Podstawowe zagadnienia gramatyczne w języku japońskim
1. Szyk części zdania
Japoński szyk części zdania wygląda nastepująco: Podmiot-Dopełnienie-Orzeczenie. Zwróćcie uwagę, że różni się od szyku polskiego (Podmiot-Orzeczenie-Dopełnienie) - orzeczenie w języku japońskim zawsze stoi na końcu zdania.
a. Watashi wa Nihon-jin desu.
To przetłumaczymy na polski „Ja jestem japończykiem”, jednak dosłowny jego zapis to „Ja japończykiem jestem.”
b. Kore wa hon desu.
To zdanie natomiast oznacza „To jest książka”, jednak dosłownie napisane jest „To książka jest.”
Najlepiej jest zapamiętać już na początku – podmiot zawsze rozpoczyna zdanie, orzeczenie kończy, a cała reszta ląduje w środku.
Często w rozmowie możemy pominąć niektóre słowa np. Watashi (ja), by nie powielać niepotrzebnie znanych już wyrazów. Wtedy zdanie może na przykład mieć wygląd Dopełnienie-Orzeczenie (z Podmiotem znanym już w kontekście wypowiedzi).
A: Watashi wa nihonjin desu. Anata wa? (Ja jestem japończykiem, a Ty?)
B: Pōrandojin desu. (Polakiem.)
W języku polskim jest podobnie. Założmy, że rozmawiamy o naszym planie na cały tydzień, nie będziemy zaczynali każdego zdania od Ja zrobię... Ja obejrzę... itp.
2. Pytania
W języku japońskim nie ma znaku zapytania... hmm, więc jak zadać pytanie? Otóż nic prostszego, wystarczy na końcu zdania dodać partykułę „ka”.
a. Anata wa Nihonjin desu. (Jesteś japończykiem.)
b. Anata wa Nihonjin desu ka. (Jesteś japończykiem?)
Możemy użyć także sylaby „ne”, gdy chcemy się zapytać czy odbiorca zgadza się z poglądem mówcy; coś jak polskie „no nie?”.
a. Kore wa sugoi desu. (To jest świetne.)
b. Kore wa sugoi desu ne. (To jest świetne, no nie?)
Są jeszcze słowa, które pomagają tworzyć pytania rozszerzone (zaimki pytanje) np.:
a. Dare – kto?
b. Doko – gdzie?
c. Dono – który?
d. Donani / ikutsu – ile?
e. Donna – jakiego rodzaju?
f. Dou – jak?
g. Doushite – dlaczego?
h. Dochira – który/który (z dwóch możliwości)
i. Itsu – kiedy?
j. Ikura – jak dużo (rzeczowniki niepoliczalne)
k. Ikutsu – jak dużo (rzeczowniki policzalne)
l. Nani (używane, gdy stoi jako pojedynczy znak lub znak na końcu zdania), Nan (używane, gdy jest połączone ze zdaniem) – co?
Wyrazy te wplatamy w zdanie przed orzeczeniem i na końcu zdania dostawiamy „ka”, np.:
a. Yamada-san wa dare desu ka. (Kim jest Pan Yamada? / Kto to Yamada?)
b. Anata no heya wa doko ni arimasu ka. (Gdzie jest Twój pokój?)
c. Watashi no paatii anata ga doushite ikimasen ka. (Dlaczego nie idziesz na moją imprezę?)
d. Anata wa tegami ga itsu kakimasu ka. (Kiedy napiszesz list?)
e. Kore wa nan desu ka. (Co to jest?)
Znaku zapytania nie powinniśmy pisać, jedynie możemy dostawić go w systemie pisania rōmaji. Dostawiony w rōmaji nie zmienia w żaden sposób wyrazów z zdaniu (nie usuwa „ka” lub „ne”), pełni jedynie pomoc dla obcokrajowców w intonacji zdań. Jest jednak jeden wyjątek: gdy zdanie pytające, kończy się na partykułę ‘no’ (jest to skrócona forma ‘no desu ka’), wtedy znak zapytania jest dopuszczalny.
3. Rzeczownik
Japońskie rzeczowniki nie posiadają ani liczby, ani rodzaju. Wyraz usagi równie dobrze oznacza królik (samiec) królik (samica) lub króliki. Może się to wydawać problematyczne, jednak wcale być nie musi – odmianę rzeczownika zazwczaj ustalamy z kontekstu wypowiedzi (z tego co zostało już powiedziane).
