Południca (przypołudnica, żytnia, rżana baba, baba o żelaznych zębach) - według wierzeń słowiańskich złośliwy i morderczy demon polujący na tych, którzy niebacznie w samo południe przebywali w polu. Zabijał dorosłych (np. kosiarzy czy oraczy pracujących w pełnym słońcu) oraz porywał dzieci bawiące się na skraju pola. Niekiedy zadowalał się "tylko" pozbawieniem ofiary na jakiś czas przytomności lub zesłaniem potężnego bólu głowy. Przedstawiano go pod postacią odzianej na biało kobiety o surowej bladej twarzy. Jeśli w bezwietrzny dzień łany zboża nagle zaczynały falować to było jasne, że południca jest tuż tuż. Szczególnie lubiła przebywać wśród łanów łubinu. Nie było przeciw niej obrony - należało po prostu w okolicy południa unikać przebywania na polu, a już szczególnie drzemki na polu. Śpiący był bowiem szczególnie pożądaną ofiarą. Południca nie lubiła cienia, więc dobrze było przesiedzieć południe w cieniu drzew - tam demon nie miał dostępu.

• sfera ludzkiego życia, w które dany demon najczęściej ingeruje

• stopień szkodliwości lub przychylności ludziom -

• teren występowania, zamieszkiwania - np.

• żywioł z którym demon jest najsilniej związany -

• geneza demona (posiada stałą swoją rzeczywistą postać, będący niejako przedstawicielem odrębnego gatunku)






Poroniec to w mitologii słowiańskiej pomniejszy złośliwy stworz groźny szczególnie dla kobiet. Młode brzemienne kobiety były nocą lub w lesie straszone przez Porońca i jeśli tylko poddały się lękom zaczęły uciekać, to stworz próbował zabrać im nienarodzone dziecko, którego ciałem żywił się. Porońcem stawało się najczęściej dziecko urodzone martwe, nie pochowane zgodnie z obyczajem, lub zgodnie z nazwą z poronienia ciąży.

• sfera ludzkiego życia, w które dany demon najczęściej ingeruje

• stopień szkodliwości lub przychylności ludziom -

• teren występowania, zamieszkiwania - np.

• żywioł z którym demon jest najsilniej związany -

• geneza demona (posiada stałą swoją rzeczywistą postać, będący niejako przedstawicielem odrębnego gatunku)



Przechera zarażał zarozumialców chorobą mędrkowania, czyniąc z nich głupio-mądrych.


Raróg - w mitologii Słowian był to święty sokół przyboczny Swaroga (m.in. pod którego postacią bóg ten mógł się objawiać). Strażnik Wyraju oraz Prawii, czyli krainy bogów (zobacz: Drzewo Świata). Wierzono, że Raróg posiadał ognisty wzrok, który potrafił zmienić ludzi w dziwolągów i cudaków, a nawet zabić (ślad tej wiary zachował się nawet w polskim porzekadle patrzeć na coś, jak na raroga- patrzeć na kogoś jak na dziwne zjawisko, z pewnym uprzedzeniem, niechętnie). Potrafił zmieniać rozmiary na tyle, że mieścił się w kieszeni. W Rosji ptak ten przetrwał w mitach oraz baśniach jako Żar Ptak.

• sfera ludzkiego życia, w które dany demon najczęściej ingeruje

• stopień szkodliwości lub przychylności ludziom -

• teren występowania, zamieszkiwania - np.

• żywioł z którym demon jest najsilniej związany -

• geneza demona (posiada stałą swoją rzeczywistą postać, będący niejako przedstawicielem odrębnego gatunku)







Rogalec podsycał i wzmacniał wiarę w niepoważne zabobony, przesądy i gusła u tych, którzy nie chcieli wierzyć w słowiańskie bogi.

Rokita - imię jednego z diabłów, występującego w polskich podaniach ludowych. Rokita był bardzo hojnym rozbójnikiem w Domaradzu. Mieszkał na górze Chyb z innymi zbójnikami. Okradał kupców przyjeżdżających do Domaradza, skradzionymi łupami obdarowywał chłopów. Według innej wersji legendy Rokita, zwany inaczej Rokietnikiem był złą duszą zamieszkującą bagna (stąd jego nazwa pochodząca od mchuczęsto występującego w środkowoeuropejskich lasach i nad bagnami) i topiącą tych, którzy wdarli się na teren jego siedliszcza.

• sfera ludzkiego życia, w które dany demon najczęściej ingeruje

• stopień szkodliwości lub przychylności ludziom -

• teren występowania, zamieszkiwania - np.

