Pytania Polityka Regionalna:

1. Region- cele rozwoju i struktura kompetencji.

Region – umownie wydzielony obszar, względnie jednorodny, różniący się od terenów sąsiednich cechami naturalnymi bądź nabytymi na przestrzeni dziejów.

Cechy różnicujące regiony można podzielić na dwie grupy - naturalne i antropogeniczne. Te pierwsze to najczęściej położenie geograficzne i cechy przyrody ożywionej lub nieożywionej. Istotnymi dla regionalizacji cechami antropogenicznymi bywają najczęściej odrębność językowa, religijna lub etniczna zamieszkującej region społeczności oraz cechy lokalnej gospodarki. Odpowiednio do tego wyodrębnia się:

• regiony naturalne (fizycznogeograficzne, klimatyczne, zoogeograficzne itp.),

• regiony kulturowe (o wspólnych cechach kulturowych),

• regiony gospodarcze (o wspólnych centrach bądź powiązaniach gospodarczych - przemysłowe, rolnicze, itp.),

• regiony administracyjne (wyodrębnione prawnie jednostki administracji terenowej - podział administracyjny).

Regiony wydziela się w celu przestrzennego usystematyzowania materiału naukowego (regionalizacja).

Rozwój regionalny to wzrost produkty regionalnego i dochodów pieniężnych. Może być rozpatrywany w kilku aspektach - politycznym, ekonomicznym, kulturowym, środowiskowym, technologicznym. Aby można było mówić o trwałym rozwoju regionalnym powyższe aspekty powinny ze sobą współpracować.

Można wyróżnić:

1. rozwój wewnętrzny - realizowany jest w skali lokalnej. Organizowany od dołu przez społeczność, kulturę lokalną i małą przedsiębiorczość. To inaczej kreowanie nowych wartości, do ktorych zaliczamy: nowe instytucje, firmy, idee, miejsca pracy, technologie, innowacje. Rozwój ten kierowany jest do wnętrza regionu.

2. rozwój zewnętrzny - to rozwój sektorów i produktów regionu na otozenie międzyregionalne i międzynarodowe. Oznacza to, że region bierze udział w rozwoju wspólnoty narodowej. Skierowany jest na pozyskanie nowych inwestorów, wiedzy, innowacji.

2. Modele rozwoju regionu, bariery stosowania…… i ich skutki dla polityki regionalnej.

2.1. Modele rozwoju regionu :

Modele rozwoju regionów:

Systematyka podejść badawczych

Typ modelu		Przekroje analityczne
		Analiza przewagi konkurencyjnej
Modele teorii ekonomicznych	Model przydatności zasobów do konkurowania	- wartość - rzadkość - imitowalność - zaangażowanie
	Model składowych rozwoju regionu	- infrastruktura regionu - sektor MŚP - instytucje rozwoju regionu - kapitał społeczny
Modele teorii organizacji i zarządzania	Model systemu uczącego się	- inteligencja - intelekt - sieć powiązań - przedsiębiorczość - ambicje

Nowe otoczenie rozwoju regionalnego:

Mikroekonomiczny model rozwoju regionalnego.

Model brytyjski.

Kluczowe czynniki wzrostu produktywności regionu.

• Skills – umiejętności – podejmowane w ciągu całego ludzkiego życia, działania szkoleniowe i edukacja, podnoszące produktywność, rozszerzające swobodę wyboru zatrudnienia oraz podwyższające indywidualna samoocenę.

• Investment – inwestycje – ułatwiane funkcjonowaniem zintegrowanych i efektywnych rynków kapitałowych i dopełniane dzięki właściwie ocenianym i rygorystycznie monitorowanym inwestycjom publicznym.

• Innovation – innowacje – tworzenie, dyfuzja i absorpcja nowych technologii i procesów.

• Enterprises – przedsiębiorczość – pobudzanie przez przyjazne otoczenie podatkowe i prawne oraz kulturę cechująca się otwartością na nowe idee i podejmowanie działań ryzykownych

• Competition – konkurencja – potęgującą innowacyjność, redukcję kosztów i poprawę jakości.

1. Bariery stosowania :

Bariery stosowania mentalnych modeli rozwoju regionalnego w analizie środowiska przedsiębiorczości.

Rodzaj bariery:

- bariera prakseologiczna

Istota bariery:

- praktyczne inicjowanie rozwoju regionu jest ograniczone

- propozycje kierunków rozwoju regionu wynikają z rozpoznawalnych braków dysfunkcji, problemów itp.

Sposób przezwyciężenia bariery:

Racjonalność rozwoju wynika z :

- rozpoznanej tożsamości regionu

- umiejętności tworzenia sieci dialogowych

- łączenia racjonalności intelektualnej, komunikacyjnej i dialogowej.