Jest jednak sposób na powiedzenie liczby mnogiej, a mianowicie dublowanie wyrazów; przykładami mogą być słowa:
a. ware (ja) -- wareware (my),
b. hito (osoba) -- hitobito (ludzie)
Sposób ten nie działa jednak we wszystkich rzeczownikach. Używać można go zazwyczaj do tych bardzo starych japońskich.
Innym sposobem jest dodawanie przyrostka –tachi na końcu wyrazu, np:
a. kodomotachi (dzieci)
b. hitotachi (ludzie)
Znowu, zasada nie obowiązuje każdego rzeczownika, jedynie te odnoszące się do ludzi.
Każdy rzeczownik może być określony liczebnikiem np. Asoko de usagi wa san-hiki ga imasu. (Tam [w oddali] są trzy króliki.) Wygląd rzeczownika wtedy się nie zmienia, jedynie dostawiamy do niego liczebnik.
Zazwyczaj kluczową rolę w interpretowaniu rzeczwoników stanowią partykuły. Pomyślcie sobie, można postawić dwa rzeczowniki obok siebie, ale jak sprawić, żeby one siebie określały? Posłużmy się przykładem. Uchi Pōrandojin (Dom Polak) to dwa wolno stojące rzeczowniki. Chcąc powiedzieć Dom Polaka, musimy pomiędzy nimi wstawić partykułę ‘no’ – Poorandojin no Uchi (Dom Polaka).
4. Czasownik
W języku japońskim występują tylko dwa czasy – przeszły i teraźniejszy (nazywany też nieprzeszłym, z racji tego, że język japoński nie ma czasu przyszłego). Czasowniki dzielą się na trzy grupy (zależnie jaką mają końcowkę) i mogą występować w dwóch formach (słownikowej i formalnej).
Czasownik zawsze znajduje się na końcu zdania i często to właśnie on odgrywa kluczową rolę w jego zrozumieniu.
Grupa I – czasowniki kończące się na „-u”
a. Hanasu – mówić
b. Iku – iść
c. Kau – kupować
Grupa II – czasowniki kończące się na „-iru” bądź „-eru”
a. Miru – widzieć
b. Okiru – wstawać
c. Shinjiru – wierzyć
a. Neru – spać
b. Oshiteru – nauczać
c. Taberu – jeść
UWAGA! Grupa II ma kilka wyjątków w czasownikach – mimo to, że kończą się na „–iru” lub „–eru” należą do Grupy I! Oto one: hairu, hashiru, iru, kaeru, kagiru, kiru, shaberu, shiru.
Grupa III – czasowniki nieregularne
a. Kuru – przyjść
b. Suru – robić
(Tylko te dwa należą do grupy trzeciej)
Czasownik suru jest jednym z najczęściej używanych czasowników japońskich. Bardzo często łączy się z rzeczownikiem, tworząc czynność powiązaną z nim. Np.:
Ryokou – podróż - - - - Ryokousuru – podróżować
Dansu – taniec - - - - Dansusuru – tańczyć
------ Czas nieprzeszły ------
Forma czasownika jaką spotykamy w słownikach jest formą nieprzeszłą, używaną w bardzo nieformalnych okolicznościach, gdy rozmawiają ze sobą koledzy itp. Aby nadać czasownikowi formalną, bardziej poprawną barwę, zamieniamy jego ostatnią sylabę bądź literę na przyrostek „–masu”.
a. Hanasu – Hanashimasu
b. Iku – Ikimasu
c. Miru – Mimasu
d. Kuru – Kimasu
e. Suru - Shimasu
Zasada jest taka (pozwolę sobie zacytować Dataza – autora lutowego referatu): „W czasownikach zakończonych na –u, zmieniamy je na ‘-i’ oraz dokładamy –masu, np. oyogu - > oyogi -> oyogimasu. W czasownikach zakończonych na –tsu zmieniamy je na –chimasu, np. ‘matsu’ -> machimasu.”
