Sonety do Laury - streszczenie

Zbiór „Sonetów do Laury” (lub inaczej „Canzoniere”) obejmuje 366 utworów. Całość dzieli się na dwie części. Pierwsze 263 liryki pisane są „na cześć Madonny Laury żywej”, kolejne – „na cześć Madonny Laury umarłej”. Sonety Petrarki to liryczna opowieść o wielkiej, niespełnionej miłości. Możemy zakładać że piękna muza poety istniała naprawdę. Podmiot liryczny podaje dwie ważne daty dotyczące jej życia. Jedna z nich wyznacza moment pierwszego spotkania z ukochaną: „Rok tysiąc trzysta dwadzieścia i siedem, / Dzień szósty kwietnia o rannej godzinie / Wszedłem w labirynt, dotąd nie wyszedłem.” Kolejna wskazuje dokładnie na moment śmierci Laury: „Bo w roku tysiąc trzysta czterdziestym i ósmym / Roku, szóstego kwietnia, ranną porą / Duchowe siły z tego ciała

uszły.” W sonetach nie znajdziemy jednak opisów jakichkolwiek wydarzeń, spotkań (prócz tego pierwszego), rozmów, (podmiot liryczny „rozmawia” jedynie ze zmarłą Laurą) czy potajemnych schadzek.

Głównym tematem wierszy są wewnętrzne przeżycia podmiotu lirycznego, historia miłości tragicznej, bo niemożliwej do spełnienia i jednocześnie trwalszej niż śmierć. Trudno o szczegółowe streszczenie przeżyć i przemyśleń zakochanego. W pierwszy sonetach dominują opisy wyglądu ukochanej. Poeta podkreśla urodę wybranki serca. Laura ma złote włosy, promienne oczy i jasną

twarz. Zwraca uwagę jej dumna postawa, wdzięczny chód i uroczy śmiech. Są to jednak nieliczne szczegóły wyglądu kobiety. Petrarka stara się ukazać „duchowy” portret ukochanej, często pisze o blasku otaczającym jej postać, przyrównuje do aniołów. Nieziemska uroda Laury tłumaczy nagły zachwyt jakiego doznał poeta podczas pierwszego spotkania z ukochaną. W opisach przeżyć wewnętrznych łatwo zauważyć powtarzające się kontrasty. Zakochany czuje palący go żar miłości, jego wnętrze płonie, jego dusza cierpi męki porównywalne do piekielnych tortur. Jednocześnie ciało mężczyzny

umiera i cierpi fizyczny ból

. Poeta doznaje wszystkich możliwych negatywnych uczuć związanych ze stanem zakochania: ból,

Poeta doznaje wszystkich możliwych negatywnych uczuć związanych ze stanem zakochania: ból, otępienie, brak nadziei, depresję, rozpacz, pragnienie śmierci, poczucie potępienia, poczucie winy. Cierpienie jest przede wszystkim wywoływane przez świadomość tego, że uczucie do Laury na zawsze pozostanie miłością

platoniczną (według przekazów Petrarki Laura miała być kobietą zamężną i matką kilkorga dzieci

). Podmiot liryczny jest rozdarty pomiędzy poczuciem winy i świadomością tego, że jego duch został „uwięziony” przez miłość silniejszą niż czas

, rozsądek a nawet śmierć.

W drugiej części zbioru poeta opiewa Laurę umarłą (kobieta miała umrzeć podczas wielkiej epidemii cholery w 1348 roku). Początkowo wydaje się, że śmierć ukochanej zmniejszy mękę oddalenia i braku wzajemności. We wcześniejszych sonetach poeta konsekwentnie podkreśla nieustanne trwanie wewnętrznych zmagań (np. „Właśnie się kończy rok szesnasty męki”), które miały trwać aż przez dwadzieścia jeden lat. Wkrótce przekonuje się, że zgon ukochanej wzmacnia jego tęsknotę. Ziemska śmierć Laury otwiera jej wrota nieba, duch ukochanej powraca do swego źródła i jest jeszcze bardziej doskonały. W drugiej części sonetów pojawiają się liczne odniesienia do niebiańskiej egzystencji Laury. Sam poeta nawiązuje mistyczną „rozmowę” ze swą muzą, która uspokaja go i pociesza. W ostatnich sonetach nasilają się też odniesienia do Boga, zaświatów. O ile wcześniejsze cierpienia zakochanego związane były z miłością ziemską, o tyle ból dojrzałego już mężczyzny