Znaczenie dla analizy środowiska przedsiębiorczości:

- środowisko przedsiębiorczości jest kształtowane poprzez model asocjacyjny odrzucający model planu strategicznego,

- stan środowiska jest sumą doświadczeń i kompetencji przedsiębiorczych,

- stan środowiska jest efektem intuicji społecznej.

Rodzaj bariery:

- bariera epistemologiczna

Istota bariery:

- brak jednoznacznie określonych przyczyn rozwoju terytoriów,

- przekształcanie zjawisk i mechanizmów rozwoju lokalnego w zjawiska endogeniczne.

Sposób przezwyciężenia bariery:

Sprostanie wyzwaniom związanym z:

- otwartością ekonomiczną regionu,

- rolą rynku jako mechanizmu alokacji zasobów,

- rosnącą wielkością niezależnych podmiotów rozwoju regionalnego.

Znaczenie dla analizy środowiska przedsiębiorczości:

Środowisko przedsiębiorczości diagnozowane jest poprzez takie czynniki jak:

- akumulacja kapitału,

- akumulacja potencjału innowacyjnego,

• akumulacja kapitału ludzkiego.

Rodzaj bariery:

- metodologiczna

Istota bariery:

- dominacja myślenia pozytywistycznego,

- upraszczanie złożoności rozwoju regionalnego,

- poszukiwanie teorii generalnych,

- pomijanie indywidualności i specyfiki rozwojowej regionów.

Sposób przezwyciężenia bariery:

- stosowanie praw organizacji społecznej dla wyjaśnienia istoty rozwoju.

Znaczenie dla analizy środowiska przedsiębiorczości:

- środowisko przedsiębiorczości jest analizowane jako zbiór relacji między podmiotami rozwoju regionalnego opisujących żywotność, złożoność, hierarchię autorytetu i konflikty,

- środowisko przedsiębiorczości jest postrzegane jako zjawisko aksjologiczne,

- aktorzy rozwoju regionalnego wymykają się kontroli ośrodków planistycznych,

- podstawą budowy środowiska przedsiębiorczości jest kultura zaufania.

3. Czynniki rozwoju regionalnego.

Czynniki rozwoju regionalnego i związane z nimi koncepcje teoretyczne.

Nowa klasyfikacja czynników rozwoju regionu budujących regionalne środowisko przedsiębiorczości:

Czynniki zasobowe:

- naturalne,

- kognitywne,

- symboliczne,

- psycho - społeczne.

Czynniki instytucjonalne:

- inteligencja organizacyjna,

- kontemporalność (?)

Czynniki proceduralne:

- rządowe,

- administracyjne,

- informacyjne.

Czynniki kulturowe:

- kapitał społeczny.

Czynniki zakorzeniania terytorium w jego otoczeniu:

- publiczna,

- rynkowa.

Środowisko przedsiębiorczości jest wynikiem synergii regionalnych czynników rozwoju pozwalających na efektywne wychwytywanie szans rozwojowych postrzeganych poprzez przedsiębiorców działających w sieciach powiązań.

Środowisko może być:

- dziełem przypadku,

- wynikiem działań rozmyślnych.

4. Typologia i cechy regionalnych środowisk przedsiębiorczości.

Warunki powstawania regionalnych środowisk przedsiębiorczości

 Podmiotowośd wspólnot regionalnych

 Przekształcanie tożsamości regionalnej w czynniki wzrostu konkurencyjności

 Mutualizacja usług

 Synergia czynników rozwoju

 Niezależnośd aktorów rozwoju wymagająca koordynacji poprzez sieci

 Opanowanie procedur asocjacyjnych

 Pokonywanie barier wynikających z mentalnych modeli rozwoju regionalnego

Transformacja wspólnoty regionalnej w region podmiotowy jako warunek kształtowania innowacyjnych środowisk przedsiębiorczości .

5. Model poznawczy struktury miasta jako podstawa polityki regionalnej.

Czynniki ekonomiczne wpływające na strukturę przestrzenną miast :

1. Ziemia ma wartośd rynkową i jej dysponowanie związane jest z ponoszeniem kosztów

2. Kapitał jest oprocentowany więc istotnym jest czas budowy obiektów

3. Cena przesyłu energii wpływa na koncentrację zabudowy

4. Ceny dóbr konsumpcyjnych, koszty i płace mają związek z lokalizacją przestrzenną.

Czynniki ekonomiczne obarczają więc decyzję planistyczne wysokim ryzykiem.

6. Wymiary analizy strategicznej metropolizacji regionu.

7. Tendencje zmian urbanizacji wpływające na cele polityki regionalnej.

8. Struktura procesów uczenia się w przestrzeniach metropolitarnych.

Analiza cech procesu uczenia się w środowisku metropolitalnym.

