Analiza i synteza słuchowa

Kilka słów o ANALIZIE i SYNTEZIE SŁUCHOWEJ – propozycje ćwiczeń



Percepcja słuchowa w dużej mierze wpływa na całokształt rozwoju dziecka i jego powodzenia szkolne. Sprawne funkcjonowanie analizatora słuchowego w znacznym stopniu warunkuje osiągnięcie prawidłowego rozwoju mowy ( nadawania i odbioru ) oraz opanowania umiejętności czytania i pisania.

Analiza i synteza słuchowa polega na odebraniu bodźca, rozłożeniu go na elementy, następnie złożeniu w całość dźwiękową.

Procesy analizy i syntezy dźwiękowej w odróżnieniu od innych operacji percepcyjnych są dla dzieci bardzo trudne ze względu na swój abstrakcyjny charakter.

Trudności w analizie i syntezie wynikają często z faktu, iż:

wyraz w rozbiciu na poszczególne głoski brzmi inaczej niż w całości;

scalanie izolowanych głosek daje inny obraz słuchowy danego słowa i utrudnia jego zrozumienie.

Procesy analizy i syntezy dźwiękowej są nieustannie obecne w czytaniu i pisaniu, dlatego tak ważne jest poprzedzenie tej nauki, dłuższym okresem ćwiczeń słuchowych.

Ćwiczenia służące doskonaleniu percepcji słuchowej

Wśród ćwiczeń doskonalących percepcję słuchową wyodrębnić można między innymi:

1. Ćwiczenia na materiale bezliterowym:

a - Rozpoznawanie dźwięków i szmerów

b - Odtwarzanie przez dziecko słyszanego rytmu

c - Odtwarzanie struktur dźwiękowych na podstawie układów

przestrzennych.


2. Ćwiczenia na materiale literowym:

a - Wyodrębnianie zdań w mowie, słów w zdaniach

b - Wyodrębnianie sylab w słowach

c - Podział wyrazów na sylaby, wyodrębnianie głosek w sylabie

d - Tworzenie wyrazów z sylab.



Atutem tych ćwiczeń jest to, że oprócz kształtowania i rozwijania słuchu fonematycznego dziecka, pozwalają na aktywizację procesów poznawczych – myślenia i uwagi oraz stymulująco wpływają na rozwój mowy. Takie ćwiczenia można przeprowadzić w różnych wariantach, włączając przy tym materiał dydaktyczny o różnym stopniu trudności.

W trakcie wykonywania ćwiczeń usprawniających percepcję słuchową

warto korzystać z materiałów pomocniczych:

odpowiednio dobrane przedmioty

rysunki

loteryjki obrazkowo – sylabowe i obrazkowo – wyrazowe

rebusy

zagadki

krzyżówki

łamigłówki ( wykreślanki, przestawianki literowe i sylabowe )

teksty z lukami

Ćwiczenia służące określonym celom, wymagają cierpliwości i systematyczności, a także dbałości o to, by były:

urozmaicane i przeplatane

krótkie i atrakcyjne

Propozycje ćwiczeń


1. Rytm

Dziecko odtwarza wysłuchany rytm za pomocą kartoników z figurami

lub wykorzystując klocki; może też samodzielnie realizować zaszyfrowany

rytm ( klaskanie, tupanie, stukanie ), np.:

# ### # ### # ###

&& & && & && &

$$$ $$ $ $$$ $$ $


2. Zgaduj-zgadula sylabowa

Dziecko otrzymuje koperty, na których są narysowane kropki. W każdej

kopercie jest obrazek ( nazwa jednosylabowa w kopercie z jedną

kropką, dwusylabowa z dwiema itd. ). Zadaniem dziecka jest wyjąć

obrazek, powiedzieć jego nazwę i sprawdzić, czy został umieszczony

w odpowiedniej kopercie. Po sprawdzeniu wszystkich kopert dziecko

otrzymuje inny zestaw obrazków, aby umieścić je w odpowiednich

kopertach , licząc przedtem sylaby w nazwach obrazków.

( Zamiast obrazków można wykorzystać kartoniki z wyrazami )



3. Ogrodnik i jego kwiaty

Na stole leżą „środki” kwiatków, na których są napisane litery ( np. „r”

ł” „l” ). Obok w szeregu leżą „płatki” z obrazkami, w nazwie których

znajdują się te głoski. Dziecko wyróżnia w nagłosie spółgłoski i układa

kwiaty ( „r” – ryba, rak, ręka, rakieta, rower ; „ł” – łódka, ławka, łóżko,

łyżka, łata ; „l” – lody, latawiec, lis, listek, lizak )


4. Łańcuch

Na stole lub podłodze rozłożone są obrazki; na środku leży jeden, który

będzie początkiem łańcucha. Dziecko dokłada kolejno obrazki w takim

porządku, aby nazwa każdego kolejnego obrazka rozpoczynała się

ostatnią głoską poprzedniego. W ten sposób obrazki utworzą łańcuch,

np.:

zamek – kot – telewizor – ryba – akwarium – materac – cukierki – igła ;

wazon – namiot – tęcza – auto – ogórek – klej – jajko ;

fotel – lustro – olej – jarzębina – autobus – smok – kasztan – nos.


