzał odejść? Wszystko mogło go wzmóc, nawet widok znanej ścieżki między mogiłami. Sam pewnie nie wiedział, czy lepiej się od

wszystkiego odciąć, czy przeciwnie, szukać bólu, by wybolał się szybciej.

Jasiek zauważył te moje ciekawskie spojrzenia.

— No i co zobaczyłaś? — zapytał.

— Całkowite zachmurzenie.

— Miałem nadzieję, że jak się tu wybiorę z tobą to będzie to taki letni spacer po

przeszłości. Atu figa z makiem. Widzisz ten nagrobek? — Zatrzymał się obok

niedużego grobu, przykrytego czarną marmurową płytą. — Kilka razy, gdy obok

niego przechodziliśmy, matka wspomniała, że ładny. Mnie się aż tak bardzo nie

podobał. Ciemny, ascetyczny, niepozorny. A ona któregoś razu powiedziała, że jest

jak mała czarna, w której zawsze się dobrze wygląda. I będzie miała swoją małą

czarną. Kazałem zrobić taki sam pomnik. W czarnym zresztą było jej do twarzy.

Wystarczył mały dodatek i już wyglądała doskonale. Moi koledzy nie mieli takich

ładnych matek. A teraz te zwykłe matki dalej gotują im niedzielne obiadki, a moja już się nie zestarzeje pod tą swoją gładką i lśniącą czernią.

Co można odpowiedzieć na takie słowa? Jasiek zresztą nie czekał na odpowiedź.

Ruszył przed siebie, coraz węższą i mniej wygodną ścieżką ponury i cierpiący.

— Ciekawe, jakie kolory lubił mój ojciec. Mam tylko czar-no-białe fotografie —

rzuciłam w kierunku jego pleców, z nadzieją, że go to odciągnie od przykrych myśli.

—- Ja wiem! Niebieski i granatowy. Dobrze wyglądał w tych kolorach. W szarym

też. Tak przynajmniej mówiła mama.

Poczułam ukłucie zazdrości. Jasiek wiedział o Janie Malinowskim więcej niż ja. A

może to była po prostu inna wiedza?

3

Chwilę później okazało się, że Jasiek rzeczywiście wiedział więcej.

— Czemu przyjeżdżaliście tu akurat w sierpniu? — zapytałam, gdy na chwilę

obrócił się, by mi pomóc przeskoczyć starą mogiłę.

— Jak to czemu! Szesnasty sierpnia, imieniny ojca... — zmieszał się. — To

znaczy... twego ojca.

— Imieniny? — zdziwiłam się. — Przecież Jana jest dwudziestego czwartego

czerwca.

— Ale miał jeszcze drugie imię.

Jasiek mówił takie dziwne rzeczy, że aż się zatrzymałam między grobami.

— Jakie drugie?

-— Nie wiesz? — On też się zatrzymał. — Szesnastego sierpnia jest Joachima. Stąd

ten czekoladowy tort, o którym ci wspominałem. Mama mówiła, że zawsze w tym

dniu obchodzili razem jego imieniny i wyobrażali sobie, że jedzą taki tort. I dodawała ze śmiechem, że tylko ona mogła do niego tak mówić. To było imię dla niej. Na wyłączność. I dla mnie. Też na wyłączność. -— W głosie Jaśka znowu pojawiła się

gorycz.

Na chwilę odebrało mi mowę. To musiało być prawdziwe imię ojca. Więc jednak je

pamiętał. I zdradził Danucie. A ona synowi. Czy mojej matce też powiedział, jak

naprawdę się nazywał?

— Joachim... A nazwisko? To prawdziwe? Znasz je?

— Prawdziwe? — Do Jaśka dopiero teraz dotarło, czemu jestem taka poruszona. —

No tak... Mówiłaś, że Malinowscy dostali swoje nazwiska w domu dziecka... Nie, o

żadnym innym nazwisku nie było mowy. Przez lata sądziłem, że moja mama wzięła

ślub z Janem Malinowskim i dlatego jesteśmy Malinowscy. Do głowy mi nie

przyszło, że może być inaczej.

— Joachim... — powtórzyłam znowu. Nie mogłam uwierzyć, że Jasiek wiedział

takie rzeczy. Nawet Dawid, który był przyjacielem ojca, nie znał jego prawdziwego

imienia. A Danucie ojciec tę tajemnicę powierzył.

— Więc to było jego prawdziwe imię! — Jasiek usiłował to sobie teraz ułożyć w

głowie. — Ale czemu ty go nie znasz?

— Dobre pytanie — mruknęłam. — Też je sobie zadaję.

Jasiek już o nic więcej nie zapytał. Byłam mu za to wdzięczna. Myślałam o miśku.

Teraz byłam pewna, że nieprzypadkowo miał na imię Joachim. Czy moja matka

wiedziała? A może naprawdę to było imię tylko dla Danuty? Na wyłączność! Ale czy

mój ojciec mógłby zataić prawdziwe imię przed własną żoną? Nie chciało mi się w to wierzyć, babko. Nie on! Więc wiedziała. Musiała wiedzieć. Ale wolała zapomnieć o nim, jak o wszystkim, co mogło budzić wątpliwości. Bo „Joachim" brzmiało

problematycznie. Prowokowało pytania o pochodzenie ojca. A ona nie lubiła szukać

odpowiedzi.

Gdy doszliśmy do grobu, Jasiek spojrzał na mnie kontrolnie. Moja mina widocznie

go zaniepokoiła, bo jeszcze spytał:

— W porządku?

— Tak.

Skłamałam. Nic nie było w porządku. Oprócz żalu do matki, byłam jeszcze

zazdrosna o wiedzę Jaśka o moim ojcu. I o te wszystkie torty, które zjadał z matką na

pamiątkę prawdziwych imienin ojca. Idiotyczne uczucie.

Jasiek wyjął z reklamówki kilka zniczy: On też lubił te bez osłony. Pięć sporych

lampek równej wielkości. Ja miałam ich więcej i w różnych rozmiarach. Po paru

minutach wszystkie już się paliły. Jaśka ułożone w zgrabną piramidkę, a moje

rozstawione bez ładu. Jasiek chciał je jakoś uporządkować, ale go powstrzymałam.

— Niech ojciec wie, że odwiedziła go jego ukochana zwariowana córka i jego

poukładany przyszywany syn.

Jasiek zostawił Więc lampki w spokoju, potem spojrzał jeszcze raz na całość i

uśmiechnął się. Pierwszy jego uśmiech tego dnia.

— Gdy cię jeszcze nie znałem, ale już wiedziałem, że istniejesz, marzyłem o takiej chwili. Spełniła się. — Przyciągnął mnie i objął. — Dobrze, że tu ze mną dzisiaj jesteś. Żegnam się w końcu z wyjątkowym facetem. Niełatwe pożegnanie. Ale dość

tych pożyczek. Jest twój, tylko twój.

I wtedy dotarło do mnie, że Jasiek kocha mego ojca bardziej niż ja. Zrobiło mi się wstyd. Za moją zazdrość. Za niewiedzę. Za moją matkę też. Danuta potrafiła sprawić, że Jasiek pokochał nigdy niewidzianego człowieka, po którym zostało tylko parę fotografii i grób na cmentarzu. A moja matka pozwoliła mi o ojcu zapomnieć. A gdy

robiłam wszystko, by odzyskać pamięć o nim, niczym mnie nie wsparła. Może obie

na niego nie zasłużyłyśmy? Na pewno nie zasłużyła ona, nie miałam co do tego

żadnej wątpliwości. Nie mogłam jednak powiedzieć tego Jaśkowi. Przytuliłam się

tylko do niego mocniej, by pożegnanie mniej go bolało.

Wracaliśmy potem moją trasą, zatrzymując się czasami przy starych nagrobkach,

które zwracały uwagę Jaśka.

— Więc takie miałaś widoki w drodze od ojca. Czemu skręcamy? Wyjście jest

chyba tam?

— Bo chcę jeszcze kogoś odwiedzić.

Pięć minut później staliśmy już przy grobie Filipa. Po śmierci Olgi nie byłam tu ani razu. Widok garbatego anioła, w którego twarzy bez trudu odnalazłam jej rysy, zrobił

na mnie bardziej przygnębiające wrażenie, niż się spodziewałam.

— No! — Jasiek był pod wrażeniem rzeźby. — Filip Just?

— Mój mąż.

Spojrzał najpierw zdziwiony na mnie, a potem jeszcze raz na napis.

— Chyba niedługo byliście małżeństwem.

— Rok. Ale był przy mnie do tej wiosny. Dlatego rozumiem twoją matkę.

Naprawdę przy mnie był. Z nim wszystko było łatwiejsze. Nie sprawiał kłopotów, nie zmieniał się, nie żądał, nie zdradzał, wszystko wybaczał, wszystko rozumiał, wszystko tolerował.

— Do tej wiosny?

— Pozwoliłam mu odejść.

— Akurat tej wiosny? — nie dawał za wygraną Jasiek, coraz bardziej

zaintrygowany.

— Najwyższy czas. Nie sądzisz?

Jasiek jeszcze raz spojrzał na datę na tablicy, którą trzymał anioł, i skinął głową.

Czułam, że chce wiedzieć więcej, ale postanowił na razie nie pytać. I dobrze! Bo jak opowiedzieć o wizycie Olgi u mnie? Przedtem to samowolne postawienie rzeźby.

Potem alkoholowy długi ciąg z tysiącem odsłon. Samobójstwo na autostradzie. To było jak streszczenie thrillera, a nie opowieść z normalnego życia. Sama czasami nie mogłam w to wszystko uwierzyć. Olga była jego główną bohaterką, Filip głównym bohaterem, a ja? Kiepsko napisana poboczna rola. Na końcu puste spojrzenie. Co

było dane, zostało odebrane. The end. Po co Jaśkowi teraz taka gówniana historia?

Miał własne, nie lepsze.

Garbaty anioł nosił ślady zaniedbania. Anielska szata upstrzona była ptasimi

odchodami, które zaczęłam pracowicie ścierać chusteczką.

— Myślisz o nim jeszcze czasami? — zapytał Jasiek.

— Od wiosny mało. Ale dalej za nim tęsknię.

— Tak długo?

— Był częścią mojej duszy. Wydawało mi się, że będzie przy mnie zawsze,

niezależnie od różnych mniej lub bardziej ważnych zakochań, związków czy

fascynacji. Z nim życie było dużo ciekawsze niż bez niego.

— To dlaczego pozwoliłaś mu odejść? — Jasiek jednak nie mógł przestać dociekać.

—a A dlaczego ty pozwalasz odejść Janowi Malinowskiemu?

Jasiek się zmieszał.

— To chyba nie to samo.

— Był przy tobie przez te wszystkie lata. A przynajmniej myślałeś, że był.

— On nie należy do mnie.

— Filip też już nie należy do mnie.

Jasiek zaczynał coś rozumieć.

— Coś się stało tej wiosny, mam rację?

— Masz, ale nie pytaj co. To opowieść na inny czas.

— Kiedyś poszedłem za tobą. Też tak skręciłaś w bok, ale wtedy stanęłaś nad

innym grobem. To chyba jednak było gdzieś tutaj. — W głosie Jaśka było pytanie,

którego nie odważył się zadać głośno.

— Tutaj. To był ten sam grób. Zimąjeszcze tej rzeźby nie było — przyznałam

niechętnie. — Ktoś ją postawił bez pytania.

— Ktoś?

— Ktoś, kto kochał Filipa równie mocno jak ja. Twoja matka też pewnie czasami

marzyła o tym, by zmienić zwykłe i brzydkie lastryko na grobie Jana na coś

ładniejszego. Nie odważyła się. Olga się odważyła.

— Piękna rzeźba. Dawno nie widziałem czegoś aż tak przejmującego. Dzieło sztuki.

— Owszem. Olga chciała, bym zawsze, gdy tu przyjdę, przypominała sobie, do

kogo w tej chwili naprawdę należy Filip. Są już razem. W niebie albo piekle. Nie

wiem, czemu ci to mówię. Cholera! Musiałeś pytać?

— Przepraszam. Do głowy mi nie przyszło, że to taka historia.

Chciał mnie przytulić, ale odtrąciłam go. Żaden facet nie będzie mnie przytulał przy grobie Świra, nawet jeśli Świr odszedł w siną dal. Nie i już. No tak, obie wiemy, babko, że dałam się w ostatnie Zaduszki przytulić tu Pawłowi, ale on był jeszcze

wtedy moim ciotecznym bratem i twoim posłańcem, a nie mężczyzną. Tak

przynajmniej o nim myślałam w tamtej chwili.

Zajęłam się kolejną plamą pokonałam ją a potem zapaliłam jedną ostatnią lampkę.

Czasy, gdy ozdabiałam grób Filipa jak urodzinowy tort, minęły. Jasiek patrzył na

samotny płomień i pewnie myślał o tych siedmiu ognikach, które zostawiłam na grobie ojca. Mogłam przecież podzielić lampki między ojca i Filipa sprawiedliwie.

Nie zrobiłam tego. Patrzył ze współczuciem, jak przesuwam teraz lampkę, nie mogąc

znaleźć dla niej właściwego miejsca. W końcu postawiłam jąblisko trawki, która

zdążyła się trochę rozrosnąć od czasu, gdy ją widziałam ostatni raz.

Tak to — na grobie Filipa nie było żadnych zmian. Mamuśka też pewnie czuła się

tutaj równie obco i nieswojo jak ja, jeśli nie odważyła się nic tu ruszyć. Wyobrażałam sobie, jak ją to wszystko frustrowało i złościło. Nie ma gdzie posadzić krzaka róży. I ta asymetria! Ten okropny anielski garb. Pokurcz, nie anioł. I w dodatku postawiony bez pytania! Bez pytania! To musiało ją dźgać aż pod samo serce. Cotygodniowe wyprawy na cmentarz to już była przeszłość, sądząc po stanie rzeźby i mocno

zeschłych kwiatach w wazonie. Mamuśka nie dała rady oglądać Garbusa zbyt często.

Olga wiedziała, co robi. Może nawet bardziej chodziło jej o Mamuśkę niż o mnie?

Jasiek już o nic nie pytał, bo wiedział, że chwila jest nieodpowiednia. Na szczęście udało mi się nie rozpłakać. Ustawiłam w końcu lampkę, pogładziłam jeszcze marmur i wstałam.

— To mamy swoje pożegnania za sobą — mruknęłam. — Chodźmy.

Jasiek poczekał jeszcze aż go wyminę i ruszyliśmy w kierunku głównej alejki.

5

Szliśmy potem w cieniu cmentarnych drzew nieśpiesznie, każde zatopione we

własnych wspomnieniach. Ja już nie myślałam o Filipie, tylko o Pawle, z którym parę miesięcy temu szłaip tą samą alejką. Na poboczu było wtedy jeszcze trochę zeschłych liści i Paweł rozgarniał je specjalnie, by posłuchać ich szelestu. Muzyka na kroki i szelesty. O czym wtedy szeptały liście pod jego nogami? Pewnie o przemijaniu. Ale żadne z nas wówczas o tym nie myślało. O miłości też nie, choć Paweł już ją chyba

wtedy w sobie odkrył. We mnie też kiełkowała, ale poza moją świadomością. Byłam

zajęta innymi emocjami. Może teraz też nie wiem, że coś we mnie kiełkuje. Jakaś

drobina. Zarodek uczucia. Jeszcze nie mam o nim pojęcia, a on jest. Rozrośnie się

albo obumrze, zanim go dojrzę.

Świr mówił, że są miłości wieczne i wietrzne. Nasza miała być wieczna, a okazała

się wietrzna. Pomyliliśmy się. Wywiało. Olga zrobiła przeciąg i wywiało. Mogłam na to nie pozwolić, ale pozwoliłam. Trochę z litości dla Olgi, trochę z miłości do Filipa, trochę z litości dla siebie samej. Stało się.

Julia też usiłowała zrobić przeciąg, ale z marnym skutkiem. Może jeszcze nie

nadszedł właściwy moment? A może nigdy nie nadejdzie? Na szczęście w sercu i

duszy człowieka jest sporo miejsca. Może się tam zmieścić kilka wiecznych i

wietrznych miłości.

Tuż przy cmentarnej bramie Jasiek rozprostował się, odetchnął głęboko, jakby

chciał wypchnąć z siebie wszystkie smętne resztki, a potem pociągnął mnie

sztubacko za kołnierz bluzki.

— Dość tego cmentarnego milczenia. Świeczki zapalone, modlitwy odprawione, co

było do pomyślenia, pomyślane. Czas na życie!

Trochę się zdziwiłam tą nagłą zmianą nastroju. Jasiek naprawdę wyglądał na

odprężonego. Czyżby się odbił w końcu od dna? Może ta wyprawa, tak naprędce

'skonstruowana, taki właśnie miała cel?

Ja zresztą też miałam dość myślenia o przeciągach, zeszłorocznych liściach i tym podobnych rzeczach. Przeszliśmy przez bramę i znaleźliśmy się na słonecznym placu. Jasiek wyciągnął do mnie rękę, a ja tym razem jej nie odtrąciłam.

— Co zrobimy z tak nietypowo rozpoczętym popołudniem? — zażartował. —

Może coś bardziej typowego? Kawa u ciebie?

— U mnie? — przekomarzałam się, nie będąc pewna, czy to dobry pomysł. — Czy

to dostatecznie typowe?

— Może i nie, ale masz najładniejsze filiżanki z wszystkich moich znajomych. A w

tych filiżankach najlepszą kawę. Chyba odprawiasz nad nią jakieś czary, bo smakuje lepiej niż gdzie indziej.

— Smak teraźniejszości, ot i cała tajemnica.

— Coś w tym jest. Ale w twoich kawkach jest jeszcze kilka innych smaczków.

— Dobra, nie podlizuj się, jesteś zaproszony. Na kawę! — uściśliłam.

— Bez ciacha? Czemuż tak skąpo?

— Bo za bardzo mi wyglądasz na amatora słodyczy. Dostaniesz sernik, to się

będziesz rozglądał za bitą śmietaną.

Doszliśmy już do naszych samochodów.

— Szkoda, że musimy jechać oddzielnie. Powiedziałbym ci, co naprawdę lubię.

— I tak tego nie dostaniesz.

— A może? — Jasiek przyciągnął mnie na chwilę.

— Kawa. I bądź grzeczny, bo nie dostaniesz nawet cukru.

— Jak sobie życzysz, skąpicho. — Jasiek musnął jeszcze moje czoło i ruszył do

swego samochodu. — Jedź pierwsza, lepiej znasz miasto.

Tak też zrobiłam. A po drodze myślałam o naszych durnych dialogach podszytych

pożądaniem. Co z tym zrobić?

XXXVI. PANI NALEŚNIK

1

Gdybym wiedziała, co ma się jeszcze wydarzyć tego dnia, nie zaprosiłabym Jaśka

do siebie. Na razie, niczego nieświadoma, starałam się zrobić kawę najlepszą, jaką potrafiłam. Świeżo zmielone ziarna, kardamon, goździki, wszystko w sprawdzonych proporcjach. I do tego na osłodę filiżanka z tancereczką, całą w różowych tiulach, oprócz piersi, wymykających się z różu, ta, w której parę tygodni temu zaparzyłam kawę Igorowi.

Jasiek docenił zarówno kawę, jak i naczynie.

— Wolę ją od tego strzelającego z fuzji jaśnie pana, zdobiącego filiżankę, z której piłem ostatnio. — Miał na myśli wieczór po wernisażu. — Teraz już takich cacek nie robią. Co najwyżej jakieś paski czy kwiatki. A kiedyś pił sobie człowiek poranną kawę i delektował się takim ślicznym dekolcikiem. Wszak to, jak mniemam, filiżanka po babci?

— Owszem. Moja babka chyba rzadko podawała w nich kawę, bo został cały

komplet.

— Wygląda na to, że skąpiła swemu mężusiowi przyjemnych widoków. Może

odziedziczyłaś po niej nie tylko filiżanki, ale i skąpstwo.

— Jak będziesz dalej gadał w tym stylu, to zabiorę ci kawę i przeleję w różyczki.

— Brr! — Jasiek wstrząsnął się teatralnie. — Fuzyjkę to jeszcze zniósłbym, ale nie

różyczki.

— Więc się staraj. Może kiedyś podaruję ci taką na urodziny czy gwiazdkę.

— Naruszyłabyś komplet?

— Naruszyłabym. Dekomplety bardziej mnie pociągają niż komplety.

— Hm... Czy to dotyczy też mężczyzn? — zaciekawił się Jasiek.

Roześmiałam się.

— A jak myślisz?

— Myślę, że może dotyczyć. Zdekompletowany mężczyzna. .. — zastanawiał się

Jasiek. — Ciekawe tylko, czy pociąga cię mały braczek, czy to musi być coś bardziej spektakularnego.

— Bardziej spektakularnego. Świr na przykład nie miał piątej klepki.

— Świr?

— Filip. Tak go wszyscy nazywali. W pełni zasługiwał na to miano.

— Kurczę. To nie mam szansy.

— Z brakami u ciebie rzeczywiście problem, ale masz trochę nadmiarów.

— Nadmiarów? — zdziwił się Jasiek.

— Owszem. Choćby nieprzecięta pępowina. Do tego czarująca czarownica, która

chce się wprowadzić do ciebie zamiast mamusi, a ty ją niby odpędzasz, ale nie do

końca. Trochę tego mało, ale przecież jeszcze nie przyznałeś się do wszystkiego.

Ostatnio odrobinę mnie zmęczyło afirmowanie cudzych braków, może dobrze byłoby

zainteresować się dla odmiany czy-imiś nadmiarami...

— Jesteś zwariowana bardziej, niż myślałem. Już rozumiem tych facetów z

wernisażu. Stracili kobietę, która potrafiła afir-mować ich braki. Rany! Nigdy nie otrząsną się ze straty.

Znowu się roześmiałam. Flirtowanie z Jaśkiem było naprawdę przyjemne. Aż za

przyjemne. Ale to były tylko pozory.

W nim i we mnie obudziły się już dawno dwa głodne zwierzaki i mówiły to samo.

Zeżrę cię i co mi zrobisz! A potem porzucę kości. I nawet się nie obejrzę. Nigdy się nie oglądam. Nigdy.

Ruszyłam do kuchni po ciastka, by nakarmić nimi choć trochę ten niepotrzebnie

obudzony głód.

2

Sięgałam po pierwszą delicję, gdy rozległ się niecierpliwy dzwonek, a po chwili w

drzwiach stanęła Paula. Miała w rękach Joachima i zaciętość w twarzy. Machnęła mi

miśkiem przed oczyma, wessała do płuc przynajmniej połowę powietrza, które było

w mieszkaniu, a potem, ku memu zdumieniu, wypuściła je bez słowa. Patrzyła przy

tym nie na mnie, tylko na Jaśka.

— O... — wykrztusiła w dodatku.

Jasiek też wyraźnie był poruszony spotkaniem.

— Znacie się? — spytałam.

— Tak... to znaczy nie. Nie, nie znamy się — oświadczyła w końcu stanowczo

Paula.

— To się poznajcie. Jasiek Malinowski.

— Z tych Malinowskich? — Paula zaliczyła kolejne zaskoczenie.

— Z tych. A to Paula. Moja przyrodnia siostra.

Nie wyciągnęli do siebie rąk. Paula ściskała obronnie miśka, jakby dotknięcie Jaśka mogło jej w czymś zagrozić. Jasiek pierwszy odzyskał rezon.

— Miło cię poznać — rzucił i dodał: — W końcu.

— W końcu? — dopytywałam się.

Nie dostałam jednak odpowiedzi, bo Paula nagle sobie przypomniała o Joachimie.

— Masz — wcisnęła mi miśka. — Wygrałaś. Podstępem. Mogłam się tego po tobie

spodziewać. Chodziło ci tylko o niego. Zadowolona?

— Aż tak bardzo go nie potrzebuję — zaoponowałam.

— Ja też.

Ruszyła ku drzwiom. Już je nawet otworzyła, ale cofnęła się i wydarła mi miśka.

— Nie to nie! — rzuciła. — Sama się po niego pofatyguj! Do zobaczenia — rzuciła

jeszcze w kierunku Jaśka.

Po chwili już jej nie było. Joachima też nie. Jasiek siedział w jakimś niewygodnym pochyleniu, które zostało mu po pożegnalnym ukłonie. Dopiero gdy trzasnęły drzwi windy, rozluźnił się.

— A to niespodzianka. Twoja siostra! — Jeszcze parował zdziwieniem. — Ostatnim

razem widziałem jąjakieś cztery lata temu. W bibliotece. Zbierałem materiały do

doktoratu. Tak się składało, że zawsze w tym samym czasie szliśmy do pobliskiego

baru. Ona zamawiała naleśniki, a ja ruskie pierogi. Czasami przyjeżdżał tam po nią jakiś blondyn...

— Zygmunt, wtedy jeszcze narzeczony, teraz już mąż.

— Miałem wrażćTiie, że nie pasują do siebie — kontynuował Jasiek. — Niby byli

razem, a osobno. Widocznie się myliłem.

— A ty siedziałeś w tym barze wówczas sam?

— Zwykle z Jolą. Przynajmniej na początku. Potem była przerwa, a później czasami

przysiadała się do mnie Ania.

Wyglądało na to, że Jasiek miał listę imion nie mniej długą jak moja. Paula dotąd

była bezimienna. Pani Naleśnik! Musiał o niej wtedy myśleć, jeśli pamiętał to

wszystko tak dokładnie. Ona też go pamiętała. Tyle że to teraz było bez znaczenia —

odprysk przeszłości, nic więcej.

— A co z tym miśkiem? Jakieś siostrzane problemy?

Nie miałam zamiaru mu tego tłumaczyć. Rzuciłam w niego poduszką i Jasiek

zapomniał o pytaniu.

3

Jeszcze prowadziliśmy bitwę na poduchy, Jasiek zwyciężał, gdy zadzwonił

zdenerwowany Zygmunt.

— Czy ty przypadkiem nie wiesz, czemu Paula wpadła do mnie wściekła jak osa,

dziesięć razy walnęła Joachimem w blat mego biurka tak, że pospadały z niego

dokumenty i moje pióro, i zaraz potem wypadła? — Zygmunt nie krył pretensji.

— Do mnie też tak wpadła, więc może po prostu ma taką fazę. Przedtem sprzątała,

a teraz lata wkurzona. Wyzłości się i jej przejdzie.

— No, nie wiem. — Zygmunt wątpił zarówno w moją tezę, jak i prawdomówność.

— Powoli zaczynam mieć już dość tego miśka — dodał irracjonalnie. — Przez niego

mam w papierach kompletny bałagan. Nie mówiąc już o piórze. Kosztowało majątek.

A jeśli coś mu pękło w środku?

Biedny Joachim. Dotąd był winny tylko kłopotów Pauli, a teraz także Zygmunta.

Dużo spadało na tego małego, starego miśka, który nigdy nie powinien się znaleźć w posiadaniu Pauli. Zatrzymałam jednak tę refleksję dla siebie.

— Mam gościa, więc porozmawiamy o tym innym razem. Będzie dobrze —

dodałam tylko, bo Zygmunt potrzebował pocieszenia. — Szwagier — wyjaśniłam

coraz bardziej zaintrygowanemu Jaśkowi po odłożeniu słuchawki. — Gorąca linia w

sprawie furii żony.

— Więc jednak są niedobrani. Nie myliłem się.

— Czy ja wiem. Na pewno dobrali się lepiej niż ja z Paulą. Kiedyś ci to wyjaśnię.

— Kiedyś? To nie jest moje ulubione słowo.

— Moje też, ale istnieje w słowniku i czasami je odkurzam.

Jasiek się roześmiał.

— W twoich ustach nawet odmowa brzmi interesująco. Gdybyś mi jeszcze zrobiła

kolejną tak pyszną kawę, to zupełnie zapomniałbym o niepotrzebnym odkurzaniu.

Wyszłam do kuchni, zastanawiając się po drodze nad reakcjami Pauli. Dlaczego

pojechała do Zygmunta i zachowywała się tak dziwnie? Prawdziwa furia! Trochę

jakby nieadekwatna do sytuacji. Fakt, nie mogła wyżyć się na mnie, więc wyżyła się na Joachimie i Zygmuncie, ale siła tej furii jednak mnie zdumiewała. Spodziewałam się czegoś innego. I w dodatku ten pech, że przyszła akurat w chwili, gdy był u mnie Jasiek. Stracona okazja. Zamiast długiej rozmowy, krótkie spięcie. Los naprawdę kiepsko to urządził.

4

Po powrocie do pokoju okazało się, że Jasiek też już jest bez humoru. Leżał na

tapczanie, zapatrzony w sufit. Kawa poderwała go z łóżka, ale luz już nie wrócił.

— Tak sobie leżałem i myślałem, że gdybym poderwał twoją siostrę parę lat temu,

to wszystko mogło potoczyć się inaczej.

— Czyli?

— Poznałbym cię dużo wcześniej.

—"Ale byłbyś zajęty.

— Fakt. Ale może to była jednak ścieżka do ciebie, choćby do przyjaźni. Nie

skorzystałem z niej i nie odnaleźliśmy się w porę.

— W porę?

— Pomyśl tylko! Oboje wcześniej dowiedzielibyśmy się o Malinowskich. Może to

by coś zmieniło? Dawid jest bogaty. Może w Stanach potrafiliby matkę wyleczyć.

Może gdyby spotkała się z Malinowskimi parę lat temu, to miałaby siłę i motywację

do walki z chorobą. Jeden człowiek to za mało. Nie potrafiłem jej zatrzymać!

— Jest jeden drobny błąd w twoim rozumowaniu — zaoponowałam. — Zakładasz,

że poznanie Pauli byłoby równoznaczne z poznaniem mnie. Mało prawdopodobne.

Jej chłopaków widywałam przelotnie, a poznałam tak naprawdę dopiero Zygmunta i

to podczas zaręczyn. To znaczy, że pierwszy raz rozmawialibyśmy ze sobą po tym,

jak postanowiłbyś zostać mężem Pauli.

— Może los ułożyłby to inaczej — upierał się Jasiek.

— Ale nie ułożył. Nie doszłoby zresztą do tego, bo przecież twoja matka nie

dopuściłaby do twego związku z moją przyrodnią siostrą. To oczywiste. Nie możesz

teraz myśleć w ten sposób. To ślepa uliczka. Liczy się teraźniejszość, a nie jakieś

niewykorzystane szanse z przeszłości.

— A jednak poraziła mnie świadomość, że tych szans mogło być dużo więcej. Nie

dostrzegłem ich.

— Bo nie mogłeś. Nie ma w tym twojej winy.

— Ale może zabrakło fartu. Inni mają go więcej.

Westchnęłam. Najpierw Paula, potem Zygmunt, teraz Jasiek

ze swoją żałobą Potykałam się o cudze straty. Ale czy tylko dlatego czułam coraz

większą irytację? Może po prostu wizja alternatywnego życia pomyślana przez Jaśka

w ogóle mi nie odpowiadała? Wyobraziłam sobie, że widzę ich razem, Paulę i Jaśka,

w jej domu. Nie był to przyjemny obrazek. Nawet hipotetyczny, życzliwy uśmiech

Pauli skierowany w moją stronę jakoś mnie nie cieszył. Czyżby zależało mi na Jaśku bardziej, niż myślałam?

XXXVII. MUŚLIN

1

— Wiedziałaś, że tych zdjęć nie ma! — krzyknęła Paula, gdy następnego dnia

stanęłam w drzwiach jej domu. — Teraz wszystko rozumiem. Chodziło ci o

Joachima. Tylko o niego. Chcesz go mieć. Oszukałaś mnie. I dlatego go nie

dostaniesz, słyszysz? Nie dostaniesz!

Stała przede mną z miotłą w ręku, trochę rozczochrana, jak czarownica, która przed chwilą zakończyła lot. A teraz gotowa była mnie wymieść jednym zdecydowanym ruchem. Już niemal się zamachiwała.

— Solidna miotła — powiedziałam, bo czułam, że tylko jakaś głupia odzywka zdoła

jązneutralizować choć na moment. — Gdzie kupiłaś? Potrzebuję takiej.

Spojrzała na mnie jak na idiotkę.

— To miotła ogrodowa. Właśnie sprzątałam schody na werandę. Po co ci taka w

mieszkaniu? Zwykła szczotka ci nie wystarczy?

— Na szczotce źle się lata.

Przez chwilę chyba miała ochotę zatrzasnąć mi drzwi przed nosem, ale zaciekawiła

ją moja bezczelność. I to, że nie kłócę się z nią o Joachima, tylko spokojnie

kontempluję solidny trzonek i resztę miotły.

— To co, wpuścisz mnie do środka? Pogadamy sobie o niekonwencjonalnych

środkach lokomocji.

Miałam nadzieję, że się w końcu roześmieje, ale machnęła mi tylko miotłą przed

butami i burknęła, że nie jest zainteresowana.

— No cóż, może i masz rację, to intymny temat. Znajdziemy lepszy.

— Rany! Jesteś jak plama po kocim gównie. Nie można się ciebie pozbyć.

— Ten temat z kolei mnie nie odpowiada. — Udało mi się zachować spokój. — Upał.

Zaschło mi w gardle. Dostanę coś do picia?

— Mogłaś zajechać do spożywczego -— nie poddawała się Paula.