Formy nieprzeszłe przeczące tworzymy:
a. Formalnie:
• zamieniamy -masu na -masen np. Ikimasu - > Ikimasen.
b. Nieformalnie:
• Dla grupy I: zamieniamy -u na -anai (gdy kończy się na samogłoskę+u, zamieniamy -u na -wanai) np. Hanasu - > Hanasanai, Kau - > Kawanai
• Dla grupy II: zamieniamy -ru na -nai np. Miru - > Minai
• Dla grupy III: formy nieprzeszłe przeczące wyglądają tak:
a. Kuru -> Konai,
b. Suru -> Shinai.
------ Czas przeszly ------
Czas przeszły od czasowników uzyskujemy dodając odpowiednie końcowki do wyżej wspomnianego fundamentu czasownika. Reguły dodawania końcówek dla formy twierdzącej czasu przeszłego:
a. Dla Grupy I:
• Formalnie:
o zamieniamy -u ze słownikowej formy na -imashita np. Iku - Ikimashita
• Nieformalnie:
o Gdy czasownik kończy się na -ku zamieniamy -ku na -ita np. Kaku – Kaita
o Gdy czasownik kończy się na -gu zamieniamy -gu na -ida np. Oyogu – Oyoida
o Gdy czasownik kończy się na -u, -tsu bądź -ru zamieniamy końcówkę na -tta np. Kaeru – Kaetta
o Gdy czasownik kończy się na -nu, -bu bądź -mu zamieniamy końcówkę na -nda np. Shinu – Shinda
o Gdy czasownik kończy sie na -su zamieniamy -su na -shita np. Hanasu – Hanashita
b. Dla Grupy II:
• Formalnie:
o zamieniamu -ru na -mashita np. Taberu – Tabemashita
• Nieformalnie:
o gdy czasownik kończy się na –ru zamieniamy –ru na –ta - - - -> Miru – Mita
c. Dla Grupy III:
• Formalnie: Kuru – Kimashita, Suru – Shimashita
• Nieformalnie: Kuru – Kita, Suru – Shita
Forma przecząca czasu przeszłego:
a. Formalnie: Po czasowniku w formie nieprzeszłej przeczącej, dodajemy ~deshita (Ikimasen - > Ikimasen deshita)
b. Nieformalnie: zamieniamy -nai na -nakatta (Kawanai - > Kawanakatta)
5. Przymiotnik
Przymiotniki japońskie dzielą się na dwie grupy:
1. Przymiotniki typu “–i”
2. Przymiotniki typu „-na”
1. Przyklady “-i” przymiotników:
a. ookii – duży - > Ookii kuruma – Duży pojazd
b. ii – dobry - > Ii hakushi – Dobry doktor
c. atsui – gorący - > Atsui meshi – Gorąca potrawa
d. akai – czerwony - > Akai tatemono – Czerwony budynek
e. aoi – niebieski - > Aoi penki – Niebieska farba
Przymiotniki typu „-i” potrafią zmienić sens zdania na formę przeszłą niekoniecznie zmieniając czasownik w zdaniu (Czasownik może pozostać nieprzeszły, ale sens zdania będzie przeszły za sprawą przymiotnika).
Formę twierdząca nieprzeszła od “-i” przymiotników tworzymy jak każde inne zdanie twierdzące, dodając jedynie przymiotnik przed rzeczownikiem lub, jeśli go nie ma, przed czasownikiem.
a. Kore wa ookii tokai desu. (To jest duże miasto.)
b. Kore wa ookii desu. (To jest duże.)
Formę przeczącą nieprzeszłą od “-i” przymiotników tworzymy zamieniajac ich koncowe -i na –kunai
a. Atsui – gorący - > Atsukunai – Niegorący
b. Furui – stary - > Furukunai – Niestary
Zauważcie, że zamiast mówić ‘niestary’ lepiej powiedzieć ‘nowy’ – atarashii. Tak samo zamiast ‘niegorący’ powiemy ‘zimny’ – samui.
Formę przeszłą od tych przymiotników tworzymy zamieniając ostatnie -i przyrostkiem –katta
a. Atsui – gorący - > Atsukatta – Był gorący
b. Furui – stary - > Furukatta – Był stary
Formę przeczącą przeszłą tworzymy poprzez połączenie dwóch powyższych metod – opuszczamy -i i dodajemy -kunakatta
a. Shiken wa muzukashikunakatta desu. (Egzamin nie był trudny.)