• żywioł z którym demon jest najsilniej związany -

• geneza demona (posiada stałą swoją rzeczywistą postać, będący niejako przedstawicielem odrębnego gatunku)





Rusałki - zwane też boginkami, to mitologii słowiańskiej pomniejsze boginie wody. Porównywane do wodnych nimf greckich. Mieszkały w rzekach i jeziorach. Miały długie włosy, nosiły wieńce z kwiatów i powłóczyste białe szaty, ale też często preferowały absolutną nagość. Najczęściej milczały, ale potrafiły pięknie śpiewać. Wychodziły z wody w nocy, aby tańczyć w świetle księżyca .Ich świętym drzewem był jawor. Ich święto było na początku maja - tak zwany Tydzień Rusałek - wychodziły wtedy z wody w dzień i siadywały na jaworowych gałęziach. Ludzie świętowali wtedy odpoczynkiem od pracy i pływaniem. Był to pierwszy czas w roku, kiedy można i wolno było się kąpać. Rusałki potrafiły ukarać za nieposłuszeństwo kobiety, które pracowały w tym czasie.Rusałką mogła stać się kobieta, która jeszcze się w nikim nie zdążyła zakochać. Jeśli w nocy natknęła się na korowód rusałek, zostawała jedną z nich. Nie mogła wrócić potem do domu, tylko przyglądała się z daleka swemu obejściu. Następnego ranka jej rodzina znajdowała porzucony wianek koło domu.Rusałki bywały niebezpieczne dla mężczyzn, których wabiły pięknym śpiewem. Mężczyzna zwabiony przez rusałki tonął w wodzie albo zostawał zatańczony na śmierć.

• sfera ludzkiego życia, w które dany demon najczęściej ingeruje

• stopień szkodliwości lub przychylności ludziom -

• teren występowania, zamieszkiwania - np.

• żywioł z którym demon jest najsilniej związany -

• geneza demona (posiada stałą swoją rzeczywistą postać, będący niejako przedstawicielem odrębnego gatunku)







Rzędzicha budził tęsknotę rządzenia u ludzi tego niegodnych, co ostatecznie kończyło się totalnym ośmieszeniem. Jak zapowtórzy " Dotykał on także niewiasty, mężowskiej władzy w domu chciwe, które z tego powodu nazywano Rzędzichami.

















Skarbnik albo Karzełek - w mitologii słowiańskiej duch zamieszkujący podziemia, strzegący skarbów znajdujących się w ziemi w postaci cennych minerałów i kruszców. Zazwyczaj przychylny ludziom uczciwym i prawym, jednocześnie jednak bezlitosny dla skąpców i pazernych cwaniaków. Skrabnik jest częstą postacią opowiadań mówionych i pisanych gwarą śląską. Według opowiadań Skarbnik miał żyć w kopalni. W swoich działaniach kierował się oceną pracy i charakteru górnika. Ludzi pracowitych i uczciwych miał wynagradzać, leniwych lub skąpych karał śmiercią lub pobiciem za wrzucanie przez osoby z powierzchni kamieni do szybu. Karał również za nieprzestrzeganie łamanie pewnych zakazów: gwizdania, przeklinania i spania na dole. Skarbnik nie tolerował również, wtedy gdy do pracy używano zwierząt, głównie koni, znęcania się nad nimi.

• sfera ludzkiego życia, w które dany demon najczęściej ingeruje

• stopień szkodliwości lub przychylności ludziom -

• teren występowania, zamieszkiwania - np.

• żywioł z którym demon jest najsilniej związany -

• geneza demona (posiada stałą swoją rzeczywistą postać, będący niejako przedstawicielem odrębnego gatunku)






Szumrak wzmagał pychę i warcholstwo.

Światła - w mitologii słowiańskiej demony w postaci unoszących się nad ziemią świetlnych kul. Neutralne lub szkodliwe wobec ludzi.

Ubożę - postać z wierzeń starożytnych Słowian, duch domowy, współczesny skrzat.