— Ale wolałam do ciebie.

— Akurat! — Znowu stanęła w obronnej pozycji. — Już ci mówiłam, że go nie

dostaniesz.

— Picia?

— Nie udawaj głupiej.

— Nie przyszłam po Joachima.

— To niby po co?

— Po to, by wyjaśnić nieporozumienie. I pogadać jak siostra z siostrą. Ale nie da się tego zrobić w progu. Idź, schowaj gdzieś głęboko tego starego, wyliniałego pluszaka, o którego tak się boisz, i wpuść mnie w końcu od środka.

Paula wolno przeżuwała moje słowa, ciągle jeszcze mi nie ufając.

— No, idź! Jest w tym domu chyba jakaś skrytka, której nie znajdę. Zamknij go na

trzy spusty. I niech tam siedzi do końca świata.

Jeszcze chwilę stała nieporuszona. Potem odgarnęła niewidzialny pyłek sprzed moich butów i wreszcie odsunęła się od drzwi.

2

Kwadrans później siedziałyśmy w jej gościnnym, przy białej herbacie, podanej w

nieskazitelnie białych filiżankach,

na nieskazitelnie białych serwetkach. Gościnny też w niczym nie przypominał

pokoju, który oglądałam przy ostatniej wizycie. Porządek i blask! Poduszki na

kanapie miały nowe, satynowe ubranka w jasnym kolorze, gdzieś między białym,

żółtym i kremowym. Do tego nowe, muślinowe firanki tej samej barwy, długie,

lekkie, co chwila podbijane do góry przez przeciąg. Wszystko było nowe, świeże i

inne, tylko Paula ciągle jeszcze nie miała ani w sobie, ani na sobie tej jasności, którą usiłowała się otoczyć. Zostawiłam jednak tę refleksję dla siebie.

Żeby dopełnić obrazu, Paula przyniosła jeszcze ciasteczka, które były oblane białym lukrem.

— Niezbyt smaczne — uprzedziła, stawiając je na środku. Potem zresztą jeszcze

dwa razy przestawiała je w inne miejsce.

— Dekoracja? "

— Nie aż tak. Ale lepiej wyglądają niż smakują.

Czyżby bała się, że nakruszę? Po co je w takim razie przyniosła? I ten serwis w

bieli! Przecież zadowoliłabym się szklanką mineralnej. I do tego to przesuwanie

talerzyka z ciastkami wte i wewte, jakby było jakieś idealne ustawienie, a ona nie mogła go znaleźć.

Usiadła wreszcie wśród swoich jasnych poduszek i wtedy jeszcze bardziej było

widać, że nie pasuje do dekoracji, które sama stworzyła. One sobie, a ona sobie,

jakbym ją przyłapała na dojrzewaniu do roli, którą już sobie wymyśliła czy

wymarzyła, ale jeszcze do niej nie dorosła.

Na tym skończyły się moje refleksje, bo Paulę nagle zniecierpliwiła zabawa w białe, idealne i uprzejme.

— Gadaj, o co ci chodzi, bo nie mam za wiele czasu — rzuciła mało uprzejmie. —

Daję ci kwadrans.

— Herbata nie zdąży wystygnąć — targowałam się. — Ładnie pachnie i wygląda.

Chciałabym spróbować.

— Dobra. Zdążysz ją wypić.

— Jedna herbata! Do ostatniej kropli. To będzie nasza nowa, siostrzana jednostka

czasowa.

Paula nie przejęła się odrobiną ironii w moim głosie. I nie zamierzała konwersować w tym stylu.

— No więc? — burknęła.

Firanka zafalowała, jakby chciała dodać trochę finezji tej odzywce, ale Paula i to ucięła. Wstała, zamknęła drzwi i muślin opadł na podłogę.

Mnie też nagle zabrakło powietrza. Nie miałam pojęcia od czego zacząć i ile

powiedzieć. Paula już miała mnie kolejny raz pośpieszyć, gdy przeszkodził jej

dźwięk telefonu.

3

To był Zygmunt z pytaniem, czy jego ukochana żoneczka szykuje się na kolację, na

którą się umówili w restauracji.

— Szykuję się — skłamała gładko. — Tylko niestety pomyliłam szampon z

odżywką i muszę jeszcze raz umyć włosy. Przyjadę pół godziny później.

Więc nie blefowała. Naprawdę miała mało czasu. Trzeba się było śpieszyć. Ale to

kłamstwo? Zdumiewające! Więc jednak chciała tej rozmowy, choć udawała, że nic ją

ona nie obchodzi.

— Streszczaj się — usłyszałam, gdy odłożyła słuchawkę. — Nie mogę myć głowy

w nieskończoność.

— Fakt. Dobra, streszczam się. — Zamieszałam jeszcze w filiżance i zaczęłam: —

Miałaś rację, Joachim mi się nie należy, bo wiedziałam, że tych zdjęć nie ma. Choć chciałam, byś je znalazła. Chociaż jedno. Gdziekolwiek. Ale nie ma żadnego!

Zastanawiałaś się nad tym?

Paula wzruszyła ramionami.

— Gdzie ja byłam przez te wszystkie miesiące? — pytałam dalej.

— A gdzie mogłaś być? W domu! — odparowała. — To co, że nie zrobiono ci

żadnej fotki. Może wtedy nie lubiłaś się fotografować? Może miałaś na gębie

wysypkę albo obiłaś sobie nos? Może wolałaś się zajmować swoimi zabawkami? To

było dwadzieścia pięć lat temu. Kogo to teraz obchodzi?

— Mnie. I ciebie powinno. Bo być może kłócimy się właśnie z powodu tego, co się

stało w tamtych miesiącach, dwadzieścia pięć lat temu.

— Niby co? Nasikałam ci na ulubioną lalkę albo elementarz? — kpiła Paula. — A

może ty zabrałaś mi grzechotkę?

Wygrzebałam z torby kopertę ze zdjęciami, wyjęłam je i położyłam przed Paulą.

Nie sięgnęła po nie. Trzy z nich było jednak dobrze widać — Murzasichle,

przedszkolną ławkę z Asią-Wiewiórą i w dodatku piżamkę w króliczki.

— Obejrzyj je.

— Nie mam ochoty.

— Proszę!

Nigdy o nic jej nie prosiłam, więc Paula wytrzeszczyła na mnie oczy. Ale dalej nie ruszała zdjęć.

—ledyna okazja — kontynuowałam. — Nie ma ich w żadnym rodzinnym albufhie.

Zostały zrobione w czasie, gdy miałaś pojawić się na świecie i zaraz po twoim

urodzeniu.

Paula jeszcze chwilę walczyła ze sobą, ale ciekawość zwyciężyła. Przekładała je

ostrożnie, jakby były nasączone trującą substancją. Zatrzymała się przy piżamce w

króliczki.

— Śmiesznie w niej wyglądałaś — mruknęła.

— Fakt. Trochę za duża. Pani Jadwiga źle dobrała rozmiar.

— Pani Jadwiga? — zastanawiała się Paula. — Była u nas taka niańka? Nie pamiętam. — Jeszcze raz przyjrzała się zdjęciu. — Strasznie brzydkie meble. Chyba nie mieliśmy takich okropnych mebli?

Cała Paula. Potrafiła dostrzec brzydotę mebli, a nie umiała zobaczyć smutku w

oczach dziecka z fotografii. I to nie tylko dlatego, że to ja byłam tym dzieckiem.

— To mieszkanie pani Jadwigi i jej córki. Pamiętasz panią Miecię, moją sąsiadkę?

To właśnie jej matka się mną wtedy opiekowała.

— Chyba nami? — zauważyła drażliwie Paula.

— Mną. Mieszkałam u nich pół roku — rzuciłam bez ostrzeżenia.

Paula zastygła.

— Jak to mieszkałaś u niej?

— A przedtem byłam jeszcze przez miesiąc w tygodniowym przedszkolu. —

Podsunęłam jej zdjęcie z Asią-Wiewiórą.

— Nie ma tygodniowych przedszkoli.

— Wtedy były.

— Słuchaj... — Paula zrobiła się czujna. — Ja nie wiem,

0 co ci chodzi, ale przestaje mi się podobać ta rozmowa. — Zdecydowanymi ruchami

zebrała zdjęcia; włożyła do koperty

1 podała mi ją. — Mam ważniejsze sprawy na głowie niż wysłuchiwanie twoich

pretensji do rodziców.

— Nie chodzi mi o nich, a o nas. O ciebie i o mnie.

— A co te zdjęcia mają z nami wspólnego!? — krzyknęła Paula. — Co mam

wspólnego z tymi tandetnymi króliczkami?

— Dowiedziałam się, że się urodzisz w tym samym dniu, w którym okazało się, że

będę musiała pójść do tygodniowego przedszkola. Mama źle się poczuła.

— Widocznie tak było lepiej! Ja też czułam się w ciąży źle. Może mam to po niej —

odparowała Paula.

Milczałam, pozwalając jej ochłonąć.

— Ty jesteś jakaś nienormalna! — nie przestawała jednak. — Cały czas szukasz

winnych. O co ci tak naprawdę chodzi? Czemu ty się w tym grzebiesz?

Dalej milczałam.

— Będziesz tu tak siedzieć? Mam się kajać za coś, co zdarzyło się przed moim

urodzeniem?

Jeszcze chwilę milczałam. Paula nie wytrzymała. Ruszyła w kierunku drzwi od

werandy i dla odmiany otworzyła je z impetem.

— Chciałam tylko zrozumieć, dlaczego zawsze czułam do ciebie taką niechęć —

powiedziałam cicho. — Myślałam, że jesteś okropną siostrą a to ja ciebie zawsze

odtrącałam.

Paula zastygła z firanką w ręku, trochę zdziwiona moimi słowami i tonem.

— Mam cię rozgrzeszyć? Po to przyszłaś? Nie sądzisz, że na to za późno?

— Być może, ale chciałam, żebyś to wiedziała.

— To wiem. — W jej głosie była coraz większa niechęć.

— Mama nigdy nie wspominała tamtego czasu i wszystko uległo zapomnieniu.

Dopiero teraz zaczynam sobie coś przypominać.

— Tylko po co? Sądzisz, że parę fotografii może coś zmienić?

— Nie. Ale pomyślałam, że to mógłby być jakiś nowy początek. Przeszłość była, jaka była. Przyszłość zależy od nas.

— Tak się składa, że już cię nie potrzebuję. Potrzebowałam, ale teraz mam to za

sobą. — Paula wydęła pogardliwie wargi.

— Olewałaś mnie tyle lat, a teraz chcesz, bym uwierzyła, że będzie inaczej? Jak

długo? Zajmiesz się kolejnym tygodniowym czy mjesięcznym facetem i zapomnisz o

mnie. Taka jesteś, krótkoterminowa. Szkoda mi Jaśka. Nie wie, że za tydzień czy

miesiąc nie będziesz pamiętała, że istniał. Trzydziesty któryś! Facet bez znaczenia.

— To wszystko jest bardziej skomplikowane.

— Akurat! Nie wierzę ci. Nie potrafisz kochać. Mamy też nie kochasz. Nawet jej

nie odwiedzasz. I cały czas masz o coś pretensje. Wiecznie grzebiesz się w

przeszłości, jakbyś chciała udowodnić, że robiła ci nie wiadomo co. Czemu mnie nie robiła? Zastanawiałaś się nad tym?

Wolałam nie podejmować tego wątku.

— Te zdjęcia dostałam od pani Mięci. Nie szukałam ich. Obudziły wspomnienia i

wątpliwości. Na szczęście już chyba wiem wszystko i nie będę nikogo zadręczać

pytaniami. Ale ta wycieczka w przeszłość ma też dobre strony. To ona pozwoliła mi

spojrzeć inaczej na nasze problemy. Mam nadzieję, że kiedyś mi wybaczysz i że

nasze stosunki zmienią się na lepsze.

— Nadzieja matką głupich. — Paula była nieprzejednana.

— Moja umarła dawno. A teraz... — spojrzała ostentacyjnie na zegarek — cóż,

herbata wystygła. Czas minął. Spóźnię się, jak jeszcze trochę sobie powspominamy.

— Poczekaj, chciałabym jeszcze...

— Rany, nie potrafisz odpuścić? — przerwała. Do niechęci dołączyło się

zniecierpliwienie.

— Zapraszam cię do Zawrocia — powiedziałam mimo to. — Ciebie i Zygmunta.

Przemyśl to. Spędzę tam większość wakacji. Naprawdę chcę, byście byli moimi

gośćmi. A nawet więcej, domownikami. Zawrocie jest zawsze dla was otwarte.

— Nie potrzebuję twojej łaski. Mam już zaplanowany najbliższy miesiąc —

powiedziała oschle.

— Wiem, zawsze planowałaś z wyprzedzeniem.

— Zamierzasz mnie krytykować? — najeżyła się.

— Nie. Podziwiam to, że potrafisz wszystko zaplanować, jak mama. Gdyby jednak

został ci jakiś wolny dzień czy dwa...

— Nie zostanie. Odprowadź się sama, bo ja muszę zrobić jeszcze parę rzeczy przed

wyjściem.

Po chwili już jej nie było w gościnnym, a ja dopijałam herbatę. Przegrałam. Czy

dlatego, że powiedziałam zbyt mało o przeszłości? Nie, chyba nie. Za późno. Po

prostu już było za późno.

Wyszłam przez drzwi na werandę, muskając po drodze muślin firanki. Teraz, po

rozmowie, wiedziałam, że Paula jest blisko tej jasności, którą się otoczyła. Dużo

bliżej, niż myślałam. O krok. Miałam w tym swój udział, ale to było bez znaczenia, bo wiedziałam, że Paula nigdy na to nie wpadnie.

4

Wracałam przygnębiona przez słoneczne, zadowolone z siebie miasto, które w

niczym nie współbrzmiało z moim nastrojem. Mijałam ludzi w grupach albo w parach — rodziny, zakochanych, kumpli, przyjaciółki, mamusie z dziećmi — na całej trasie nie było nikogo pojedynczego. Samochody też były wypchane po brzegi.

Wyglądało na to, że tego popołudnia jestem jedyną singielkąna ulicach Warszawy.

Już w domu postanowiłam pocieszyć się rozmową z Jaśkiem. W końcu wyciągałam

go z jego dołków, czemu on nie miałby mnie wyciągnąć z mego. Długa chwila

czekania, aż podniesie słuchawkę, a potem kobiecy głos, mocno podirytowany:

— Słucham?

— Jest Jasiek?

— Jest, ale nie ma w tej chwili czasu. I przez najbliższe godziny też nie będzie

miał.

Brzdęk — i w słuchawce było już tylko pikanie. Słuchałam go, nie mogąc

uwierzyć, że to dzieje się naprawdę. Co za paskudny dzień. Kamila? Bo któż by inny!

Rządzi się jego telefonem? A może rządzi się jego życiem, tylko o tym nie wiem?

Paula nie ma czasu, Jasiek nie ma czasu. Zmiennik, gdy go dziś prosiłam o rozmowę

z rana, też wymówił się brakiem czasu. Może sam los nie ma dla mnie czasu! Tylko

jakieś ochłapy minut. Skrawki dnia. A poza tym już tylko lepki, szary bezczas.

XXXVIII. WIEWIÓRA

1

— Jesteś głupia i brzydka — usłyszałam następnego dnia zaraz po obudzeniu. — I

nikt cię nie kocha. Zupełnie nikt.

— Wiem. Odczep się.

Ale się nie odczepiła.

— I wszystko przez ciebie. Zawsze wszystko jest przez ciebie.

— Niby co?

— Wszystko. Kiedyś i teraz. Wszystko. Z Paulą, z Jaśkiem. Wszystko.

— Wszystko?

— Ze mną, z ojcem, z Helą, z Filipem, z Olgą. Wszystko.

Leżałam i myślałam o słowach Asi-Wiewióry. O niej samej

też. Wracała jak bumerang. Tak już będzie do końca świata? Nigdy się od niej nie

uwolnię?

Wyciągnęłam zdjęcie i wpatrywałam się w jej chudziutki, słodko uśmiechnięty

pyszczek. Przytulała głowę do mego ramienia jak gdyby nigdy nic. Nie wyglądało na

to, by to był wystudiowany uśmiech. Promieniała. Ja też. Dziewczynka siedząca z

drugiej strony uśmiechała się trochę nieśmiało. Dwie inne to były chichotki. Ot,

zwykłe zdjęcie z przedszkola. Niejeden ma takie w swoim albumie. Drugie zdjęcie,

zrobione chwilę przedtem lub potem, nie wnosiło nic nowego. Do naszej

uśmiechniętej piątki dołączyły inne dzieci, może co najwyżej, sądząc po minach,

mniej śmiałe. Asia-Wiewióra dalej tkwiła przytulona do mego ramienia. Nic nie

wskazywało na to, że po latach będzie wydawała w mojej głowie te pogardliwe

syknięcia. Co zrobiłam, że mnie znienawidziła? Dlaczego nic nie mogę sobie

przypomnieć? To był drobiazg czy coś znaczącego?

Wstałam, zrobiłam kawę i znowu zaczęłam się zastanawiać. Nic. Tylko te kolorowe

szaliki, które miałyśmy na szyi, przyciągnęły mój wzrok. Nie były identyczne, ale

bardzo podobne. Oba w paski, z włóczki, jakby je robiła ta sama osoba, ale

improwizując, przez co paski były różnej grubości i pewnie w różnych kolorach, choć tego można się było jedynie domyślić po wielu odcieniach szarości. Przypadek?

Mogłabym tak pomyśleć, gdyby nie to, że tylko ja i Asia miałyśmy szaliki na szyjach.

Wyglądało to tak, jakbyśmy chciały się nimi pochwalić. Fotografowi? Wątpliwe.

Więc czemu siedziałyśmy takie okręcone? I kto dał nam te szaliki? Przecież nie

spadły z nieba.

— Ze mną, z ojcem, z Helą, z Filipem, z Olgą—powtórzyłam za Asią. — Ze mną, z

ojcem, z Helą, z Filipem, z Olgą!

I nagle mnie olśniło. To nie była przypadkowa wyliczanka. Wszyscy nie żyli.

Czemu Asia się do nich dołączyła? Aż mi się słabo zrobiło po tym pytaniu. Wielka

czarna gula podeszła mi pod gardło. Może wszyscy, którzy mnie namawiali, bym

zostawiła przeszłość w spokoju, mieli rację? Może lepiej było nie wiedzieć?

Gdybanie przerwał mi telefon. Gdy już uspokoiłam oddech i podniosłam

słuchawkę, okazało się, że dzwoni matka. Byłam pewna, że Paula wspomniała o

mojej wizycie i matka chciała dowiedzieć się szczegółów. Nie miałam ochoty jej

widzieć, zwłaszcza w tej chwili, gdy miałam świeżo w pamięci odkrycie dotyczące

prawdziwego imienia ojca. Obcy ludzie — pani Mięcia, Malinowscy i Jasiek — dali

mi więcej wiedzy o ojcu niż ona przez całe życie. To bolało.

Tak więc miałam już na końcu języka, jak bardzo jestem zajęta, gdy nagle przyszło

mi na myśl, że może matka wie coś o Asi-Wiewiórze. Na pewno nigdy jej nie

widziała, bo leżała wtedy w szpitalu, ale przecież mogłam opowiadać o niej potem.

— To co? Spotkamy się? — nalegała. — Muszę coś załatwić w banku, a potem

mogłabym przyjść do ciebie.

— Przyjdź.

2

Godzinę później siedziała już w moim fotelu i prześwietlała mnie jak rentgen, choć usiłowała to przykryć troską.

— Widzę, że nie jesteś w najlepszym nastroju. Paula mówiła mi, że się

spotkałyście. Wiem, że to nie było udane spotkanie.

— To fakt.

— Chcę ci podziękować, że część wiadomości zachowałaś dla siebie.

— Zrobiłam to dla Pauli. Więcej by nie zniosła — mruknęłam.

— Te, które do niej dotarły, też narobiły jej trochę zamieszania w głowie, ale

poradzi sobie. Pytała mnie o tamten czas. Powiedziałam o szpitalu i o złym stanie

zdrowia po porodzie. Depresję pominęłam. Myśli, że to była fizyczna dolegliwość.

Mam nadzieję, że nie masz o to do mnie pretensji?

— Nie.

— Wiem, że jesteś rozczarowana. Może między Paulą i tobą jeszcze się kiedyś coś

zmieni na lepsze. Teraz odczekaj. Niedobry moment. Kto wie, co stanie się za rok,

dwa czy pięć.

Więc po to przyszła! Ile razy już to słyszałam? Za rok, za dwa, za pięć! Kiedyś.

Potem. Matka i Kazik tworzyli zgodny chór, który miał za zadanie wbić mi do głowy

to, bym dała sobie spokój z Paulą. A Zygmunt im wtórował. Nikt nawet przez chwilę

nie usiłował mi pomóc w polepszeniu relacji z siostrą. A teraz znowu ta sama

nienawistna fraza.

— Za pięć? Może lepiej za dziesięć? — Nie kryłam gorzkiej ironii. —A może nigdy?! Kazik przed laty usiłował wymóc to na mnie pasem, ty stosujesz łagodną perswazję. Ale chodzi o to samo. Wszyscy chcecie, bym trzymała się od Pauli z

daleka. Tylko nikt mi nie chce powiedzieć, dlaczego!

— Ależ to nie tak... — oponowała łagodnie matka. — Po prostu wiem, że niczego

nie da się zrobić na siłę. Uczyniłaś pierwszy krok. Z następnym trzeba trochę

poczekać. Ale przecież macie czas.

— Czas... Może. Ale nie na pewno. Później, to czasami nigdy.

Nie miałam ochoty rozmawiać z nią o tym dłużej. W kuchni na szczęście zagwizdał

czajnik.

— Kawa czy herbata? — spytałam.

3

— Chcę z tobą jeszcze o czymś porozmawiać — rzuciłam, gdy imbirowa herbata

parowała już przed matką.

— Tak... O co chodzi? — zapytała mało uważnie, bo całą swą uwagę skupiła na

filiżance.

— Coś mnie dręczy. Pewne wspomnienie.

— Ach tak... — Oderwała na chwilę wzrok od porcelany. — A ja naiwnie sądziłam,

że masz już dość grzebania w przeszłości.

— Bo mam. Ale to samo wraca.

— Cóż, mów.

— Cały czas pamiętam koleżankę z tygodniowego przedszkola. Budzę się i słyszę

ją. — Wyciągnęłam fotografię. — To ta dziewczynka, która się do mnie przytula. Ale w moich myślach jest wredna. Nie lubi mnie. Opowiadałam ci o niej kiedykolwiek?

Matka zastanawiała się z miną sfinksa, a potem sięgnęła po filiżankę. Dotknęła

palcem chryzolitowego wzorku.

— Z Zawrocia — stwierdziła.

— Z Zawrocia.

— Pamięć... Tę filiżankę pamiętam bardzo dokładnie. Było ich więcej. Jedną

stłukła Irena...

To było pierwsze tego typu wspomnienie matki. Innym razem ucieszyłabym się, że

zaczyna opowiadać o swoim życiu w Zawrociu, teraz wiedziałam, że usiłuje zmienić

temat.

— Zostało ich tylko dwie. Jedną przywiozłam tutaj, a druga dalej stoi w kredensie

babki. Ale nie o filiżankę cię pytałam.

— Tak, nie o filiżankę... — Znowu zmieniła się w sfinksa. — Tyle było tych twoich

koleżanek. Zmieniały się jak w kalejdoskopie.

— Ta chyba miała na imię Asia. Może też miała rude włosy.

— Asia to w twoim pokoleniu bardzo popularne imię. A ty co chwila

przyprowadzałaś do domu jakąś inną Asię czy Kasię. Mówiłam ci...

— Tak, wiem, nie byłam zbyt wierną koleżanką. Tylko że to było wcześniej. Asia-Wiewióra, może to coś ci mówi?

— Miałaś zabawkę-wiewiórkę, to wiem na pewno. Spałaś z nią jakiś czas. Joachim,

wiewiórka i dżdżownica! Bez nich nie mogłaś zasnąć. Atak się jakoś dziwnie

składało, że zawsze któraś zabawka znikała i trzeba było jej szukać. Najpierw

szukanie zabawki, a potem bajka na dobranoc. Ale to było jeszcze zanim... — urwała.

— Zanim trafiłam do tygodniowego przedszkola?

Skinęła głową.

— Nie mogę ci pomóc. — Zatopiła wzrok w herbacie. — Przecież wiesz, że nie

rozmawiałyśmy o tym. Ja nie chciałam pytać, ty opowiadać. A poza tym to było tak

dawno. Przykro mi, że cię to dręczy. Może jak przestaniesz o tych zdjęciach myśleć, problem zniknie.

Zirytował mnie ton perswazji w jej głosie.

— Nie myślałam o nich dwadzieścia pięć lat i nie zniknął. Co najwyżej się

przyczaił.

Matka znowu oglądała chryzolitowe wzorki.

— Nie wiedziałam, że je jeszcze zobaczę. — Głos jej trochę złagodniał. — I nie

wiedziałam, że o nich pamiętam. Piliśmy z nich, gdy twój ojciec był drugi raz w

Zawrociu, przed weselem Zosi. Na co dzień używaliśmy kubków lub szklanek.

Filiżanka go krępowała. To małe ucho, do którego nie wchodzi męski paluch. Miał

duże dłonie. — Spojrzała na mnie, westchnęła. — Pewnie o zbyt wielu sprawach

usiłowałam w życiu zapomnieć. I tobie pozwoliłam. Także i o tych ważnych. Teraz

myślisz, że za każdym wspomnieniem, które do ciebie wraca, kryje się coś istotnego.

A to może tylko jakiś drobiazg, jak z tą filiżanką. Chwila, gdy Jan ją trzymał trochę niepewnie w swoich dużych dłoniach. Nauczyłam go wielu rzeczy, a o trzymaniu filiżanki zapomniałam.

— Jeśli chcesz, mogę ci ją dać.

— Nie. — Dopiła herbatę. — Nie chcę.

— Wspomnienia też nie chcesz?

— Mam inne, dużo lepsze.

— A mnie się podoba. Nie mam nic do dużych rąk, braku manier i niepewności.

Przeciwnie, wzrusza mnie to wspomnienie.

— Jest zatem twoje.

Wyszła zaraz potem, a ja zostałam sama ze swoją zagadką i niejasnym

przeczuciem, że matka nie powiedziała mi prawdy. Wyglądało na to, że Asia-Wiewióra zostanie tajemnicą. Inne zagadki rozwiązałam, tej nie potrafiłam.

Tylko czy rzeczywiście to była zagadka? Może matka miała rację? Przypomniała

mi się Asia, a mogła mi się przypomnieć jakaś inna dziewczynka, która wyzywała

mnie w dzieciństwie od głupków. Pewnie mieszkała w mojej pamięci blisko innych

kiepskich wspomnień i dlatego się z nimi pomieszała. Może to cała tajemnica! Ale w takim razie skąd ta czarna, szpuntująca gula w środku?

4

Tym razem gdybanie przerwał mi telefon Jaśka. Kiedy indziej byłby to miły

przerywnik, teraz poczułam się tak, jakby los chciał mnie dobić.

— Mam nadzieję, że to nie ty dzwoniłaś do mnie wczoraj po południu? — spytał

odrobinę niepewnie.

— Niestety ja.

— O... Kamila mówiła, że to jakiś facet, ale obdzwoniłem kumpli i nic. Więc

pomyślałem, że może skłamała.

— Skłamała.

— Właściwie mogłem się tego spodziewać. Po telefonie była jeszcze bardziej wkurzona niż przed.

— Nie wiem, czy chcę o tym słuchać.

— To nie to, co myślisz.

— Nic nie myślę.

— Myślisz. Czuję po twoim głosie.

— To ty myślisz, że jesteś pępkiem świata. Sądzisz, że nie mam nic innego do

roboty, niż zastanawianie się, czemu w twoim domu rządzi się jakaś wariatka? To

twoja sprawa. I twój problem.

Jasiek chwilę milczał, zaskoczony moim wybuchem.

— Przepraszam, powinienem był zadzwonić wczoraj i wszystko ci wyjaśnić.

Trochę ochłonęłam.

— To ja przepraszam. Trafiłeś na kiepski moment.

— Masz kłopoty? — zaniepokoił się. — Mogę ci jakoś pomóc?

— Nie możesz. Tym bardziej, że masz własne problemy do rozwiązania. Zyskałeś

teraz mocne wsparcie, więc się już o ciebie nie będę martwić.

— Źle to wszystko zrozumiałaś.

— Nie chcę teraz o tym mówić. I nie mam czasu. Za godzinę muszę być w teatrze

— skłamałam. — Zdzwonimy się.

Rozłączyłam się, nie czekając na jego dalsze wyjaśnienia. Nie chciałam ich słyszeć.

Za dużo negatywnych rzeczy zdarzyło się w ciągu ostatnich godzin, by znosić jeszcze mętne tłumaczenia Jaśka. Nie będę konkurować z żadną jędzą. Ani mi się śni.

Koniec. Niech się z nią buja i da mi święty spokój. Asia-Wiewióra, żywa czy martwa, też niech da mi święty spokój. Kto powiedział, że prawda wyzwala? Akurat! Prawda przywala! I tyle. Jak tona ołowiu.

XXXIX. DWA SZALIKI

1

Asia-Wiewióra jednak nie zamierzała odejść. Dotąd dręczyła mnie na jawie, teraź"

zaplątała się do mego snu. Wystąpiła w dodatku w komplecie z tym niby-Zawrociem,

które przyśniło mi się kilka dni temu. Znowu szukałam w nim Pauli i znowu

znalazłam się w jej pustym dziecięcym pokoju, którego jedynym meblem była szafa z

Zawrocia. Tylko że teraz siedziała przy niej Asia, taka jak na fotografii, nawet tak samo uśmiechnięta. Uchyliła drzwi szafy i zaczęła wyciągać z niej szalik. Wyciągała, wyciągała, a ciągle nie było widać końca. To był najdłuższy szalik świata.

Starczyłoby go dla tuzina zmarzlaków. We śnie nie był czarno-szaro-biały jak na

fotografii, ale kolorowy. Przeważały w nim paski czerwone i niebieskie, ale nie

brakowało też innych barw. Bo to był nie tylko najdłuższy szalik świata, ale i

najbardziej kolorowy. Potem to się zmieniło. Kolorowe paski były coraz cieńsze, a

przeważała czerwień. I nagle okazało się, że to jest też najcięższy szalik świata, bo Asia-Wiewióra wyciągała go z coraz większym trudem. Wtedy zrozumiałam, że coś do szalika jest przyczepione. Jeszcze chwila, dwie i dowiem się co. Asia też się

dowie. Bo nie wie. A chce już w końcu wiedzieć. Więc ciągnie, choć brakuje jej sił.

Powinnam jej pomóc, ale nie mogę zrobić żadnego ruchu. Więc tylko czekam.

Jeszcze jeden nadludzki gest, jeszcze dwa...

Nie doczekałam się. Zadzwonił telefon i było po śnie. Jasiek! Tak przynajmniej

przypuszczałam. Nie podnosiłam słuchawki wczoraj, więc próbował dzisiaj. I to od samego rana. Nic z tego. Nie ma mnie. I nie będzie. Nie w tym tygodniu. Chrzań się, przerywaczu snów. Musiałeś mi przerwać akurat ten? Przez ciebie nigdy się nie dowiem, co jest w tej cholernej, przepastnej szafie, na końcu czerwonego szalika.

Myślałam potem o tym śnie pod prysznicem. Co chciała mi powiedzieć

podświadomość? Bo coś chciała. Byłam tego pewna. Sen na początku wydawał się

ładny i spokojny. Asia-Wie- wióra miło uśmiechnięta jak na zdjęciu. A potem

wszystko się zmieniło. Szalik pod koniec był już niemal całkiem czerwony. Asia też zaczęła nasiąkać czerwienią, jakby była z bibuły czy innego materiału, który łatwo się barwi. To było senne mgnienie, Jasiek obudził mnie niemal w tej samej chwili, gdy to dostrzegłam, ale teraz, pół godziny później, to właśnie ten obraz najmocniej tkwił pod moimi powiekami.

— Jestem głupia i brzydka. Dlatego nikt mnie nie kocha — usłyszałam znowu.

Woda była za gorąca, w pokoju kolejny raz dzwonił telefon, a Asia miała głos

dziwnie słaby i cichy, jakby mówienie sprawiało jej najwyższą trudność. Właściwie

szeptała. Mimo temperatury wody, zrobiło mi się zimno.

2

Zdesperowana postanowiłam zadzwonić do pani Mięci. Jeszcze tylko ona mogła

coś wiedzieć o Asi.

Pani Mięcia była w dużo lepszej formie niż wtedy, gdy ją zostawiłam w

sanatorium. Jej mocny głos trochę jednak przycichł, gdy dowiedziała się, czemu

dzwonię.

— Szaliki... Tak, pamiętam. Szczerze mówiąc, miałam nadzieję, że akurat tego

sobie nigdy nie przypomnisz. To taka smutna historia — westchnęła.

— Chciałabym ją usłyszeć. Oczywiście, o ile to właściwy moment na jej

opowiedzenie. Mogę poczekać.

— A! Każdy inny nie będzie lepszy. Jeśli dzwonisz i pytasz, to znaczy, że nie daje ci to spokoju. Inaczej poczekałabyś jeszcze parę dni.