UWAGA! Przymiotnik ii (dobry) jest wyjątkiem! Jego odmiana wygląda następująco:
Forma twierdząca nieprzeszła: ii
Forma przecząca nieprzeszła: yokunai
Forma przeszła: yokatta
Forma przecząca przeszla: yokunakatta
2. Z “-na” przymiotnikami jest trochę inaczej. Mogą kończyć się na “-i”, jednak gdy stoją przed rzeczownikiem dostawiamy do nich “-na”. Na przykład:
a. kirei – ładny - > Kirei na hana – Ładny kwiat
b. teinei – grzeczny - > Teinei na teishi – Grzeczny uczeń
c. jouzu – zręczny - > Jouzu na koufu – Zręczny pracownik
Przymiotniki typu „-na” nie mogą zmienić czasu w zdaniu podobnie jak „-i” przymiotniki. Żeby zdanie miało negatywny, twierdzący przeszły lub nieprzeszły czas operujemy czasownikiem, zmieniając go adekwatnie do intencji.
UWAGA! Gdy mówimy zdanie, którego podmiotem jest jakiś kolor, wtedy odejmujemy od tego koloru ostatnie -i np.
a. Kuroi – czarny
b. Kuro wa migurushii desu. (Czarny jest brzydki.)
6. Liczebnik
Jak powstały liczebniki japońskie?
Kiedy Chińczycy pojawili się w Japonii, Japończycy nie znali pisma. Przejmując chińskie pismo, (które później ewoluowało w Kanji), Japończycy przejęli również sposób zapisu liczebników i ich wymowę. Jednak istniejące wcześniej jedynie w mowie rdzennie japońskie liczebniki przetrwały - stąd dwa opisane sposoby liczenia.
Liczebniki w układzie japońskim stosuje się w postaci przedrostka, stąd znak „tsu” ujęty jest w nawiasy.
Co ciekawe, Japończycy licząc często zastępują „shi” liczebnikiem „yo” (ttsu), ponieważ w japońskim słowo „shi” oznacza również śmierć i jest uważany za pechowy. Prawdopodobnie z tego samego powodu zamiast „soi-chi” stosuje się często „nana”.
W liczebnikach dotyczących różnego rodzaju przedmiotów używa się różnych przyrostków - inaczej powiemy "dwie butelki", a inaczej "dwie żaby". Żeby rzecz uczynić jeszcze bardziej interesującą, w połączeniu odpowiedniego liczebnika z właściwym przyrostkiem często występują oboczności (np. ichi + hon = ippon, hachi + ko = hakko).
Znak O (rei, zero) stosuje się często analogicznie do cyfry arabskiej „0”, stawiając razem z cyframi japońskimi.
Liczby arabskie zapisuje się obecnie rozdzielając je przecinkiem, co trzy cyfry (np. sto tysięcy zapisuje się 100,000), pomimo tego odczytuje je się w stylu japońskim (co 10000).
Liczebniki główne
ichi – jeden
ni – dwa
san – trzy
yon (czasami shi)– cztery
go – pięć
roku – sześć
nana (czasami shichi) – siedem
hachi – osiem
kyuu (czasami ku) – dziewięć
juu – dziesięć
hyaku – sto
sen – tysiąc
man – dziesięć tysięcy
Liczby wyższe tworzymy w następujący sposób:
11 – juu ichi (czyli dziesięć i jeden)
13 – juu san (czyli dziesięć i trzy)
20 – nijuu (czyli dwie dziesiątki)
24 – nijuu yon (czyli dwie dziesiątki i cztery)
102 – hyaku ni (czyli sto i dwa)
145 – hyaku yonjuu go (czyli sto, cztery dziesiątki i pięć)
582 – gohyaku hachijuu ni (pięć setek, osiem dziesiątek i dwa)
Trzeba tylko zapamiętać, że z setkami jest kilka wyjątków:
300 to sanbyaku,
600 to roppyaku,
800 to happyaku.
Setki np.
226 – hyaku nijuu roku.
345 – sanbyaku yonyuu go.
666 – roppyaku rokuyuu roku.
W tysiącach również jest kilka wyjątków –
3000 to sanzen
8000 to hassen.
Tysiące np.
1200 – sen nihyaku
3023 – sansen nijuu san
7117 - nanasen hyaku juu nana.
Trzeba też zapamiętać jedną rzecz – w języku japońskim mamy dodatkową jednostkę – man – czyli dziesięć tysięcy. Dlatego:
15000 – ichiman gosen – (czyli jeden man i pięć tysięcy)
tak samo:
52 200 - goman nisen nihyaku.