znajduje ukojenie w wizjach cierpienia Chrystusa. Po latach zmagań poeta nadal nie potrafi uwolnić się od namiętności i tęsknoty. Czas przynosi mu jednak nową perspektywę, ukazującą możliwy sens doznanych uczuć. Podmiot liryczny wierzy, że doznał na ziemi największego możliwego szczęścia, które zostanie „wypełnione” po spotkaniu z duszą ukochanej w niebie. Namiętność i romantyzm przechodzą w mistycyzm i zawierzenie Bogu, a cykl liryków staje się inspiracją dla pokoleń artystów i przede wszystkim – zakochanych.

Sonety do Laury - Geneza i omówienie utworu

366 sonetów powstałych prawdopodobnie w latach 1330—1365. Dzielą się na „Wiersze ku czci Laury żywej” i „Wiersze ku czci Laury umarłej”
 
Dzieło należy do gatunku literackiego jakim są erotyki — poezja miłosna — miały już przed Petrarką świetną tradycję zaświadczoną głównie dokonaniami dwunastowiecznych twórców z francus­kiej Prowansji, bliskich włoskiemu poecie; w kunsztownych artystycznie wier­szach idealizowali oni uczucie i kobietę, którą stawiali na piedestale jako przedmiot hołdów, jako niemal suwerena podporządkowującego sobie zako­chanego — wasala. Owa dworna miłość do damy jednoczącej w sobie piękność cielesną i duchową odżyła też w wyidealizowanym wizerunku Beatrycze Dantego i w portrecie Petrarkowskiej Laury.

Poeta poświęcił Laurze ponad trzysta wier­szy, które układają

się w poetycki zapis dziejów, przemian wielkiej miłości

poety, jego emocji: „Nie wiem, czego chce, co się ze mną dzieje, / Drże pośród lata, a w zimie

goreję”. Laura to zarazem kobieta i symbol poetyckiego natchnienia, Petrarca zobaczył ją w kościele w Awinionie (była wtedy dziewiętnastoletnią kobietą, mężatką) i przez wiele lat poświęcał jej pełne miłości sonety, idealizował postać wybranki, drobiazgowo analizował przeżycia zakochanego mężczyzny

oraz rozważał samą istotę miłości. Pisał o rozdarciu, miotaniu przez sprzeczne uczucia, bólu

i radości, cierpieniu i szczęściu przynoszonym przez miłość. Owego uczucia (nie jest ważne, czy autentycznego) nie przerwała nawet śmierć ukochanej, nawet je wzmocniła -jak w „Sonetach do madonny Laury umarłej” (zakochany pragnie dalej żyć i cierpieć, mieszać płacze śmiechem). Ta starannie wystylizowana miłość inspirowała wielu artystów, pisarzy (np. Karpińskiego, Mickiewicza, Słowackiego).
 
Istnieją jednakże pewne przesłanki jakoby Laura była jedynie wymyśloną przez autora dzieła postacią uosabiającą wewnętrzną tęsknotę autora za niespełnioną miłością idealną i doskonałą.