— To prawda.

Pani Mięcia w odpowiedzi jeszcze raz westchnęła.

— To zacznę od początku. Nie chciałaś nosić w zimie szalika, więc twój ojciec

wymyślił, że moja mama zrobi dwa takie same szaliki, dla ciebie i dla niego. I on, wychodząc z tobą na spacer czy do przedszkola, zakładał ten kolorowy szalik. Ty wtedy łaskawie pozwalałaś sobie zawiązać ten drugi. Twoja mama nie była

zadowolona, że Jan cię tak rozpuszcza, ale on wolał używać takich sposobów, niż

łamać twój upór. Po śmierci Jana nie założyłaś szalika ani razu. A potem nagle, gdy byłaś w tygodniowym przedszkolu, poprosiłaś mojąmamę, która cię tam odwiedzała, by ci przyniosła oba te szaliki. Miałaś biedną koleżankę, która nife miała ani szalika, ani porządnej czapki, tylko lichą kurteczkę i marzła, gdy wychodziliście na podwórko. Poprosiłaś też o parę innych rzeczy, o rękawiczki i wełniane skarpetki,

ale, sądząc po fotografii, to szalik podobał się twojej koleżance najbardziej.

— Dobrze to pani pamięta.

— Tak. Moja mama wypłakała potem nad tobą i tymi szalikami morze łez. Gdyby

człowiek mógł przewidzieć, jak się coś potoczy... — urwała.

— Potoczy?

— Może gdyby nie te szaliki, to byście się tak nie zaprzyjaźniły. A tak, stało się.

— To prawda, stało się — rzuciłam, choć nie miałam pojęcia co. Miałam jednak

nadzieję, że pani Mięcia dopowie resztę.

— I znowu jezdnia! — Pani Mięcia wyrzuciła to z siebie z bolesnym przydechem.

— Jakby los się uparł, by ci wszystko odbierać albo choć próbować odbierać w taki

właśnie sposób. Jak jakieś przekleństwo.

Już coś podobnego kiedyś słyszałam. Kto mi to mówił? Kazik!

— Przekleństwo?

— Przepraszam... — zreflektowała się pani Mięcia. — Klepię bzdury. Nie słuchaj

mnie. Po prostu splot złych okoliczności. Czasami tak bywa. Każdy ma w życiu

gorsze momenty, a nawet lata. To mogłaś być ty, ale też mogło być inne dziecko. Ta twoja koleżanka trzy razy przedtem uciekała z przedszkola. Słabo was pilnowali. W

ogóle to nie było najlepsze miejsce. Zrobili potem kontrolę i zamknęli je. W tędy

trafiłaś do nas.

Matka co innego mówiła o tych przenosinach, ale postanowiłam zostawić na razie

tę kwestię.

— Tak więc uciekłam z Asią — powiedziałam, by przypomnieć pani Mięci sedno

sprawy.

— Asia? Nie jestem pewna, czy tak miała na imię. Wydawało mi się... A, nieważne.

Niech będzie Asia. Zaraz za przedszkolem było ruchliwe skrzyżowanie i same

ciężarówki na nim.

— Ja zdążyłam przebiec, a ona nie — powiedziałam zduszonym głosem.

— Więc pamiętasz to...

Nie pamiętałam, ale czułam, że tak właśnie było. I wiedziałam, że tylko kłamstwo

pozwoli mi usłyszeć całą prawdę. Powinnam już była zresztą przerwać tę rozmowę,

bo głos pani Mięci wskazywał, że była nią zmęczona. Mimo to pozwoliłam mówić jej

dalej.

— W takim razie pewnie pamiętasz i to, że ją uratowałaś.

— To ona żyje? — zdziwiłam się. Od razu poczułam się, jakbym znalazła się na

słonecznej chmurze. Żyje! Asia-Wie- wióra żyje! Tylko się podczepiła pod tę straszną listę. Mała oszustka!

— Owszem, moja mama mówiła ci to kilka razy, ale ty chyba nigdy w to nie

uwierzyłaś. Może dlatego, że już się nie spotkałyście, bo zlikwidowali przedszkole. A do szpitala dzieci nie wpuszczali.

— Ale dlaczego myślałam, że ona umarła?

— Bo ten wypadek wyglądał strasznie. Przebiegłyście, ale ona coś zgubiła, ponoć

rękawiczkę. Tak mówili świadkowie. Wbiegła z powrotem na jednię, prosto pod koła.

Złapałaś ją w ostatniej chwili za szalik. To ocaliło jej życie, ale ciężarówka

jązahaczyła i odrzuciła prosto na lampę. Rozbita głowa, a właściwie twarz, złamana ręka, uszkodzone organy wewnętrzne, dużo krwi. Poskładali ją i pozszywali, ale szrama na twarzy została.

— O... — Spadłam z chmury na ziemię. Bolało. To pewnie była rękawiczka, którą

dostała ode mnie. Dopóki nie miała co gubić, nic się nie działo. Piekło jest

wybrukowane dobrymi chęciami.

— Gdy pomyślę, że to mogło spotkać ciebie... — Pani Mięci znowu zabrakło tchu.

— Ale ty byś się nie cofnęła po rękawiczkę, nie prosto pod koła. Byłaś mądrzejsza od swoich rówieśników.

— Nie na tyle jednak mądra, by powstrzymać Asię przed ucieczką i sama nie uciec

— zauważyłam gorzko.

4

#

...

.

— Nie możesz się za to winić. Miałaś sześć lat. A ona i tak by uciekła, z tobą Izy bez ciebie. Przedtem jej się udawało, a ten jeden raz nie. Gdzie byli jej rodzice?

Gdzie panie przedszkolanki?

Mimo tych słów pani Mięci czułam się strasznie. Gdzieś w Polsce, może nawet w

Warszawie żyje dziewczyna, która codziennie w lustrze patrzy na bliznę na twarzy.

Pewnie każdego dnia myśli o tamtej chwili. O rękawiczce, szaliku, koleżance, której nic się nie stało. Z wdzięcznością? Na pewno nie! Raczej z nienawiścią. Bo czemu ona, a nie ja! Czemu ona! Jestem głupia i brzydka. Nikt mnie nie kocha. Nawet Bóg, jeśli pozwolił na to, na co pozwolił.

— Skąd pani wie, że szarpnęłam ją za szalik?

— Księgowa widziała wszystko z okna przedszkola. Bo to skrzyżowanie było

akurat naprzeciwko. Powiedziała, że przez chwilę myślała, że obie znajdziecie się

pod kołami, bo ty, żeby złapać za szalik, musiałaś też wbiec na jezdnię.

— Ale nie pani to opowiedziała?

— Nie, mojej mamie, a ona mnie. Mama się tym interesowała, bo widziała, co się z

tobą działo. Krzyczałaś przez sen. Gdy mama mówiła ci, że ta dziewczynka żyje, to

ty milczałaś. Ale słyszała, jak na podwórku mówiłaś do chłopca, z którym się

bawiłaś, że dorośli kłamią. Kłamią, że wrócą, kłamią, że nic się nie stało, kłamią, że wszystko będzie dobrze. Mama miała wyrzuty sumienia, że cię jakoś nie przemyciła do szpitala i nie pokazała tej dziewczynki. A potem ten wypadek w górach, śmierć

mojej mamy. A, przykro nawet wymieniać. Za wiele się złych rzeczy zdarzyło naraz.

Nic dziwnego, że zapomniałaś o nich. Przeżyłaś ty, dziewczyno, swoje. 1

— To była na pewno rękawiczka? — zapytałam jeszcze. — Jedna z tych, które jej

dałam?

— Coś małego. Kto wie co. Nie możesz się za to winić — powtórzyła pani Mięcia,

zaniepokojona moim pytaniem. — Uratowałaś jej życie. Pamiętaj o tym. Żyje!

Naprawdę żyje! Ze szramą na twarzy też można żyć. Pewnie do tej pory ją zresztą

usunęła. Teraz nie takie rzeczy robią. — Głos pani Mięci nagle odzyskał siłę i

pewność. — Byłaś jedyną osobą która coś zrobiła dla tego dziecka. Dałaś jej szalik, który należał do twego ojca. To wyjątkowy dar. Nareszcie miała ciepło. I jeszcze cieplej na sercu, bo byłaś obok. Nawet gdy wybierała się na tę fatalną ucieczkę, to też miała cię przy sobie. I szalik, który miał moc ratowania życia. Może dlatego, że należał przedtem do twego ojca. Może po to musiałaś się razem z nią wybrać na

miasto, by ją uratować. Może bez ciebie i tego szalika zostałaby z niej tylko mokra plama.

— Dobrze byłoby tak myśleć, ale...

— Żadne ale. Nie wierz nikomu, kto wmawiałby ci co innego! — dodała z mocą.

Kogo miała na myśli? Czyżby Kazika? — Zawiedli cię dorośli. Radziłaś sobie

najlepiej, jak mogłaś. Po prostu tak miało być. Na niektóre rzeczy mamy wpływ, na

inne nie. Mnie było przeznaczone żyć samotnie. Tobie było przeznaczone przeżyć

wiele strat, ale dostać za to Zawrocie. Miarą człowieka jest to, jak sobie radzi z tym, co nieuchronne. Ty o wszystkim zapomniałaś, ale teraz, gdy dostałaś od losu tak wiele, masz odwagę i siłę przypomnieć sobie wszystko, co się kiedyś wydarzyło.

Potem może być już tylko lepiej.

— Ładnie to pani ujęła — powiedziałam, ale słowa pani Mięci pocieszyły mnie

tylko częściowo.

Leżałam później na tapczanie, skręcona jak embrion, ciągle nie mogąc uwierzyć w

to, że Asia żyje. Wiedziałam, że pani Mięcia nie kłamie, ale w głowie miałam

wyliczankę Asi-Wie- wióry. W moim wewnętrznym świecie należała do umarłych. I

teraz nijak nie potrafiłam przenieść jej do świata żywych. A ona pewnie chciała się w nim w końcu znaleźć. Zaśmiać się radośnie. Odetchnąć pełnią życia. Przytulić się do tej, która dała jej szalik, a potem ją ratowała. Ułamki sekund. Całe życie myślałam, że nie zdążyłam. Albo że może to przeze mnie wpadła na latarnię. Że za mocno szarpnęłam albo za lekko, że pozwoliłam jej pobiec, że nie złapałam w porę, że nie poszłam do opiekunki i nie doniosłam o planach kolejnej ucieczki, że dałam jej rękawiczkę, po którą się cofnęła. Że to przeze mnie. Wszystko. Ojciec, Asia, Hela, Świr, Olga, a może także pani Jadzia. Swoimi kiepskimi przygodami wyczerpałam jej słabe serce.

Potem zaczęłam się zastanawiać, czy matka wiedziała o tym pierwszym wypadku.

Może tak, może nie. Jeśli wiedziała, to kłamała w żywe oczy. Na pewno wiedział o

wszystkim Kazik. I nie miał wątpliwości co do mojej winy. Diabelskie nasienie.

Zielsko, które wyrasta, gdzie go nie posieją. Zło, które skacze na kępie i innych

namawia do skakania. Do tej pory jest o tym przekonany.

Byłam winna? Zapaliłam się do ucieczki, gdy mi Asia o tym wspomniała?

Namawiałam ją? Bezsensowne pytania. Dalej nie pamiętałam, co się wtedy stało.

Wypadek z Helą zdołałam sobie częściowo przypomnieć, a tego nie. Jedynie sen coś

o tym mówił. Szalik nasiąkający czerwienią. Asia nasiąkająca czerwienią. Odprysk

prawdy. Oprócz tego zostało parę niejasnych wspomnień z przedszkola. Nawet nie

wiem, w którym łóżeczku spała. Głos, który słyszałam w sobie, też nie miał pewnie z nią zbyt wiele wspólnego. Był echem poczucia winy, wyrzutem sumienia, jakąś pokrętną grą podświadomości. Chciałam, by Asia-Wiewióra była zła i wredna, bo to

by choć w części usprawiedliwiało moje zło, to, które wmówił mi Kazik. Tak czy

owak, Asia chciała być usłyszana, choćby w taki, daleko odbiegający od prawdy

sposób.

Może zresztą to nie Asia domagała się usłyszenia, a ta biedna sześciolatka, którą

kiedyś byłam i którą zepchnęłam w głąb niepamięci. Może to ona szeptała w mojej

głowie te pokrętne zdania, domagając się pamięci i akceptacji. I to w pełni. Razem z tym dziwnym i strasznym przeznaczeniem, które podsuwało mi śmiercionośne piłki i rękawiczki, upartą i niepokorną gówniarę, która miała dobre serce i głupie pomysły.

Kto miał ją przytulić, jeśli nie ja? Kto inny miał jej wybaczyć i pokochać? Jak ma mi ufać Paula, jeśli nie ufam sama sobie? I boję się siebie! Jak ma mi zaufać matka?

4

Godzinę później byłam już w sklepie z włóczkami. Może uznasz to, babko, za

przesadę, ale musiałam mieć ten szalik. Kupiłam wszystkie kolory, które miał we

śnie. Dokupiłam jeszcze druty. Potem w papierniczym kupiłam kredki. W domu

namalowałam szalik tak, jak go zapamiętałam.

Zielińska zdziwiła się, widząc wystające z reklamówki druty i motek czerwonej

włóczki leżący na wierzchu.

— Wiem, że umie pani robić na drutach — powiedziałam, gdy wpuściła mnie do

środka.

— Umieć umiem, ale teraz rzeczy domowej roboty to nie bardzo są modne. Gdzie

ja tam dogodzę takiej modnisi jak ty. — Z dystansem patrzyła na kolejne wyciągane

przeze mnie motki. — Dużej roboty to ja się zresztą nie podejmę. Już nie te oczy —

zastrzegła.

— Potrzebuję tylko szalik. Taki. — Posunęłam jej kartkę z rysunkiem.

— Szalik? — zdziwiła się. — Taki kolorowy? W lecie? — Nic jej się nie zgadzało.

Nie zamierzałam się tłumaczyć.

— Ile by to pani zajęło czasu? — zapytałam rzeczowo.

— Długi?

— Jakiś metr dwadzieścia. Zresztą będzie pani wiedziała, czy to już.

— To prawda. Ile ja się w życiu narobiłam czapek, szalików, swetrów czy

kamizelek. Cały sklep by tym można wypełnić. A jakie wzory! Tak... — wróciła do

teraźniejszości. — Parę godzin i będzie.

Zaczęłam szukać pieniędzy.

— A nie, nie wezmę ani grosza. Zrobię ci ten szalik za darmo. Za to, że zawiozłaś

Miecię do sanatorium. Nawet trzy szaliki mogę zrobić. Ile chcesz.

— Wystarczy ten jeden. Tylko żeby był jak na rysunku.

— Będzie.

XL. KONFRONTACJA

1

Obudził mnie natrętny dzwonek. Spojrzałam na zegarek. Była siódma.

Półprzytomna ruszyłam do drzwi. Stał za nimi Jasiek. Wpuściłam go bez słowa.

Szedł za mną, dziwiąc się pewnie, czemu do skąpej koszuli założyłam długi

zimowy szalik. Miał ze dwa metry, Zielińska trochę przesadziła.

— O spaniu w mycce słyszałem, ale w szaliku? — zażartował, choć odrobinę

niepewnie. — Jesteś chora?

W odpowiedzi ziewnęłam przeciągle i wsunęłam się z powrotem do łóżka.

— Widzę, że jeszcze nie obudziła ci się funkcja mowy. Jedno oko chyba też śpi.

Przepraszam, że zjawiłem się tak wcześnie. Nie miałem wyjścia. Nie odbierałaś

telefonów, więc postanowiłem złapać cię przed pracą.

— Są wakacje... — Znowu ziewnęłam. Teatr wprawdzie działał, ale na pół

gwizdka.

— Mówiłaś wczoraj, że idziesz do pracy.

— Na odczepnego.

— Ach tak... na odczepnego... — Jasiek chwilę przetrawiał te słowa. — Tak łatwo

ci ze mną nie pójdzie. Nie zamierzam się odczepić.

— Kamila ci pomoże.

— Rozstałem się z nią.

— Myślałam, że to już dawno za tobą, a widzę, że czasami lubicie powtarzać rytuał

rozstawania — zakpiłam.

— Ja nie. To Kamila go lubi. Rozstawała się ze mną wiele razy. Nigdy naprawdę.

Oboje to wiedzieliśmy. Po prostu odpoczywaliśmy od siebie przez jakiś czas.

Tydzień, miesiąc, dwa. Myślała, że teraz też tak będzie. Spotkałem się z nią, by ją wyprowadzić z błędu.

— Akurat teraz postanowiłeś to zrobić?

— Generalne porządki. Pożegnałem się już z niby-ojcem. Czas było się pożegnać z

niby-związkiem. Nie chce mi się już niczego na trochę, na niby czy na próbę.

Milczałam zaskoczona.

—-Nic nie powiesz?

— A muszę? — przekomarzałam się.

— Właściwie nie.

— Dobra, jesteś bardzo dzielny. Kto inny po śmierci najbliższej osoby brnąłby we

wszystko, co dawałoby mu choć trochę ulgi. Ty sobie nie ułatwiasz.

— Kiedyś niestety ułatwiałem.

— Wiem coś o tym. Ja też szłam na łatwiznę. I też już mi się tego nie chce.

— No widzisz, jak się pięknie zgadzamy. — Jasiek zmienił ton. — Jedźmy gdzieś

razem. Omówimy to dokładniej. Kazimierz?

Zaśmiałam się.

— A nie chcesz przypadkiem jednej łatwizny zamienić na inną?

— Przecież mi na to nie pozwolisz. A ja tobie.

— To może lepiej jedźmy do Zawrocia. Surowy wzrok przodków z portretów,

tradycja, zasady.

— Zawrocie... — zastanawiał się przez chwilę Jasiek. — Kto wie, może to i dobry

pomysł. W ten weekend?

— W ten.

Przesiadł się z fotela na tapczan.

— Tylko trochę mnie niepokoi ten szalik — rzucił żartobliwie, usiłując jednocześnie wyciągnąć spod kołdry jego koniec. — Zimno?

— Zimno.

— To chłód zewnętrzny czy wewnętrzny?

W odpowiedzi tylko się mocniej otuliłam szalikiem. Nie byłam gotowa rozmawiać z

Jaśkiem na temat Asi i siebie sześcioletniej.

Jasiek miał już w ręku koniec szalika. Chwilę pobawił się frędzlami.

— Na oko zwyczajny — kontynuował, spoglądając kontrolnie na mnie. Wyciągnął

go więcej i zarzucił sobie na szyję.

Nie wytrzymałam, babko, i zabrałam mu szalik. Jasiek chwilę nad tym myślał.

— Widzę, że ta kolorowa szmatka znaczy dla ciebie więcej, niż myślałem — rzucił

już bez poprzedniego luzu.

— To nie tak.

— A jak?

— Należy do pewnej sześciolatki. Całą noc ją nim otulałam.

— Zdematerializowała się, gdy zadzwoniłem?

— Tylko schowała się pod skórę. To szalik prosto z dzieciństwa. I prosto ze złego

snu.

— Dobrze wygląda, jak na takie przygody — mruknął Jasiek. — Jakby był zrobiony

wczoraj.

— Pozory mylą.

— Nic z tego nie rozumiem.

— Ty mierzysz się z niedawną przeszłością a ja z tą sprzed lat. Czegoś się wczoraj dowiedziałam.

— Podzielisz się tym?

— Kiedyś na pewno. Teraz nie mogę. Za świeże.

Jasiek chwilę milczał.

— A mogę was wszystkich przytulić?

— Wszystkich?

— Ciebie, sześciolatkę i ten problematyczny szalik.

— Nie wiem, czy to dla ciebie bezpieczne.

— Nie boję się — powiedział i przygarnął mnie do siebie.

2

Przed wyjazdem do Zawrocia musiałam jeszcze coś zrobić. Kazik! Wiedziałam, że

bez tego nie odzyskam spokoju. Chciałam stanąć z nim twarzą w twarz, w tym

kolorowym szaliku jak w zbroi i powiedzieć mu, że się myli. Nie jestem złem

skaczącym na kępie. Nie zagrażam Pauli. A w każdym razie nie bardziej niż inni

ludzie związani z nią przeznaczeniem. Matce też chciałam to powiedzieć, gdyby

przypadkiem nie wiedziała.

Nie było go, mimo iż wybrałam się do nich po południu. Godzinę przed moim

przyjazdem zadzwonił, że wróci tego dnia później.

Zanim się jednak tego dowiedziałam od matki, stałyśmy w drzwiach ich domu,

matka w zdziwionym stuporze, zapatrzona na szalik, który był wątpliwą ozdobą

popielatej letniej sukienki. Z trudem oderwała od niego wzrok.

— Co za niespodzianka — wybąkała.

A pewnie! Nie dość, że pojawiłam się w jej domu, choć odgrażałam się kiedyś, że

nigdy nie przekroczę jego progu, to jeszcze ta zimowa kreacja.

Weszłyśmy do środka. W salonie niewiele się zmieniło. Przybyła tylko jedna

olbrzymia palma. Właśnie pod nią usiadłam, by mieć twarz matki naprzeciwko. Wie

czy nie wie? Wie! Oczywiście, że wie! Ale będzie milczała jak grób. Chyba że ją

sprowokuję.

Zaczęłam ściągać szalik.

— Co o nim sądzisz? — spytałam.

— Czy ja wiem... Zwykły.

— Ale wesoły. Tyle kolorów. — Rozłożyłam go, by zobaczyła całość. — Dla Pauli,

prezent. Przekażesz jej?

Matka spojrzała na szalik jak na jadowitego węża, który za chwilę ożyje i zaatakuje.

— A może wolisz, bym przekazała go Pauli przez Zygmunta?

— Przestań — poprosiła cicho. — Nie musisz robić takiego przedstawienia.

— Kłamstwo ma krótkie nogi, mamo. Sama mnie tego uczyłaś. Oliwa na wierzch

wypływa. Prawda zawsze wychodzi na jaw. Wiedziałaś o Asi.

— Po co ci taka prawda? — spytała gorzko. — Warto pamiętać, że jakieś dziecko

przez twoją samowolę omal nie straciło życia? Miałam ci to przypominać? Tylko po

co? Sama zawiniłam najbardziej, pozwalając ci w dzieciństwie na zbyt wiele. Nie

powstrzymałam twego ojca, który uwielbiał cię rozpieszczać. A potem go zabrakło, by pilnować ciebie i twoich wybryków. Ale to my byliśmy winni. On i ja. Tylko my.

Wyrzucała te zdania prosto w kolorowe paski, jakby nie tylko mnie chciała to

wykrzyczeć, ale i Janowi. Kto by pomyślał, że w końcu to zrobi.

Postanowiłam się w tej chwili skoncentrować jednak na pretensjach, które miała do

mnie.

— Przez moją samowolę? — upewniłam się.

— Odziedziczyłaś charakter po babce. Byłaś uparta i niezależna. Jak się ma do

czynienia z takimi genami, to trzeba twardej ręki. Nie potrafiliśmy cię okiełznać.

Przez nas! — powtórzyła.

Owinęłam się na powrót szalikiem. Po takich słowach może zrobić się zimno. Było

oczywiste, że moja matka nie wie wszystkiego na temat wypadku Asi. I równie

oczywiste, że podobnie jak dla Kazika, jestem dla niej złem skaczącym na kępie.

Złem, które sama wyhodowała z nie najlepszego materiału genetycznego. Złem, które

ty przekazałaś, babko. I którego ona nie dała rady utemperować. Ale ktoś inny potem poradził sobie doskonale. Wybawca z pasem i metalową sprzączką. Utem-perował

mnie i okiełznał. Choć tylko na czas dorastania. Bo potem: hulaj, duszo, piekła nie ma!

Może bym i wyszła bez słowa, gdyby nie Paula. Ścieżka do niej wiodła przez ten

zarośnięty paprociami dom. Nie było innej drogi.

A potem, babko, gdy już opowiedziałam matce to, co przekazała mi pani Mięcia,

okazało się, że wszystko wygląda jeszcze inaczej. Lęk silniejszy niż zdrowy

rozsądek! Prawie tak silny jak miłość! Lęk, który narodził się w chwili, gdy

Kazimierz Wilkasiuk zobaczył za szybą samochodu strużkę krwi spływającej po

twarzy i nieruchome oczy. To były oczy mego ojca, zapatrzone w wieczność.

Zanim jednak dotarłyśmy z matką do tej prawdy, obiłyśmy się o kilka równie

porażających półprawd.

Najpierw było niedowierzanie.

— Powiedział mi tylko, że to się stało przez ciebie — wyszeptała matka, gdy

skończyłam mówić. — Wpierw to zdarzenie z szafą, a potem jo. Wydawało się...

Gdybym wiedziała... Gdybym...

— Gdybyś wiedziała, to byś pewnie nie izolowała mnie od Pauli — dokończyłam

za nią.

Matka długo wszystko przetrawiała. Nie popędzałam jej. Miała dużo do

przemyślenia. O Kaziku, o sobie, o mnie. Zmierzch rozpanoszył się po kątach i nadał

upiornego wyglądu paprociom, a ona ciągle jeszcze milczała. Zaczynałam się

obawiać, że nie jest w stanie przyjąć tego wszystkiego do wiadomości.

— Teraz wiem, że to była obsesja Kazika, którą się zaraziłam — wyszeptała w

końcu. — Paula wydawała się taka krucha, delikatna, a on powtarzał, że przy tobie

żadne dziecko nie może być bezpieczne. Więc w końcu i ja zaczęłam ją chronić.

— Rozumiem, że robiłaś to, gdy była mała, a potem? A teraz?

— Potem? Pewnie robiłam to instynktownie. Wszystko toczyło się ustalonym

trybem. Dorastałaś już bez takich fajerwerków. Może kiedyś przejrzałabym na oczy,

ale wtedy zdarzył się kolejny wypadek.

— Filip!

— Właśnie. Wiem, że nie było cię wtedy przy nim, ale się zabił, a w takich momentach gorączkowo szuka się powodów. Nikt nie popełnia samobójstwa ot tak sobie.

— Więc pomyślałaś, że to znowu przeze mnie. — Byłam zdruzgotana.

— To były tylko takie wewnętrzne, dręczące pytania. Nie było na nie odpowiedzi.

Mówiłaś coś o Pani Śmierci, o fascynacji nią Filipa, a ja zastanawiałam się, czy

ciebie też ona nie fascynuje. Kazik nie miał co do tego wątpliwości.

Przypomniałam sobie o Oldze. Czy i jej śmierć świadczyła przeciwko mnie.

— Zygmunt opowiedział ci o Oldze, prawda? — zapytałam, by się upewnić.

Skinęła głową.

— Mieszkała u ciebie tydzień czy dwa, a zaraz potem zabiła się na autostradzie.

— Sądzisz, że ja ją do tego popchnęłam?

— Nie, oczywiście, że nie. Ale przeniknął mnie zimny dreszcz, gdy to usłyszałam.

„Znowu", pomyślałam. „Znowu". Nie powinnam była tak myśleć. Wypadki przecież ciągle się zdarzają.

— To akurat nie był wypadek. Olga popełniła samobójstwo. Chciała dołączyć do

Filipa.

— Sama widzisz. Tajemnice, samobójstwa, wypadki. I to tyle.

— Tyle? Do czego zmierzasz? Mam jakiś śmiercionośny wirus? Kontakt z Panią

Śmiercią? Upodobała mnie sobie? To chcesz powiedzieć? Posyłam śmiercionośne

piłki? Daję śmiercionośne rękawiczki? Składam śmiercionośny pocałunek przed

podróżą. Może i ojca zaliczysz na moje konto?

Kręciła głową.

— Nie, oczywiście, że nie — powtarzała znowu, coraz bardziej niepewnie. —

Próbuję ci tylko wytłumaczyć, jak do tego wszystkiego doszło.

— Tak do tego doszło, że przeszkadzałam Kazikowi od pierwszego wejrzenia.

Przyjęłaś jego wersję wydarzeń, dalej ją w jakiejś mierze przyjmujesz. Nie ja

rzuciłam piłkę tej małej w Murzasichlu, ale jej siostra, nie namówiłam Asi do

ucieczki, choć poszłam z nią a Olgę zabiła wódka i poczucie winy. A to poczucie

winy dotyczyło Filipa. Miała swój udział w jego śmierci. Ona, nie ja! I tylko raz

byłam naprawdę winna, gdy schowałam się na szafę i zdenerwowałam cię. Ten jeden

raz zachowałam się jak zły, egoistyczny bachor. Ale któż nie zachował się tak choć raz w życiu.

Matka była zdruzgotana moją przemową.

— Kazik mówił... Siostra?

— Owszem, siostra. Byłam teraz w Murzasichlu i rozmawiałam z nią. Okłamała

Kazika. Ciążyło jej to przez całe życie. Ale jakie to ma znaczenie, kto rzucił piłkę?

No, jakie?! Kazik opowiadał ci bzdury, bo chciał w tobie zabić miłość do mnie.

Chciał, byś należała tylko do niego. Nie zamierzał się tobą z nikim dzielić, może

jeflynie z Paulą ale też na jego zasadach.

Potrząsnęła głową.

— To nie tylko to. On się chyba naprawdę bał. Ciebie, może Jana...

— Ojca? — Nie wierzyłam własnym uszom. — Ty też tak myślałaś? Że się może

mścić zza grobu?

Kręciła głową ale czułam, że trafiłam w sedno.

— Nie... Nie wiem. Wiem tylko, że czułam lęk o Paulę, o to, że coś jej się może stać.

— Za moim pośrednictwem?

— Chyba tak — przyznała w końcu, zdruzgotana swoim odkryciem.

Ja też czułam się nie lepiej.

— Czemu ty mnie właściwie nie oddałaś dziadkowi, gdy mnie chciał zabrać? Jeśli

w twoich oczach byłam takim potworem, to czemu mnie nie oddałaś? Byłabym

wtedy dostatecznie daleko od Pauli i nie mogłabym nic jej zrobić.

— Nie potrafiłam. Kazik mnie namawiał, ale nie byłam w stanie.

— Ale dlaczego?

— Jesteś moim dzieckiem.

Zaczynałam rozumieć, w jakim napięciu żyła przez te wszystkie lata. Kazik zaraził

ją lękiem i ten lęk miała w środku do dzisiaj. Tyle lat rozdarta między dwiema

córkami, z szafą pełną tajemnic i trupów. Urządziła się na cacy, pozwalając wejść w swoje życie Kazimierzowi Wilkasiukowi. Dziw, że wszyscy przy nim nie zwariowaliśmy.

Przypomniała mi się scena ze szpitala, gdy Paula krzyczała, że to ja jestem winna

śmierci jej dziecka. Teraz te słowa brzmiały inaczej. Wykrzyczała wtedy rodzinną

tajemnicę,

0 której istnieniu obie nie miałyśmy pojęcia. Dlatego te słowa zrobiły na wszystkich takie wrażenie. Byłam winna. Zawsze byłam winna. Nic nie mogło tego zmienić.

Ogarnęło mnie zwątpienie. Prawda była druzgocąca. Moja rodzina się mnie bała.

Nigdy nie uda mi się przełamać lęku

1 niechęci Pauli, bo wyssała jąz mlekiem matki. Wszyscy nadawaliśmy się do

wielomiesięcznej terapii.

Powiedziałam to głośno. Matka o dziwo nie zaprotestowała.

— Ja na pewno — rzuciła tak cicho, że ledwie ją usłyszałam. — Pomyślę o tym —

dodała jeszcze.

Była to mglista obietnica. Nie wierzyłam, że naprawdę byłaby do tego zdolna.

Musiałaby zmierzyć się z Kazikiem. Przez lata nie potrafiła tego zrobić, czemu

miałoby udać jej się to teraz?

Zachowałam jednak swoje wątpliwości dla siebie. Nie miałam już ochoty na żadne

dyskusje. Zaczęłam zbierać się do wyjścia.

— A szalik? Dalej chcesz go podarować Pauli? — przypomniała matka.

Wiedziałam, że w rzeczywistości pyta zupełnie o co innego. Chciała wiedzieć, czy

zamierzam kontaktować się z Paulą. Wiwisekcja to jedno, a zadawniony lęk to

drugie.

— Nie. Zostawię go na razie dla siebie. Teraz zresztą nie mam czasu szukać

posłańca. Wyjeżdżam do Zawrocia. Dla mnie to najlepsza terapia. Jadę z Jaśkiem

Malinowskim, więc będę miała też terapeutę. Ja pomogę jemu w żałobie po matce,

on mnie w żałobie po przeszłości. Maki, rumianki, motyle, ptaszki o świcie i tym

podobne rzeczy...

Matce nie spodobał się ten plan.

— Z Jaśkiem? Coś was łączy?

— Przeznaczenie, mamo. A jakie, okaże się.

Te słowa ją zmroziły. Przez chwilę walczyła ze sobą.

— Nigdy nie lubiłam Danuty — powiedziała w końcu. — Mam nadzieję, że jej syn

jest inny.

Nie skomentowałam tego. Udrapowałam tylko ładniej szalik i ruszyłam ku wyjściu.

Kazika ciągle jeszcze nie było. Ale to nie miało już żadnego znaczenia. Nie był mi do niczego potrzebny.