Dodatkowo man różni się od innych jednostek tym, że nawet, jeśli jest jeden man, musimy zawsze powiedzieć ichi man (kiedy przy 100 czy 1000 wystarczy powiedzieć hyaku bądź sen (bez ichi) .
Liczebniki porządkowe
1. Ichibanme
2. Nibanme
3. sanbanme
4. yonbanme
5. gobanme
6. rokubanme
7. nanabanme
8. hachibanme
9. kyubanme
10. juubanme
Klasyfikatory
płaskie przedmioty (np. papier, talerze itp.)
1 ichi-mai
2 ni-mai
3 san-mai
4 yon-mai
5 go-mai
6 roku-mai
7 nana-mai
8 hachi-mai
9 kyu-mai
10 juu-mai
pojazdy, maszyny
1 ichi-dai
2 ni-dai
3 san-dai
4 yon-dai
5 go-dai
6 roku-dai
7 nana-dai
8 hachi-dai
9 kyu-dai
10 juu-dai
różnorakie niewielkie przedmioty
1 ik-ko
2 ni-ko
3 san-ko
4 yon-ko
5 go-ko
6 rok-ko
7 nana-ko
8 hak-ko
9 kyu-ko
10 juk-ko
książki, czasopisma itp.
1 is-satsu
2 ni-satsu
3 san-satsu
4 yon-satsu
5 go-satsu
6 roku-satsu
7 nana-satsu
8 has-satsu
9 kyuu-satsu
10 jus-satsu
podłużne przedmioty (np. drzewa, butelki itp.)
1 ip-pon
2 ni-hon
3 san-bon
4 yon-hon
5 go-hon
6 rop-pon
7 nana-hon
8 hap-pon
9 kyuu-hon
10 jup-pon
owady, małe zwierzęta, ryby
1 ip-hiki
2 ni-hiki
3 san-biki
4 yon-hiki
5 go-hiki
6 rop-hiki
7 nana-hiki
8 hap-hiki
9 kyuu-hiki
10 jup-hiki
ludzie
1 hi-tori
2 fu-tari
3 san-nin
4 yo-nin
5 go-nin
6 roku-nin
7 nana-nin
8 hachi-nin
9 kyu-nin
10 juu-nin
Zdania
Koko wa Yoshi san no uchi desu .Tutaj jest dom Pana Yoshi’ego.
Uchi no naka ni inu ga san biki imasu . W domu znajdują się 3 psy.
Yoshi san no heya ni wa mado ga yottsu arimasu. W pokoju pana Yoshi’ego są 4 okna.
Sore kara konpyuuta gani dai arimasu. Następnie, w pokoju znajdują się dwa komputery.
Tsukue no ue ni ringo ga koko arimasu. Na biurku jest 5 jabłek.
Tsukue no migi ni isu ga arimasu. Obok biurka jest krzesło.
Isu no ue ni kitte ga rokumai arimasu . Na krześle jest 6 znaczków.
Beddo no ue ni boorupen ga yonhon arimasu. Na łóżku znajdują się 4 długopisy.
Nedoko no shita ni hon ga nanatsu arimasu. Na łóżku znajdują się 7 książek.
Isu no migi ni hiroi beddo ga arimasu. Na prawo od krzesła jest szerokie łóżko.
Zadawanie pytań
Aby zapytań np. o liczbę krzeseł należy użyć słówka pytającego ikutsu. Pozostała konstrukcja zdaniowa jest standardowa. Pojawia się tutaj partykuła ga.
W poniższym zdaniu zapytaliśmy o liczbę krzeseł. Jednak podobnie jak różne sposoby liczenia, mamy różne słowa, które posłużą do zapytania o konkretne rzeczy.
Kono heya ni isu ga ikutsu arimasu ka. Ile krzeseł znajduje się w tym pokój?