Sonety do Laury - Typ liryki

Typ liryki:

- bezpośrednia (ze względu na sposób wypowiedzi podmiotu lirycznego),
- miłosna (ze względu na tematykę),
- gatunek: sonet

Sonety do Laury - Opis sytuacji lirycznej w Sonecie 3

Podmiot liryczny opisuje moment pierwszego spotkania z ukochaną Laurą (Francesco po raz pierwszy ujrzał 19-letnią Laurę w kościele) a zwłaszcza chwilę, w której został ,,spętany” przez urodę nieznajomej. Wówczas nie zdawał sobie sprawy z siły

pozornie niewinnej pokusy. Uczucie od pierwszego wejrzenia zastało go bezbronnym i zupełnie nieprzygotowanym na przyszłe cierpienia, będące skutkiem nieodwzajemnionego uczucia.


On czuje się ,,we krwi ubroczony”, ona jest ,,zaledwie draśnięta”. Podmiot liryczny podkreśla szczególny czas

nieszczęśliwego zauroczenia – ,,dzień, w którym przez mękę Chrystusa / słońce ściemniło swój blask z żalu za nim” – czyli misterium Wielkiego Piątku. Nasuwa się – niemalże bluźniercze – porównanie ,,męczeńskiego żywota” zakochanego do cierpień Ukrzyżowanego.

Sonety do Laury - Opis sytuacji lirycznej w Sonecie 90

Piękny, liryczny, szczegółowy opis wyglądu ukochanej Laury. Jej włosy – złociste, rozpuszczone, spływające kaskadą loków – odbijały światło słońca. Z twarzy można było odczytać współczucie (ale czy na pewno?
– zastanawia się poeta).

Postać ukochanej przypominała anielską istotę. Jej mowa, gesty, sposób poruszania się zdradzały – według poety – pozaziemskie pochodzenie kobiety. Podmiot liryczny używa wzniosłych sformułowań nazywając Laurę ,,niebiańskim blaskiem” i ,,zwycięskim słońcem”. W sielankowym opisie pojawia się jednak nuta goryczy.


Pomimo nieustannego uwielbienia dla ukochanej, poeta dostrzega na jej twarzy ślady przemijania (czasu i uczucia): ,,twarz się zmieniła w barwie”, oczy ,,przygasły”. Czas nie ma jednak wpływu na ludzkie namiętności, zwłaszcza te, które nie mają szansy na spełnienie – ,,gdy łuk oddalą, rana nie zdrowieje”.

Sonety do Laury - Opis sytuacji lirycznej w Sonecie 132

Utwór oparty na kontrastowym ujęciu emocji związanych z miłością

. Podmiot liryczny - nieszczęśliwy, przeżywający katusze zwątpienia - nadaremno stara

się zrozumieć swój stan. Dziwi go to, że miłość łączy w sobie tak wiele sprzecznych uczuć: słodycz, gorycz, ,,truciznę”, namiętność, rozpacz i bezradność. Natężenie uczuć doprowadza do szaleństwa. Poeta porównuje się do samotnego żeglarza w łodzi bez żagli i steru, rzuconego w wir gwałtownej burzy. Jedynym ,,towarzyszem” nieszczęśliwego podróżnika jest jego szaleństwo i poczucie winy.

Sonety do Laury - Opis sytuacji lirycznej w Sonecie 134

W kolejnym sonecie podmiot liryczny opisuje siebie jako więźnia miłości

. Kobieta, którą kocha, nie odwzajemnia jego uczucia, ale jednocześnie nie uwolni go od swego widoku. Bohater niepewny swojej przyszłości

egzystuje na granicy życia i duchowej śmierci. Pojawia się poczucie stanu zawieszenia pomiędzy ziemią a niebem (,,obłokami” i ,,zagonem”). Nic go nie cieszy, a życie

umyka między palcami (,,dłoń mam pustą przecie”).  Paradoksalnie – śmierć byłaby wybawieniem, ale wtedy musiałby rozstać się z ukochaną, którą obwinia o swój obecny stan.