XLI. ZAMIANA

1

Dwa dni później byliśmy już z Jaśkiem w Zawrociu. Wjeżdżaliśmy lipową aleją w

świat doskonale przygotowany na nasze przybycie — uporządkowany i

przystrzyżony — zupełnie inny niż wówczas, gdy byłam tu z panią Miecią i witały

nas trawy po pas. Nawet zapach się zmienił. Wtedy powitała nas woń łąki, teraz

ogrodu różanego. Moje odczucia były jednak takie same jak zawsze. Wysiadłam z

samochodu i odetchnęłam głęboko — pachniało jeszcze poranną wilgocią. Nic

dziwnego, wyjechaliśmy z Warszawy skoro świt. Po pierwszym hauście poczułam się

spokojna. Po drugim bezpieczna. A po trzecim szczęśliwa. Byłam tu, gdzie

powinnam być zawsze, w domu.

Pierwsza reakcja Jaśka trochę mnie zdziwiła. Spodziewałam się pochwał i podziwu,

a on taksował wszystko chłodnym okiem.

— Więc to tu odbył się ostatni zjazd Malinowskich, na którym zabrakło tylko mnie

i matki... — rzucił zaraz po opuszczeniu samochodu.

Dla niego historia Zawrocia zaczynała się trzy miesiące temu, gdy pojawił się tu

klan Malinowskich. Jasiek rozglądał się po posiadłości, jakby mógł jeszcze dostrzec choćby ich cienie. Nic z tego. Przestrzeń była wypełniona jedynie ciężkim złotem.

Drzwi do przeszłości zatrzasnęły się dawno temu. Nie sposób było ich uchylić.

— Zastanawiałem się, jak tu pomieściłaś wszystkich Ma-liowskich, ale już się nie

dziwię. Miejsca tu nie brakuje.

— Dla was też było.

— Tak, możliwe... Ale Malinowscy obyli się bez nas.

— Nie mieli innego wyjścia, nie skorzystaliście z zaproszenia — przypomniałam.

— Wiem jedno, gdybyście się tu zjawili, to były inny zjazd.

— Może gorszy — odrzekł, ciągle jeszcze z tym dystansem w głosie, do którego

dołączyło w dodatku przygnębienie.

— Żałujesz, że was tu nie było?

— To coś innego. Poczucie straty. I nie myślę o maju. Mama zresztą do Zawrocia

by nie przyjechała, oboje to wiemy. Wszędzie, ale nie tu. Bardziej boli mnie, że nie będzie już następnej okazji. Bo w końcu„przed Malinowskimi jeszcze wiele zjazdów.

Ale jej nie będzie na żadnym. Przeminęło.

— Ale ty możesz być.

Jasiek pokręcił głową jakby go ta perspektywa nie interesowała.

— Przeminęło.

— My nie przeminęliśmy — mruknęłam, wręczając mu torbę wypełnioną

zakupami, które zrobiliśmy po drodze. Byłam trochę rozczarowana, że nie widzi

uroku Zawrocia. Matka ciągle jeszcze przysłaniała mu świat.

Byłam jednak pewna, że to chwilowe. Na razie myślał o tym miejscu jak o fortecy,

z którą przegrała Danuta. To tu bowiem wychowała się jasnowłosa dziedziczka, która oczarowała Jana Malinowskiego. Za godzinę czy dwie nie będzie już o tym pamiętał.

Otworzyłam dom. Weszliśmy. Wnętrze lśniło i pachniało. Renee zapełniła dom

kwiatami. Dalie w jasnym dzbanku z uszkiem powitały nas w korytarzu. W kuchni na

stole była kolejna niespodzianka — niezapominajki w szklanej misie. I jeszcze wielki bukiet prosto z łąki w jadalni. Jednak najpiękniejsze kwiaty zdobiły salon — wielkie naręcze dorodnych niebieskich kosaćców w dużym wazonie obok fortepianu. Pewnie z ogrodu Marty Jóźwiak, bo w Zawrociu takich nie było.

Jasiek stał na progu salonu z zamkniętą twarzą i patrzył nie na kwiaty, tylko na

fortepian, a potem na twój portret, babko.

— Z takim miejscem nie można wygrać — rzucił podobnie jak pani Mięcia

kilkanaście dni temu. — Z ludźmi z takiego miejsca też.

Wiedziałam, że ciągle jeszcze myśli o matce i o chwili, gdy straciła Jana.

— Można. Twoja matka by wygrała — powiedziałam. — Kochała swego Jaśka

jednak tak bardzo, że nie chciała mu niczego odbierać. Nie walczyła. Wszyscy

Malinowscy, z którymi o tym rozmawiałam na zjeździe, mówili to samo. Nie

walczyła! Nie wiedziała tylko, że poświęca się niepotrzebnie. Mój ojciec był tu

jedynie dwa razy. A poza tym już tylko klitka na dziesiątym piętrze i eteryczna

księżniczka, która miała dwie lewe ręce.

Jaśka chyba otrzeźwiły te słowa.

— Może i tak, choć głowy bym za to nie dał. — Rozejrzał się jeszcze wokół i

rozluźnił się. — Cóż, to przeszłość.

Ruszył w kierunku drzwi na werandę, otworzył je i nabrał w płuca powietrza, raz,

drugi, trzeci. Gdy się do mnie odwrócił, miał już w twarzy to co ja — spokój i

szczęście.

2

Kwiaty były też w twojej sypialni, babko, i w moim pokoju. Nawet w łazience

znalazłam mały bukiecik aksamitek. Jedynym miejscem, w którym Renee nie

postawiła żadnego dzbanka, był pokój należący przedtem do Pawła. Wiedziałam, że

to nie przypadek. Chciała ochronić w ten sposób to miejsce przed używaniem przez

intruzów. To były takie dziewczęce, kwiatowe czary. Renee najwidoczniej wierzyła,

że Paweł może wrócić w każdej chwili. Chciała, by jego pokój był na tę chwilę

gotowy.

Cóż, postanowiłam przerwać czar, choć wiedziałam, że będzie zawiedziona. To nie

był łatwy moment także dla mnie. Omal się nie cofnęłam.

— Tutaj? — upewnił się Jasiek, widząc moje wahanie.

— Tutaj — zdecydowałam.

Wszedł, a ja poczułam, że tak jest dobrze. Pierwszy krok był zrobiony. Każdy

następny będzie łatwiejszy.

To samo poczułam potem pod Zielonooką Jasiek leżał w miejscu, gdzie dotąd w

moich myślach wylegiwał się Paweł. Zamiana, przynajmniej w zewnętrznym

świecie. Czy w moich myślach też nastąpi? Miałam nadzieję, że tak.

Zielonooka uginała się pod jabłkami. Inne drzewa też były oblepione owocami.

Wyglądało na to, że w tym roku będzie klęska urodzaju. Co mówiła Jóźwiakowa, gdy

zaraz po naszym przyjeździe zjawiła się z warzywami? Konfitury! Pytała, czy

potrafię robić konfitury, bo trzeba natychmiast wszystko, cały sad pakować do słoików. Nie potrafiłam. Ale czemu by nie spróbować!

Jasiek miał mniej praktyczne myśli.

— Przyjemny cień — powiedział. — Z prześwitami. Czuję się tak, jakby słońce

usiłowało nas podejrzeć. Zobacz, jak się przesącza tu i ówdzie. Zdecydowanie

grzeszne miejsce. Widać z niego cały sad, a jednocześnie jest jakieś osobne. To te kępki nadają mu taki charakter. Wszystko pokoszone, a one zostały i oddzielają od reszty świata.

Miał na myśli trzy rozrośnięte ozdobne kępy traw, które Jóźwiak oszczędził przy

koszeniu, i kilka płaskich kamieni, ułożonych tu chyba nie przypadkiem. I jeszcze

wrzos między nimi. Ktoś to miejsce starannie zaplanował, choć dopiero teraz, dzięki Jaśkowi, to zauważyłam. To pewnie było twoje dzieło, babko, zrobione rękoma Jóźwiaka — sekretne, wtopione dla niepoznaki w zieleń, z widokiem na okolicę.

Ale też z widokiem na poprzednie lato. Jasiek zaczepiał mnie coraz to inną trawką, a ja myślałam, jak inaczej leży się tu z nim niż z Pawłem. Nie gorzej, inaczej. Pawła rozumiałam bez słów, jakbyśmy mieli jedną duszę. Jasiek był obcym lądem, który mnie przyciągał i intrygował. Nie był to tak dziki i niedostępny ląd jak Igor, ale wiedziałam, że łagodny brzeg nie musi zapowiadać zielonych dolin. Jaki był

naprawdę? Ile było w nim z Danuty, a ile z Dawida? Co w nim odkryję, gdy

zostawimy na boku żartobliwy flirt i przyjaźń, a zaczniemy ściągać swoje maski?

Jedno było pewne, miałam ochotę to zrobić.

Rozmyślania przerwała mi Zielonooka, która pacnęła mnie jabłkiem. Spadło prosto

na mój brzuch, taki był jej obyczaj, bo rok temu też tak zrobiła na powitanie.

To było bardzo dorodne jabłko. Jasiek zrozumiał to po swojemu.

— A nie mówiłem, że to grzeszny zakątek! — Ujął jabłko za ogonek i obracał je

wokół, jakby chciał dojrzeć choć jedną plamkę na pięknej żółtej skórce. — Diabelski owoc — podsumował swoje obserwacje. Potem przeniósł wzrok na mnie. Moje usta wydały mu się równie smakowite jak papierówka. Musnął je. — I co z nim zrobimy?

Mogłam w tym miejscu leżeć z Jaśkiem, mogłam się całować, ale nic więcej nie

było tu możliwe. Nie pod Zielonooką.

— Zjemy — powiedziałam. —Ale nie tutaj.

Jaśka odrobinę rozczarowała moja odpowiedź, ale postanowił skupić się na

przyjemnym planowaniu.

— Zjemy? Do ostatniej pestki?

— Do ostatniej.

— A co z ogonkiem?

— Też zjemy.

— No! Nie mogę się doczekać.

— Ja też. — Pocałowałam go w nagrodę za cierpliwość i delikatność. Czyżby

wiedział, że ja też muszę dojrzeć, jak to jabłko?

3

Jasiek długo nie wytrzymał w pozycji horyzontalnej. Poderwał się z trawy i

postanowił obejrzeć sad.

— Dość tego wylegiwania się. Robota czeka.

— Robota?

— Kobieto, przecież ty nawet nie wiesz, co masz w tym swoim Zawrociu. Myślisz, że sad to miejsce widokowe.

Okazało się, że z Jaśkiem Zawrocie to zupełnie inna bajka, niż myślałam. Po paru

minutach szliśmy już z drabiną w poszukiwaniu wiśni, na których, jak obiecywała

Jóźwiakowa, były jeszcze ostatnie, za to wspaniałe owoce. I były. Tyle że wysoko. Te z dołu już dawno Jóźwiakowa zapakowała do swoich słoików. Jaśka to nie zniechęciło. Po chwili zaczął akrobacje na wysokościach.

— Zwalisz się! — ostrzegałam.

— Mówisz to do osiedlowego mistrza łażenia po drzewach.

Nie znałam go z tej strony. Jasiek spróbował wiśni i zamiast rwać je do koszyka,

^aczął je jeść.

— A ja?

— No, nie wiem... — przekomarzał się. — Jabłka mi odmówiłaś. A poza tym te

wisienki są za dobre, by się nimi dzielić. Smakują zupełnie inaczej niż te ze sklepu. O

niebo lepiej. Nawet o dwa nieba.

Wspiął się jeszcze wyżej i stamtąd rzucił kilka owoców na spróbowanie.

Rzeczywiście, były duże i pyszne. Po kwadransie koszyk był pełen. Potem znalazł

śliwkę renklodę, też z dojrzałymi owocami. I jeszcze w kącie sadu śliwę lubaszkę.

Mój bezimienny sad nagle zapełnił się nazwami. Jasiek chodził, oglądał i nazywał

drzewa, niemal jak Adam w raju. Byłam tym coraz bardziej zaintrygowana. Do

głowy mi nie przyszło, że może wiedzieć takie rzeczy. W końcu się przyznał, że ma

kolegę, którego ojciec jest zapalonym działkowiczem.

— Spędziłem na ich działce tysiące godzin. Nie mówiąc już o tym, że straciłem tam

cnotę. Taaa... Sad dobrze mi się kojarzy.

— Mnie też sad dobrze się kojarzy — zaśmiałam się.

— No proszę! Kiedyś to się nie odkładało jabłuszek na potem, co! — burczał.

W odpowiedzi rzuciłam w niego śliwką. Złapał ją. Obejrzał.

— Węgierka, tyle że jeszcze niedojrzała. — Ruszył w kierunku rozległej jabłoni. —

A to kosztele. Teraz rzadkość. Jadłem je tylko raz w życiu, gdy byłem z matką przez tydzień na wsi. Bardzo stare drzewo, ale ciągle jeszcze ładnie owocuje. A to już młode drzewka. Tu masz aronię. A to chyba pigwa...

Zaimponował mi, ale też zawstydził mnie swą wiedzą. Ja też miałam koleżankę z

ojcem działkowiczem, ale nic z tego nie wynikło. Zostawiłaś Zawrocie, babko,

kompletnej ignorantce. Poprzednie lato zeszło mi na zachwytach. Teraz trzeba było

ten świat dokładnie poznać i nauczyć się o niego dbać. Wyglądało na to, że Jasiek

mógł być nie tylko doskonałym pomocnikiem, ale i przewodnikiem.

Zanim wróciliśmy do domu, wypatrzył jeszcze w słonecznym miejscu pierwsze

jeżyny. Podał mi kilka do spróbowania. One też inaczej smakowały niż te ze sklepu.

A może były takie słodkie, bo zerwał je dla mnie Jasiek?

4

Późne popołudnie spędziliśmy, łażąc po okolicy z Untą Potem jeszcze pojechaliśmy

nad jezioro popływać. Okazało się, że Jasiek, jak na zbolałego żałobnika, ma całkiem niezłą kondycję. Gdy wieczorem otworzyliśmy wino przy kominku, on ciągle jeszcze był w formie, a ja padałam na nos. W ogóle ostatnio brakowało mi trochę sił.

— Trzeba ćwiczyć, dziewczyno. Od jutra co ranek slalom między jabłonkami. A

wieczorem ze trzy rundki wokół stawu. Opracuję ci parę malowniczych tras.

Sam robił kolejną rundkę wokół fortepianu. Za każdym razem zatrzymywał się na

chwilę przy twoim portrecie, babko, patrząc na niego pod coraz to innym kątem.

— Jesteś do niej podobna — stwierdził w końcu.

— To źle?

— Nie trzeba będzie wydawać kasy na kolejny olej. Ten obsłuży was obie. —

Jasiek znowu zmienił kąt patrzenia.

— Widzę jednak, że coś masz do tej pani z obrazu.

— Raczej ona do mnie. Patrzy na mnie, jakby chciała mnie przewiercić na wylot.

Zaśmiałam się. Wszyscy tak reagowali na twój portret, babko.

— Masz coś do ukrycia?

— Każdy ma. A jeszcze te moje popaprane geny, tatusiowie dwaj, a w

rzeczywistości żaden, nędzne mieszkanko w Pułtusku. Ona to wszystko widzi. Bystra

kobieta.

— Jak bystra, to zobaczy też doktorat, inteligencję, niespożytą energię, poczucie

humoru...

— Myślisz? — Patrzył chwilę na portret, jakby chciał sprawdzić, czy to możliwe.

— Tak czy owak, czuję się taki jakiś... przewiercony,

Znowu mnie rozśmieszył.

— A nie sądzisz, że ważniejsze jest to, co ja o tobie myślę?

— A tamta to nie ty? — zapytał przekornie Jasiek.

— Tamta to tamta.

— Na pewno?

— Na pewno.

Jasiek spojrzał jeszcze na obraz, a potem na jabłko od Zielonookiej, które leżało na fortepianie. Podszedł do niego, obrócił je jak pod jabłonką a potem odłożył.

— Dobrze, szanowna pani — powiedział do obrazu, poprawiając nieistniejący

krawat. — Przemyślimy to. Jak pani sobie życzy. Nic pochopnie. Najpierw spacery

przy księżycu i trzymanie się za rączkę. Żądnych włochatych myśli czy czynów.

Potem rozmowy. Duuużo rozmów. Zobaczymy, co nas łączy, a co dzieli. Jak więcej

będzie łączyło, to następnie poważne deklaracje. — Ukłonił się grzecznie obrazowi, potem przyszedł do mnie i pocałował w czoło. — Tyle mi chyba wolno?

Dobrze było się tak wygłupiać z Jaśkiem. Przyjemny czas tuż przed ostateczną

decyzją. Jeszcze mogliśmy się cofnąć.

Jeszcze zwlekaliśmy. Przedtem tylko ja, teraz także Jasiek. Jakby chciał mnie

zobaczyć nie tylko zmysłami, ale i duszą. Tak sobie przynajmniej idealistycznie

pomyślałam.

Jasiek na razie patrzył jednak na portret Maurycego.

— A do tego pana nic nie mam — rzucił. — Pełna wzajemna akceptacja.

— Tak sądzisz?

— Na dziewięćdziesiąt dziewięć procent.

— To chodź, pokażę ci jego królestwo.

Po chwili byliśmy już w gabinecie Maurycego. Jasiek jęknął na widok półek

uginających się pod tysiącami książek.

— Wiedziałem! — Ruszył od razu ku starodrukom. — To teraz nie wyrzucisz mnie

z Zawrocia nawet siłą.

5

Jasiek zajął się książkami, a ja usiłowałam spojrzeć na niego twoimi oczyma, babko.

Jaki by ci się wydał, gdybyś naprawdę mogła go zobaczyć, usłyszeć i ocenić? Wiem,

robi wrażenie jako mężczyzna, to nie podlega dyskusji. Jako estetka na pewno

umiałabyś to docenić. A charakter? Jaki właściwie jest? Mól książkowy i znawca

sadu, pogodny i depresyjny, inteligentny i praktyczny, wysportowany i refleksyjny.

Nie za dużo tych sprzeczności? Starczyłoby na kilku mężczyzn. Jakby nie mógł się

zdecydować, jaki chce być naprawdę. A związki? Trochę ich było. Z Kamili dziwnie

łatwo zrezygnował, jakby niewiele ich łączyło. Tylko czy na pewno? Czego w niej

szukał i czego nie znalazł? A czego szuka we mnie? Jak myślisz, babko? Czy

znajdzie to, czego nie dała mu tamta? Czyja znajdę w nim to, czego nie dali mi inni?

Jasiek dobrał się do jakiegoś maszynopisu i rozsiadł się przy biurku Maurycego, a ja ciągle nie byłam pewna twego zdania. Za mało danych, słyszałam w myślach, za mało.

I tylko jedno było pewne —jego obecność w Zawrociu już mnie nie raziła. Jasiek

wypełniał sobą kolejne miejsca, należące dotąd do Pawła, a ja godziłam się na to

coraz łatwiej. Zamiana. Jeszcze dzień, dwa, a dokona się całkowicie. Z tego chyba się cieszysz, babko?

XLII. ŻARZENIE

1

Robiłam późne śniadanie, a Jasiek dzwonił do swojej sąsiadki, by sprawdziła, czy na jego sekretarce nie ma wiadomości od znajomego Rosjanina, który miał go odwiedzić w Pułtusku. Wrócił i z zadowoleniem rozsiadł się na krześle.

— Siergiej na szczęście milczy. Są za to trzy telefony od Kamili. Sąsiadka była

odrobinę zażenowana ich treścią, więc wolałem nie prosić o dokładną relację. Znam

tylko ogólniki.

W odpowiedzi wręczyłam mu ogórka i nóż.

— Nie jesteś ciekawa?

— I tak powiesz.

Zaśmiał się.

— Fakt. W pierwszym dawała wyraz temu, jak bardzo jest wściekła, że nie

odebrałem. W drugim powiedziała, co mi zrobi, jak mnie w końcu dorwie. A w

trzecim przepraszała za tamte i zapewniała, że nic mi nie zrobi, przeciwnie, będzie bardzo miła, gdy tylko zechcę do niej wrócić.

— Interesujące wiadomości.

— Prawda? Zwłaszcza ostatnia.

— Jeszcze bardziej interesujące jest to, dlaczego w ogóle mi o tym mówisz.

— Dlaczego...? — niby to się zastanawiał. — Jak człowiek ma za sobą samotną noc

w takim wielkim domu, w którym

straszy otoczona lodową chmurą kobieta z portretu, to tęskni za odrobiną ciepła.

— To wino nie dość cię grzało?

— I tak byś nie przyszła.

— A może byłam, tyle że powitało mnie okropne wielopro-centowe chrapanie?

— Naprawdę? — Jasiek zaniepokoił się nie na żarty.

— Chrr, chrr. — Zaprezentowałam to najlepiej, jak umiałam.

— Naprawdę byłaś czy żartujesz?

— Żartuję, sama tak pewnie chrapałam.

Jasiek odetchnął, a potem odłożył ogórka i przyciągnął mnie.

— Nie chcę już czekać — rzucił w stronę moich piersi, bo tam akurat miał głowę.

Piersi też miały podobne zdanie. A ja?

Wsunęłam palce w jego włosy, a potem musnęłam szyję. Jasiek przytulił mni«

mocniej.

— Kakao wystygnie — przypomniałam.

— A że ja będę stygł, to cię nie obchodzi?

— Czy ja cię podgrzewałam?

— Każdym słowem i poruszeniem.

— Chyba że tak.

Przesunęłam palce na jego kark. Jasiek nie czekał na wyraźniejsze przyzwolenie.

Szarpnął za połę szlafroka i trafił na twoją, babko, najpiękniejszą koszulę nocną z błękitnego jedwabiu. Przyciągnęła jednak jego wzrok tylko na moment. Sprawnie znalazł jej koniec i sunął w górę...

I na sunięciu się skończyło. Najpierw usłyszeliśmy wściekłe ujadanie Unty i

Remiego, a potem zadzwonił dzwonek przy bramie.

— Nie ma nas. — Jasiek przyciągnął mnie mocniej. — Ktokolwiek to jest, nie ma

nas.

Kolejny dzwonek i parę klaksonów.

— Nawet Panu Bogu teraz bym nie otworzył.

Wyjrzałam przez firankę. Przez chwilę myślałam, że mam

omamy. Zamknęłam oczy, otworzyłam. Uszczypnęłam się jeszcze dla pewności.

— A Pauli otworzysz?

— Pauli? — Jasiek poluzował uścisk. — Co ona tu robi?

— Nie mam pojęcia. Zapraszałam ją i Zygmunta do Zawrocia, to prawda, jednak...

— Zapraszałaś? — Jasiek był bardzo zawiedziony.

— Nie na ten weekend, na wakacje, tak ogólnie. Do głowy mi nie przyszło, że zjawią się teraz i to bez zapowiedzi. Ona w ogóle nie miała zamiaru...

Nie dokończyłam, bo znowu rozległ się dzwonek. Długi i natrętny. Paula nie

zamierzała zrezygnować. Jasiek jeszcze trochę poluzował uścisk, a potem pocałował

mnie. Słodki, krótki pocałunek.

— Szkoda — powiedział jeszcze. — Idę się przebrać. Mamy gości.

2

Myślałam, że przyjechali oboje, ale przy samochodzie za bramą stała tylko Paula.

— Nie śpieszyłaś się — rzuciła z pretensją zanim zdołałam wypowiedzieć jakieś

powitalne uprzejmości. — Mało mnie nie zjadły te twoje psy.

— Witaj. Zamknę Remiego i zaraz po ciebie wrócę.

— A drugi?

— Unta lubi gości.

— Aleja nie lubię niczego, co szczeka.

Zamknęłam więc oba psy, by pierwszej wizyty Pauli w Zawrociu nie zaczynać od

utarczek.

Ale i tak się bez nich nie obyło.

— Stoję za tym płotem jak jakiś intruz — kontynuowała półobrażona, gdy

otwierałam bramę. — Rany, co za przedpotopowe żelastwo. A miały mnie tu witać

cuda. Zamiast tego szczekanie psów i zgrzyt starych zawiasów.

— Gdybyś zadzwoniła, powitałabym cię w otwartej bramie chlebem i solą.

— Wystarczyłoby dobre słowo. Na przykład, że się cieszysz — burknęła.

— Oczywiście, że się cieszę, bardzo się cieszę, tylko jestem zaskoczona.

— Ty też zjawiałaś się ostatnio bez uprzedzenia — przypomniała.

— Ale nie żądałam fanfar. Wjeżdżaj.

Brama była otwarta. Paula jednak nie wsiadała do samochodu, jakby się

zastanawiała, czy naprawdę chce znaleźć się w Zawrociu.

— Wiem... Mówiłam, że nie mam zamiaru przyjeżdżać... Ale potem nagle

pomyślałam, czemu nie.

— Nie musisz się usprawiedliwiać, naprawdę się cieszę!

— Impuls! — kontynuowała Paula, jakby nie docierało do niej to, co mówię. —

Wsiadłam do samochodu i już. Miałam zadzwonić z drogi, ale nie było zasięgu, a

budka na stacji była zepsuta.

Impuls? — zdziwiłam się, ale zachowałam to dla siebie. Paula nigdy nie była

spontaniczna. Nie mówiąc już o tym, że po drodze mijała kilka stacji, niejedną. I

musiała jechać od świtu, a o świcie trudno o aż tak wielką spontaniczność.

Postanowiłam przezornie zmienić temat.

— A gdzie Zygmunt?

Paula jednak udała, że nie słyszy tego pytania.

— Tak więc jestem! — podsumowała swój zdumiewający monolog.

— Wspaniale! Czas zatem wjechać do środka. Tą alejką i w lewo pod wiatę.

— W lewo? — upewniła się, patrząc w kierunku, który jej pokazałam. Miała taką

minę, jakbym kazała jej wjechać do przedsionka piekła.

— W lewo — powtórzyłam.

Nabrała jeszcze bojowo powietrza i wsiadła do samochodu. Po chwili jechała już

pod lipami, a ja zajęłam się bramą która rzeczywiście skrzypiała mocniej niż zwykle, jakby i ona chciała podkreślić, że dziwne rzeczy dzieją się na tym bożym świecie.

Dziwne i niespodziewane! Oto w Zawrociu zjawiła się ta czwarta, najmłodsza i nigdy tu nieoglądana wnuczka. Było 0 czym skrzypieć, doprawdy. Magiczny moment. Niezwykły. Cudowny.

Ja też tak myślałam, ale tylko częścią siebie. Bo drugą malkontencko

zastanawiałam się, czy Paula nie mogła zrobić mi tej cudownej niespodzianki innego dnia. Wtedy byłoby nieskażone święto, a tak jedynie pół święta. Tylko ona mogła zjawić się w takim momencie! Miała cały sierpień, a przyjechała dzisiaj, gdy był tu Jasiek. Co za zdumiewający pech. Pewnie czuła, że nie cieszę się całą duszą, tylko połową stąd te mętne tłumaczenia.

Tak czy owak, stało się! Przekroczyła bramę Zawrocia

1 właśnie wjeżdża pod wiatę. To się dzieje naprawdę, babko. Naprawdę!

3

Nie widziałam pierwszych chwil Pauli w Zawrociu. Pewnie były pełne napięcia i

ciekawości. Jazda aleją, widok domu, psie miski na ganku i dwa fioletowe powojniki,

oplatające jego kolumny, zapach maciejki przy wiacie, dwie stare wierzby, sad, łąki, drzewa w oddali. Co zdążyła zauważyć podczas tych pierwszych sekund i minut? Ile jej umknęło? Zanim do niej doszłam, miała już te pierwsze wrażenia za sobą.

Usiłowałam coś wyczytać z jej twarzy, ale co chwila nurkowała w samochodzie, a to

chowając mapę, a to zbierając swoje klamoty. Po każdym nurkowaniu jej spojrzenie

wędrowało w inną część Zawrocia, ale potem znowu chowała się w aucie.

Otwierała właśnie bagażnik, gdy z domu wyłonił się Jasiek. Myślałam, że mocniej

zdziwi się jego obecnością w Zawrociu.

— Nie mówiłaś, że masz gościa.

— A co by to zmieniło? — rzuciłam cicho, by nie słyszał tego Jasiek. —

Zawróciłabyś spod bramy?

Wiem, babko, nie było to zbyt uprzejme. Wszystko przez Jaśka — rozświetlił się

już na schodkach jak dwustuwatowa żarówka. Tak sobie przynajmniej pomyślałam,

czując nieprzyjemne ukłucie. Bo przy mnie rozświetlał się co najwyżej jak setka.

Nawet nie wiedziałam, że potrafi więcej.

Paula nie spojrzała na mnie z urazą tylko dlatego, że zajęta była obserwacją tego

żarzenia.

— Witaj. Przepraszam, że przyjechałam nie w porę — powiedziała, gdy Jasiek się

do nas zbliżył. — Powinnam była zadzwonić. Ależ ze mnie idiotka. Myślałam, że

Matylda nudzi się tu sama.

Mówiła słodkim tonem, który znałam z jej rozmów z Zygmuntem. Do mnie nigdy

tak nie przemówiła.

— Nie przejmuj się. Wszystko jest okej. Prawda, Matyldo? -

— Oczywiście -» rzuciłam też ze słodyczą. — Zapowiada się wspaniały weekend.

Jasiek zajął się torbą Pauli.

— Wolisz sypialnię babki czy malutki gościnny? — zapytałam ją, gdy byliśmy już

w środku.

— Sypialnię babki? Brr, wszędzie, tylko nie tam.

— Spokojnie, babka rzadko się tu teraz zjawia.

— Rzadko? — Paula wytrzeszczyła oczy.

— Przecież żartuję. Tutaj! — Otworzyłam przed nią dawną służbówkę.

Renee i tu umieściła bukiet — drobne, białe kwiatki w szklanym wazoniku.

Pomyślałam, że pasują do mojej siostry, całej w bieli.

Jasiek wniósł torbę, a potem zostawiliśmy Paulę, bo chciała się odświeżyć i

przebrać.

— Będziesz mógł lepiej poznać panią Naleśnik — rzuciłam, gdy znaleźliśmy się z

Jaśkiem znowu w kuchni.

— Pani Naleśnik? — zaśmiał się. — Dobre określenie. I pasuje do tego, co o niej

kiedyś myślałem. Bo ona była zawsze trochę lepiej ubrana niż pozostałe amatorki

jedzenia w barku. Nawet nie trochę, dużo lepiej. Ale ja czułem, że to nic w

porównaniu z tym, co jest w środku. No wiesz, dobrze przypieczony, chrupki

naleśniczek, ale nadzienie... palce lizać.

— Miałeś na myśli ciało czy duszę? — spytałam z przekąsem, lekko zazdrosna o te

dawne myśli o mojej siostrze.

— Sam nie wiem — skłamał. — Widziałem ją całościowo.

— Akurat!

Przyciągnął mnie.

— Teraz wiem, że ten naleśniczek był tylko wstępem do innego dania.

— No... umiesz się podlizywać.

— Nie powiedziałem, że lepszego — droczył się. — Czy ty, kobieto, w ogóle jesteś

jadalna?

XLIII. TAJEMNICE I SPORY

1

Osiołkowi w żłoby dano, w jednym owies, w drugim siano... Naprawdę czyłam się

jak ów biedny osiołek, rozdarta między Jaśkiem i Paulą obojgu chcąca dogodzić,

oboje dobrze ugościć. Karkołomne zadanie! Między mną a Paulą było tyle zaszłości,

że pokonywanie ich przy Jaśku było wyczynem na miarę slalomu giganta.

Paula zresztą odkąd ujrzała Jaśka, przestała być zainteresowana pokonywaniem

czegokolwiek. Zawrocie też zdawało się jej nie ciekawić. Zbyt mocno absorbował ją

Jasiek i chęć oczarowania go. Taka była — co należało do mnie, zawsze budziło w

niej natychmiastową chęć posiadania. Lata przyzwyczajeń. Nie darmo przyśniła mi

się szafa po brzegi wypełniona moimi rzeczami, podprowadzonymi przez Paulę.

Jaśka ukraść mi nie mogła, ale zabrać trochę jego uwagi i owszem.

I robiła to skutecznie. Jeszcze przed śniadaniem wyszła ze swego pokoju w tak

skąpej sukience i w takich obcasikach, że oboje z Jaśkiem spojrzeliśmy krytycznie na swoje zwykłe trykoty i klapki. Potem przy śniadaniu zadała Jaśkowi tysiące pytań o wrażenia z Zawrocia, jakby to on był jedynym miarodajnym źródłem wiadomości na ten temat.

— Oprowadzisz mnie? — zapytała słodko.

— Oczywiście, oboje cię oprowadzimy. — Jasiek usiłował włączyć mnie do

rozmowy. — To piękne miejsce.

— Tak sądzisz? — powątpiewała. — W starych domach zwykle jest pleśń i myszy.

A tu wszystko jest sprzed Bóg wie ilu lat. Choćby ta okropna skrzypiąca brama. Jak oddycham, to mi się wydaje, że nawet powietrze jest tu stare, no wiesz, takie mocno zużyte przez babki, prababki i prapra!

— W Zawrociu kwitnie i pachnie akurat setka róż — zaoponowałam. — I to nie są

jakieś prapraróże, a jak najbardziej teraźniejsze.

