Wigierski Park Narodowy – jeden z największych parków narodowych w Polsce. Został powołany z dniem 1 stycznia 1989 r. rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 27 czerwca 1988 r. (Dziennik Ustaw nr 25 z dn. 21 lipca 1988, poz. 173) jako piętnasty z kolei park narodowy w Polsce. Obecnie jest jednym z 23 parków narodowych Polski. Park utworzony został na obszarze 14956 hektarów. W chwili powstania był czwartym co do wielkości powierzchni polskim parkiem narodowym. Jego aktualna powierzchnia wynosi 14988 ha, w tym 9458 ha to grunty leśne, 2908 ha – wody i 2622 ha inne tereny, głównie użytkowane rolniczo (2302 ha). Ochroną ścisłą objętych jest 623 ha, w tym 283 ha lasów.

Obszary zagospodarowane rolniczo objęte są ochroną krajobrazową.

Symbolem Parku jest: BÓBR

Historia

Pierwsze próby objęcia ochroną przyrody rejonu Wigier datują się na początek lat 20. XX w. Już w 1921 r. Kazimierz Kulwieć opracował projekt rezerwatu obejmującego jezioro Wigry i otaczające je lasy. Na posiedzeniu w dniu 28 grudnia tegoż roku projekt ten przedstawiono Państwowej Komisji Ochrony Przyrody, lecz nie poszły za tym żadne konkretne działania. W 1924 r. Bolesław Hryniewiecki i Alfred Lityński opublikowali w roczniku „Ochrona Przyrody” kolejny projekt pt. Plan utworzenia rezerwatu na Jeziorze Wigierskim. I on nie został zrealizowany, jednak przedstawione w nim walory naukowe jeziora spowodowały powołanie nad jego brzegami Stacji Hydrobiologicznej. Prowadzone w oparciu o nią do 1939 r. intensywne badania naukowe pozwoliły „zaistnieć” jezioru na forum światowej hydrobiologii. Niestety, stacji nie odbudowano po zniszczeniach z okresu II wojny światowej.

Pierwsze rzeczywiste działania ochronne podjęto w rejonie wigierskim dopiero w latach 50. w celu ochrony bobrów (wówczas praktycznie w Polsce wyniszczonych), które przybyły tam z terenów Związku Radzieckiego. W 1959 r. utworzono rezerwat pod nazwą „Ostoja bobrów Stary Folwark” o pow. 120 ha, obejmujący ujście rzeki Czarna Hańcza do Wigier wraz z częścią tafli jeziora. Drugi rezerwat, również dla ochrony bobrów, pod nazwą „Ostoja bobrów Zakąty” powołano w 1961 r. Obejmował on niewielkie jeziorko (7 ha powierzchni) Zakąty na południowym obrzeżu Wigier. W 1970 r. powstał maleńki (2 ha) rezerwat „Wądołek”, powołany dla ochrony małego jeziorka z pływającymi wysepkami torfowymi wraz z otaczającym je torfowiskiem.

Rozgłos, jaki nadała Wigrom jeszcze przedwojenna Stacja Hydrobiologiczna spowodował, że w latach 70. jezioro włączono do międzynarodowego „Projektu Aqua”, mającego na celu inwentaryzację i objęcie ochroną najcenniejszych z punktu widzenia nauki akwenów świata.

Przełomowym wydarzeniem dla ochrony przyrody Wigier była uchwała ówczesnej Wojewódzkiej Rady Narodowej w Suwałkach z dnia 12 stycznia 1976 r., powołująca Wigierski Park Krajobrazowy o powierzchni 10940 ha (z tego 2750 ha stanowiły wody, 6200 ha lasy, a 1990 ha torfowiska, łąki i pola uprawne). Strefa ochronna wokół parku miała powierzchnię 2770 ha.

Działania zmierzające do przekształcenia parku krajobrazowego w park narodowy rozpoczęły się w 1982 r. Obejmowały one badania naukowe wszystkich walorów przyrodniczych rejonu Wigier, mające na celu określenie optymalnej wielkości parku narodowego i jego granic, a także analizy administracyjne, ekonomiczne itp. Od samego początku zakładano, że przyszły park narodowy powinien reprezentować przyrodę zarówno Pojezierza Suwalskiego jak i Puszczy Augustowskiej, a także charakterystyczne dla nich elementy krajobrazu rolniczego.

Położenie

Wigierski Park Narodowy położony jest na północnym skraju Puszczy Augustowskiej, największego, zwartego kompleksu leśnego na Nizinie Środkowoeuropejskiej, który wraz z lasami na terytorium Litwy i Białorusi pokrywa obszar około 300 tysięcy hektarów.

Geograficznie Park leży w granicach Pojezierza Litewskiego i obejmuje fragmenty trzech mezoregionów: Pojezierza Zachodniosuwalskiego, Pojezierza Wschodniosuwalskiego i Równiny Augustowskiej. Prawie cały obszar Wigierskiego Parku Narodowego leży w środkowej części dorzecza rzeki Czarna Hańcza, dopływu Niemna. Park, wraz z otuliną, rozciąga się pomiędzy 53°57' a 54°10' szerokości geograficznej, północnej i 22°57' a 23°15' długości geograficznej wschodniej.

Położenie woj. podlaskie

Data utworzenia 1989

Powierzchnia 149,88 km²

- leśna 94,58 km²

- rolna 23,02 km²

- wodna 29,08 km²

Pow. ochrony

- ścisłej 6,23 km²

- częściowej 114,46 km²

- krajobrazu 29,19 km²

Powierzchnia otuliny

Długość szlaków turystycznych 190 km

Odwiedzających rocznie 120 tys.

Siedziba Krzywe