Kono heya ni enpitsu ga nanbon arimasu ka. - Ile jest ołówków tym pokoju?
nan mai - użyjemy, jeśli pytamy o liczbę rzeczy płaskich
nan tai - użyjemy, jeśli pytamy o liczbę maszyn, urządzeń
nan nin - użyjemy, jeśli pytamy o liczbę ludzi
nan satsu - użyjemy, jeśli pytamy o liczbę książek, czasopism
nan ko - użyjemy, jeśli pytamy o liczbę niewielkich przedmiotów (np. jabłek)
nan hon - użyjemy, jeśli pytamy o liczbę przedmiotów podłużnych
nan hiki - użyjemy, jeśli pytamy o liczbę zwierząt
ikutsu - użyjemy wtedy, jeśli żaden z przedmiotów nie pasuje do poprzednich grup.
7. Zaimek
- osobowe
Ja
· Watakushi- bardzo oficjalnie
· Watashi- formalnie
· Atashi- nieformalnie, używają go kobiety
· Boku- nieformalnie, używają go młodzi mężczyźni
· Ore- bardzo nieformalnie, używane przez mężczyzn
Ty
· Anata- oficjalnie
· Anta- nieformalnie
· Kimi- nieformalnie, używamy w stosunku do rodziny lub przyjaciół
· Omae- bardzo nieformalnie
· Temae/ temee- bardzo obraźliwe
· Kisama- bardzo obraźliwe
On
· Kare
Ona
· Kanopo
My
· Watakushi domo-bardzo oficjalnie
· Watashi ra- oficjalnie
· Watashitachi- nieformalnie
· Bokura/ bokutachi- nieformalne, używane przez młodych mężczyzn
Wy
· Anata gata- oficjalne
· Anatatachi/ watara- nie oficjalne
Oni
· Karera
One
· Kanojotachi
Watashi, anata, kare i kanojo są zaimkami osobowymi (1., 2., i 3. os. liczby pojedynczej), pełniącymi funkcję podmiotu w tych zdaniach. Odpowiadają na pytanie: kto? Można do nich dodać końcówkę – tachi, a otrzymamy zaimki osobowe liczby mnogiej: watashitachi, kanojotachi itd. Trzeba zwrócić uwagę na zaimki „wy” oraz „oni”. Możliwe jest utworzenie adekwatnej formy „anatatachi”, ale ze względu na to, że jej użycie jest ograniczone tylko do sytuacji, w których zwracamy się do osób młodszych, na niższym poziomie w hierarchii społecznej lub wobec np. członków rodziny – zaimek ten zastępowany jest oboczną formą: anatagata. W użyciu są także inne postacie zaimków osobowych, jak: kimitachi (wy – raczej do dzieci), kanojora (one), ale na początkowym etapie wystarczy zapamiętać te najbardziej regularne formy. Nie używa się zaś wcale formy „karetachi” – zamiast niej występuje „karera”.
Japończycy używają czasem także wielu innych form zaimków osobowych, które mają dużo węższy zakres użycia i nie przez wszystkich mogą być stosowane, np.: „boku” – ja (używane tylko przez mężczyzn), „atashi” – ja (używane przez młode kobiety tylko w formie mówionej), „watakushi” – ja (bardzo oficjalne), „ore” – ja (używane przez mężczyzn), „kimi” – ty (używane wobec osoby młodszej lub o niższej pozycji społecznej od mówcy - mężczyzny) itp.
Przykłady:
Anata-wa gakusei desu-ka? – Czy (ty) jesteś studentem?
Hai, watashi-wa gakusei desu. – Tak,(ja) jestem studentem
Kare-wa seito ja arimasen. On nie jest uczniem
Kanojo-mo seito ja arimasen. Ona też nie jest uczennicą.
Anatagata-mo Nihonjin desu-ka? Czy (wy) też jesteście Japończykami?
Iie, watashitachi-wa Nihonjin ja arimasen. Nie, (my) nie jesteśmy Japończykami.
Karera-wa kaishain desu. Oni są pracownikami
Kanojotachi-wa Chūgokujin desu-ka? Czy one są Chinkami?