— Tak? — zdziwiła się teatralnie Paula. — Jakoś nie czuję.

Jasiek miał chyba ochotę prychnąć śmiechem, ale udało mu

się go opanować.

— Ja też miałem wątpliwości co do tego miejsca, ale zobaczysz, że nie jest tak źle.

— Będziesz na pewno dobrym przewodnikiem — zaszcze-biotała znowu Paula, a

mnie zrobiło się niedobrze z nadmiaru lukru w jej głosie.

— Zrobię co w mojej mocy. — Jasiek też nie żałował słodkiego.

Pomyślałam, że czas na inne smaki.

— A Zygmunt? — zapytałam. — Czemu się tu nie wybrał? Trochę szkoda, że sobie

nie odpocznie w Zawrociu.

Paula spojrzała na mnie jak na wariatkę. Chyba zapomniała, że ma męża.

— Zygmunt? Jestem z nim na co dzień. To w zupełności wystarczy.

— A ja myślałam, że męża ma się i na co dzień, i od święta. — Nie dawałam za

wygraną.

— Musisz mówić o nim teraz?

— We czworo jest do pary.

— A musi być do pary? Ja pary nie potrzebuję — kłamała.

Jasiek, czując burzę, zajął się dyplomatycznie sałatką.

— Wyjątkowo smaczna — powiedział, uśmiechając się do Pauli, bo to ona ją robiła.

— Nigdy takiej nie jadłem. Chętnie wezmę przepis.

— Ale to tajemnica. — Paula rozświetliła się już nie jak żarówka, ale jak reflektor i to z tych mocniejszych. — Nie zdradzam swoich przepisów. Ale ty możesz liczyć na to, że ilekroć mnie poprosisz, zrobię ci tę sałatkę.

Niemal mnie zemdliło od tego tekstu. Jasiek zdawał się jednak nie widzieć w tym

nic niestosownego.

— Trzymam cię za słowo — rzucił.

— Nie wiem tylko, czy Zygmunt będzie zadowolony, jak tak na każde życzenie

Jaśka będziesz go zapraszała na sałatkę.

— Myślę, że sobie z tym poradzę — odparowała zimno Paula, a Jasiek dołożył

sobie kolejną porcję.

2

•4

— To nie jest pluszowy misiek! — syknęłam, gdy obie znalazłyśmy się w kuchni.

Paula zajęła się czajnikiem, jakbym mówiła nie do niej.

— Słyszysz?

— Pluszowy misiek? — Udawała, że nie ma pojęcia, co mam na myśli.

— Wiesz, o co mi chodzi. A raczej o kogo!

— Rany! To chyba dobrze, że jestem miła dla twego faceta?

— Nie za bardzo? Do kogo tu przyjechałaś?

— Jak to do kogo... Co za głupie pytanie!

— Proste. Do kogo? Popatrz mi w oczy.

Nie miała zamiaru. Postanowiłam zmienić strategię.

— Paula, bardzo się cieszę, że tu jesteś — powiedziałam poważnie. — Marzyłam o

tym, byś przyjechała. Naprawdę! Ale męczy mnie to, że jest tak jak zawsze.

Prowadzimy jakieś głupie gierki. Nie chcę tego. Chcę rozmawiać z tobą normalnie,

jak z siostrą. Chcę ci pokazać Zawrocie. Chcę się nim z tobą podzielić. Jaśkiem nie mogę, bo nie jest podzielny, a Zawrociem jak najbardziej. I chcę, by to był fajny weekend. Tak się złożyło, że jest tu akurat Jasiek, więc może dobrze by się stało, żeby jednak przyjechał też Zygmunt. Ostatnio miał mało radości, jest okazja, by mu ją sprawić.

Naprawdę starałam się do niej dotrzeć, babko. Paula jednak dalej błądziła wzrokiem po firance.

— Nic nie powiesz?

— Zbieram myśli. Wygłosiłaś dość długi monolog — rzuciła z przekąsem. —

Podzielny, niepodzielny, trudno to spamiętać.

— Jak się uprzesz, to będziemy odgrywały ten nasz zwykły teatrzyk. Tylko czy na

pewno warto?

— No popatrz! Znowu jesteś cacy, a ja ble. A niby chcesz inaczej!

— Przy stole obie byłyśmy beznadziejne. Taka prawda. Jasiek miał niezły ubaw.

Spojrzała na mnie przelotnie. To już było coś.

— To jak będzie? — naciskałam.

— Nakłamałam mu — przyznała się niechętnie.

— Jaśkowi?

— No co ty, Zygmuntowi. Nie przyjechał, bo nie powiedziałam mu o zaproszeniu.

— Jak to nie powiedziałaś?

— Normalnie. Chciałam być tu sama. W końcu nie codziennie poznaję rodzinną

posiadłość, do której nie miałam dostępu przez całe życie. Wiesz, jaki jest Zygmunt.

Lepiej by wiedział, co i kiedy mam zobaczyć i w dodatku, co o tym sądzić.

Pomyślałam, że ten jeden raz, pierwszy, chcę tu być bez niego.

— Jeśli chciałaś poznawać Zawrocie sama, czemu teraz usiłujesz tak nachalnie

załatwić sobie przewodnika? Jasiek ci Zawrocia nie zasłoni?

— Nie sądzę.

— A ja sądzę. Już ci zasłania. Wyszłaś na werandę, by zobaczyć, jak posiadłość

wygląda z drugiej strony? Zajrzałaś do salonu? Poszłaś na górę?

Coś do niej chyba dotarło.

— Zastanowię się nad tym — mruknęła.

— To co właściwie powiedziałaś Zygmuntowi? — wróciłam do poprzedniego

wątku.

— Myśli, że jestem u Jolki w Milanówku. Gdyby wiedział, że jadę do Zawrocia, to

by mnie nie puścił samej, choćby pod pretekstem, że daleko. A do Jolki blisko, no i nie znosi jej, więc się nie upierał. Chodzi tylko o to, byś mnie nie wydała.

— Mam kłamać?

— Aha!

Nie miałam na to ochoty.

— To jakaś dziecinada. Czemu mu nie powiesz prawdy? Plany na samotne

poznawanie Zawrocia już i tak spełzły na niczym, więc nic nie stoi na przeszkodzie, by tu przyjechał.

— Nie chcę — zaoponowała gwałtownie Paula. — Mam ochotę od niego

odpocząć. Muszę od niego odpocząć. Nie rozumiesz?

— Trzeba było od razu tak mówić. I powiedzieć to także Zygmuntowi. Chyba

potrafiłby zrozumieć, że potrzebujesz trochę oddechu.

— Akurat! On j est j ak powój.

— Powój? Nie przesadzasz?

— Gdybym mu pozwoliła, to by mnie udusił z tej swojej miłości.

— Tym bardziej potrzebna jest szczera rozmowa — upierałam się.

— Rany! Czy ty nie możesz po prostu skłamać? Bez pouczeń? Mówiłaś, że chcesz,

byśmy się zbliżyły. Nic tak nie zbliża jak wspólna tajemnica. Nigdy nie miałyśmy

żadnej wspólnej tajemnicy! Zrobisz coś w końcu dla mnie czy nie? — Paula już

właściwie krzyczała.

Zastanawiałam się, gdzie jest Jasiek i czy słyszy naszą kłótnię.

— Dobrze, zrobię to. Skłamię. Będziemy miały nasząpierw-szą tajemnicę. Mnie

wydaje się to wprawdzie głupim pomysłem, ale niech ci będzie. Wygrałaś.

— Aha! Rodzice też nie wiedzą. Wiesz, co by pomyśleli o mojej samotnej podróży.

Ile byłoby gadania. Trzęsą się nade mnąjak nad niemowlakiem.

— To dwie tajemnice.

— Jedna, tylko taka bardziej rozbudowana.

— Nie wiesz, ile ode mnie żądasz.

— To jak będzie?

— Tak, jak sobie życzysz.

Paula, osiągnąwszy swoje, uśmiechnęła się triumfalnie i sięgnęła po czajnik, który właśnie zaczął gwizdać. Zalała kawę.

— Jasiek czeka. Zaniosę kawę na werandę, a ty zajmij się ciastem, które

przywiozłam — zadysponowała, jakby to ona była panią Zawrocia. Nie

zaprotestowałam.

3

Jaśka nie było jednak ani w jadalni, ani na werandzie, co bardzo rozczarowało Paulę.

Znalazłam go dopiero w gabinecie Maurycego, zatopionego w rękopisie, który odkrył

wczoraj wieczorem. Od początku to miejsce przyciągało go jak magnes. Nic

dziwnego, dziadek zbierał książki historyczne i starodruki. Tyle sama wiedziałam.

Ale Jasiek znalazł w zbiorach Maurycego coś jeszcze — dwa maszynopisy i jeden

rękopis.

— Pamiętniki! Te dwa z drugiej połowy dziewiętnastego wieku, a ten rękopis

wcześniejszy. Wiedziałaś o tym?

— Znam tylko zapiski dziadków.

— Wygląda na to, że pamiętniki to wasza rodzinna specjalność. Tyle że ich pisaniem parali się jedynie przodkowie Maurycego po mieczu. Tak przynajmniej wynika z drzew genealogicznych, które są na początku wszystkich pamiętników. Autor tego

grubego maszynopisu nie miał niestety talentu. Za to ten drugi maszynopis i rękopis!

Gdzie nie zajrzę, same smaczki obyczajowe. A w rękopisie trafiłem na ciekawe

rzeczy z czasów powstania listopadowego. Jeśli całość jest równie interesująca, to trzeba to opracować i wydać.

— Wydać? — zdziwiłam się.

— Twój dziadek zaczął to chyba przepisywać na maszynie. Zobacz, zdążył wystukać

osiemnaście stron.

— Skąd wiesz, że dziadek?

— Po kartkach. Mająjuż trochę lat. Chyba że jakiś czas temu zaczęła przepisywać

pamiętnik twoja babka, a potem przestało ją to bawić. Stawiałbym jednak na niego.

Miał facet zacięcie do historii i wiedział, co zbiera. Masz tu sporo białych kruków.

Taki ktoś mógłby chcieć na emeryturze zająć się rodzinnymi pamiątkami. Te dwa

pamiętniki zdążył uporządkować i przepisać, a tego nie. A szkoda. Bo ten jest

najciekawszy.

Jasiek był wyraźnie podniecony odkryciem. Wyglądało na to, że manuskrypt

interesuje go bardziej niż Paula. Poczułam ciepło w sercu. Nie dał się jej gierkom.

Nie mogłam jednak sobie darować odrobiny złośliwości.

— Paula czeka na werandzie z kawą i ciastem, a ty zajmujesz się przodkami? Nie

powiesz jej, jak cudownie smakuje sernik? Nie poprosisz o przepis? Nie sięgniesz po jeszcze?

Jasiek się zaśmiał-,

— Chciałem być tylko uprzejmy.

— Czyżby?

Przyciągnął mnie.

— Zazdrosna?

— Nie. Tylko nie wiem, po co zawracasz jej w głowie.

— Żeby było miło.

— To pobaw się jeszcze w te uprzejmości przy kawie, a potem zostaw nas na trochę

same. Masz się czym zająć, więc to nie będzie dla ciebie przykre.

Jasiek spojrzał na mnie zdziwiony.

— Bo?

— Bo tak się składa, że Paula i ja dopiero uczymy się być siostrami —

powiedziałam szczerze. — Potrzebuję godzinki czy dwóch. Potem ci to wynagrodzę.

Jasiek był coraz bardziej zaintrygowany.

— Co się stało, że nie nauczyłyście się tego do tej pory?

— To długa historia. Kawa nam wystygnie, a Paula przeciwnie, zagotuje się, jak

zacznę ci to teraz opowiadać.

— Rozumiem, potem!

— Właśnie.

— Sporo nam się nazbierało tych spraw na potem — powiedział, przyciągając mnie

jeszcze na chwilę.

4

Gdy zjawiliśmy się w salonie, Paula grała jednym palcem na fortepianie. Po jej

minie widziałam, że dotknęło ją to nasze wspólne zniknięcie. Nie lubiła być

odstawiana na boczny tor. A już na pewno nie w tym nieoswojonym, wielkim domu.

— Brzmi tak sobie. Czy ten fortepian aby na pewno jest nastrojony? — rzuciła

zaczepnie.

— Paweł z niego korzystał w maju, więc chyba wszystko z nim w porządku.

Zagrała jeszcze parę taktów, ciągle z tą samą urażoną miną. Wyglądało to tak, jakby gniewała się na instrument i wydobywane przez niego dźwięki. Potem parę razy przycisnęła po kilka klawiszy w niskich rejestrach, jakby chciała dokładniej wyrazić swoje uczucia.

— Tyle hałasu o nic — dodała. — I pomyśleć, że babka wyrzuciła stąd naszą mamę

z powodu tego grata. Nie miałaś ochoty go wywalić albo sprzedać?

— Nie jest mój, oddałam go Pawłowi. Pewnie go zabierze, jak wróci ze Stanów.

— Więc dni jego w tym domu są policzone... — Zamknęła klapę i zaczęła go

dokładniej oglądać. — I dobrze. Nie chciałabym go tu oglądać za każdym razem, gdy

mnie zaprosisz. Może mama przyjechałaby do Zawrocia, gdyby wiedziała, że nie ma

tu tego czarnego straszydła.

Jasiek przysłuchiwał się naszej rozmowie z zaciekawieniem. W końcu w życiu jego

matki ten instrument też odegrał niebagatelną rolę.

Paula przy okazji oglądania fortepianu zauważyła też, niestety, jabłko, które ciągle jeszcze na nim leżało.

— Dekoracja? — spytała, biorąc je do ręki.

— Owszem.

— Słodka dekoracja. — Patrzyła na owoc pożądliwie. Czułam, że zaraz zatopi w

nim swoje zęby.

Oboje z Jaśkiem spojrzeliśmy na siebie. Jasiek podniósł do góry brwi, jakby chciał

powiedzieć, że trudno. Ja nie miałam zamiaru pozwalać, by Paula spałaszowała nasze rajskie jabłko. W ostatniej chwili zabrałam je Pauli.

— Zerwę ci inne.

— A nie możesz sobie zerwać innego? — Paula nie zwykła rezygnować z

czegokolwiek, zwłaszcza z rzeczy, których ja pragnęłam.

— Przyniosę ci cały kosz żółciutkich, dojrzałych papierówek.

— Ale mnie się chce tej — upierała się Paula.

— Nie zachowuj się jak dziecko.

—'A ty jak się zachowujesz?

— Proponuję wiśnie — włączył się Jasiek. —A to jabłuszko będzie dla mnie. Co

wy na to, siostrzyczki?

Paula jeszcze chwilę stała naburmuszona, ale przemogła to i uśmiechnęła się do

niego czarująco.

— Ja się zgadzam.

— Ja też.

Podałam jabłko Jaśkowi. Pomyślałam, że i tak będzie moje. Zjemy je, gdy w końcu

zostaniemy sami.

XLIV. DOTYK CZARNEGO KOTA

1

Chwilę później w Zawrociu zjawił się Jóźwiak. Pewnie zresztą był w nim od jakiegoś czasu, ale objawił się w momencie, gdy wychodziliśmy na werandę. Stał

naprzeciwko drzwi, w trawie po pas, z kosą na ramieniu. A wraz z nim Kocia, która

w Zawrociu nie bywała od tygodni.

Jóźwiak pewnie przyszedł z jakimś gospodarskim pytaniem, ale na widok Pauli

zastygł i nie zdołał go wyartykułować. Patrzył i patrzył, co wystraszyło ją równie mocno, jak jego nieoczekiwana obecność na trawniku przed werandą — Pani Paula... Tutaj... — wykrztusił wreszcie. Skąd właściwie wiedział, że to ona? I czemu aż tak bardzo go to poruszyło. — Co za niespodzianka.

Paula spojrzała niepewnie na mnie.

— Pan Jóźwiak, sąsiad i przyjaciel Zawrocia.

— Witam panienkę... to znaczy panią...

— Tak się pan pojawił znikąd. — Paula aż się wzdrygnęła, gdy Jóźwiak się poruszył

i kosa błysnęła w słońcu.

— Pan Jóźwiak opiekuje się Zawrociem, gdy mnie tu nie

ma — wyjaśniłam jej.

Jasiek już to wiedział. Obaj ucięli sobie nawet wczoraj pogawędkę o koszeniu,

pogodzie i rybach w Lilijce.

— Gdy jesteś, chyba też — mruknęła Paula.

Jóźwiak od razu poczuł się winny.

— Przepraszam. Nie chciałem przestraszyć. Właśnie miałem zamiar zapukać do

drzwi werandy. A tu taka niespodzianka. Nie myślałem, że doczekam...

Znowu zapatrzył się na Paulę, co ją jeszcze bardziej zdeprymowało. Nie rozumiała

reakcji Jóźwiaka, więc brała go za jakiegoś oszołoma czy półgłupka, który coś sobie

w niej upatrzył. Lęk zaszczepiony kiedyś przez Kazika rozkwitał w pełnej krasie.

— Ma pan jakąś sprawę? — zapytałam, by przerwać tę scenę.

— A tak. — Jóźwiak w końcu przypomniał sobie, z czym przyszedł. — Ale to

może chwilkę na boku — zaproponował. — Krótka kwestia. Dwa zdania — rzucił

jeszcze tonem usprawiedliwienia w kierunku Pauli i Jaśka.

— Dobrze. — Zeszłam z werandy. — Co to za pilna sprawa?

Zwiodła mnie ta kosa na ramieniu. Myślałam, że Jóźwiak ma jakieś wątpliwości

dotyczące koszenia, więc nie zadałam sobie trudu, by odejść dostatecznie daleko. To był błąd.

— Klient na działki za brzezinką — zaczął Jóźwiak przyciszonym głosem. —

Przyjezdny. Mówiłem mu, że to nie najlepsza pora i że działki nie do sprzedania, ale się uparł, by jednak zapytać.

Obejrzałam się na Paulę, by sprawdzić, czy słyszała, o czym rozmawiamy. Po

minie poznałam, że przynajmniej część do niej dotarła. To nie był dobry zbieg

okoliczności. Mojej siostrze niepotrzebne były takie wiadomości.

Nie zdążyłam odpowiedzieć Jóźwiakowi, bo Paula pisnęła, gdy Kocia otarła się

ogonem o jej nogę.

Jóźwiak znowu poczuł się winny.

— Choć tu, kocico. — Chciał złapać kotkę, ale uciekła między róże. — Nie jest

dzika — zapewniał Paulę. — Nie trzeba się jej bać. Nie podrapie. Ze trzy miesiące tu nie była. I teraz nagle dzisiaj. — Spojrzał na mnie, jakbym mogła mu wytłumaczyć to zjawisko.

— Przyszła się przywitać. Kici, kici! — Przykucnęłam przy schodkach werandy, a

Kocia ostrożnie wyłoniła się zza kwiatów i wskoczyła na moje kolana.

— Wielkie psy, czarne koty! — Paula była coraz bardziej wyprowadzona z

równowagi. — Co tu jeszcze mieszka?

— Już więcej nic. Przynajmniej legalnie. — Zaśmiałam się. — A to nie jest zwykła

kotka.

— A niby co w niej niezwykłego, poza kolorem oczywiście?

— Należała do babki Aleksandry. Wychowała się w Zawrociu i była z nią do końca.

Paula wzruszyła ramionami, co zasmuciło Jóźwiaka. Zaczynał rozumieć, że dla

Pauli nic nie znaczysz, babko. Podobnie jak Zawrocie i wszystko inne, co

kiedykolwiek było twoją własnością.

Nie dodałam, że to nie tylko twoja kotka, ale i wysłanniczka. A może nawet ty sama w kociej postaci, która umożliwiła ci krótki, zbyt krótki powitalny dotyk. Przykro mi, że Paula go nie doceniła. Cóż, to sposoby nie na nią. Musisz się, babko, bardziej postarać.

2

Jóźwiak odszedł. Kocia zaraz potem zeskoczyła z moich kolan, obeszła Jaśka,

zlekceważyła wyciągniętą przez niego rękę i chwilę później wsunęła się w trawy.

— Nie każdego zaszczyca uwagą. — Jasiek był odrobinę zawiedziony.

— Wdała się w byłą właścicielkę. Pewnie nasiąknęła jej złem. Brr! — Paula

wstrząsnęła się na wspomnienie kociego dotyku. — Nie znoszę czarnych kotów.

Dobrze, że już sobie poszła. I ten facet też.

Cóż, moja siostra była naprawdę rozdrażniona. Kotów rzeczywiście nie lubiła, ale

wiedziałam, że bardziej zdenerwowała ją informacja o działkach. Co innego wyobrażać sobie Zawrocie, a co innego je zobaczyć i w pełni uzmysłowić sobie, jak jest duże i cenne. Była jednak zbyt zakłamana, by przy Jaśku przyznać się do

prawdziwego powodu kiepskiego nastroju. Wyładowała się więc na Jóźwiaku.

— Gapił się jak jakiś nienormalny. Skąd on właściwie wiedział, kim jestem?

— Może stąd, że jesteś trochę podobna do mamy. Znał ją w młodości.

Miałam nadzieję, że ta informacja rozmiękczy Paulę. Niestety!

— Ja musiałam godzinę sterczeć przed bramą i dzwonić, a on wlazł tu jak do siebie.

— W jej głosie pobrzmiewała pretensja.

— To wynik długiej historii sąsiedzkich związków i zależności. Jóźwiak dzierżawi

łąki i pola należące do Zawrocia. Wykorzystuje też część budynków gospodarczych i

sprzęt. Za to dba o posiadłość fdom.

— Ma klucze do bramy i domu?

— Tak.

— Ja bym nie mogła zasnąć, gdybym wiedziała, że jakiś obcy facet ma klucz do

mego domu i w każdej chwili może go użyć.

— Jóźwiak ma te klucze od wielu lat. Babka ufała mu w każdej sprawie.

— Babka! I to ma być argument?

— Ja też mu ufam. Jak dotąd mnie nie zawiódł. Ktoś musi zresztą nad Zawrociem

czuwać.

— Czuwać? Nachodzenie w biały dzień nazywasz czuwaniem?

— On tu też pracuje. Trawy nie koszą się same, gałęzie nie przycinają, psy nie robią sobie same jeść, drewno samo się nie rąbie.

Miałam nadzieję, że Paula w końcu zostawi ten temat. Nic z tego.

— Sądząc po wysokości tej trawy — wskazała na łąkę — słabo się przykłada.

— Bo tej łąki się nie kosi.

— Niby kto tak zarządził?

— Tak po prostu jest. Babka nie kazała jej kosić, a ja nie zmieniłam jej

postanowienia.

— Wygląda na to, że nie ty, ale babka dalej tu rządzi. Ona i ten podejrzany facet.

— Czasami. Kawa ci stygnie — dodałam z nadzieją, że to choć na chwilę zajmie

Paulę.

Sama też sięgnęłam po kawę. Jasiek nie wtrącał się do naszej rozmowy. Już dawno

zabrał się do ciasta i delektował każdym kęsem, choć nie omieszkał słuchać z uwagą.

Paula jednak nie dawała za wygraną.

— Więc on będzie się tu tak zjawiać znienacka? Otworzę okno w swoim pokoju i on

będzie za nim sterczał?

Wkurzyła mnie.

— Nie będzie. Jest bystry, choć może na takiego nie wygląda. Zrozumiał, że nie jest tu przez ciebie mile widziany. Zmartwiło go to zapewne, bo lubił naszą mamę i ucieszył się, widząc cię tutaj. Ale dla niego jesteś dziedziczką i twoja niechęć jest rozkazem. Miał kosić nad stawem, bo tam nie można zrobić tego kosiarką, ale zrezygnował i poszedł w stronę bocznej bramki. Jest już pewnie za płotem. Jutro

zjawi się tylko raz, by nakarmić psy. Zadowolona?

Paula naburmuszyła się i wreszcie zamilkła. Zaczęła popijać kawę, kątem oka

zerkając na Jaśka. Chyba była rozczarowana, że nie poparł jej choćby jednym zdaniem czy gestem.

3

A ja od razu pożałowałam swego wybuchu. Fakt, Paula reagowała jak rozkapryszone

dziecko, które nie może znieść, że najfajniejsza zabawka należy do kogoś innego. Ale tym bardziej trzeba było zachować spokój! Bo to do mnie należała ta cudowna, droga, pożądana zabawka, do osoby, która przez lata odmawiała jej akceptacji i

miłości. Niełatwo było się z czymś takim uporać. Powinnam jej pomóc, ale przez te

zadawnione złe emocje niestety nie potrafiłam. Za bardzo mnie irytowała.

Obecność Jaśka też nie ułatwiała sytuacji. Ani się przy nim solidnie pokłócić, ani coś naprawdę wyjaśnić. Zostawały albo przemilczenia, albo aluzje, szpile i zakamuflowane pretensje. Paula niestety wybrała tę drugą drogę.

Jóźwiak zniknął, więc zajęła się Zawrociem i tobą.

— Trochę dziwią mnie te malwy pod płotem za łąką To też pomysł babki?

— Owszem.

— Myślałam, że miała bardziej wyrafinowany gust. Czyja wiem... — Paula

rozglądała się wokół trochę teatralnie. — Bez, piwonie... Spodziewałam się tu cudów, a to takie jakieś zwykłe. „

Ciekawe, że dostrzegła rosnące daleko malwy, a nie zobaczyła tych wszystkich

egzotycznych i „rasowych" roślin, które były tuż przed jej nosem, obok werandy.

Jasiek spojrzał na pięknie rozrośnięty wiciokrzew, jakby chciał ocenić, jak bardzo jest zwykły.

Paula jednak wciąż zachowywała się jak dalekowidz.

— Te słoneczniki przy sadzie też takie jakieś... wiejskie.

Czułam, że tak będzie. Było oczywiste, że zanim pokocha

Zawrocie, musi je najpierw zanegować. Bo przedtem należało do ciebie, babko. Bo

było wyjątkowe. Bo nie posiadała go nawet w najmniejszej cząstce. Bo przez

dwadzieścia pięć lat jego brama była przed nią zamknięta. Bo teraz uchyliła się z

opornym skrzypieniem.

Może zresztą naprawdę nie podobały jej się te swojskie akcenty. Zawsze była trochę snobistyczna, jak matka.

Nie chciało mi się z nią polemizować.

— Tak sądzisz? — rzuciłam jedynie, patrząc ku słonecznikom, jakbym naprawdę

się nad tym zastanawiała.

Jasiek się nie odezwał, tylko z uśmiechem nienasyconego obżartucha sięgnął po

następny kawałek ciasta. Spryciarz!

Paulę chyba wkurzyło to, że nie daję się sprowokować.

— Owszem, tak sądzę! Tamte kwiaty to jeszcze, ale ta beznadziejna łąka w środku

posesji... Wybacz, ale masz zarośnięte jak przy wiejskiej chałupie. — No, to już nie była szpileczka, a szpila.

Zapatrzyliśmy się oboje z Jaśkiem na łąkę. Kwitła jak szalona, jakby chciała się

odwdzięczyć za to, że może rosnąć, jak chce. Gdy byłam tu z panią Miecią więcej

było maków, teraz łąkę zdominowały dorodne rumianki i jaskry. Była bardziej żółta

niż zielona. Powietrze też było pełne złotego pyłu. Jasny, świetlisty kawałek raju. Tak zapewne myślały trochę spóźnione sierpniowe motyle.

Paula miała niestety inne zdanie. Dla niej to nie był raj, tylko zaniedbana podróba.

To, co mnie podobało się w Zawrociu najbardziej, ją odpychało. Łąkę w środku

posesji uważała za przesadę i obciach.

Jasiek przezornie nie wyraził swego zdania. Ja musiałam coś powiedzieć.

— Faktycznie trochę zarośnięte.

Miałam nadzieję, że moja spolegliwość spowoduje, że Paula przestanie się

negatywnie nakręcać. Niestety!

— Żeby choć z przodu kawałek normalnego trawnika. To wszystko niemal włazi na

werandę. Zobaczysz, obudzisz się któregoś dnia i stwierdzisz, że trawa zarasta ci

salon. Jeśli tylko trawa. Kto wie, co tam się pleni.

Zaśmiałam się. To była fajna wizja. Dla mnie, bo Paulę napawała raczej odrazą.

— I ten żółty kolor! — kontynuowała. — Ze wszystkich kolorów tego nie znoszę

najbardziej. Ta łąka jest taka pospolita.

Cóż, Paula wolała bardziej uporządkowane światy. Przypomniałam sobie gładki,

krótko przystrzyżony trawnik przy jej domu. Oprócz niego w jej ogrodzie było tylko parę iglaków. Czy to było mniej pospolite?

Ale nie tylko dlatego tak się nad tą łąką pastwiła. W podtekście było co innego. I nie chodziło o ciebie, babko, tylko o mnie. To ja pozwalałam tej łące kwitnąć. To ja akceptowałam tę pospolitość! Paula chciała, by dotarło to nie tylko do mnie, ale i do Jaśka. Po rozmowie w kuchni już go tak nachalnie nie kokietowała, ale to nie znaczy, że całkowicie zrezygnowała z walki o jego uwagę.

Nawet jeśli osiągnęła to, co chciała, nie dał po sobie tego poznać. Popijał kawę i delektował się doskonałym wypiekiem Pauli. Trochę uwagi poświęcił też pasikonikowi, który wskoczył na werandę i zastygł zdziwiony, że mu się tak nagle

skończyła trawa.

Paula też zauważyła niefortunnego skoczka.

— Widzisz! — rzuciła triumfalnie, jakby jego obecność na werandzie potwierdzała

wszystkie jej negatywne uwagi o Zawrociu. — Tak sobie skoczył i tak sobie siedzi

jak u siebie. Za chwilę wskoczy do salonu, a za dwie chwile do sypialni. Brr!

— Wstrząsnęła się z awersją. Co by zrobiła na widok gąsienicy? Pewnie by uciekła z krzykiem.

Pasikonik odzyskał rezon i jednym susem wrócił między trawy.

— Jednak wie, gdzie jego miejsce — rzuciłam.

Paula wzruszyła ramionami, a potem, by jakoś zrekompensować sobie tę małą

klęskę, też sięgnęła po ciasto.

— Pychota — odezwał się w końcu Jasiek. W samą porę.

— To ty piekłaś? — zapytał ją uprzejmie.

— Owszem. — Moja siostra nie kryła satysfakcji. — Naprawdę ci smakuje?

— Nie widać? Wcinam już trzeci kawałek. Jestem pod wrażeniem!

Ja też byłam pod wrażeniem, tyle że zachowania Jaśka, zwłaszcza jego spokoju w

obliczu naszej cichej wojny. Ja odpierałam ataki, a on wygrzewał się leniwie na

słońcu i objadał jak gdyby nigdy nic. A teraz w dodatku zaczął uprzejmą

konwersację! I tylko puszczone ponad głową Pauli oko świadczyło, że rejestruje te

wszystkie irytacje, spięcia i dogryzki.

Jasiek i Paula zajęli się rozmową na temat ulubionych ciast i sposobu ich wypieku,

a mnie przypomniał się Jóźwiak. Piłam kawę i zastanawiałam się nad jego reakcją na widok Pauli. Był wyraźnie wzruszony jej widokiem. Wiem, babko, że kochał

Zawrocie. Wiem też, jak bardzo był przywiązany do ciebie. Raczej przyjaciel niż

pracownik. W ostatnich latach jedyny zaufany powiernik twoich tajemnic. Ale Pailla?

Czy na mnie rok temu też tak reagował?

Usiłowałam to sobie przypomnieć, ale bezskutecznie. Bo Jóźwiak zobaczył mnie

po raz pierwszy na twoim pogrzebie, a ja byłam wtedy zajęta obserwowaniem Pawła,

Emili i ciotki Ireny. Nawet nie wiedziałam, że ktoś taki jak Jóźwiak istnieje i

odgrywa w Zawrociu dużą rolę. Być może przyglądał mi się wówczas równie

intensywnie jak teraz Pauli, ale patrzyło na mnie wtedy wiele osób. Byłam głównym

punktem programu, jeśli oczywiście nie liczyć ciebie, babko.

Zastanawiałam się też, skąd wiedział, że to Paula. Nie miał ani cienia wątpliwości, więc to nie był zwykły domysł, jak jej wmawiałam. Czyżby widział ją już wcześniej?

Tylko gdzie i kiedy! Może na fotografii. Ale nawet najlepsze zdjęcie nie daje takiej stuprocentowej pewności. A on zdawał się być pewny!

Czułam zresztą, że nie sam widok Pauli tak poruszył Jóźwiaka, ale przede

wszystkim to, że ujrzał ją na progu werandy w Zawrociu. Coś, co przez lata było

niemożliwe, nagle zaistniało. Czy rozmawiałaś z nim o tym, babko? Czy snułaś takie wizje? Nawet jeśli nie, Jóźwiak musiał wiedzieć, że chcesz, by Paula, twoja najmłodsza wnuczka, też poznała i pokochała Zawrocie. Reakcja Jóźwiaka mnie w

tym upewniła.