5. Skojarzenia

Zadaniem dziecka jest dopasować otrzymane obrazki do słyszanych

kolejno dźwięków; może też łączyć w grupy dźwięk, obrazek i nazwę

czynności:

pii, pii – piszczą – myszy ; miau – miauczą – koty ;

kap, kap – kapią – krople ; bzz – bzyczą – pszczoły ;

szszsz – szumi – wiatr ; ko, ko – gdaczą – kury ;

dzyń, dzyń – dzwoni – dzwonek ; hau, hau – szczeka – pies ;

muu, muu – ryczy – krowa ; puf, puf – sapie – lokomotywa.


6. Lotto

Dziecko otrzymuje kartoniki z obrazkami. Szuka obrazków, których nazwy

kończą się taką samą głoską ( w zestawie są również rysunki dla których

nie ma pary ):

sowa – krowa – zebra ; ogórek – sznurek ; dom – dym ;

kot – płot – namiot ; pomidor – ser ; lis – Eskimos – pies ;

balon , motyl , oko , księżyc.


7. Wędkowanie

Na stole leżą obrazki ( „pływają rybki” ). Dziecko „łowi” obrazki

zawierające w swojej nazwie np. głoskę „s”. „Złowioną rybkę” dziecko

pokazuje i podaje nazwę obrazka, a także określa pozycję głoski „s”

w tej nazwie. ( Zestaw może składać się z obrazków zawierających

w swojej nazwie jedną z głosek np. s, sz, z, c )


8. Kto tu mieszka?

Dziecko ma kartonowy domek z okienkami w które można włożyć

obrazki. Na każdym piętrze ułożone są obrazki w odpowiednim porządku

rozpoczynające się każdą kolejną głoską, wchodzącą w skład ukrytego

słowa. Dziecko z wyodrębnionych głosek tworzy nowe słowo, np.:

obrazki: pies, oko, motyl, igła, dom, okulary, rak

ukryte słowo: p o m i d o r

obrazki: klocek, osa, tornister, ekierka, książka

ukryte słowo: k o t e k


obrazki: most, indyk, sowa, kwiatek, agrafka

ukryte słowo: m i s k a


9. Co słyszę? Co widzę?

Zadaniem dziecka jest dobrać odpowiedni wyraz do obrazka; w każdym

zestawie są cztery wyrazy o podobnym brzmieniu i jeden obrazek, np.:

(SMOK)- sok, skok, smok, sowa ;

(SIKAWKA)- siano, siatka, sitko, sikawka ;

(SZAFA)- szalik, szafa, szmata, szatnia ;

(ŚLIMAK)- ślimak, śliwka, świnia, siwek.


10. Pszczółki

Na dywanie znajdują się ule wraz z odpowiednio dobranymi literami ( na

kartonikach ). Dziecko po usłyszeniu wyrazu, stara się wymówić kolejne

głoski i jednocześnie ustala w jakiej kolejności wylatywać będą litery

z ula, by utworzyć dany wyraz.



Analiza i synteza słuchowa wyrazów:


Analiza słuchowa oznacza podział wyrazu na sylaby, logotomy lub fonemy.

Synteza słuchowa oznacza połączenie danych elementów w jeden wyraz mający formę i znaczenie.

Sylaba - część wyrazu zawierająca samogłoskę, najczęściej pozbawiona znaczenia.

Logotom - taka część wyrazu, która kończy się na spółgłoskę, zwykle pozbawiona znaczenia, np. bar - an - ek.

Morfem - część wyrazu, która oprócz spółgłosek zawiera samogłoskę, jest obdarzona znaczeniem i służy jako budulec wyrazu. Nie jest więc w pełni samodzielny. Może być on jedno- i wielofonemowy lub zerowy.

Klasyfikacja morfemów:

1. leksykalne, zwane też rdzennymi, są obdarzone znaczeniem, np.koń-.

2. gramatyczne, w wyrazie spełniają funkcję "pomocniczą"":

* fleksyjne (przystosowują wyraz do określonej roli w zdaniu, ich znaczenie ma charakter składniowy, np. -owi, -a)

* słowotwórcze (ich rolą jest tworzenie nowych wyrazów od już istniejących, np. -ik)

Wiele morfemów występuje w kilku postaciach, wariantach. Decyduje o tym to, że:

* warianty morfemu (dwa i więcej) mają to samo znaczenie;

* różnica między nimi sprowadza się do wymian fonemów (morfemów), występujących w wielu morfemach, np. w wyrazie koń i konny morfemy koń- // kon- mają to samo znaczenie, a różnica między nimi sprowadza się do obecności wymiany ń: n

Analiza i synteza sylabowa, morfemowa, logotomowa, logotomowo- fonemowa i fonemowa ćwiczy sprawność analizatora słuchowego i jest wykorzystywana w procesie przygotowania do nauki czytania i pisania.