Natsu ni watashi tachi wa umi e ikimasu My jedziemy latem nad morze
Gdy chcemy powiedzieć Pan/Pani oficjalnie o osobie która jest obecna w czasie tej rozmowy uzyjemy kono kata, natomiast o osobie nieobecnej ano kata. Możemy również użyć słówka kono hito o osobie obecnej i ano hito o nieobecnej gdy te osoby są naszymi przyjaciółmi lub są rodziną
-wskazujące
· Grupa ko-
(kore-to; kono-ten) wskazują na przedmioty znajdujące się w pobliżu mówiącego
(koko- tutaj) wskazuje miejsce, położenie znajdujące się w pobliżu nas
(kochira-tedy)wskazuje kierunek znajdujący się blisko nas
(koitsu-ta osoba)wskazuje osobę znajdującą się blisko nas
(kocchi) jest to grzecznościowy odpowiednik „kore”
· Grupa so-
(sore-tamto; sono-tamten) wskazuje na przedmioty znajdujące się bliżej rozmówcy
(Soko-tam) wskazuje na miejsce, położenie znajdujące się w pobliżu nas
(sochira-tamtedy)wskazuje kierunek znajdujący się w pobliżu nas
(soitsu- tamta osoba) wskazuje na osobę znajdującą się blisko nas
(socchi) jest to grzecznościowy odpowiednik „sore”
· Grupa a-
(are- tamto; ano- tamten)wskazuje na przedmioty odlegle zarówno od mówiącego jak i od słuchającego
(asoko-tam) wskazuje na miejsce, położenie oddalone od Ciebie i rozmówcy
(achira- tamtą drogą) wskazuje na kierunek oddalony od nas
(aitsu- tamta osoba) wskazuje na osobę oddaloną od Ciebie i rozmówcy
(archi) jest to grzecznościowy odpowiednik „are”
· Grupa do-
Dore-który; dono- który?
doko-gdzie
dochira- która, kto
doitsu- która osoba
docchi- którędy
donna- jaki rodzaj/ typ
Do kono, sono, ano dodajemy rzeczownik!!
Przykłady:
Sore wa nani? - co to jest
Kore wa ki desu – to jest drzewo
Kore wa watashino kuruma desu -Ten samochód jest mój
kuruma wa koko desu - samochód jest kolo mnie
Kono kujira ha ookii desu- Ten wieloryb jest duży.
- dzierżawcze
Zaimki dzierżawcze to po prostu mój, moje, twój ,twoje. Aby utworzyć zaimki dzierżawcze do „my” „wy” „on” „ona” itp. Dodajemy „no”
np. słowo mój, moje do watashi + no = watashi no
Twój, twoje anata + no = anata no
Jego kare+ no = kare no
Przykłady:
Anata no onamae wa nan desu ka – jak masz na imię?
Watashi no neko wa heya ni imasu- mój kot jest w pokoju
- pytajne
· Dore- który?
· Dono- który?
· Donna- jakiego rodzaju, co?
· Doko- gdzie ?
· Nani- co?
· Itsu- kiedy?
· Dou- jak ?
· Donani/ ikutsu- ile?
· Dare- kto
Przykłady:
Dare to kaimone o shimasuka - z kim robisz zakupy?
Inu wa doko ni imasu ka- gdzie jest pies?
-przeczące
Namonaihito- nikt
Nanimo- nic
Dokoka- nigdzie
Kesshite- nigdy
- nieokreślone
Dareka- ktoś
Nanika- coś
Ikuraka- jakiś
Sorezore- któryś
8. Partykula
Partykuła to nieodmienna część mowy. W zdaniu partykuły pełnią rolę wyrazu pomocniczego. Należą do wyrazów niesamodzielnych (nie posiadają samodzielnego znaczenia, poza nielicznymi wyjątkami), inaczej zwanych wyrazkami, nadają natomiast zdaniom zabarwienie znaczeniowe lub uczuciowe, decydują o funkcji wyrazu w zdaniu.
Czasem zmiana partykuły może zmienić sens całego zdania.
Watashi wa Poorandojin desu. - Jestem Polką.
Watashi mo Poorandojin desu. - Ja też jestem Polką.
Tyle tytułem wstępu. Przejdźmy zatem do najważniejszych partykuł.
1. WA (zapisywana znakiem HA) ――＞は
a) Jest partykułą tematu, wskazuje podmiot w zdaniu. W zależności od tego przy którym rzeczowniku ją postawimy, stanie się on tematem.
Np. Yoshiko zjadła ciasto w Boże narodzenie.
Tematem mogą być.. Yoshiko.. ciasto...lub Boże Narodzenie
Jeśli pytamy o to kto zjadł o ciasto, odpowiedź będzie wyglądała
Yoshiko wa Kurisumasu ni keeki o tabemashita.