Wymiar procesowy

1. Trajektorie uczenia się

2. Rozwijanie przez organizację (przedsiębiorstwa i instytucje) rutyn i procesów służących rozpoznawaniu i interpretowaniu szans gospodarczych

Wymiar geograficzny

• Bliskość przestrzenna jako warunek interaktywności procesu uczenia się

Wymiar społeczny i kulturowy

• Bliskość społeczna i kulturowa, zaufanie i wspólnota wartości jako warunku komunikowania wiedzy ukrytej.

Wymiar konkurencyjny

• Ograniczoność imitacji wiedzy ukrytej jako źródła budowania przewagi konkurencyjnej

Ramy strategiczne analizy tworzenia wiedzy w przestrzeniach metropolitalnych (model sieci)

Kierunki konwersji	Wiedza ukryta	Wiedza jawna
Wiedza ukryta	Socjalizacja – konwersja wiedzy ukrytej w ukrytą , źródło; wspólnota bytowania	Eksternalizacja – konwersja wiedzy ukrytej w jawną, źródło: ekspresja i transakcyjne formy uogólniania wiedzy w środowisku sieciowym
Wiedza jawna	Internalizacja – konwersja wiedzy jawnej w ukrytą, źródło: learning-by-doing wewnątrz organizacji	Kombinacja – konwersja wiedzy jawnej w jawną, źródło: konceptualizacja wiedzy w środowisku metropolitalnym.

9. Orientacje i stawki strategiczne projektu metropolitarnego.

10. Osie strategiczne metropolizacji.

5 osi strategicznych :

Dostępność- ( rozwój wielkich form transportu)

Jakość ( radykalna poprawa wizerunku zycia i imagu poprzez rewitalizację przestrzeni, odtworzenie krajobrazu i promowanie nowego imagu urban i arch

Rozwój – wzrost ekonomiczny i urban jako zywotny warunek przyszłości mieszkancow

Solidarnosc - spojnosc spoleczna

R. Domański: „Ewolucyjna gospodarka przestrzenna” (s.38-70)

11. Przyczyny formowania się różnych typów aglomeracji.

12. Produktywność sieci transportowej jako podstawa rozwoju aglomeracji.

Produktywność zależy w dużej mierze od wartości towarów i usług wytworzonych przez przedsiębiorstwa danego regionu, a ta z kolei zależy od jakości i unikatowości oraz rentowności procesu produkcji. Jednocześnie produktywność zależy w mniejszym stopniu od gałęzi przemysłu, w ramach których konkurują przedsiębiorstwa, ale bardziej od sposobu uprawiania tej konkurencji, czyli od charakteru prowadzonych operacji doboru strategii. „Na dzisiejszym etapie rozwoju światowej gospodarki przedsiębiorstwo prawie dowolnej branży jest w stanie zwiększyć produktywność poprzez wdrażanie bardziej zaawansowanych strategii zarządzania oraz inwestowanie w nowoczesne technologie” . O tym, która firma będzie bardziej wydajna od innych i bardziej konkurencyjna decydują w coraz wyższym stopniu uwarunkowania kształtujące regionalne środowisko działalności gospodarczej. „Dzieje się tak dlatego, że duże tempo wymiany handlowej i przepływu kapitału oraz informacji neutralizuje korzyści wynikające z posiadania przez niektóre firmy dostępu do określonych zasobów produkcyjnych.

Do uwarunkowań regionalnych zalicza się : dobre stosunki z dostawcami lub klientami, informacje na temat charakteru popytu uzyskane od regionalnych klientów i partnerów, dostęp do wiedzy i innowacji stanowiących własności innych regionalnych instytucji, uelastycznienie produkcji dzięki współpracy z innymi firmami.

13. Strefowanie funkcji rozwoju stref w dużych miastach.

A. Jewtuchowicz: „Terytorium i współczesne dylematy jego rozwoju” (s. 101-138)

14. Dynamika zmian czynników konkurencji terytorialnej.

15. Projektowe ścieżki rozwoju terytorium.

16. Koncepcje terytoriów uczących się.

A. Klasik: „Strategie regionalne”

17. Składowe/ spladowe? polityki strategiczne regionu.

Polityka strategiczna eksponuje umiejętności myślenia strategicznego, formułowania wyzwań strategicznych i diagnozowania sytuacji strategicznej regionów. Jej centralną składową jest strategia regionalna. Logiczna struktura polityki strategicznego rozwoju obejmuje cele strategiczne i repertuar strategii regionalnych i instrumentów ich osiągania. Polityka strategiczna może być prowadzona jedynie, gdy region jest zarządzany strategicznie. Polityka i zarządzanie strategiczne są sprzężone ze sobą poprzez strategie regionalne.

