Nazwa ośrodka: PARP

Tytuł pakietu: ABC bilansu, cash flow i rachunek wyników

Grupa: Rachunkowość dla MSP

Autor: Michał Więcek

Data aktualizacji: 10.11.02r.

Bilans

Bilans jest to wartościowe zestawienie majątku, czyli aktywów i pasywów, sporządzone na określony dzień i w określonej formie. W bilansie ujmowane są kapitały jednostki oraz jej majątek rzeczowy. Ogólna suma aktywów jest równa ogólnej sumie pasywów, gdyż aktywa i pasywa bilansu przedstawiają ten sam majątek rozpatrywany z innych punktów widzenia. Bilans przedsiębiorstwa informuje o tym skąd pochodzi kapitał i jak jest ulokowany oraz jaki majątek posiada przedsiębiorstwo i jak jest on finansowany. Bilans dostarcza informacji o wielkości i strukturze majątku, o wielkości i charakterze zadłużenia, a także o sytuacji finansowej firmy.

Bilans powinien zawierać:

• określenie jednostki sporządzającej bilans

• określenie momentu bilansowego, tj. dnia, na który sporządzono bilans

• wyszczególnienie składników aktywów i pasywów z podaniem ich wartości

• wyszczególnienie sumy bilansowej po stronie aktywów i pasywów; sumy bilansowe muszą być sobie równe, równość ta zwana jest równowagą bilansową

• datę sporządzenia bilansu

• podpisy osób odpowiedzialnych za prawidłowość i rzetelność bilansu

Bilans informuje o stanie majątku i kapitałów przedsiębiorstwa w określonym momencie, np. na dzień 31 grudnia 2001.

Bilans jest jednocześnie dokumentem księgowym i sprawozdaniem finansowym. Jako dokument księgowy wiąże dwa okresy sprawozdawcze: może być bilansem końcowym lub bilansem początkowym. Natomiast jako sprawozdanie finansowe zawiera informacje o stanie majątkowym i sytuacji finansowej firmy. Sprawozdanie to jest wykorzystywane zarówno przez zarząd i pracowników firmy, jak i przez klientów i kontrahentów przedsiębiorstwa.

Bilans stanowi sprawozdanie finansowe przedsiębiorstwa. Dostarcza informacji o sytuacji majątkowej i finansowej firmy. Ujmuje się w nim pozycje aktywów i pasywów w wysokości ich stanów na dzień zamknięcia ksiąg rachunkowych poprzedniego i bieżącego roku obrotowego.

Aktywa w bilansie uporządkowane są według wzrastającego stopnia płynności, a więc możliwości spieniężenia, a pasywa – według rosnącego stopnia wymagalności, tj. terminów spłaty. Bilans sporządza się według zasady netto. Wykazana w aktywach bilansu wartość poszczególnych grup składników majątku wynika z ich wartości księgowej pomniejszonej m.in. o:

• dotychczas dokonane odpisy amortyzacyjne środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych

• odpisy aktualizujące wartość udziałów w innych jednostkach i długoterminowych papierów wartościowych o skutki trwałej utraty ich wartości

• rezerwy wyrażające prawdopodobne zmniejszenie należności i roszczeń wobec ich ostrożnej wyceny

W pasywach bilansu kapitał podstawowy pomniejsza się o należne, lecz nie wniesione wkłady i dopłaty.

Tabela 1. Układ bilansu – schemat.

AKTYWA	PASYWA
A. Majątek trwały	A. Kapitał własny
I. Wartości niematerialne i prawne	I. Kapitał podstawowy
II. Rzeczowy majątek trwały	II. Należne, lecz nie wniesione, wkłady na poczet kapitału podstawowego
III. finansowy majątek trwały	III. Kapitał zapasowy
IV. Należności długoterminowe	IV. Kapitał rezerwowy z aktualizacji wyceny
B. Majątek obrotowy	V. Pozostałe kapitały rezerwowe
I. Zapasy	VI. Nie podzielony wynik finansowy z lat ubiegłych
II. Należności i roszczenia	VII. Wynik finansowy netto roku obrotowego
III. Papiery wartościowe przeznaczone do obrotu	B. Rezerwy
IV. Środki pieniężne	C. Zobowiązania długoterminowe
C. Rozliczenia międzyokresowe	D. Zobowiązania krótkoterminowe i fundusze socjalne
	I. Zobowiązania krótkoterminowe
	II. Fundusze socjalne
	E. Rozliczenia międzyokresowe i przychody przyszłych okresów
SUMA AKTYWÓW:	SUMA PASYWÓW:

Źródło: opracowanie własne.

Rachunek wyników

Rachunek wyników zwany rachunkiem zysków i strat jest podstawowym składnikiem sprawozdań finansowych przedsiębiorstwa.