Myślałam też o kluczach do Zawrocia. Były trzy komplety. Jeden miał Jóźwiak,

drugi ja, a trzeci przez jakiś czas był w posiadaniu Pawła. Teraz klucze zostawione przez Pawła wisiały w szafce w korytarzu. Dwa pierwsze komplety należały do mnie i do Jóźwiaka, a ten trzeci nie należał do nikogo. Był przechodni. Wypożyczalny. Czy zdołam kiedykolwiek zaufać Pauli na tyle, by wypożyczyć jej ten trzeci komplet? Czy ona pokocha kiedykolwiek

Zawrocie na tyle, by chciała tych kluczy użyć sama lub z Zygmuntem? Pierwsze

godziny Pauli w Zawrociu pokazywały, że droga do tego jest jeszcze daleka.

XLV. WYBRANKA CZAROWNICY

1

Sielanka na werandzie skończyła się w chwili, gdy Jasiek nieopatrznie pochwalił

porcelanę, której używaliśmy. Paula przypomniała sobie, że to moja porcelana, na

mojej werandzie, w moim Zawrociu! Jej chwilowy dobry humor prysnął.

Obejrzała granatową filiżankę.

— Rzeczywiście, cudo — przyznała. Sama zresztą wybrała akurat te naczynia z kilku

kompletów i dekompletów. — Tak, cuda też tu są. Choć nie tak wiele, jak się

spodziewałam. Kto by przypuszczał, że babka odda te cuda akurat tobie...

Nie miałam zamiaru podejmować tego tematu.

— Może komuś jeszcze ciasta? — spytałam.

Jasiek pokręcił przecząco głową. Ja sobie dołożyłam i zaczęłam pracowicie wywijać

widelczykiem.

Paula jednak dopiero się rozkręcała.

— Jesteś wybranką czarownicy. Myślałaś o tym? — Przesunęła fotel tak, by przez

otwarte drzwi werandy widzieć twój portret, babko.

— Czarownicy?

— Owszem, czarownicy. I to złej. Wiedźmy, jakich mało. I ta wiedźma miała do

wyboru sześć osób, dwie córki i czworo wnuków, a wybrała ciebie. Ciekawe

dlaczego?

— Też jestem ciekawa.

Paulę zirytowała ta odpowiedź. Wstała z fotela, przecisnęła się przy Jaśku tak, by mógł sobie dokładnie obejrzeć jej zgrabne nogi, a potem stanęła w drzwiach werandy.

— Tyle się mówiło o urodzie babki, a portret jakoś tego nie pokazuje. —

Spojrzeliśmy na siebie z Jaśkiem. — Czy ja wiem... — zawiesiła znacząco głos. —

Raczej przeciętna. — Jasiek wcisnął nos w rękaw. — Te jej rozmiękłe, za duże usta.

Nos też nie najładniejszy.

Wstałam, stanęłam obok niej i spojrzałam na portret.

— Faktycznie. Usta fatalne. Nos też pozostawia wiele do życzenia. Babka pewnie

patrzy teraz z góry i cieszy się, że się w nią nie wdałaś i dzięki temu jesteś śliczna.

— Proszę, robisz się złośliwa! Nareszcie jesteś sobą. To też masz po babce.

— Też? A co jeszcze?

Jasiek nie wytrzymał i jednak prychnął śmiechem.

— Fajnie się was słucha, siostrzyczki. Moim zdaniem obie jesteście śliczne, i ta

podobna, i ta niepodobna. A teraz musicie mi wybaczyć, znikam w gabinecie

Maurycego, byście mogły sobie ustalić różne ważne kwestie na temat Zawrocia i was

samych.

Po chwili już go nie było. Paula gotowa była się obrazić za ten jego lekki,

demaskatorski ton i za to, że tak często znika z pola jej widzenia. Wyładowała się jednak na tobie.

— Brwi też miała okropne — syknęła. — Kosmetyczka miałaby co robić. To nie

łuki, a krechy.

Patrzyłam na twoją twarz, babko. Na brwi niemal identyczne jak moje. Malarz

trochę je za bardzo przyczernił. Nie byłam urażona, choć Paula usiłowała mnie

dotknąć. Wiedziałam, że nie tylko ta świeżo obudzona zazdrość popycha ją do tych

wszystkich szpil. To było coś więcej. Czułam, że Paula mnie wypróbowuje. Że

specjalnie nadużywa mojej cierpliwości, by się przekonać, jakie mam intencje.

Gdybym wybuchła, poczułaby się pewniej, bo wszystko byłoby po staremu. A tak

była jak akrobatka na linie, której zabrakło parasolki.

Wyrzucała z siebie kolejne zaczepne zdania, by zagłuszyć psychiczną niewygodę, a

może i lęk.

Co można było z tym wszystkim zrobić? Jak wytrzymać te ataki i prowokacje,

zwłaszcza przy Jaśku? Bałam się, że nie wystarczy mi cierpliwości i spokoju. A

jedynie to gwarantowało, że z Pauli spłynie w końcu napięcie, które jąteraz

nakręcało, wysypią się z niej wszystkie nazbierane przez lata pretensje i żale i uda nam się w końcu spotkać w teraźniejszości. Trzeba tylko przeczekać dzień czy dwa — tak sobie powtarzałam. Przeczekać! Przyjechała, to było najważniejsze! Zrobiła

wielki wysiłek. Zdobyła się na to. Teraz ja musiałam zebrać wszystkie siły. Uda się.

Musi się udać! — powtarzałam w myślach, patrząc na twój portret, babko.

2

To jednak nie było takie proste. Usiłowałam potem namówić Paulę na choćby krótki spacer po Zawrociu, ale upierała się, że poczeka z tym na Jaśka, bo przecież byli umówieni na wspólne oglądanie posesji i okolicy. Przyniosła na werandę parę kolorowych pism i gotowa była je czytać.

Po raz pierwszy poczułam wtedy bezradność. Jasiek dał mi czas, a ja nie potrafiłam go wykorzystać, by zbliżyć się do siostry.

— To chodźmy obejrzeć dom — zaproponowałam, wiedząc, że z siedzenia na

werandzie nic dobrego nie wyniknie. — Może jednak coś ci się w nim spodoba.

— Dom? — Cała była na nie. — A co tu jest jeszcze do oglądania?

— Choćby góra.

Paula chwilę się wahała. Potem z ociąganiem zostawiła gazetę.

Ale góra też nie zyskała jej aprobaty.

— Same stare rzeczy — rzuciła. — Niektórzy to lubią ja nie znoszę. Może to i

antyk — miała na myśli szafę w korytarzu na górze — ale jest za wielka nawet jak na ten dom.

Z tym też nie polemizowałam. Czułam zresztą że tym razem mówi szczerze.

Naprawdę przytłaczały ją wiekowe meble i ciemne kolory.

Otworzyłam drzwi do twojej sypialni, babko. Paula przekroczyła próg bez

entuzjazmu, może nawet z odrobiną obawy. Zerknęła na zdjęcia i obrazy na ścianach, ale szybko jej wzrok przyciągnęło podwójne łóżko.

— Więc tu spali... Czy ona...

Wiedziałam, o co chce zapytać.

— Umarła w szpitalu. Dziadek w domu, ale to było dawno temu.

— Brr! — wstrząsnęła się. — Potrafisz być tu sama?

Skinęłam głową.

— Ale w tamtym roku, po śmierci babki, byłaś tu chyba z facetem? — dopytywała

się.

— Michał wpadł tu jedynie na parę dni.

— Nie bałaś się?

— Czego?

— Czyja wiem... ciemności, pustki, babki...

— Pierwsze dwa dni rzeczywiście czułam się trochę nieswojo. Potem mi przeszło.

Cały czas miałam zresztą przy sobie Kocię i Untę. Potem dołączył drugi pies. A jeśli chodzi o babkę, to doszłam do wniosku, że nie po to dawała mi Zawrocie, by mnie straszyć. Założyłam więc, że jeśli jeszcze się stąd nie wyprowadziła, to jedynie

dlatego, by zadbać o mnie i to miejsce.

— Zawsze byłaś trochę dziwna.

— Fakt. Od śmierci Filipa ten drugi świat wydaje mi się dość bliski.

— Ja tak nie mam, mimo... no wiesz... — Miała na myśli swoje dwie niedonoszone

ciąże. — Przeciwnie, dla mnie to czarna otchłań, która pochłania wszystko. Czuję się tak, jakby i na mnie czyhała.

Zrobiło mi się jej żal, babko. Lęki matki i Kazika znalazły w niej podatny grunt.

Położyłam się na łóżku.

— Z tej strony spała babka Aleksandra. — Przeturlałam się. — A tu spał dziadek.

Ale ta sypialnia już do nich nie należy. Kochałam się tu z Michałem. Wiem, że

Paweł, gdy tu mieszkał, miewał sporo gości, którzy niewątpliwie też korzystali z tego pokoju. Pewna moja znajoma, leżąc tutaj, wypiła z litr wódki. Potem ją na tym łóżku wypacała. Jak widzisz duchy z przeszłości już zostały wyparte, choć pewnie czasami patrzą z góry, by zobaczyć, co się tu dzieje. Jeśli tak jest w tej chwili, to na pewno cieszą się na twój widok. Jesteś zdrowa, ładna, zgrabna, wykształcona, masz gust, wrażliwość, zmysł artystyczny. Piękny owoc na rodzinnej gałęzi, po której aż tak

wiele się nie spodziewali.

— Znowu bawisz się w złośliwości?

— Mówię poważnie. Ja też jestem nie najgorszym owocem, którego się nie

spodziewali. Obie jesteśmy dorodniejsze od wy-chuchanej przez dziadków Emili.

Nie mówiąc już o tym, że ma paskudny charakter.

— Gorszy od ciebie?

Roześmiałam się.

— Owszem.

— Zapominasz o Pawle.

— No cóż, on jest wyjątkowy.

— Niby na czym ta jego wyjątkowość polega? — Paula się najeżyła.

— Ma to, czego żadna z nas nie posiada, talent. Obie mamy zmysł artystyczny, ty

większy, ja mniejszy, ale to tylko taka namiastka. A Paweł jest artystą.

— Mama też miała talent i co z tego?

— Nie mówię o grze na fortepianie, tylko komponowaniu. Mama była jedynie

utalentowaną pianistką, a on tworzy muzykę, cały jest nią wypełniony.

— Babka jakoś tego nie doceniła, jeśli dała Zawrocie tobie.

— Dała je mnie, bo chciała, by zamieszkał tu ktoś, kto zrozumie i doceni Pawła.

Paula patrzyła na mnie z niedowierzaniem.

— Skąd to wiesz?

— Wszystko na to wskazuje. Wybrała mnie, bo sądziła, że najlepiej nadam się do jej planów. Kochała tak naprawdę tylko jego. Gdyby uznała, że ty szybciej docenisz Pawła niż ja, to ty byś dostała Zawrocie.

— To bez sensu! Myślisz, że uwierzę w takie bzdury? Jeśli tak bardzo go kochała,

to dlaczego mu wszystkiego nie zapisała?

— Czy ty dajesz truskawki Zygmuntowi, choć każdej wiosny patrzy na nie

pożądliwie? Nie, bo wiesz, że jest na nie uczulony. Mogą mu zaszkodzić, a może

nawet zabić.

— Pawła mogłoby zabić Zawrocie?

— Babka tak właśnie myślała.

— Więc dostałaś je, bo jemu nie mogła go dać?

—^Właśnie. Nie wybierała najlepszej, najbardziej podobnej do siebie czy

najgodniejszej. Decydowała długo i do końca nie była pewna, jak postąpić.

— Czemu mi to wszystko mówisz? — Paula patrzyła na mnie swymi wielkimi,

nieufnymi oczyma.

— Bo chciałabym, żebyś znała motywy babki. Może dzięki temu Zawrocie wyda ci

się trochę bliższym miejscem niż w tej chwili. Tu są nasze korzenie. Twoje, moje,

Pawła, Emili. W pewnym sensie to miejsce należy do nas wszystkich.

— To tylko słowa.

— Jesteś tu, więc nie tylko. Możesz tu bywać w przyszłości. To jest nasz rodzinny dom.

— Nieprawda. Mój rodzinny dom jest tam, gdzie rodzice — zaoponowała Paula. —

Wygląda więc na to, że mamy inne rodzinne domy — dodała z odrobiną sarkazmu.

Pomyślałam, że na razie dam jej spokój. Zrobiłam, co mogłam, reszta należała do

Zawrocia.

Otworzyłam drzwi do twojej garderoby i sięgnęłam po letnie kapelusze.

— Nie chcesz któregoś na werandę?

Paula potrząsnęła przecząco głową, a w jej oczach zobaczyłam okruch obrzydzenia,

gdy włożyłam biały, lekki kapelusik, z granatową wstążką który dobrze pasował do

niebieskiej bluzki, też zresztą twojej. Dla Pauli obie te rzeczy były jak truchło.

3

Gdy wyszłyśmy z sypialni, Paulę przyciągnęło witrażowe okienko na korytarzu.

Podeszła i popatrzyła przez kolorowe szybki na pejzaż za oknem. Świat czerwony,

świat zielony, świat żółty... Potem otworzyła okno, jakby chciała zobaczyć, jak te kolorowe światy wyglądają naprawdę. Miała widok na część sadu, staw i rozlewiska Lilijki. A gdy się wychyliła, zobaczyła też skraj brzezinki. W oddali były sąsiadujące z Zawrociem pola. Ten widok zrobił chyba na niej większe wrażenie niż dom, bo nie umiała go tak bezwzględnie skrytykować. Ale i tak przekornie szukała

negatywów.

— Teraz może i ładnie — mruknęła. — Wiadomo, lato. A jak wszystko zasypane

śniegiem? A w listopadzie, gdy drzewa są gołe i szarpie nimi wiatr? Albo jak leje bez przerwy przez miesiąc? To musi być straszna, okropna pustka. — Zamknęła okno, jakby już teraz była za nim plucha czy śnieżyca.

Nie bardzo wiedziałam, co jej odpowiedzieć. Znałam przecież tylko wiosenne i

letnie Zawrocie. Tego innego, odciętego od świata przez zaspy czy roztopy, mogłam

się jedynie domyślać. Czułam, że jest piękne w każdej porze roku, nie zdobyłam się jednak na polemikę.

Cóż by to zresztą dało? Paula dalej była cała na nie. Zastanawiałam się, jakie

wrażenie wywarłoby na niej Zawrocie, gdyby to ona rok temu dowiedziała się, że jest jego właścicielką. W tej chwili skłaniałam się do myśli, że nie potrafiłaby go pokochać. Pewnie by je sprzedała. A jeśli nawet drgnęłoby jej serce, to Kazik

zrobiłby wszystko, by zapomniała o tym miejscu. Matka na pewno by nie broniła

Zawrocia. Zygmunt dla świętego spokoju zgodziłby się ze zdaniem teścia. Zawrocie

szybko trafiłoby w obce ręce.

Czy o tym wiedziałaś, babko, podejmując swoją decyzję? Wykluczyłaś Paulę od

razu? Była przed czy po Emili? Na pewno obie odpadły szybciej niż ciotka Irena.

Ciotka bez wątpienia była w grze do końca. A moja matka ani przez chwilę. Teraz, po roku poznawania cię, to wszystko było dla mnie jasne. Podobnie jak to, że niczego do końca nie byłaś pewna. Niczego!

XLVI. DZIECKIEM PODSZYTA

1

Obudziłam się w środku nocy z obrazem Asi-Wiewióry pod powiekami. Bała się.

Panicznie! Przez to i mnie waliło serce, jakby miało mi wyskoczyć z piersi.

Myślałam, że coś powie, ale Asia-Wiewióra milczała. Leżałam więc w ciemnościach,

zastanawiając się, czemu mi się przyśniła taka zalękniona i biedna. Potem wstałam, szarpnęłam zasłonkę i otworzyłam szerzej okno. Na zewnątrz świat nie był czarny, lecz szary, gdzieniegdzie wysrebrzony, bo księżyc był niemal w pełni. Do pokoju też wsączało się blade światło, przedtem przez wąską szczelinę między zasłonkami, teraz szerokim pasem. Patrzyłam na uśpiony, cichy świat. Tylko przyśpieszony rytm serca nie dawał mi spokoju. Czego ona tak się bała? I co ona miała na sobie? Skąd znałam tę sukienkę?

I wtedy mnie olśniło. Paula! Asia-Wiewióra miała na sobie sukienkę Pauli, choć na

niej wyglądała jak koszula nocna. A jeśli to lęk Pauli mi się przyśnił? Może nie śpi, tylko nasłuchuje odgłosów nocy? Zwykle leży przecież przytulona do Zygmunta, a tu przyszło jej spać samej na dole, w obcym miejscu, w którym przechadzają się duchy

prawdziwe i wyobrażone. Strach ma wielkie oczy. Paula prędzej skona ze strachu, niż przyjdzie na górę. Jest na to za ambitna.

Wzięłam szlafrok i postanowiłam sprawdzić, czy śpi. Przy pokoju Jaśka chwilę

zastanawiałam się, czy nie skręcić do niego, jednak ruszyłam dalej.

Paula nie spała — światło było zapalone, a ona leżała zawinięta w kołdrę po czubek nosa.

— Rany, myślałam, że to jakiś duch — sarknęła, gdy delikatnie otworzyłam drzwi.

— Czemu nie pukasz?

— Myślałam, że śpisz.

— I dlatego wlazłaś? Co tu w ogóle robisz? — Paula wyplątała się trochę z kołdry.

— Szłam do kuchni po wodę i zobaczyłam światło — skłamałam. Nie miałam

zamiaru przyznawać się do tego, że przysłała mnie tu Asia-Wiewióra, podobnie jak

Paula nie zamierzała się przyznać, że jeszcze przed chwilą umierała ze strachu. —

Mam sobie iść? — zapytałam.

—x Jakoś trudno mi tu zasnąć — odrzekła wymijająco. — Ten dom skrzypi ja^

rozsypująca się szopa.

— Mam stopery, przynieść?

— Nie, od stoperów bolą mnie uszy.

Wiedziałam, że to wymówka. Bała się, że jak założy stopery, to nie usłyszy

skradającego się potwora. Było oczywiste, że beze mnie nie zmruży oka do rana.

— Posuń się — zdecydowałam.

— Niby po co?

— Nigdy nie spałyśmy razem — powiedziałam. — Mamy już swoją tajemnicę, to

teraz czas na wspólną noc.

Paula po chwili wahania zrobiła mi miejsce w łóżku. Nie było niestety zbyt

szerokie. Miało co najwyżej metr, jeśli nie mniej. I jeszcze dzieliłyśmy je ze

szmacianą lalką.

Bez pytania zgasiłam lampkę. Nie była już potrzebna.

— To pchły na noc — powiedziałam, odwracając się do Pauli i do Szmacianej

tyłem.

— To ty tupałaś w nocy? — spytał Jasiek, gdy rano spotkaliśmy się w kuchni.

— Owszem.

— Myślałem, że te stopki wędrują do mnie, już odchylałem kołdrę, a one

pomaszerowały Bóg wie gdzie. — W głosie Jaśka była żartobliwa pretensja.

Przytuliłam się do niego.

— Spałam z Paulą.

— Z Paulą? — Zaśmiał się. — Dziwne wy jesteście, siostrzyczki, ale żeby aż tak?

Zaczynam być zazdrosny.

— Nie śmiej się. Bała się. Trzaski, stuki i wybujała wyobraźnia. Nie było wyjścia, musiałam z nią zostać. — Ziewnęłam. — Wiesz, jak się śpi we dwie na wąskim łóżku. Paula w dodatku miała dość niespokojne sny. Przez całą noc coś ją goniło.

Ilekroć się zdrzemnęłam, ona zrywała się przestraszona. Padam na nos. Tylko mocna

kawa mnie uratuje.

— Widzę, że dobra z ciebie siostra. A gdzie goniona?

— Jeszcze śpi.

— To mamy trochę czasu dla siebie. — Jasiek przyciągnął mnie mocniej i poszukał

moich ust.

I na szukaniu się skończyło, bo w drzwiach kuchni pojawiła się Paula. Już w

dzieciństwie zjawiała się w najmniej odpowiednich momentach. Teraz niestety miała

te same obyczaje.

— Kawa? Ktoś tu robi kawę?

Zapatrzyliśmy się oboje na skąpą koszulkę i drewniaki na niebotycznych obcasach,

wszystko śnieżnobiałe, a koszulka dość przezroczysta. Paula, w przeciwieństwie do

mnie, nie wyglądała na specjalnie senną. Przeciwnie, tryskała świeżością. Podeszła do półki z filiżankami i wybrała dla siebie białą z wytłaczanymi kwiatkami w tym samym kolorze.

— A wy, w czym się napijecie? — spytała.

— Ja w tej z tancereczką— zażyczył sobie Jasiek, mrugając do mnie okiem.

— A ja w tej czarnej jak nieprzespana noc — burknęłam, bo Jasiek bezczelnie gapił

się na prześwity w bieli.

3

Po śniadaniu poszliśmy wszyscy na dłuższy spacer. Paula wreszcie przestała

wszystko krytykować i pozwalała sobie na cichy zachwyt. W ogóle była inna niż

wczoraj — uspokoiła się, wyciszyła. Oprócz tego porannego epizodu, nie

kokietowała już Jaśka. Okazało się, że ma w swojej torbie także zwyczajny trykot,

spodenki i sportowe buty. Na spacerze nie wepchnęła się między nas, jak to zrobiła wczoraj, tylko szła obok mnie, a potem, gdy minęliśmy brzezinę i weszliśmy do kolejnego lasku, którego wczoraj nie widziała, w ogóle się od nas oddzieliła i szła sporo z tyłu, jakby chciała to miejsce poznawać bez nas. A gdy się zatrzymywaliśmy, ona też się zatrzymywała. Nie chciała nas dogonić, więc daliśmy jej spokój, sprawdzając tylko czasami, czy się nie zgubiła.

— Nie jesteście do siebie podobne — stwierdził Jasiek, oglądając się do tyłu. —

Nie mówię o wyglądzie zewnętrznym. Paula ma w sobie coś z dziecka.

Jaśka jak zwykle nie zawiodła spostrzegawczość. Wiedziałam, że ma rację. Była

niższa ode mnie, bardziej krucha, ale nie to miał na myśli. To była kwestia poruszania się, reakcji i tego czegoś w środku.

— Ciekawe — powiedział jeszcze Jasiek z namysłem — jaka by była, gdyby w

końcu dojrzała.

Obejrzał się znowu, jakby mógł to ujrzeć w zalążku w tej innej, leśnej Pauli.

Poszłam za jego wzrokiem, mocno zdziwiona. Niby wczoraj po południu cały czas czytał pamiętnik na werandzie, a tu proszę, kątem oka nieźle przeczytał też Paulę.

A ona, nieświadoma czy nieciekawa naszych analiz, robiła sobie wianek z leśnych

kwiatów i ziół. Ale pochylała się tylko po rośliny kwitnące na biało. Inne omijała.

Chciała mieć biały, dziewiczy, komunijny wianek — tak przynajmniej pomyślałam i

ta myśl odrobinę mnie zirytowała. Czemu Paula tak bardzo chce się wybielić? Dla

mnie to nie był pociągający kolor. W mojej szafie niemal go nie było. Nie mówiąc

już o tym, że zabrudzenia interesowały mnie zawsze bardziej niż nieskazitelna biel.

4

Zatoczyliśmy koło i skręciliśmy w wąską drogę, która przez łąki i pola prowadziła

do Lilijki. Lubiłam tę trasę. Z jednej strony trawy, z drugiej jeszcze nieskoszona, dojrzała pszenica. Do tego las na horyzoncie... No właśnie, horyzont! Tego najbardziej brakowało mi w mieście. I widoku nieba. A tu szliśmy prosto w chmury,

bo przez część drogi było pod górkę i wydawało się, że marszruta skończy się w

błękicie.

Zastanawiałam się, czy Paula to doceni. Chyba doceniła, choć trochę zasłanialiśmy

jej niebo. Podążała za nami nieśpiesznie, oglądając ten utopiony w błękicie świat i tylko czasami schylając się po kolejne kwiaty.

Potem dla odmiany szliśmy w dół, ku rozlewiskom Lilijki — meandrycznym,

wyzłoconym przez przedpołudniowe słońce. Ilekroć się tu znalazłam, zapierało mi

dech w piersiach. Z boku była szachownica pól, a po drugiej stronie widać było jak na dłoni miasteczko i Zawrocie. Łagodny widokowy punkt na cały otaczający świat.

Nic dziwnego, że prowadziła do niego nie tylko ta droga, którą szliśmy, ale i kilka ścieżek.

Paula dokończyła wianek, ozdobiła się nim, a jakże, a do mnie wróciły refleksje

Jaśka. Ja też, babko, ciekawa byłam tej hipotetycznej, dojrzałej Pauli. Nawet bardzo ciekawa. Bo ta z tyłu, śliczna i biała, podszyta kapryśnym, egoistycznym dzieckiem, budząca w mężczyznach instynkt opiekuńczy, niestety mnie drażniła. Gotowa byłam ją kochać taką, jaka była, ale marzyłam o innej Pauli, z którą nie trzeba by prowadzić dziecinnych wojen i z którą można by się zaprzyjaźnić.

Tylko czy ta hipotetyczna dojrzałość w ogóle była możliwa? Nie przy Zygmuncie. I

nie przy rodzicach. Kazik nie chciał, by dojrzała. Kochał w niej dziecko, tatusiową córeczkę. Niechętnie pogodził się z jej dorosłością. Jeszcze mniej chętnie oddał ją Zygmuntowi. Zrobił to chyba tylko dlatego, że Zygmunt traktował Paulę tak samo i pozwalał się kontrolować Kazikowi. To gwarantowało, że Paula zawsze będzie pod

opieką.

No tak, Paula musiałaby się zbuntować. A to nie takie proste. Czy jednak jej

przyjazd do Zawrocia nie był pierwszą oznaką buntu? Doskonały rodzinny system

kontroli zawiódł. Paula zniknęła z pola widzenia mężusia i tatusia — ukradła sobie całe dwa dni! Coś ją przecież popchnęło do kłamstw i wyruszenia w drogę! Kto wie, może w końcu znudziło ją życie w rytmie wyznaczanym przez innych. A jeśli tak, to

może wykorzystała ocieplenie w naszych stosunkach i zjawiła się u mnie, bo byłam

w jej oczach dostatecznie zbuntowana! Przyjechała też do ZawFOcia, bo tu władza

ojca i reszty rodziny nie sięgała. Za bramą Zawrocia była w pewnym sensie

bezpieczna. Nie na tyle jednak, by nie sięgnąć po kłamstwo, które miało zatrzeć

wszelkie ślady.

Tak czy owak, gdyby rodzina wiedziała, że Paula jest w Zawrociu, uznałaby, że to

ja zasiałam w niej ziarno buntu. Byłabym winna. Nawet nie usiłowałam sobie

wyobrazić ich pretensji, tonu głosów czy oburzenia. A także strachu! Zwłaszcza

strachu ojczyma. Reguły narzucone mi kiedyś pasem przestały działać! Paula była w

mocy diabelskiego nasienia, zła skaczącego na kępie! W mojej mocy.

Właśnie nas dogoniła tuż przed pierwszymi łozami rosnącymi nad Lilijką.

Spojrzałam jej w oczy i zobaczyłam złoto rzecznego rozlewiska. A w tym złocie

siebie i Jaśka. Na twarzy miała trochę nieobecny uśmiech. Cokolwiek ją pchnęło do

tej podróży, w tej chwili wyglądała na szczęśliwą.

XLVII. ZAWIROWANIE

1

Paula przed wyjazdem chciała jeszcze zobaczyć miasteczko. Postanowiłam zabrać

ją tam przed obiadem. Jasiek wymówił się od wycieczki. Wolał doczytać pamiętnik.

Wróciłam po portfel. Jak w farsie. Perypetia, której nikt się nie spodziewał.

Jasiek rozmawiał przez telefon. Chwilę później okazało się, że z Siergiejem.

Słyszałam tylko strzępki zdań.

— Zostałeś jej rzecznikiem? Ty, Siergiej? Już nie jest modliszką? To twoja

diagnoza, pamiętasz? Zawsze mnie przed nią ostrzegałeś... Cierpi!? I zwierzyła się z tego cierpienia właśnie tobie? Ciekawe...

To usłyszałam, wspinając się po schodach. Głos Jaśka był lodowaty. Aż mi się

zrobiło zimno.

— Jaki pies ogrodnika! — To usłyszałam w drodze powrotnej. — Rób zresztą co

chcesz. Tylko żebyś nie jęczał, jak odgryzie ci łeb i wypluje na moją wycieraczkę. O

to jej chodzi... To pomyśl... No, nareszcie gadasz do rzeczy... — Zaśmiał się. — To chyba w Moskwie, tu wymienia się samochód raz na pięć lat, a kobietę raz na dwa lata. — Kolejna porcja śmiechu. — Nie, jeszcze nie wymieniłem. Nie śpieszy mi

się...

To mnie przykuło do podłogi. Ciekawe wiadomości. Za chwilę usłyszałam jeszcze

ciekawsze.

— To czemu nie mówisz?! Genialnie! Trzeba było od tego zacząć! — Jasiek się z

czegoś bardzo cieszył. — Więc jedziemy! Pół roku wolności — kontynuował

rozentuzjazmowany. — Urlop od wszystkiego. Od siebie samego też. Wolność i biel.

Dużo bieli...

Od tego słowa zrobiło mi się niedobrze. Jeszcze jeden entuzjasta tego koloru. Nie

wiem, z czym kojarzył się on Pauli, Jaśkowi z absolutną wolnością. I może jeszcze z zapomnieniem. Na pewno ani przez chwilę nie kojarzył mu się ze mną!

Ruszyłam do wyjścia. Już i tak usłyszałam więcej, niżbym chciała.

— Coś się stało? — spytała Paula, gdy doszłam do bramy, przy której czekała.

— Niestrawność — skłamałam. — To chyba te wiśnie. Za dużo". Ale nie jest tak

źle. Możemy iść.

2

Chodziłyśmy po miasteczku bez planu, nieśpiesznie. Paula trochę wybrzydzała, a ja

kontemplowałam swój wewnętrzny dyskomfort. Jasiek! Nie było mnie w jego

marzeniu o bieli. Nie mówiąc o tym, że gdyby nie ten podsłuchany niechcąco telefon,

w ogóle nie wiedziałabym, że takie marzenie w nim kiełkuje i w dodatku ma szansę na realizację. Ale to było nie tylko to. Z urywanych zdań, które słyszałam, wyłaniał

się jakiś inny Jasiek, obcy, nieznany, z nie do końca poprzecinanymi więzami, z

kręgiem niedostępnych mi przyjaciół, którzy nawet nie domyślali się mego istnienia.

I nie mieli się domyślić! Oficjalnie w życiu Jaśka nie było żadnej kobiety. Czemu

skłamał Siergiejowi? Do tego ta radość z planowanego wyjazdu. Pół roku! Gdzie on,

do diabła, jedzie? Dlaczego ja o tym nic nie wiem?!

Niedowierzanie! Niemal nie mogłam uwierzyć, że ta rozmowa się odbyła. Znowu

czułam się, jakbym otarła się o alternatywną rzeczywistość. W jednej Jasiek był

przyjacielskim mężczyzną, który zamierzał budować ze mną związek, pełnym zalet i

luzu, wprawdzie z żałobnymi dołkami, ale wpadał do nich nie aż tak często i nie

usiłował mnie do nich wciągać. W tej drugiej był frustratem prowadzącym grę z

modliszką i uciekającym od niej Bóg wie gdzie z drugim amatorem modliszki. W

jednej rzeczywistości mnie przytulał i pragnął, w drugiej się mnie wypierał, jeśli w ogóle w niej istniałam.

Doszłyśmy do ryneczku. Paula zajęła się zakupami na obiad. Musiałam ją

powstrzymywać, bo to, co zamierzała zapakować do toreb, starczyłoby dla

wygłodzonego pułku.

— Nie wiesz, czy Jasiek lubi pietruszkę? — zapytała. To było już trzecie pytanie

tego typu.

— Nie wiem — mruknęłam.

— Dziwne. Nie znasz jego upodobań?

Nie znam — odrzekłam, ale tylko w myślach. — Ani jego kulinarnych upodobań.

Ani jego charakteru. Ani jego marzeń i planów. A najmniej wiem o jego uczuciach!

3

To nie był koniec zawirowań. Los miał tego dnia dla mnie jeszcze jedną przykrą

niespodziankę. Dla Pauli zresztą też.

— No proszę, siostrzyczki! — usłyszałyśmy w chwilę po zakupieniu pietruszki.

Za nami stała jeszcze jedna twoja wnuczka, babko, Emila. Tak więc byłyśmy

niemal w komplecie. Do małego rodzinnego zjazdu brakowało tylko Pawła.

Nie widziałam Emili od maja. Pierwsze, co do mnie dotarło, to zapach jej perfum.

Doskonały! Podobnie jak Paweł, umiała wybierać zapachy. I teraz ta doskonała woń

zdobiła zarówno ją, jak i szarości, w które była ubrana. Szerokie, lejące się spodnie i dobrze skrojony, trochę męski żakiet, lekki i miękki. Do tego czerwona torebka, w tym samym kolorze co szminka na ustach. To był pierwszy makijaż, który u niej

widziałam. Postarała się i to wyjątkowo. Dla mnie nigdy się tak nie stroiła, więc

zrobiła to dla Pauli.