Sonety do Laury - Opis sytuacji lirycznej w Sonecie 250

Poeta opisuje proroczy sen, w którym nawiedziła go ukochana Laura. Zwykle jej postać przynosiła ukojenie i pocieszenie. Tym razem zjawa przypomina ostatnie spotkanie, podczas którego obydwoje mieli złe przeczucia. Kobieta wypowiada słowa doprowadzające zakochanego do rozpaczy: ,,Już nie zobaczysz mnie na ziemi więcej”. Podmiot liryczny nie chce pogodzić się z tym, co zobaczył, ale jednocześnie wierzy w prawdopodobieństwo przerażającej wizji (jeśli wierzyć zapiskom Petrarki, 40-letnia Laura zmarła podczas epidemii dżumy w 1353 r.).

Sonety do Laury - Podmiot liryczny

Podmiotem i zarazem bohaterem sonetów jest zakochany, nieszczęśliwy mężczyzna, przeżywający nieodwzajemnioną miłość do niebiańsko pięknej kobiety. Liryki dedykowane są Laurze, ale to zakochany i jego przeżycia wewnętrzne wysuwają się na pierwszy plan. Jakim człowiekiem jest mężczyzna, kreślący obraz kobiety-muzy? Przede wszystkim wrażliwym i emocjonalnym poetą, który doznał „miłości od pierwszego wejrzenia”. Uroda, a raczej urok nieznajomej kobiety opętały go do tego stopnia, że poczuł się jej niewolnikiem. Możemy się domyślać (o ile Laura faktycznie istniała), że tych dwoje spotykało się tylko przelotnie. Wątpliwe, by zamienili ze sobą chociaż słowo. Tym bardziej dziwi siła

uczucia, które wybuchło niespodziewanie i wbrew zdrowemu

rozsądkowi.

Podmiot liryczny jawi się jako osoba doznająca niemalże psychicznych tortur. Sam czuje się „pod win ciężarem złamany i zgięty”. Stara się odpędzić grzeszne myśli, ale te powracają z natrętną konsekwencją. Boli świadomość oddalenia od ukochanej, która prawdopodobnie ma własną rodzinę i żyje swoim szczęściem. Na przekór wszystkim przeciwnościom zakochany czuje się wiernym „pani serca”. Analizowanie własnego stanu ducha utwierdza go w przekonaniu, że miłość potrafi połączyć zupełnie skrajne odczucia. Podmiot liryczny doświadcza naprzemiennie zachwytu i duchowego cierpienia. Skrupulatnie odlicza czas

swojego „zniewolenia”, a czasem prosi samego Boga o „uwolnienie” od męki nieodwzajemnionej miłości

: „Miej litość Panie, dla mnie, niewolnika; / Już jedenasty rok dźwigam to jarzmo.” Po dwudziestu latach wewnętrznego rozdarcia takie uwolnienie faktycznie następuje, Laura umiera. Niestety (lub – na szczęście) miłość trwa. Poeta przywołuje w pamięci rysy ukochanej, dopiero teraz może pozwolić sobie na wewnętrzne dialogi ze zmarłą. Wyobrażenia o jej pozaziemskiej egzystencji przynoszą ulgę, a pewność własnej śmierci wydaje się tym bardziej kojąca. W ostatnich sonetach podmiot liryczny porównuje miłość ziemską i niebiańską, dochodząc do wniosku

,

W ostatnich sonetach podmiot liryczny porównuje miłość

ziemską i niebiańską, dochodząc do wniosku

, że zmarnował życie

dla tej pierwszej: „Życia mojego opłakuję dzieje, / Którem zmarnował w miłości śmiertelnej.” Roztrząsaniu sumienia towarzyszy poczucie winy. W ostatnich lirykach poeta prosi Boga o wybaczenie, wciąż ma jednak nadzieję, że Stwórca pozwoli mu po śmierci połączyć się z duszą ukochanej Laury.

” Co pozostało? pamięć, nadzieja i ślad dla potomnych zamknięty w zbiorze wierszy.