Elementy logiczne polityki strategicznej regionu:

- Scenariusze otoczenia i wizja regionu. Wyzwania i cele strategiczne. Cele ogólne i specyficzne, cele krótko, średnio i długoterminowe

- Strategie ogólne i strategie dziedzinowe. Strategie rozwojowe, konkurencyjne i kooperacyjne

- Instrumenty twarde i miękkie. Programy wsparcia, pobudzania i zasilania beneficjentów. Zmiana strategiczna

Składowe strategii jako dokumentu:

• Opis obecnej i przyszłej sytuacji regionu

• Opis generalnego celu i opcji strategicznej regionu

• Opis priorytetowych dziedzin rozwojowych, specyficznych celów strategicznych

• Indykatywna kompleksowa tablica finansowa środków przeznaczonych na dziedziny priorytetowe

• Opis systemu monitorowania i oceny procesów realizacyjnych.

18. System zarządzania strategicznego w regionie.

Zarządzanie strategiczne regionem –umożliwiają studia prospektywne, analiza strategiczna oraz kontrola strategiczna, w tym wczesne ostrzeganie przed zagrożeniami i wykrywanie słabych sygnałów płynących z otoczenia wewnętrznego i zewnętrznego. Posługuje się specyficznym zbiorem metod, procedur i narzędzi. Wymaga ujmowania regionu i jego specyficznego otoczenia jako interaktywnego systemu.

Obejmuje trzy podstawowe fazy:

-regionalne studia prospektywne. Identyfikacja systemu, rozpoznawanie i ocena uwarunkowań, analiza gry aktorów. Modelowanie dynamiki regionu w interakcji z otoczeniem.

- regionalne planowanie strategiczne. Organizowanie, diagnozowanie, analiza strategiczna, ocena ex ante, selekcja i wybór strategii regionalnych.

- Wdrażanie, monitoring i kontrola realizacji strategii regionalnych. Programowanie operacyjne. Zarządzanie programami i projektami. Monitorowanie procesów realizacyjnych, ocena w toku i ex post, kontrola strategiczna i finansowa.

Podstawowymi jego elementami są:

• Czynniki i aktorzy rozwoju regionalnego

• Zasady zarządzania rozwojem regionu

• Procedury formułowania i wdrażania strategii regionalnych

• Produkty procesu zarządzania regionem.

19. Struktura strategii rozwoju regionu.

-Umiejscowienie województwa w otoczeniu konkurencyjnym, które stanowią przede wszystkim województwo małopolskie i dolnośląskie, kraj i inne regiony europejskie

-Orientację pozwalająca społeczności regionalnej na ukierunkowanie swoich działań i zamierzeń na realizację uzgodnionych priorytetów rozwojowych

-Spójność umożliwiająca eliminowanie konfliktów i harmonizowanie działań różnych podmiotów w celu rozwoju regionu

-Koncentracja wynikająca z konieczności skupienia ograniczonych środków publicznych w sposób zapewniający maksymalną efektywność ich wykorzystania

-Elastyczność związana z umiejętnością rozpoznawania przyszłych uwarunkowań rozwojowych i dostosowanie do nich podejmowanych działań

-Komunikacje i mobilizację pomiędzy podmiotami kierującymi rozwojem regionu, związaną z tworzeniem podstaw dialogu społecznego i budowaniem wspólnoty

Podstawowa tendencja dominująca = zmiany demograficzne

Istota obecnej sytuacji demograficznej Polski:

1.Liczba ludności (tendencja spadkowa)

2. Ruch wędrówkowy (wzrost migracji zagranicznych)

3. Formowanie się małżeństw i dzietność (mniejsza liczba zawieranych małżeństw, późniejsze zawieranie małżeństw, spadek dzietności)

4. Umieralność (systematyczny spadek współczynnika zgonów i wzrost przeciętnego trwania życia)

Wniosek:

W konsekwencji spadku płodności oraz umieralności zaobserwowano pogłębianie się procesu starzenia się populacji Polski.

Treść i logikę strategii rozwoju regionu wyznaczają:

- kompetencje i decyzje samorządu regionalnego

- standardy i dyrektywy regulujące zasady, cele i fundusze europejskiej polityki

- potrzeby ustanowienia czytelnych relacji z wyższymi i niższymi poziomami władz

- potrzeby ułożenia partnerskich relacji samorządu regionalnego z sektorem prywatnym

Zasadnicze elementy logiczne strategii rozwoju regionu:

- opis obecnej i przyszłej sytuacji regionu

- opis generalnego celu i opcji strategicznej regionu

- opis priorytetowych dziedzin rozwojowych, specyficznych celów strategicznych

- indykatywna kompleksowa tablica finansowa środków przeznaczonych na dziedziny

priorytetowe

- opis systemu monitorowania i oceny procesów realizacyjnych.