Bo to nie był przypadek, babko. Obie to wiemy. Pewnie Jóźwiakowa doniosła, że

Paula jest w Zawrociu. Dom Jóźwiaków jest po drodze do miasteczka, więc Marta

mogła też zawiadomić Emilę o naszej wyprawie. A w miasteczku już nietrudno było

nas wypatrzyć przez okno domu stojącego na rynku.

Emila obejrzała Paulę od stóp do głów, nie kryjąc ironicznego uśmiechu.

— Młodsza i ładniejsza od ciebie — zaczęła w swoim stylu.

— To musi trochę boleć.

— Nie tak jak ciebie boli to, że jesteś brzydsza i mniej utalentowana od starszego

brata — odrzekłam uprzejmie.

Paulę zdumiała nasza rozmowa ponad jej głową. Spojrzała zszokowana na mnie.

— Widzę, że mała mnie nie poznaje. Emila, siostra Pawła, córka Ireny, wnuczka tej

starej wiedźmy z Zawrocia. Teraz łapiesz?

Paula się nastroszyła.

— Nie jestem żadna mała.

Emila spojrzała na nią z góry.

— Ale duża też nie. Więc przycwałowałaś służyć dziedziczce Zawrocia?

— Nikomu nie służę.

— No, nie wiem... — Emila mistrzowsko modulowała głos.

— Wydziedziczyła cię razem z tą starą wiedźmą, a ty się mimo to pchasz tam, gdzie

za tobą nigdy nie tęsknili i nie tęsknią.

Paula spurpurowiała.

— Skąd wiesz, że chciałabym Zawrocie? — broniła się.

— A nie chciałabyś?

— Nie. Nic dla mnie nie znaczy.

Emila się zaśmiała.

— Kasa też nic dla ciebie nie znaczy?

— Nie brakuje mi pieniędzy.

— Mnie również. Ale jak babka zawsze chcę więcej. Bo ona taka właśnie była,

zachłanna. Chciała mieć wszystko. I chciała rządzić wszystkimi. Zza bramy

Zawrocia. Ciągle rządzi.

— Chyba że w twojej głowie — mruknęłam. — To się nazywa paranoja.

Paula prychnęła krótkim śmiechem. Emila zrozumiała, że nie uda jej się nas

skłócić. Więc postanowiła przynajmniej obrazić Paulę do żywego.

— Śmiech idiotki — powiedziała. — Teraz już wiem, dlaczego babka wybrała

Matyldę. Nie miała innego wyjścia. Idiotki nie wchodziły w grę.

Paula już jednak odzyskała rezon.

— Idiotki? Liczysz chyba też siebie.

— Nie. Ciebie i twoją mamuśkę. Wycyckane.

— Ty i twoja mamuśka też — nie dawała się Paula. — I do tego jeszcze braciszek.

— Mała, ale pyskata. — Emila dalej trzymała styl. — Cóż, usiłuję ci tylko

uzmysłowić twoje położenie. Nie chcesz przyjąć tego do wiadomości, twoja strata.

Służ! W Zawrociu miejsca dużo. Zawsze znajdzie się jakiś kącik dla ubogiej krewnej.

Odpłynęła po tych słowach w kierunku swego domu. Został tylko ten lekko

drażniący, fantazyjny zapach, który przez chwilę jeszcze wdychałyśmy w milczeniu.

— Mówiłam ci, że ma paskudny charakter — rzuciłam, by przerwać tę ciężkawą

ciszę. — I nie potrafi pogodzić się z tym, że Zawrocie należy do nas.

— Do ciebie — uściśliła chłodno Paula. — Tylko do ciebie.

Niemal poczułam ten chłód. Jej mina też nie pozostawiała złudzeń — słowa Emili

zrobiły swoje. Można było tylko mieć nadzieję, że Paula szybko o nich zapomni.

XLVIII. RYSA

1

<4

— Muszę jechać — powiedział Jasiek wkrótce po naszym powrocie do Zawrocia.

— Dzwonił Siergiej. Jest już w Polsce. Mam pociąg o dwudziestej. Paula zamierza jechać po obiedzie, więc będziemy mieli jeszcze trochę czasu dla siebie.

No proszę, jak to dobrze zaplanował — pomyślałam sarkastycznie. — Zanim

zniknie w alternatywnej rzeczywistości, w tej chce mnie jeszcze przelecieć. —

Wredna myśl, która wykluła się jak z kukułczego jaja i nie zamierzała zniknąć.

Zresztą Jasiek nie ukrywał swoich zamiarów. Paula wyczarowywała w kuchni

obiad, a my nakrywaliśmy stół w jadalni. Jasiek rozłożył talerze i zaczął

przeszkadzać mi w rozkładaniu sztućców.

— Nie mogę się już doczekać — szepnął mi do ucha.

— Spotkania z amatorem modliszki? — palnęłam. Nie wiem, co mnie podkusiło. I

to w takiej chwili.

Jaśka wysztywniło, jakby się nabił na któryś z rozkładanych przeze mnie widelców.

Prysły nie tylko zmysły, ale i jego świetny humor.

— Właśnie skończyłem z podsłuchiwaczką i kontrolerką i nie marzę o następnej —

rzucił.

— Skończyłeś? Siergiej nie jest chyba o tym przekonany.

Pan Miły, Pan Żartobliwy i Pan Spragniony — to już była przeszłość. Miałam za to

przed sobą Pana Nieprzyjemnego, z którego wychylał się w dodatku Pan Mocno

Wkurzony.

— Będziesz przeglądać moją korespondencję i grzebać w kieszeniach? — Podniósł

głos. — Będziesz wydzwaniać do moich znajomych? Do czego jeszcze jesteś zdolna?

Ciekawa reakcja. I natychmiastowa. Twarz Jaśka była wykrzywiona złym

grymasem. Przedtem wydawał mi się chwilami za miły, za gładki, zbyt łatwo

dostosowujący się do sytuacji i ludzi. Podświadomie chyba tęskniłam za czymś

ostrzejszym, bardziej męskim, szorstkim. I proszę, objawił mi się ze swymi kantami.

Patrzyłam na rozwścieczonego faceta, który nie zamierzał już być uprzejmy.

Skończyła się idylla. Podsłuchiwaczki nie zasługują na dobre traktowanie.

Zwłaszcza takie podsłuchiwaczki, które usłyszą za dużo. Bo przecież prawdziwy

mężczyzna przede wszystkim ceni sobie wolność i chronienie własnych, małych i

dużych tajemnic. To mu daje poczucie przewagi. Różne rzeczy może wybaczyć, ale

nie dobranie się do męskich sekretów.

Postanowiłam sprawdzić, na co jego zdaniem zasługuje pod-słuchiwaczka mimo

woli.

— Wróciłam po portfel. Mówiłeś dość głośno.

— Chrząknęłaś, zajrzałaś? Tak się zwykle robi. — Dalej był wkurzony.

— Nie chciałam ci przeszkadzać. Poza tym nie przypuszczałam, że załapię się na

takie rzeczy.

— Na takie? — Jaśka głos wibrował w najwyższych rejestrach. — Będziesz mnie

rozliczać ze swoich domysłów?

Obejrzałam się na kuchnię. Nie chciałam, by Paula słyszała naszą kłótnię.

— Idź do gabinetu Maurycego, za chwilę tam przyjdę — poprosiłam.

Miałam nadzieję, że to pozwoli Jaśkowi ochłonąć. Sama też tego potrzebowałam.

— Naprawdę aż tak bardzo zdenerwowałeś się tym, że się nie ujawniłam, czy

bardziej wkurza cię fakt, że niechcący usłyszałam coś, co chciałeś zachować dla

siebie? — zapytałam bez ogródek, gdy już oboje znaleźliśmy się za zamkniętymi

drzwiami.

— Czyli co? — Jasiek już był spokojniejszy, ale dalej udawał oburzoną świętą

niewinność.

— Powiesz mi, o jakim wyjeździe rozmawiałeś z Siergiejem?

Chyba obawiał się czegoś innego, bo trochę się rozluźnił.

— Ach to... Plany na przyszłość. I ta informacja tak cię zszokowała?

— Jakieś szczegóły? — nie dawałam za wygraną.

Jasiek ruszył w podróż wokół biurka Maurycego.

— Roczny grant na badania wybitnych polskich Sybiraków i ich wpływu na rozwój

gospodarki i nauki tamtych ziem — przyznał niechętnie. — Dlatego z taką

ciekawością czytałem pamiętnik. Twój przodek miał brata i kuzynów na Syberii.

Poświęca im wiele miejsca. Cytuje listy. Jeden z nich był lekarzem. Miał kontakty ze znanymi osobami. Może te listy są gdzieś tu w Zawrociu.

— Wybierasz się na Syberię?

— Będę musiał trochę czasu spędzić w rosyjskich archiwach i na Syberii.

— Trochę? Z rozmowy z Siergiejem nie wynikało, że trochę. Nie mówiąc już o

twojej radości z wyjazdu.

Spochmurniał znowu.

— Taki pożytek z podsłuchiwania, nieporozumienia — mruknął.

Znowu ruszył wokół biurka. Ja stałam w oknie i patrzyłam na tę jego wędrówkę. Po

zaciętej minie widziałam, że walczy ze sobą.

— Długo wchodziłaś i schodziłaś po schodach, jeśli usłyszałaś tak dużo —

powiedział.

— Może i tak. Przepraszam.

Podszedł do mnie.

— Czekałem na to słowo.

— Ja też czekam.

— Wiem. Przepraszam. Powinienem ci powiedzieć.

— Powinieneś.

— Długo mówiłaś o przyjaźni. Nie myślałem, że... — urwał.

— Że co?

— Że to! — Jasiek bał się użyć większych słów. Przytulił mnie, jakby to mogło coś

wyjaśnić. — Nie wiem, jak to nazwać. To coś. Już nie przyjaźń. Coś więcej.

Pomyślałem, że zaczniemy, a potem...

— Jak wrócisz z bieli?

— Nie będę przecież na końcu świata.

— Ciekawe plany. Szkoda tylko, że nic o nich nie wiedziałam.

— Miałem ci powiedzieć.

— Kiedy? Wolałeś mnie najpierw w sobie rozkochać?

Jasiek znowu ruszył po pokoju.

— Teraz już bym tego wszystkiego nie zaplanował. Zrozum, podjąłem decyzję tuż po

śmierci matki. Matka, ojciec, Kamila. .. Miałem dość. Stało się.

— Ale dlaczego mi o tym nie powiedziałeś? — upierałam się. — Nie twierdzę, że

miałeś mi się zwierzać z tego przedtem. Ale dlaczego nie powiedziałeś mi o tym, gdy byłeś u mnie ostatnim razem w Warszawie? Czemu mi nie powiedziałeś, gdy tu przyjechaliśmy? Nie sądzisz, że powinnam wiedzieć?

Jasiek milczał. Znowu walczył ze sobą. Jeśli to była walka.

— Przepraszam — powtórzył. — To był błąd. Nauczyłem się przy Kamili trzymać

język za zębami. To była gra. Kto się odsłaniał, dostawał za swoje. Żeby przetrwać, trzeba było mieć swoje tajemne azyle. Ona ciągle jeszcze zadaje ciosy.

— Boli?

— Byłem w niej zakochany. Co mam ci powiedzieć? Nie chcesz chyba kłamstw.

— Nie.

Znowu podszedł do mnie.

— Pragnąłem, by nasz związek zaczął się bez tego garbu. Odsunąłem to. Ty też

masz coś za plecami. Gruba krecha. Wydawało się, że tak będzie dobrze, że to

pozwoli cieszyć się nam teraźniejszością. Łapać chwile.

— Chwile?

— Na razie. Do czasu, gdy już będziemy wiedzieli na sto procent.

— A jak będziemy łapać te chwile, jeśli wybierasz się w podróż? — wróciłam do

zasadniczego tematu.

— Nie wyjeżdżam teraz. Dopiero wiosną. Najpierw muszę popracować w polskich

archiwach. Są samoloty, pociągi. Przylecę, potem ty do mnie. Potem znowu ja.

Wiesz, jaka piękna jest wiosna na Syberii? A będę też w Londynie i Paryżu.

— ęiekawe, skąd weźmiesz pieniądze na samoloty. Grant nie przewiduje kasy na

podróże do kobiety.

— Zlikwiduję książeczkę mieszkaniową. Matka mi ją kiedyś założyła. Teraz drugie

mieszkanie nie jest mi do niczego potrzebne. Jeśli będziemy chcieli się widywać, to nic nam nie przeszkodzi. Dobrze o tym wiesz.

Wiedziałam. Ale też wiedziałam, że pierwsza faza naszej znajomości, ta lekka i

beztroska, już jest za nami. Jeszcze się na dobre nie zaczęło, a już się popsuło.

Musiałam jeszcze o coś spytać.

— Dlaczego nie powiedziałeś o mnie Siergiejowi?

— Bo jest na podsłuchu Kamili. Nie chcę, by wmieszała się do naszego życia, a jest do tego zdolna.

— Budowanie związku na kłamstwach, unikach i ucieczkach to chyba nie najlepszy

sposób.

— Wiem. Rozplączę to, obiecuję. Ostatnie supły.

Przytulił mnie mocno. Czułam niespokojny, przyśpieszony

rytm jego serca. Moje pewnie biło tak samo. W dodatku narastał we mnie zawód i

splin, ale — paradoksalnie — Jasiek był mi teraz bliższy. Taki pokręcony

wewnętrznie, oplątany siecią nieznanych mi intryg, z systemem azyli, o których nie miałam pojęcia, skażony grą w którą wciągnęła go miłość.

— Będzie dobrze — wyszeptał jeszcze pocieszająco. Siebie też chyba pocieszał, bo

splin w jego głosie był nie mniejszy niż mój. — Paula wyjedzie, to jeszcze

pogadamy. No, rozchmurz się. Nie możesz się pokazać z taką miną siostrze. Uda nam

się. Może nie będzie tak łatwo, jak myśleliśmy, ale uda nam się — powtarzał.

3

Jednak nie pogadaliśmy. Odjechali razem po południu. Jasiek w roli kierowcy.

Paula przy poobiedniej kawie przyznała się nam, że miała drobną stłuczkę podczas

jazdy do Zawrocia.

— Wydawało mi się, że już mogę wyruszać sama w takie długie trasy, ale to się

okazało bardziej karkołomne niż myślałam — mówiła ze skruszoną miną.

Poczułam lepki uścisk w gardle. Droga, samochód, wypadek! Czy to musi ciągle w

moim życiu wracać? Teraz to było tylko otarcie bez konsekwencji, a jeśli w drodze

powrotnej coś się stanie? Aż się spociłam na tę myśl.

— Dlaczego nie powiedziałaś od razu?! — Nie kryłam pretensji. Gdybym

wiedziała, na pewno nie zgodziłabym się na jej kłamstwa i zmusiłabym ją do

zawiadomienia Zygmunta.

Paula spochmurniała.

— Nie było się czym chwalić.

Fakt. Nie było. Poszliśmy potem obejrzeć samochód. Jasiek ruszył przodem.

— Doceniam to, że zdecydowałaś się na tę podróż. Naprawdę! — powiedziałam

cicho. — Ale jeśli jeździsz tak słabo, to dlaczego ryzykowałaś? Nie pojmuję. Są

jeszcze pociągi.

— Nie znoszę pociągów. Ścisk i brud. I nie myślałam, że to tak daleko. — Paula

bagatelizowała sprawę. — Poza tym chciałam się wyrwać z domu. Zygmunt jest jak

pająk, który snuje nieustanną pajęczynę. Jestem ubezwłasnowolniona. Ale teraz

koniec z tym. Muszę się usamodzielnić! — mówiła, nie zwracając uwagi na to, że

Jasiek może wszystko słyszeć. — A jak chcę być samodzielna, to muszę w końcu

opanować jazdę samochodem.

Miałam ochotę sarknąć, że jazdy lepiej jest uczyć się w bardziej sprzyjających

warunkach, ale przemilczałam to.

Doszłyśmy do samochodu. Jasiek oglądał rysę z boku.

— Nic takiego. Prawie nie widać. Miałaś szczęście, ale następnym razem może być

gorzej. Lepiej weź kilka dodatkowych lekcji.

Paula uśmiechnęła się, jakby wypowiedział wiekopomną mądrość.

— Tak właśnie zrobię — dodała. — Muszę teraz tylko dojechać jakoś do domu.

— Jakoś?

Znowu poczułam ten lepki uścisk w gardle. Spojrzałam na Jaśka. Poradzi sobie! —

mówił jego wzrok. — Przyjechała, to i wróci.

"

Ja już jednak nie mogłam sobie wyobrazić tej samotnej jazdy Pauli. Przypomniało

mi się wprawdzie, że Zygmunt coś mówił o jakimś słupku zaliczonym przez nią

niedawno. Czy rzeczywiście otarła się teraz o samochód, czy też może jedynie

wykorzystała dawne wgniecenie, by zyskać przewodnika? Była dostatecznie

egoistyczna, by tak zrobić. Z wygody, ze strachu przed daleką drogą, dla towarzystwa albo tylko po to, by mi choć na chwilę odebrać Jaśka. Jakkolwiek było, odsunęłam od siebie te myśli. Nie potrafiłabym wysłać teraz Pauli do domu samej. Mogłam albo zadzwonić po Zygmunta, albo z nią jechać, albo poprosić Jaśka, by przyśpieszył

wyjazd. Zygmunta wykluczyłam. Paula by mi nie darowała, gdybym ją przed nim

zdradziła. Zostawałam ja lub Jasiek.

Przytuliłam się do niego, gdy Paula poszła się pakować.

— Nie potrafię puścić jej samej — powiedziałam.

Jasiek się odsunął. Nie krył rozczarowania.

— Cholera, wiedziałem! — Kręcił głową, jakby nie mógł uwierzyć, że tak to się

wszystko ułożyło.

— Następnym razem będzie inaczej.

— Następnym? Tego słowa nie znoszę równie mocno, jak słowa potem. —

Buntował się.

— Ja również go nie lubię. Zwłaszcza w takim zastosowaniu...

— Więc może ty też pojedziesz? — zaproponował z nadzieją.

— W Pułtusku czeka na ciebie przecież Siergiej. Już zaliczyliśmy jeden trójkąt. To się nie sprawdza.

— Fakt. — Jasiek powoli godził się z sytuacją. — W takim razie pogoszczę

Siergieja, załatwię parę spraw na uczelni i wrócę.

— O ile nie zeżre cię pewna bardzo krwiożercza modliszka.

— To nie wchodzi w grę. Mam na nią swoje sposoby. — Przyciągnął mnie. —

Wrócę i posiedzę tu dłużej. Zwłaszcza że masz tu tak interesującą bibliotekę — dodał

przekornie.

— Dobry plan.

— A wtedy już żadnego potem czy następnie. — Znowu był dawnym Jaśkiem.

— Żadnego — obiecałam, całując go.

Już po ich wyjeździe znalazłam w jego pokoju małą niespodziankę. Na szafce,

obok czerwonej róży leżało nasze rajskie jabłko, a obok karteczka z napisem:

„Przechowaj je dla nas".

Położyłam się na jego łóżku. Powąchałam poduszkę. Nie zdążyła nasiąknąć zbyt

mocno jego zapachem. Powąchałam jeszcze raz i wyczułam nikły zapach wody

toaletowej Pawła. Unta, która była ze mną też chyba to wyczuła, bo pisnęła raz i

drugi. Sięgnęłam po różę i jej zapach wyparł obie tamte wonie.

XLIX. ZAGAPIENIA

1

Zajęłam się Zawrociem, babko. Razem z Jóźwiakową która zjawiła się dzień po -

odjeździe Pauli i Jaśka. Zaczęłyśmy od róż. Pomyślałam, że nie zaszkodzi, jeśli

rzeczywiście nauczę się o nie dbać.

— Ładna ta pani siostra. — Jóźwiakowa widziała Paulę tylko przez chwilę, gdy

przechodziłyśmy obok jej domu, wracając z miasteczka. — Jak z gazety. Kto by to

pomyślał jeszcze z rok temu czy dwa, że tak się tu będziecie obie przechadzać.

Niczego w tym życiu nie można być pewnym. Wszystko przemija jak te róże.

Wczoraj pączek, dziś kwiat, a co jutro? — Marta Jóźwiak miała akurat refleksyjny

nastrój. — Zdziwi się pani Irena, jak jej o tym opowiem.

— Wróciła?

— Będzie za tydzień.

To już wiedziałam, czemu Marta Jóźwiak tak pilnie zajmowała się różami. Bała się

ciotki Ireny i jej przenikliwego wzroku, którym potrafiła wypatrzyć nawet

najmniejsze zaniedbanie. To co mnie wydawało się porządkiem, dla ciotki było

zaledwie wstępem do niego. Tak przynajmniej się okazało, gdy Jóźwiakowa wzięła

się solidnie za różany ogród.

Mnie jednak z innego powodu przeniknął dreszcz na wieść o powrocie ciotki.

Wiedziałam, że wraz z nią pojawią się też wieści o Pawle. Może i o Julii. Czy to mnie jeszcze obejdzie? Miałam nadzieję, że nie.

Jóźwiakowa wydziobywała jakieś ledwie widoczne trawki i jednocześnie wyrzucała z siebie zdania z szybkością karabinu maszynowego. Mnie by zabrakło oddechu. Powrót ciotki Ireny poruszył wspomnienia z młodości. Przypomniała sobie

o pierwszym narzeczonym Ireny.

— Ale ona była jak śpiąca królewna. — Marta Jóźwiak nie mogła sobie odmówić

złośliwości. — Myślała, że będzie skakał koło niej w nieskończoność. I była

niedotykalska. To się znalazła taka, co pozwoliła się dotknąć. I to skutecznie, bo on był dobrą partią Cwaniara nie przegapiła okazji, Ponoć raz z nią był i wystarczyło.

Dobrze wybrała moment. Nie kochał jej, ale dzieciak był w drodze i trzeba się było żenić. Tak to. Jak ktoś prześpi swój czas, to koniec, nie ma odwrotu. A pani Irena przespała. I już całe jej życie takie było, przespane. Niby wszystko w porządku, małżeństwo, dzieci, pieniądze, ale to tylko pozory. Z mężem też się zagapiła. Kochał

ją, ale ona za tamtym była. To w końcu znudziła mu się taka żona i wyjechał za

granicę. Teraz pewnie usiłowała to dogonić, ale poszło i nie wróci. Takie to jej życie.

Tylko śmierci nie prześpi, to pewne.

Jóźwiakowa bynajmniej nie żałowała Ireny. Raczej była na nią zła, że przez tę

swoją księżniczko watą senność marnowała kolejne szanse i tę ostatnią też. Wróci

teraz do Polski i będzie się do wszystkiego wtrącać! Właśnie to Jóźwiakowej leżało na wątrobie jak kilo ołowiu.

2

Siedziałam potem na werandzie, obierając owoce na szarlotkę, i myślałam o jej

słowach. Tak łatwo było przespać albo przegapić właściwy moment. Kto o tym

przedtem mówił? A prawda, pani Mięcia o Danucie i moim ojcu. Małe i wielkie

zagapienia. To było wielkie. Ja kiedyś przegapiłam tak Krzysia.

Ale na szczęście Pauli nie przegapiłam, choć przyjechała tak bardzo nie w porę.

Zrobiłam wszystko, co w mojej mocy. Tego jednego byłam pewna, babko. Zawrocie

też zrobiło wszystko, co w jego mocy. Pachniało, kwitło, owocowało, aż w końcu

Paula poczuła się w nim bezpieczna i szczęśliwa. Widziałam to w jej oczach, gdy

wsiadała do samochodu.

— Warto było tu przyjechać — powiedziała. — Będę ten weekend długo pamiętać.

Ty też, to pewne! — Zaśmiała się. Miała chyba na myśli to, że zakłóciła moje sam na sam z Jaśkiem. — Nie zapomnij, że mój pobyt tutaj to tajemnica — dodała. — Nie było mnie tu. Nie widziałam ciebie ani Jaśka. I nie wracam z nim do Warszawy.

— Nie zapomnę.

— To jadę. Trzymaj się.

Tyl®, babko. Jak na nas to dużo. W dodatku Paula wracała do domu bezpiecznie,

pod opieką Jaśka. Nic się jej nie stało przy mnie i w podróży. Czary-mary, hokus—

pokus! Przeszłość już nie miała nad nami władzy. Kazik już nie miał nad nami

władzy. Strach też nareszcie nie miał nad nami władzy. Cudowne uczucie. Jakby

kamień spadł mi z serca. A tak długo nawet nie wiedziałam, że tam jest i tak bardzo ciąży. Zastanawiałam się, czy Paula też coś podobnego poczuła. Pewnie nie, ale pierwszy krok został zrobiony i następne będą łatwiejsze.

Puściłam wodze fantazji. Zawrocie za rok. Paweł, ciotka Irena, matka, Paula, Jasiek, Zygmunt. Szczęśliwa rodzinka, którą dzielą tylko drobne sprawy. Usiłowałam nawet dodać do tego obrazka Julię i Emilę, choć to nie było łatwe, zwłaszcza jeśli chodzi o

tę ostatnią. Piknik na werandzie i trawie przed nią. Szczęśliwe psy, którym Paweł

rzuca piłeczki. Kocia, która na powrót wprowadza się do Zawrocia i wypróbowuje

kolejne kolana. Gdzie byłoby jej najlepiej? Może na kolanach Jaśka? Tak, czuję, że wygłaskałby ją solidnie, akurat tak, jak kot potrzebuje. Matka z najładniejszą filiżanką w dłoni, patrząca na poczynania Ireny. Paula z aparatem fotograficznym.

Zygmunt lekko przerażony tym, że Remi kładzie się niedaleko jego stóp. Ciotka z

sekatorem, bo nawet podczas takiego leniwego biesiadowania nie potrafi znieść tego, że róże i wiciokrzew zbytnio się rozrosły i nic nie wygląda jak przedtem. Jej mąż — bo czemuż miałoby go tu zabraknąć — siedzi w amerykańskim kapeluszu trochę

wkurzony, bo chciałby Irenie opowiedzieć

0 cudach, które widział w Stanach, ale ona niczego nie jest ciekawa, bo Zawrocie i te głupie róże obchodzą ją bardziej niż on sam i cała Ameryka razem wzięta.

Nie chce mi się wymyślać ról i póz dla Julii. Może Paweł przywiezie z Nowego

Jorku kogoś fajniejszego? A Emila? Cóż, moja cioteczna siostra pasuje do tego

sielskiego obrazka jak pięść do nosa. Ale jeśli mogłam zmienić układy z Paulą to

może kiedyś uda się to też z Emilą! Pozwalam jej więc zostać w tym marzeniu z

boku werandy, z papierosem w ręku, udającą że nie interesuje jej nic poza

wydmuchiwaniem dymu.

Nawet ty, babko, jesteś w moim marzeniu. Widzę cię, siedzącą w błękicie, tuż nad

łąką i patrzącą ku werandzie.

— Trochę to banalne — mówisz. — Ale cóż, życie składa się w dziewięćdziesięciu

dziewięciu procentach z banalnych chwil i jednego procenta niebanalnych. Kto nie

docenia tych pierwszych, nigdy nie będzie szczęśliwy. — Odchodzisz zaraz potem,

by zaznaczyć, że dla ciebie trochę to wszystko jednak za sielankowe.

I tylko Kazika nie mogę sobie w tym miejscu wyobrazić. Krzesło obok matki jest

puste. Nie chcę go tu. Brama Zawrocia jest dla niego zatrzaśnięta.

A ja? Siedzę przy Jaśku, a Pawła mam w zasięgu wzroku.

1 tak jest dobrze. Bardzo dobrze. I tylko żal, że to jedynie fantazja.

Marzenia przerwał mi telefon matki. Zdziwiłam się, słysząc jej głos w słuchawce.

Nigdy przedtem tu nie dzwoniła. Nawet o poronieniu Pauli zawiadomił mnie Kazik.

— Stało się coś? — zaniepokoiłam się nie na żarty.

— Nie. W każdym razie nic takiego. Wybrałam się do psychologa. Pomyślałam, że

może chciałabyś o tym wiedzieć.

— O... — Byłam naprawdę zaskoczona. — Kazik ci na to pozwolił?

— Nie pytałam go o zgodę.

Kolejne zaskoczenie. Najpierw Paula zerwała się ze smyczy potajemnie, a teraz

matka jawnie.

— To sporadyczna wizyta czy coś więcej?

— Coś więcej.

Matka była jak zwykle oszczędna w słowach, ale we mnie narastało poczucie radości.

Może także triumfu. Terapia! Czy to możliwe?! Kobiety w tym wieku niezwykle

rzadko decydują się na coś takiego. Ajednak! Mój wysiłek nie poszedł na marne. Kto by się spodziewał!

Majka miała jednak dla mnie jeszcze jedną niespodziankę.

— Dzwonię nie tylko z powodu wizyty u psychologa. Chcę ci coś powiedzieć.

— Tak? — znowu byłam zaniepokojona. Matka miała dziwny głos.

— Ta dziewczynka, no wiesz...

— Asia?

— Tak, Asia... Wszystko u niej w porządku.

Poczułam dławiący uścisk w gardle.

— W porządku? Skąd możesz to wiedzieć?

— Wtedy, przed laty, myślałam, że ten wypadek był przez ciebie. Czułam się

odpowiedzialna, więc zainteresowałam się jej losem. Nie miała matki. Ojciec sporo

pił. Jakieś pół roku po wypadku zdecydował się oddać ją na wychowanie do swojej

siostry na wieś. Wtedy straciłam ją z oczu. A teraz znowu jest w Warszawie. Mieszka z mężem na Targowej, w mieszkaniu po ojcu. On już nie żyje, zapił się. To był byle jaki człowiek. Ale ciotkę miała dobrą. Ciągle jeszcze jej pomaga. Mąż Asi miał

trochę kłopotów z pracą ale już ma nową. A ona niedługo urodzi pierwsze dziecko.

Aż przysiadłam.

— Widziałaś ją?

— Nie. Jej sąsiadka mi o tym opowiedziała.

Byłam tak poruszona, że zabrakło mi słów. Matka zaniepokoiła się moim

milczeniem.

— Halo, jesteś tam?

— Jestem. Nie chce mi się wierzyć, że tam poszłaś. Czy to wpływ psychologa?

— Trochę tak. Rozmawiając z nim, zrozumiałam, że ta sprawa jest niedokończona.

I że znowu zostawiłam cię z tym samą.

No! To musiał być genialny psycholog. Ogarnęła mnie kolejna fala wzruszenia. Nie

pamiętałam, by matka kiedykolwiek powiedziała czy zrobiła coś podobnego.

Przynajmniej dla mnie. A teraz zadała sobie nie tylko trud pójścia na terapię, ale jeszcze wybrała się na Pragę, by w starej kamienicy odszukać Asię-Wiewiórę.

Więc cała ta moja wyprawa w przeszłość, tak trudna i bolesna, nie była po nic.

Musiałyśmy się najpierw ranić i kłócić, by w końcu mogło wydarzyć się coś dobrego.

Żałowałam tylko, że nie mogę zrewanżować się matce wieścią, że Paula odwiedziła

mnie w Zawrociu. Ale czy to byłaby dla niej dobra wiadomość? Może jeszcze do

czegoś takiego nie dojrzała. Ale dojrzeje. Dojrzeje!

Siedziałam potem na werandzie, popijałam czerwone wino, które otworzyłam

specjalnie na tę okazję. Nie wiedziałam tylko, czy bardziej cieszy mnie to, co

usłyszałam o Asi, czy też to, że matka postanowiła wreszcie coś zmienić w swoim

życiu. To było cudowne uczucie. Z nadzieją na przyszłość! Kiedy ostatnio czułam coś takiego? Chyba wtedy, gdy usłyszałam grę Pawła tuż po twoim pogrzebie, babko. To było rok temu.

4

Byłam już trochę wstawiona, gdy zadzwonił Zygmunt. Tak się jakoś składało, że

matka i Zygmunt często dzwonili do mnie w tym samym dniu. Przedtem to były

telefony kontrolne, teraz przypadek.

Zygmunt zadzwonił, by się poskarżyć na Paulę.

— Lata — narzekał. — Przedtem sprzątała, a teraz lata. Jak jakaś latawica. Co

chwilę jest gdzie indziej. Odwiedziła już chyba wszystkie znane mi i nieznane

koleżanki.

— To chyba dobrze, że zaczyna wychodzić z domu.

— Niby tak. Ale jej nie ma całymi dniami. A jak pytam, gdzie była, to krzyczy, że

zachowuję się jak stójkowy.

— To pewnie chwilowe. Żyliście dość samotnie. Praca, dom, ciąża. Potem ta

depresja. Może ona potrzebuje teraz trochę odmiany i rozrywki.

— Nie może się rozerwać ze mną? — Zygmunt był naprawdę rozgoryczony. —

Wczoraj wróciła do domu w środku nocy.

— Może zrobiła sobie z koleżankami rundkę po klubach — uspokajałam Zygmunta,

ale sama taka spokojna nie byłam. Wyglądało na to, że Paula poszła w tango.

Przekroczyła jedną granicę, a teraz zapragnęła przekroczyć kolejne. I chyba

spodobały jej się tajemnice.

— Myślałem, że mi coś poradzisz.

— Spokój. I może powinieneś sam pomyśleć o jakichś rozrywkach.

— Łatwo ci mówić. Wracam teraz z pracy po siódmej.