Możemy także zapytać o to co zjadła Yosiko.?? … i wtedy
Keeki wa yoshiko ga kurisumasu ni tabemashita.
albo jeszcze inaczej... kiedy Yoshiko zjadła ciasto?
Kurisumasu ni wa Yoshiko ga keeki o tabemashita.
b) Ma za zadanie wzmacnia przeczenie lub porównania
Nie uczę się angielskiego, ale uczę się japońskiego.
Eigo wa benkyooshimasen ga , Nihongo wa benkyooshimasu.
Nie mam młodszej siostry, aczkolwiek posiadam starszego brata.
Imooto waimasen ga ani wa imasu.
2. GA ――＞が
a) Jest również partykułą podmiotu, jednak używamy jej najczęściej gdy wprowadzamy cos po raz pierwszy do rozmowy, również dla położenia akcentu na podmiot.
To ja jestem studentem.
Watashi ga gakusei desu
Różnicę między Watashi wa gakusei desu , a Watashi ga gakusei desu, można zobrazować na przykładzie sytuacji.
Wyobraźcie sobie ze daleka ciotka chwali że wasze rodzeństwo studiuje. A tak naprawdę to skończyło zawodówkę. Możecie wtedy powiedzieć
IIe , watashi ga gakusei desu. – Nie to ja jestem studentem.
Zdania z partykułą wa użyjemy, gdy będziemy mówić o sobie. Np. poznając nowe osoby.
b) opisuje ona nieoczekiwane lub zaskakujące wydarzenie
np. stojąc na przystanku i czekając dość długo na autobus, ktoś woła
Basu ga kimashita ! - Autobus przyjechał.
c) Partykuły ga używa się w większości zdań opisujących pogodę lub zjawiska pogodowe
Hana ga sakimasu - Kwiat kwitnie.
yuki ga furimasu. - Pada śnieg.
d) używa sie jej przy zaimkach pytajnych.. które pełnią rolę podmiotu w zdaniu
np. Dare ga kimashitaka - Kto przyszedł?
3. O ――＞を
Jest partykułą dopełnieniową, stoi zawsze po dopełnieniu w zdaniu.
Np. hon o yomimasu. – czytam książki
Jest stosowana także przy czasownikach określających przemierzanie przestrzeni.
Np. kooen o samposhimasu – spaceruję po parku
4. MO ――＞も
Stoi po podmiocie lub dopełnieniu wybierając dotychczasowe partykuły wa, ga, o, nadaje znaczenie „też”
Watashi mo Poorandojin desu. – Ja też jestem Polakiem.
W zdaniach zaprzeczonych może stać po zaimkach pytajnych i oznacza wtedy ogólne zaprzeczenie:
Nani – nanimo – nic nieczego
Dare – daremo - nikt
Doko – dokomo - nigdzie
5. DE ――＞で
Jest partykułą okolicznika miejsca w zdaniu (w którym podaje się miejsce wykonywanej czynności)
Heya de shinbun o yomimasu – Czytam w pokoju gazetę.
Drugą funkcją tej partykuły jest rola narzędnika określającego czynność, inaczej, jakim narzędziem podmiot wykonuje daną czynność
Basu de kimashita – Przyjechałam autobusem.
6. NI ――＞に
Używamy jej gdy mówimy która dokładnie jest godzina
Hachiji ni okimashita – Obudzilam się o 8.
Jest partykułą okolicznika miejsca, używaną przy czasownikach : być, znajdować się
Koko ni neko ga imasu. – Tutaj jest kot.
Jest partykułą kierunkową, używaną w zdaniach, w których występują czasowniki oznaczające ruch, przemieszczenie.
Otoosan wa shichiji ni kaisha ni ikimasu. – Tata idzie o 7 do pracy.
7. E (zapisywana HE) ――＞へ
Jest związana w wykonywaniem ruchu, poruszaniem się w jakąś stronę, ale niekoniecznie z określonym punktem docelowym
Natsu ni Umi e ikimasu. – Latem jedziemy nad morze.
8. KARA , MADE ――＞から、まで
Oznaczają odpowiednio punkt początkowy i końcowy, zarówno w pojęciu czasu, jak i przestrzeni.
Niji kara sanji made terebi o nimimasu. – Od 2 do 3 oglądam telewizje.
Poorando kara Nihon made juuyojikan kakarimasu. – Z Polski do Japonii leci się 14 godzin.