Rachunek zysków i strat obejmuje:

• Przychody i koszty dotyczące sprzedaży produktów i towarów

• Pozostałe przychody i koszty operacyjne

• Przychody i koszty finansowe

• Zyski i straty nadzwyczajne

• Obowiązkowe obciążenia wyniku finansowego

Rachunek wyników może być sporządzony w wariancie porównawczym lub kalkulacyjnym. Każdy wariant może wystąpić w dwóch wersjach, tj. w ujęciu dwustronnym lub wielostopniowym (drabinkowym). Różnica między wariantem porównawczym a kalkulacyjnym polega na sposobie ujęcia kosztów wytworzenia sprzedanych produktów. W wariancie porównawczym koszty grupuje się według rodzajów z uwzględnieniem zmiany stanu produktów, natomiast w wariancie kalkulacyjnym ustala się koszt wytworzenia sprzedanych produktów, a oddzielnie wykazuje się koszty sprzedaży i koszty ogólnego zarządu.

Firma ma możliwość wyboru jednego spośród czterech możliwych rozwiązań rachunku zysków i strat. Przyjęcie określonej wersji jest uzależnione od rodzaju prowadzonej działalności. W firmach prowadzących jednorodną działalność na niewielką skalę sporządza się na ogół porównawczy rachunek wyników. Z kolei w dużych jednostkach o zróżnicowanej strukturze produkcji oraz w jednostkach ustalających ceny oparte na formule kosztowej opracowuje się kalkulacyjny rachunek wyników.

W każdej z wersji rachunków zysków i strat ustala się pięć rodzajów wyniku finansowego (zysku lub straty):

• Wynik na sprzedaży – różnica między przychodami ze sprzedaży i zrównanymi z nimi a kosztami działalności operacyjnej

• Wynik na działalności operacyjnej – wynik na sprzedaży skorygowany o różnicę między pozostałymi przychodami operacyjnymi a pozostałymi kosztami operacyjnymi

• Wynik na działalności gospodarczej – wynik na działalności operacyjnej powiększony (lub pomniejszony) o różnicę między przychodami finansowymi a kosztami operacyjnymi

• Wynik brutto – wynik na działalności gospodarczej skorygowany o saldo zysków i strat nadzwyczajnych

• Wynik netto – wynik brutto pomniejszony o obowiązkowe obciążenia wyniku finansowego (podatek dochodowy i pozostałe obowiązkowe obciążenia wyniku finansowego)

Wzory rachunku zysków i strat (z wyłączeniem banków i ubezpieczycieli) zawarte są w załącznikach do Ustawy. Każda jednostka gospodarcza dostosowuje standardowy układ rachunku zysków i strat do swej specyfiki, a zwłaszcza do pozycji występujących w jej działalności.

Cash flow

Przedsiębiorstwa, na których spoczywa obowiązek badania i ogłaszania rocznych sprawozdań finansowych muszą sporządzać sprawozdanie z przepływu środków pieniężnych (cash flow). Dotyczy to firm, które w poprzednim roku obrotowym, za który sporządzono sprawozdanie finansowe, osiągnęły lub przekroczyły granicę dwóch spośród trzech następujących wielkości:

• średnioroczne zatrudnienie – 50 osób

• suma aktywów bilansu na koniec roku obrotowego wynosi równowartość w polskiej walucie 1 mln Euro

• przychód netto ze sprzedaży towarów i produktów oraz operacji finansowych za rok obrotowy wynosi równowartość w polskiej walucie 3 mln Euro

Głównym celem sporządzania sprawozdania z przepływu środków pieniężnych jest ustalenie zmian, jakie nastąpiły w stanie środków pieniężnych (gotówka w kasie i na rachunku bankowym, lokaty, czeki i weksle płatne w ciągu trzech miesięcy od daty ich wystawienia) oraz na ile wynikały one z działalności operacyjnej, inwestycyjnej i finansowej przedsiębiorstwa. Sprawozdanie takie dostarcza dodatkowych informacji o sytuacji finansowej przedsiębiorstwa, gdyż uwzględnia rzeczywiste wpływy i wydatki środków pieniężnych, ustalone zgodnie z zasadą kasową. Informacje takie pomagają zarządowi firmy w podejmowaniu decyzji finansowych.

Przepływy pieniężne dzieli się według trzech rodzajów działalności prowadzonej przez przedsiębiorstwa:

• operacyjnej – obejmują podstawowe działania przedsiębiorstwa (zakup i sprzedaż towarów, usług lub innych składników majątkowych)

• inwestycyjnej – dotyczy zakupu lub sprzedaży składników majątku trwałego

• finansowej – dotyczy operacji, które prowadzą do zmian wielkości i struktury kapitałów zaangażowanych

Sprawozdanie z przepływu środków pieniężnych sporządza się na podstawie:

• bilansu

• rachunku zysków i strat

• danych ewidencji księgowej

• informacji dodatkowych

Sprawozdanie z przepływu środków pieniężnych składa się z sześciu części.

Tabela 2. Grupy sprawozdania z przepływu środków pieniężnych.

Część A	Przepływy środków pieniężnych z działalności operacyjnej
Część B	Przepływy środków pieniężnych z działalności inwestycyjnej
Część C	Przepływy środków pieniężnych z działalności finansowej
Część D	Zmiana stanu środków pieniężnych netto
Część E	Środki pieniężne na początek roku obrotowego
Część F	Środki pieniężne na koniec roku

Źródło: opracowanie własne.