— No właśnie. I dziwisz się, że ma tego dość? Zastanów się, jak to zmienić. I

wymyśl jakieś przyjemności. Koniecznie!

Komunały. Wiedziałam, że w tej chwili to nic nie da. Pozostawała nadzieja, że Paula wkrótce znajdzie równowagę między pragnieniem zmiany i wolności a potrzebą domu i przynależności. A jeśli nie? Nawet nie usiłowałam sobie wyobrażać tej nowej, wyzwolonej Pauli. Pewnie wszyscy byśmy się zdziwili. Choć ja może najmniej.

Wypiłam jeszcze kieliszek za przemianę Pauli, a potem zawołałam psy. Spacer.

Idziemy na spacer! Taki dzień wymaga dopełnienia. Nie ma w Zawrociu nic

przyjemniejszego niż spacerowanie z psami! Jak widzisz, babko, w tej kwestii też się zgadzamy.

L. KURKA

1

Szafa! Znowu mi się przyśniła. Z Asią siedzącą na podłodze i patrzącą na wąską

szparę w drzwiach, przez którą sączyło się zapylone światło. Co mogło tak świecić?

— zastanawiałam się we śnie. — Złoty pył? Skąd wzięła go Asia-Wiewióra? Przecież

był tylko w Zawrociu. I nigdzie więcej!

Jednak gdy Asia sięgnęła do środka i po chwili wyjęła stamtąd rękę, okazało się, że trzyma w niej zwykły popiół, który pobrudził jej palce i białą sukienkę, podobną do tej, jaką w Zawrociu miała na sobie Paula. Asia brała kolejne porcje szarego miału i coś z nich usypywała. Na początku myślałam, że to szlaczki, takie, jakie rysuje się w przedszkolu. Dopiero potem zrozumiałam, że napisała jakieś słowo. Odczytałam je we śnie. Tyle że po przebudzeniu nie mogłam go sobie przypomnieć. Wiedziałam

jedynie, że to słowo mnie poruszyło czy może nawet przestraszyło i dlatego tak

mocno bije mi serce.

Leżałam potem w ciemnościach i słuchałam pierwszych ptasich głosów. Czas tuż

przed świtem, który rzadko dane mi było oglądać. Pora ślimaka! — tak to nazywałaś, babko. Pod koniec życia potrzebowałaś coraz mniej snu i często budziłaś się tak wcześnie. Czas poruszał się wtedy jak ślimak. Dużo za wolno. Ani zasnąć, ani wstać w tę ciemność. Zostawało czekanie, aż ślimak dopełznie przynajmniej do szarości.

I teraz ja czekałam na taki moment. Ale byłam chyba bardziej niecierpliwa niż ty.

Wstałam i otworzyłam szeroko okno. Na wschodzie był już jaśniejszy pasek na

niebie. Świat za oknem przypominał trochę rozmytą akwarelę, w której wykorzystano jedynie czernie i szarości. Albo jakby rozrobiono wodą ten szary pył ze snu.

Nie! Nie mogę tak myśleć — skarciłam się. — Wszystko jest dobrze. To tylko

odprysk starych lęków. Sny nie zawsze nadążają za rzeczywistością. Jeszcze się nie przyzwyczaiłam do tej nowej, lepszej wersji życia, w której Asia-Wiewióra ma się dobrze i w której w szafach wiszą sobie spokojnie kolorowe ubrania. Ale się

przyzwyczaję. Przyzwyczaję!

Postanowiłam owo przyzwyczajanie zacząć od dokładnego obejrzenia pory

ślimaka. Zamiast rozdzielania na czworo, wyprawa prosto w świt. Owinęłam się

szalem, zeszłam na dół, włożyłam na bose stopy trochę za duże kalosze i wyszłam z

domu. Remi pojawi?się chwilę później, a Unta, trochę rozespana, zaraz po nim.

Ruszyliśmy w stronę świtu, czyli w stronę stawu. Brnęłam przez trawy. Psy sunęły

przede mną trochę nierealne w coraz wyższej mgle.

Łąka przy stawie też już się obudziła. I ptaki w krzewach. Nie zdążyłam pokazać

stawu Pauli. Widziała go tylko z daleka. Tyle rzeczy nie zdążyłam jej pokazać.

Jaśkowi też nie wszystko. Nie widzieli również trzech łabędzi, które pływały teraz po stawie, drażniąc swoją obecnością Untę. Też były nie do pary, jak my przedtem.

Takie żartobliwe postscriptum do ubiegłego weekendu. Pływały zresztą zgodnie.

Dwoje trochę bliżej siebie, trzeci niedaleko. Kaczki nic sobie z tego nie robiły. Co najwyżej żaby były niezadowolone.

2

Byłam już w domu, gdy usłyszałam ciche kroki na ganku. Wyjrzałam. Jóźwiak

właśnie coś zabierał z parapetu małego okienka od spiżarni. Zmieszał się na mój

widok, opuścił rękę, ale i tak zobaczyłam, że trzyma w dłoni małą plastikową kurkę.

— Myślałem, że pani jeszcze słodko śpi. Nie chciałem przeszkodzić.

Był naprawdę skonsternowany.

— Mnie nigdy pan nie przeszkadza.

Myślałam, że jego konsternacja to jeszcze wynik tego nieudanego spotkania z Paulą, ale po chwili zrozumiałam, że chodzi o zabaweczkę.

— Bałem się, że zgubię, jak będę kosił nad stawem — rzucił tonem

usprawiedliwienia. — Kieszeń mi się trochę rozpruła w roboczych portkach. I tu ją

postawiłem parę dni temu.

— Zabawka któregoś z wnuków?

Jóźwiak potrząsnął przecząco głową.

— Kurka pani Pauli. — Do konsternacji doszło zawstydzenie. — Myślałem, że w

końcu oddam. Nie udało się.

— Kurka Pauli? — Znowu poczułam się jak w innej wersji życia. W jednej Jóźwiak

nie znał mojej siostry, a w drugiej nosił w kieszeniach jej zabawki.

— To może oddam ją pani. — Wyciągnął niepewnie rękę. Wzięłam kurkę. W środku

coś zagrzechotało.

— Jak się ją naciśnie, znosi jajka. Kiedyś miała ich pięć, ale moje dzieciaki co jakiś czas zakradały się do szuflady i zostały tylko dwa. Nie upilnowałem.

Miałam ochotę się uszczypnąć. Może tylko mi się przyśniło, że obudziłam się tuż

przed świtem, oglądałam łabędzie i dostałam zabawkę prosto z Peerelu. Szczeknięcie

Unty, która się domagała, by pokazać jej kurkę, było jednak jak najbardziej rzeczywiste. Zakłopotanie Jóźwiaka również.

— Skąd się wzięła u pana zabawka Pauli?

— Kupiłem ją dla niej. Jakieś dwadzieścia pięć lat temu.

Naprawdę mówił zdumiewające rzeczy.

— I trzymał ją pan dotąd?

— Wydawało się, że za rok czy dwa będzie ją można dać. A zeszło tyle lat.

Widziałem panią Paulę, gdy była taka. — Jóźwiak pokazał jakieś czterdzieści

centymetrów. — Świętej pamięci pani Milska wysłała mnie do szpitala, bym

sprawdził, czy wszystko dobrze. Pan Maurycy akurat chorował.

Kupiłem wtedy tę kurkę, ale mąż Krystyny przegonił mnie razem z nią. Nerwowy

był. Krzyczał, że to zabawka nie dla dziecka, że może połknąć jajeczka albo włożyć sobie do nosa. Miałem własne dzieciaki, a, dureń, nie pomyślałem, że to niebezpieczne.

W nic mi się to nie składało. Czemu jej nie wyrzucił, jeśli uznał ją za

nieodpowiednią dla dzieci? I czemu ją trzymał tak długo w szufladzie? A teraz w

dodatku wepchnął mi ją do ręki i opowiadał całą tę niefortunną historię. To naprawdę nie było w stylu Jóźwiaka. I jeszcze to nerwowe przestępowanie z nogi na nogę!

Pomyślałam, że zapytam wprost.

— O co naprawdę chodzi z tą kurką?

— O co? — Jóźwiak bił się z myślami. — O zadanie powierzone, ? nie wykonane

do końca — wydusił z trudem. — Bo nie udało mi się wtedy zobaczyć z Krystyną i

przekazać jej słów od pana Maurycego. I też od pani Milskiej. Dobrych słów. Takich, jakie powinna usłyszeć. Jej mąż był jak ochroniarz. Nie dopuścił. Prosiłem, żeby powtórzył to, co mam do przekazania, ale jeśli tego nie zrobił? Może się nigdy nie dowiedziała, że byłem. Albo może powtórzył jej niedokładnie i dlatego potem... A!

— Machnął ręką. — Co tu mówić. Przecież pani wie.

Poczucie winy! Jóźwiak nie wyrzucił nigdy kurki, bo czuł, że nie zamknął sprawy,

która była mu powierzona. Chciał tę kurkę oddać Pauli, licząc, że opowie o niej

Krystynie, ale po tej scenie przy werandzie już się nie odważył.

— Jak wyglądała?

Wiedział, o co pytam.

— Była naprawdę malutka. Kruszynka. Moje dzieciaki rodziły się duże i krzepkie,

a ona była jak laleczka z porcelany. Zastanawiałem się, jak też poradzi sobie

Krystyna z opieką nad takim drobiazgiem. Bo ona tylko do klawiatury miała dryg i

ręce. Nie do niańczenia dzieci.

Nie było w jego głosie krytyki. Jóźwiak chyba już dawno pogodził się z tą prawdą,

że ludzie są stworzeni do różnych rzeczy i nie ma się co temu dziwić.

— Zapytam mamę — powiedziałam. — Nie wiem, czy będzie to pamiętała, ale

zapytam.

Jóźwiakowi ulżyło.

— Wiedziałem, że ona jest podobna do Krystyny — dodał jeszcze. — Ale nie

wiedziałem, że aż tak. Jak skórka zdarta. Gdy ją zobaczyłem na werandzie, to przez chwilę miałem wrażenie, że to Krystyna, taka jak wtedy, gdy ją tu widziałem podczas wesela. I nawet ten przestrach pani Fauli przypominał jej matkę. Krystyna też była taka delikatna i lękliwa. Tu miała jak w puchu, nie licząc oczywiście godzin przy fortepianie. A potem życie nie chciało już jej rozpieszczać.

I wtedy dotarło do mnie, że nie tylko z powodu tego niewykonanego zadania

Jóźwiak trzymał tyle lat kurkę i liczył jajeczka. Ta mała zabaweczka to była ostatnia sprawa, która łączyła go z Krystyną. I jednocześnie —jak przypuszczał — rozdzieliła na zawsze.

3

Siedziałam potem na werandzie i przyciskałam grzbiet kurki — znosiła małe,

żółciutkie jajeczka. Wrzucałam je i znowu przyciskałam, myśląc o tym, że taka

śmieszna zabawka zaplątała się w całkiem nieśmieszną historię. A jeszcze pewnie po drodze były przygody z dzieciakami Jóźwiaka, jakieś gniewy i klapsy, gdy odkrywał, że dobrały się do szuflady i zgubiły kolejne jajeczko. Wiedziałam, że to historia bez happy endu. Paula nie zechce starej zabawki. Nawet jeśli ją weźmie, to chwilę później umieści ją w koszu. Matka też ją wyrzuci, by nie przypominała jej tego, o

czym nie chce pamiętać. Spytam ją o tę wizytę Jóźwiaka w szpitalu, ale i tak wiem, co powie. Wiedziała, że był! Kazik jej powiedział. Może i nie wszystko, ale wiedziała. Nic już nie było jednak w tamtej chwili możliwe. Żadne porozumienie z

rodzicami, nawet jeśli kierowali do niej najlepsze słowa. Należała do Kazika. Duszą i ciałem. A on nie zamierzał się nią dzielić.

Myślałam też o potrzebie zamykania niezamkniętych spraw. Ta potrzeba kazała

Jóźwiakowi trzymać kurkę w szufladzie przez dwadzieścia pięć lat i w końcu

przynieść ją do mnie. Pewnie ta sama potrzeba objawiła się w moim śnie, o którym

nie mogłam zapomnieć mimo godzinnego łażenia w porannej mgle i potem tej

emocjonującej rozmowy z Jóźwiakiem. Wiedziałam, że Asia-Wiewióra będzie mnie

odwiedzała w snach, dopóki jej nie zobaczę na jawie.

4

Pakuję się, babko. Kurka jest już w torbie. Rajskie jabłko także. Czemu nie

mielibyśmy go zjeść z Jaśkiem w jego mieszkaniu? Albo u mnie? Nie dodzwoniłam

się do niego, więc zrobię mu niespodziankę. Ciekawe dlaczego nie odbiera telefonu?

Zapił z Siergiejem? Nie, Siergiej chyba już wyjechał. Pewnie jakieś sprawy na

uczelni. Tak czy owak, należy mu się nagroda za cierpliwość. Bo był cierpliwy. Ten nasz zwariowany weekend we troje zamiast słodkiego sam na sam! Ładnie to zniósł.

Przy okazji dokończymy naszą niedokończoną rozmowę! Żadnego wmiatania pod

dywanik. Żadnego upychania po szafach. Żadnych tajemnic. Choćby były mało

przyjemne!

Mam też w torbie zapomniane przez Paulę buty. To te drew-niaczki, które miała na

sobie rano. Dwa białe paseczki i niebotyczne obcasy. Zadzwoniłam, by spytać, czy je przywieźć, czy też mają czekać na nią w Zawrociu, ale i ona nie odebrała telefonu.

Dalej lata! Pewnie w wygodniejszych butach. Tak więc sama musiałam zdecydować,

czyje zabrać.

Wzięłam! I skrzynkę owoców zebranych przez Jóźwiaka „dla całej rodziny". Tak to określił. Czułam, że chciałby, by choć jeden owoc dotarł do Krystyny. I by zapachniał

latem w Zawrociu. I by odczarował przeszłość.

I jeszcze pożyczyłam sobie od ciebie, babko, letnią sukienkę. To musiała być

sukienka sprzed lat, krótsza od innych, w gołębim kolorze, z białymi wstawkami.

Piękna i seksowna.

Kto by pomyślał, że nosiłaś takie ubrania. A może to była jedna z tych rzeczy, które przysłała ci kuzynka z Paryża i które nigdy się nie przydały? Zbyt śmiała, by w niej chodzić po Zawrociu, za piękna, by wyrzucić. Ale na romantyczną kolację przy świecach w sam raz.

LI. MALINKA

1

Pewnie rzadko, babko, bywałaś w takich miejscach. Może nigdy? Z zewnątrz była

nowa elewacja, ale gdy weszłam w podwórko, powitały mnie ściany z czerwonych

cegieł, mocno naruszone zębem czasu. W pierwszej chwili ogarnął mnie smutek, że

Asia mieszka w takim miejscu. Potem jednak dostrzegłam, że większość okien

wychodzących na podwórko ma nowe futryny. Drzwi do klatek też chyba niedawno

wymieniono. Więc nie była to aż tak bardzo zaniedbana kamienica, jak się wydawało

na pierwszy rzut oka. Z boku zobaczyłam w dodatku zabawny napis na tabliczce—

strzałce, zawieszonej na metalowych łańcuchach: „Wejdź, a odlecisz. Start piąte

piętro". Była to informacja uzupełniająca tablicę, która znajdowała się na fasadzie, reklamującą prywatną galerię samolotów. Pewnie mieszkali tu jacyś szaleni artyści, jedni z tych, którzy ostatnio zaczęli się przeprowadzać na Pragę.

Stałam na środku podwórka, patrzyłam na poruszaną przez wiatr strzałkę i

zastanawiałam się, czy starczy mi odwagi na spotkanie z Asią W torbie miałam

szalik, co teraz wydawało mi się idiotycznym pomysłem. Czemu miałaby go

pamiętać? Mnie zajęło parę tygodni przypominanie sobie przeszłości. I miałam do

pomocy panią Miecię. A Asia miała więcej powodów niż ja, by wyrzucić wszystko z

pamięci.

Kto by pomyślał, że nosiłaś takie ubrania. A może to była jedna z tych rzeczy, które przysłała ci kuzynka z Paryża i które nigdy się nie przydały? Zbyt śmiała, by w niej chodzić po Zawrociu, za piękna, by wyrzucić. Ale na romantyczną kolację przy świecach w sam raz.

LI. MALINKA

1

Pewnie rzadko, babko, bywałaś w takich miejscach. Może nigdy? Z zewnątrz była

nowa elewacja, ale gdy weszłam w podwórko, powitały mnie ściany z czerwonych

cegieł, mocno naruszone zębem czasu. W pierwszej chwili ogarnął mnie smutek, że

Asia mieszka w takim miejscu. Potem jednak dostrzegłam, że większość okien

wychodzących na podwórko ma nowe futryny. Drzwi do klatek też chyba niedawno

wymieniono. Więc nie była to aż tak bardzo zaniedbana kamienica, jak się wydawało

na pierwszy rzut oka. Z boku zobaczyłam w dodatku zabawny napis na tabliczce—

strzałce, zawieszonej na metalowych łańcuchach: „Wejdź, a odlecisz. Start piąte

piętro". Była to informacja uzupełniająca tablicę, która znajdowała się na fasadzie, reklamującą prywatną galerię samolotów. Pewnie mieszkali tu jacyś szaleni artyści, jedni z tych, którzy ostatnio zaczęli się przeprowadzać na Pragę.

Stałam na środku podwórka, patrzyłam na poruszaną przez wiatr strzałkę i

zastanawiałam się, czy starczy mi odwagi na spotkanie z Asią. W torbie miałam

szalik, co teraz wydawało mi się idiotycznym pomysłem. Czemu miałaby go

pamiętać? Mnie zajęło parę tygodni przypominanie sobie przeszłości. I miałam do

pomocy panią Miecię. A Asia miała więcej powodów niż ja, by wyrzucić wszystko z pamięci.

Wiatr zakołysał strzałką, a ja pomyślałam, że może warto skorzystać z tego

zaproszenia. Asia mieszkała bowiem w tej samej klatce, w której mieściła się galeria.

Miałam nadzieję, że jej właściciele znają swoich sąsiadów.

2

W drzwiach galerii „Odlot" powitał mnie hałaśliwy i malowniczy entuzjazm

dwudziestoparolatka w za dużej koszuli poplamionej farbami.

— Widz! O Matko Boska Praska! Widz. A właściwie widz-ka! Pierwsza w tym

półroczu. Matka, rozwijaj papiloty. Odlatujemy!

„Matka" nie miała na głowie papilotów, tylko przepaskę i też była ubrudzona

farbami. W ręku jednak trzymała nie pędzel, a lufkę z papierosem.

— Rzeczywiście — rzuciła, bez pośpiechu wydmuchując dym. — Doczekaliśmy się.

A. i B. Tak się przedstawili. Robili sobie jaja, ale samoloty naprawdę wypełniały ich mieszkanie po brzegi. Małe i duże, czarne i kolorowe, proste i fantazyjne, papierowe i z setek innych materiałów.

— Ile kosztuje oglądanie? — zapytałam.

A. podrapał się po skołtunionych włosach.

— Jak myślisz, matka?

B. obejrzała mnie sobie od stóp do głów.

— Dwa wina — wyceniła.

— Trochę drogo — targowałam się.

— Odlot tani nie jest — rzuciła B. i wypuściła zaraz potem z płuc z metr kwadratowy dymu.

— A najbliższy sklep gdzie? — zapytałam.

A. i B. spojrzeli na siebie. B. podniosła nawet do góry swoje piękne brwi.

— No, kto by się spodziewał! Gotowa zapłacić... — A. był naprawdę zdziwiony.

Znowu wymienili spojrzenia. — Sklep

dwie kamienice dalej. Mogę sam skoczyć. Wrócę i odlecimy jak rzadko kiedy!

3

I odlecieliśmy. Alek i Bożka potrafili odlatywać. Alek kupił jeszcze dwa dodatkowe wina. Papierowe samoloty krążyły, a ja czułam się z tym dwojgiem wyjątkowo dobrze. Byli naprawdę zwariowani. Każde inaczej. Alek był wesołkiem, Bożka dla

odmiany nasiąknięta była po brzegi sarkazmem, ale razem to wszystko jakoś się

pięknie równoważyło i uzupełniało.

My odlatywaliśmy i odlatywały samoloty — przez okno na piątym piętrze. A wraz

z nimi problemy. Można było sobie wybrać właściwy samolot do konkretnego

problemu, napisać karteczkę, wsunąć pod skrzydło, podpalić i wysłać w przestworza.

Pięć problemów. Tylko tyle, bo większej ilości płonących samolotów sąsiedzi nie byli w stanie znieść. Za to do woli można było wysyłać potem w świat papierowe samolociki z marzeniami. Alek był mistrzem świata w robieniu cieniutkich

dwupłatowców, które długo krążyły po podwórkowej studni, opadając na balkony,

parapety, anteny telewizyjne, a najczęściej na bruk. Naprawdę pięknie latały. Aż się chciało za nimi polecieć.

Sąsiedzi nie byli zadowoleni z tej samolotowej inwazji. Co innego ja. Miałam

nadzieję, że wcześniej czy później nasz happening zainteresuje też Asię i zobaczę ją w oknie albo na balkonie. Zobaczę i wystarczy. Przecież nie muszę z nią rozmawiać.

Zresztą dowiem się o niej wszystkiego, czego potrzebuję, od Alka, bo on nie tylko

malował, ale i pisał, i to sąsiedzi byli jego bohaterami.

— Brzusia! — rzucił, gdy wyszła na balkon, a potem spojrzała w górę, ku naszemu

oknu. — Ona jedna zbiera nasze samoloty i odnosi. Teraz będzie jej ciężko doczłapać się z tym brzuchem na nasze piętro. Oddaje, ale polatać nigdy z nami nie chciała. — Alek się zaśmiał. — Boi się tak zwanej opinii. Bo

Brzusia jest na wsi chowana. Ale w środku ma miasto. Czuję, że kiedyś odleci. Ona

jedna z całego tego nielatającego towarzystwa.

Bożka potwierdziła to kolejnym metrem kwadratowym dymu. Trzeba przyznać, że

miała pojemne płuca.

Ja wiedziałam, że to nie pobyt na wsi spowodował, że Asia nie chce polatać. Po

prostu wie, czym to się może skończyć. Polatała sobie w dzieciństwie, pouciekała, aż się doigrała. A teraz tylko patrzy na samoloty tęsknym wzrokiem i czasami wspina się na górę, by pobyć choć chwilę z tymi, co jeszcze latają.

Asia pozbierała samolociki, a potem jeszcze raz spojrzała w górę. Po pobłażliwym

uśmiechu widać było, że lubi swoich zwariowanych sąsiadów. Po mnie tylko

prześliznęła się wzrokiem. Ot, obca imprezowiczka, która może zbyt nachalnie patrzy na bliznę, która odsłoniła się, gdy włosy zsunęły się w tył.

4

Zamierzałam poprzestać na patrzeniu, ale znasz mnie, babko.

— Byłyśmy razem w tygodniowym przedszkolu — wypaliłam, gdy zjawiła się

lekko zasapana na górze. Czekałam na nią w korytarzu, okręcona szalikiem. Może

gdyby nie wino, to bym się na to nie zdobyła. Ale byłam jak szybowiec, który zaczął

już swój lot. Nie sposób było go zatrzymać.

Asia zastygła zaskoczona, a Alek zachichotał. Bożka tylko rozłożyła ręce, jakby

chciała powiedzieć, że za taki odlot to nawet ona nie odpowiada.

— Nie ma tygodniowych przedszkoli — odrzekła Asia, podobnie jak Paula

niedawno.

Wyjęłam z torebki zdjęcie z przedszkola. Podałam jej. Patrzyła zdziwiona na

fotografię, a potem przeniosła wzrok na szalik. Później znowu wpatrywała się w

zdjęcie.

— To ja — stwierdziła. — A ty?

Pokazałam jej. Wpatrywała się teraz na przemian w zdjęcie i we mnie, jakby chciała odszukać podobieństwo. I chyba znalazła.

— I tak tu sobie przypadkowo odlatujesz akurat z tym zdjęciem i szalikiem? —Asia

nie owijała w bawełnę.

— Nieprzypadkowo.

— Ale to chyba nie ty wypytywałaś o mnie sąsiadkę?

— Moja matka.

Alek gwizdnął.

— O Matko Boska Praska, mamy jeszcze jakieś zapasiki? Potrzebuję paliwa, bo

czuję, że pikuję.

Bożka ruszyła do kuchni, a Asia, zmęczona już tym staniem i przeciskaniem się

przez zagruzowaną pamięć, przysiadła na pufie. Teraz już nie patrzyła ani na zdjęcie, ani na mnie, tylko w siebie.

— Malinka — wyszeptała wreszcie. — Tak?

— Tak.

Od wielu lat nikt mnie tak nie nazywał. Już nawet nie pamiętałam tego przezwiska.

Asia podniosła wzrok i spojrzała mi prosto w oczy. Było niestety trochę smutku w

tym spojrzeniu. Czułam, że wraz z moją ksywką przypomniało jej się parę innych

rzeczy. Ale po chwili Asia się uśmiechnęła. To był, babko, uśmiech ze zdjęcia.

1

Następnego dnia po obudzeniu usiłowałam dodzwonić się do Jaśka. Nic. Głucha

cisza. W południe to samo. Po południu też nie lepiej. Nie mógł przecież przez cały dzień siedzieć na uczelni. I czemu sam nie zadzwonił? Przecież obiecał telefon i przyjazd. Siergieja już na pewno w Pułtusku nie było. Więc to może kolejny żałobny dołek! Nie należał do mężczyzn, którzy łatwo pokazują swoje słabości. Zrobił to raz, zrobił drugi, trzeci dołek chce pewnie zaliczyć sam, by się z tym uporać raz na zawsze.

To mogła być podwójna żałoba — po matce, ale też po miłości. Kto wie, jaki

numer wykręciła Kamila. Uwodząc Siergieja, chciała podrażnić Jaśka. A w nim

jeszcze coś się tliło. Niełatwo zabić miłość. Nie pomogłam mu w ten weekend, nie

znieczuliłam seksem, nie zawróciłam w głowie na maksa. Dostał pół mojej uwagi.

Może nawet mniej niż pół. Ćwierć. I taki niedo-pieszczony wrócił do Pułtuska na żer samotności i pustki.

Przypomniał mi się wyraz jego twarzy w chwili, gdy mi proponował, bym z nim

jechała. A potem jeszcze to dziwne spojrzenie przy pożegnaniu! Nagle poczułam się

tak, jakbym czegoś nie usłyszała czy przegapiła. Ssący niepokój. Coś było nie tak, a ja byłam zajęta żegnaniem Pauli. Trzeba było coś powiedzieć albo coś zrobić. Może mocniej przytulić i jeszcze szepnąć coś słodkiego do ucha. Pojechał bez tego.

LII. EPILOG

A może to nie żałobny dołek i rozczarowanie, tylko lęk trzyma Jaśka daleko ode

mnie? To też było możliwe — mógł się

2

Zmierzch. Za oknem zrywa się i przycicha deszcz. W Warszawie było pogodnie, a

w Pułtusku szary niż. We mnie jednak jasno i słonecznie. Siedzę na kanapie w

mieszkaniu Jaśka, przytulona do jego ramienia. Jasiek trzyma w ręku nasze rajskie

jabłko.

— Może odłożymy konsumpcję tego jabłuszka na jutro? — droczy się ze mną.

— Ani się waż.

Zabieram mu owoc i zatapiam zęby w słodkim miąższu. Smakuje jak żaden inny

dotąd. Odrobina soku spływa mi po brodzie. Jasiek wędruje ustami po tym słodkim

śladzie. Potem i on sięga po jabłko. Jemy na zmianę i całujemy się na zmianę.

Podoba mi się ta wymienność i brak pośpiechu. Mamy przecież przed sobą i dla

siebie dużo czasu, może nawet całe życie. Z jabłka został już tylko ogryzek. Dzielimy się pestkami. Dzielimy się ogonkiem. Dzielimy się sobą nawzajem, ale też bez pośpiechu.

Jasiek podróżuje palcami po błękitnych podskórnych nitkach na moim przedramieniu.

przestraszyć, że mnie za bardzo obciąży tym, co miał za plecami. Popija i zastanawia się, czy to wszystko ma sens. Chciałby mi dać same najlepsze rzeczy, a ma do dania syberyjską biel, niepoprzecinane więzy i złe związkowe nawyki. Pije i bada, ile tego jest. I wątpi, bo widzi tego coraz więcej. Sens zgubiony wśród intryg i pustki po śmierci matki. Przegapiłam to, zajęta Paulą. Nie zauważyłam pod uśmiechniętą

maską którą nosił Jasiek. A zdawało się, że jestem dobra w rozpoznawaniu masek.

— Są jak te strumyki, które widzieliśmy na spacerze. A tu wpadają do rzeki. To

chyba mapa Zawrocia — dodaje, dotykając błękitnego rozlewiska ustami. —

Przygryza lekko skórę, jakby się chciał dostać do moich żył i wyssać cały błękit. Ale tylko wpuszcza do nich złote, pieszczotliwe rybki. — Skąd wiedziałaś, że na ciebie czekam? — pyta jeszcze. — Musiałem być pewny, że jestem dla ciebie ważniejszy od Zawrocia, Pauli i wszystkiego innego. Najważniejszy. Teraz już wiem.

— A ja, kiedy będę to wiedzieć?

— Za chwilę.

Wędruje ustami w kierunku łokcia, potem rusza przedramieniem i skręca ku szyi.

Następne będzie ucho. Wiem, co usłyszę.

3

To byłoby dobre zakończenie, babko. Napisałam je przed wyjazdem do Pułtuska.

Znasz moją słabość do pozytywnych zakończeń. A jak jest naprawdę?

Stoję w drzwiach w twojej pięknej sukience, babko. Jasiek naciąga na goły tors

połę szlafroka.

— Matylda? — pyta. — Co ty tu robisz?

— Chciałam ci zrobić niespodziankę.

— I zrobiłaś. — Głos ma zduszony i niepewny. Szczelniej zaciąga szlafrok.

Już to kiedyś przeżywałam — myślę. — To już było. Dokładnie rok temu.

— Myślałam, że się ucieszysz — mówię jednak, mając nadzieję, że moje słowa

wyciągną nas z tej dziwnej powtórki.

Wzrok Jaśka pełznie po framudze, a potem zatrzymuje się gdzieś obok mojej

twarzy.

— Słuchaj... — mówi, ale nie musi kończyć.

Patrzę na białe sandałki, leżące w korytarzu. Jeden pod wieszakiem, a drugi już

niemal w progu pokoju, pośpiesznie zdejmowane. I na białą sukienkę, porzuconą na

pufie. I na pasek, który zsunął się na podłogę.

Jasiek już nie próbuje nic mówić. Przez chwilę zastanawiam się jeszcze, co zrobić z jabłkiem, które trzymam w dłoni. W końcu kładę je na sukience.

— Daj jej. Niech ma także i to.

Warszawa, lipiec 2010

Spis treści

I.

PUKANIE 5

H.

ZMIANY 15

III. REKWIZYTY 20

IV. ODWIEDZINY

31

" V. INNA WERSJA ŻYCIA 36

VI. CZWARTY-* 42

VII. OŁÓW

50

VIII. DESZCZE 54

IX. TAKIE JEST ŻYCIE 59

X. NASTURCJE 67

XI. STOLIK PRZY OKNIE

73

XII. POLE MINOWE

79

XIII. KAŁUŻA 85

XIV. MURZASICHLE 92

XV. ZMYŁKA 101

XVI. WIZYTA

107

XVII. ZAKLINANIE LOSU 115

XVIII. WYJŚCIE PO ANGIELSKU 120

XIX. RODZINNA STRATEGIA

133

XX. CHWILA ZAPOMNIENIA

139

XXI. PRZYSTANEK

143

XXII. ZAKŁAD 152

XXIII. OJCIEC I SYN 159

XXIV. RODZINNE NIEPOKOJE

168

XXV. ZAPACH SZAFY I

177

XXVI. ZIARNKA GROCHU 184

XXVII. TĄPNIĘCIE

192

XXVIII. ZARASTANIE 200

XXIX. ROZMOWY PRZY KOMINKU

210

XXX. ZABAWA W CHOWANEGO 220

XXXI. NOTES

226

XXXII. DESZCZOWE SNY 234

XXXIII. WERNISAŻ 241

XXXIV. KOLEKCJA ZDECHŁYCH MUCH

250

XXXV. MIŁOŚCI WIECZNE I WIETRZNE

260

XXXVI. PANI NALEŚNIK 272

XXXVII. MUŚLIN

279

XXXVIII. WIEWIÓRA 288

XXXIX. DWA SZALIKI 295

XL. KONFRONTACJA 304

XLI. ZAMIANA 314

XLII. ŻARZENIE

324

XLIII. TAJEMNICE I SPORY T

331

XLIV. DOTYK CZARNEGO KOTA 340

XLV. WYBRANKA CZAROWNICY 350

XLVI. DZIECKIEM PODSZYTA

358

XLVII. ZAWIROWANIE

364

XLVIII. RYSA

369

XLIX. ZAGAPIENIA

377

L. KURKA 384

LI. MALINKA

391

T

LII. EPILOG

396