Wykład 3, 21.03.2016

Koszty wytworzenia produktów na własne potrzeby

Zamknięty krąg kosztów – w porównawczym rachunku zysków i strat występuje problem zachowania równowagi tzw. „zamkniętym kręgu kosztów”. Krąg ten tworzą następujące konta:

• Zespół 4 - Rozliczenie kosztów

• Zespół 5 – Koszty wg typów działalności i ich rozliczanie,

• Zespół 6 – Produkty i rozliczenia międzyokresowe, z wyjątkiem tej części kosztów rozliczanych w czasie, które nie są związane z podstawową działalnością operacyjną,

• Zespół 7 – Koszty wytworzenia sprzedanych produktów.

Wejście do kręgu kosztów następuje w momencie zaksięgowania kosztów prostych na kontach zespołu 4 (wg rodzaju). Następnie koszty te są przenoszone za pośrednictwem konta „Rozliczenie kosztów” na miejsca powstawania kosztów, tj. konta zespołu 5.

Z kolei z kont zespołu 5, bezpośrednio lub za pośrednictwem konta „Rozliczenie kosztów działalności”, koszty te trafiają na konta zespołu 6, gdzie są aktywowane w postaci produkcji w toku, produktów gotowych oraz rozliczeń międzyokresowych.

W końcowym etapie trafiają one na konto „Koszt wytworzenia sprzedanych produktów”, którego saldo na dzień bilansowy, w jednostkach sporządzających rachunek zysków i strat metodą porównawczą, przenosi się na konto „Rozliczenie kosztów”.

Saldo końcowe „Rozliczenia kosztów oznacza zmianę stanu produktów, które powinno odpowiadać wartości zmiany stanu produkcji w toku i produktów niesprzedanych oraz rozliczeń międzyokresowych. W ten sposób zamyka się krąg kosztów.

Ewidencja operacji na kontach z „zamkniętego kręgu kosztowego” w korespondencji z innymi kontami tego kręgu, powoduje, że zmiana stanu produktów powstała na kontach zespołu 6, równa się saldu konta 49 „Rozliczenie kosztów”.

Jednak w przypadku księgowań na kontach z kręgu w korespondencji z kontami spoza kręgu, np. kontami zespołów 0 –środki trwałe, 1 środki pieniężne, 2 –rozrachunki , 3 –materiały i rozliczenia materiałów, 7 – przychody i koszty (z wyłączeniem konta „Koszt wytworzenia sprzedanych produktów” 70-1) następuje zachwianie tej równowagi. Mamy wówczas do czynienie z wyjściem z kręgu kosztów lub wejściem do kręgu.

Zakłócenie kręgu kosztów powstaje na skutek określonych zdarzeń, które powodują, że poniesione koszty układu rodzajowego nie przekształcają się w koszt wytworzenia sprzedanych produktów.

Koszt wytworzenia produktów na własne potrzeby jednostki

Pozycja ta odzwierciedla wartość poniesionych przez jednostkę kosztów działalności operacyjnej, które na skutek określonych zdarzeń nie obciążają wyniku ze sprzedaży.

Są to zdarzenia, które zakłóciły krąg kosztów, powodując, że poniesione koszty ujęte w układzie rodzajowym nie przekształcą się w koszt własny sprzedanych produktów, ale w:

• Pozostałe koszty operacyjne (7),

• Składniki aktywów jednostki, np. środki trwałe(0), środki trwałe w budowie(0), towary(3), materiały(3), rozrachunki z pracownikami(2).

Sytuacje, w przypadku których koszty uciekają z kręgu kosztów:

• Przekazanie produktów gotowych w formie darowizny,

• Niedobór produktów gotowych lub produkcji w toku ponad normę,

• Likwidacja zniszczonych produktów gotowych na skutek zdarzeń losowych,

• Koszty zaniechanej produkcji,

• Świadczenie usług na rzecz usuwania skutków zdarzeń losowych,

• Koszty działalności socjalnej,

• Rozliczanie kosztów zakupu materiałów przypadających na sprzedane materiały.

Sytuacje, kiedy koszty rodzajowe zamienią się w składniki majątku:

• Przekazanie produktów gotowych do własnej placówki handlu detalicznego lub własnej hurtowni,

• Zawiniony niedobór produktów gotowych lub produkcji w toku,

• Przekazanie wyrobów gotowych na potrzeby budowy środków trwałych lub do użytkowania jako środek trwały,

• Świadczenie usług na rzecz budowy środków trwałych.

Obroty wewnętrzne – po stronie Ma księguje się tzw. przychody ze sprzedaży wewnętrznej, odpowiadającej wartościowo kosztom działalności operacyjnej, które na skutek wymienionych powyżej zdarzeń opuściły krąg kosztów.

Saldo Ma „Obrotów wewnętrznych” na dzień zamknięcia ksiąg przeksięgowuje się na konto „Wynik finansowy” i wykazuje w rachunku zysków i strat pod nazwą „Koszt wytworzenia produktów na własne potrzeby jednostki”.

Saldo Wn „Kosztów obrotów wewnętrznych” przenosi się na konto „Rozliczenie kosztów rodzajowych” w celu ustalenia zmiany stanu produktów.

Zmiana stanu produktów

Oznacza różnicę między wartością produktów gotowych, produkcji w toku i rozliczeń międzyokresowych kosztów działalności operacyjnej na koniec okresu a ich wartością na początek okresu. Związana tylko z wariantem porównawczym.

Koryguje koszty układu rodzajowego, doprowadzając je do poziomu kosztu własnego sprzedanych produktów. Jednakże jest ona prezentowana w rachunku zysków i strat w grupie przychodów. Zwiększenie stanu produktów jest wykazywane ze znakiem plus, natomiast zmniejszenie – ze znakiem minus.

Zmianę stanu produktów można ustalić dwoma metodami:

• Bilansową – poprzez porównanie stanów końcowych i stanów początkowych rozliczeń międzyokresowych kosztów działalności operacyjnej, produkcji w toku i produktów gotowych, pozwala na sprawdzenie ile wynosi, ale nie pozwala na zaksięgowanie jej na kontach;

• Wynikową – poprzez porównanie wielkości kosztów układu rodzajowego z kosztem własnym sprzedanych produktów i kosztami obrotów wewnętrznych.

Zwiększenie stanu produktów występuje, gdy kwota kosztów układu rodzajowego jest wyższa od sumy kosztu własnego sprzedanych produktów i kosztów obrotów wewnętrznych.

Zmniejszenie stanu produktów występuje, gdy kwota kosztów układu rodzajowego jest niższa od sumy kosztu własnego sprzedanych produktów i kosztów obrotów wewnętrznych.