Analiza sylabowa polega na podziale wyrazu na sylaby. Synteza sylabowa towarzyszy dziecku od urodzenia, nie stanowi więc problemu dla dzieci 3-letnich. Gdy dzieci sobie radzą wprowadzamy syntezę z utrudnieniami. Nie przedłużamy ćw.analizy i syntezy sylabowej, gdyż podział na sylaby może wzmocnić związek spółgłoski z samogłoską- dzieci zwykle dzielą wyrazy na sylaby stawiając pauzę po samogłosce i po spółgłosce, np. wa - ka cje. Oddzielenie spółgłoski od samogłoski jest zadaniem trudnym. Syntezy morfemowa, logotomowa i logotomowo-fonemowa ułatwiają to oraz zbliżają dzieci do syntezy fonemowej.

Morfemy i logotomy dobieramy tak, aby na granicy między morfemami lub logotomami była spółgłoska i samogłoska, np. par - as - ol. W syntezie logotomowo-fonemowej dzieci po raz pierwszy zetkną się z pojedynczymi fonemami na końcu wyrazu. Mogą to być samogłoski lub spółgłoski (zaczynamy od tych, które można łatwo wydłużać), a w syntezie fonemowo - logotomowej na początku wyrazu.

Syntezę fonemową rozpoczynamy od wyrazów 2-fonemowych, np. u- l, A- s, potem 3-fonemowych, np. o- s- a. Najwięcej czasu na tym etapie należy poświęcić na syntezę sylab. Dobre opanowanie syntezy sylab 2-fonemowych ułatwi dzieciom analizę fonemową. Następnie wprowadzamy syntezę i analizę z utrudnieniami, np. 3-krotne klaśnięcie przez dziecko po każdej podanej przez nas głosce.

Do nauki czytania mogą przystąpić dzieci, które dobrze opanowały syntezę fonemową i potrafią wiązać fonemy z literami. Synteza jest podstawą czytania, a analiza pisania
















Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
CWICZENIA USPRAWNIAJĄCE ANALIZĘ I SYNTEZĘ SŁUCHOWĄ
ĆWICZENIA USPRAWNIAJĄCE ANALIZĘ I SYNTEZĘ SŁUCHOWĄ, MOWA CZYTANIE LITERY
Test do?dania poziomu analizy i syntezy słuchowej wyrazów I Styczek
Test do badania poziomu analizy i syntezy słuchowej wyrazów-Styczek(1), Pedagogika
Analiza i synteza słuchowa, logopedia, ćw. mowy, języka słuchu fon
Rozwijanie analizy i syntezy słuchowej oraz słuchowo wzrokowej
analiza i synteza sluchowa
Wybrane próby do badania analizy i syntezy słuchowej wyrazów, oligofrenopedagogika - różne materiały
PRZYKŁADOWE ĆWICZENIA USPRAWNIAJĄCE ANALIZĘ I SYNTEZĘ SŁUCHO, PRACA WYRÓWNAWCZA Z DZIECKIEM
Zaburzenia analizy i syntezy słuchowej, Pedagogika dziecka o specjalnych potrzebach edukacyjnych
ĆWICZENIA USPRAWNIAJĄCE ANALIZĘ I SYNTEZĘ SŁUCHOWĄ, Ćwiczenia rewalidacyjne
Arkusz badawczy analizy i syntezy słuchowej GLOTTO
ĆWICZENIA USPRAWNIAJĄCE ANALIZĘ I SYNTEZĘ SŁUCHOWĄ
ĆWICZENIA USPRAWNIAJĄCE ANALIZĘ I SYNTEZĘ SŁUCHOWĄ 2
PRZYKŁADOWE ĆWICZENIA USPRAWNIAJĄCE ANALIZĘ I SYNTEZĘ SŁUCHO(1) 2
ajęć wyrównawczych w klasie 1 Tematyka 1 Porównywanie liczb w zakresie 10 znaki ,, = 2 Rozpoznawani
analiza i synteza sluchowa
ANALIZA I SYNTEZA WZROKOWA I SŁUCHOWA ĆWICZENIA U DZIECI, MATERIAŁY DO ZAJĘĆ, KONSPEKTY I SCENARIUSZ
ANALIZA I SYNTEZA WZROKOWA I SŁUCHOWA ĆWICZENIA U DZIECI 2

więcej podobnych podstron