Skrzat - Duchy domowe, krasnoludek - to według wierzeń ludowych, powszechnych jeszcze sto lat temu, istoty nadprzyrodzone zamieszkujące w każdym domu. Wiara ta miała swe korzenie w kulcie przodków, którzy nawet po śmierci pozostawali blisko swoich siedzib: grzebano ich w otoczeniu domu lub nawet pod podłogą izby. Duchy domowe dzielono na dwie kategorie: przyjazne i niebezpieczne. Rola niektórych z nich nie była do końca jednoznaczna: dobrym ludziom pomagały, natomiast sprawiały kłopoty złym. Zwłaszcza celowały w tym, najbardziej rozpowszechnione spośród istot nadprzyrodzonych, różnego rodzaju skrzaty i krasnoludki, spotykane we wszystkich kulturach narodów europejskich. Dobre duchy nazywane były różnie w zależności od regionu: na Warmii i Mazurach były to koboldy zwane też kłobukami, na Pomorzu karzełki i skrzaty, w Wielkopolsce smoki, na terenie Mazowsza - latawce, w Kaliskiem - płonki, a na ziemi rzeszowskiej - żmije. Domowy duszek opiekuńczy zamieszkiwał kąt za łóżkiem, za piecem, szczelinę pod progiem. Zwłaszcza lubił gnieździć się między piecem a ścianą, gdzie było przytulnie i ciepło, toteż domownicy starali się pozostawiać te miejsca w spokoju. Ale były i takie istoty, które wolały opustoszały strych, pustą beczkę czy stajenny żłób. Wszędzie w podobny sposób wyobrażano sobie duszka: niewielki, podobny do człowieka, najczęściej brodaty, nosił czerwoną lub szarą kapotę i takąż samą czapeczkę. Na noc pozostawiano duszkom jedzenie w małych miseczkach. Szczególnie w czasie świąt gospodarze starali się być dla nich hojni. Ulubionym pożywieniem skrzatów było mleko, miód oraz ser, chociaż wśród mazurskich kłobuków za największy przysmak uchodziły kluski. W rewanżu duszki opiekowały się dziećmi, zamiatały izbę, a w niektórych regionach – szły do pracy w polu i zajmowały się obrządkiem bydła. Złe (albo niezadowolone) duchy domowe były bardzo kłopotliwe: prześladowały zwierzęta, koniom np. zaplatając z grzyw warkoczyki. Dlatego np. w Rzeszowskiem wplatano w nie święconą kredę i czerwone gałganki. Najgorsze były demony. Wśród nich: strzygi, gniotki, gnieciuchy, biże i nocnice. Domownicy zabezpieczali się przed nimi rytualnymi obrządkami, stosowali zaklęcia, zamawiania, odczyniania, zawieszali w specjalnych miejscach różnego rodzaju amulety. Pomagała też zwykła modlitwa. A w zakamarkach na strychu, w mrocznej sieni pomieszkiwały uboża – duszki niedoli. Szukały miejsc w opróżnionych beczkach, pośród koszy,i skrzyń na zboże, podu sufitu, między strąkami fasoli, czosnku i suszonych ziół.

• sfera ludzkiego życia, w które dany demon najczęściej ingeruje

• stopień szkodliwości lub przychylności ludziom -

• teren występowania, zamieszkiwania - np.

• żywioł z którym demon jest najsilniej związany -

• geneza demona (posiada stałą swoją rzeczywistą postać, będący niejako przedstawicielem odrębnego gatunku)






Smółka rozkochiwał rozpustnych młodzieńców w starych kobietach, więc lubiły go panny w podeszłym wieku.

Sobierad rozwijał najpierw w duszy niegodziwego człowieka samouwielbienie i sobkowstwo, a potem pokazywał mu własne zadufani

Szumrak wzmagał pychę i warcholstwo.

Strzyga lub męski odpowiednik Strzygoń to demon z wierzeń prasłowiańskich. Był to stwór podobny nieco do wąpierza. Byli to ludzie, którzy urodzili sie z dwiema duszami, dwoma sercami i podwójnym szeregiem zębów z czego ten drugi był słabo zauważalny. Gdy już rozpoznano strzygę za pierwszego życia, przepędzano ją z ludzkich siedzib. Strzygi ginęły zazwyczaj w młodym wieku, gdy jednak jedna dusza odchodzi druga żyje dalej i aby przetrwać musi polować. Strzyga wysysała krew, wyżerała wnętrzności i latała pod postacią sowy po nocach. Zazwyczaj poza polowaniem chodziło o zemstę za krzywdy wyrządzone podczas pierwszego żywota. Strzygi potrafiły zadowolić się przez jakiś czas także krwią zwierząt. Podobnie jak inne stwory tego typu, strzygę należało trwale unieruchomić poprzez spalenie lub powbijanie gwoździ albo pali w różne części ciała.

• sfera ludzkiego życia, w które dany demon najczęściej ingeruje

• stopień szkodliwości lub przychylności ludziom -

• teren występowania, zamieszkiwania - np.

• żywioł z którym demon jest najsilniej związany -

• geneza demona (posiada stałą swoją rzeczywistą postać, będący niejako przedstawicielem odrębnego gatunku)
































Upiór, Wąpierz - Według słowiańskich wierzeń, wampir powstawał z niepogrzebanych (niespalonych) zwłok, stąd jego silne związki z własną rodziną – jej dręczenie, jeśli nie dopełniła obowiązku wobec zmarłego, oraz stosunki mężczyzn-wampirów (zmarłych daleko od domu, zaginionych i powracających) z własnymi żonami. Jego dzieci mają dar rozpoznawania wampirów i ich niszczenia. Wiara w wampiry musiała nasilić się po przyjęciu chrześcijaństwa i zarzuceniu ciałopalenia. Znaczne jej upowszechnienie oraz znajomość sposobów ich zwalczania sugeruje, że słowiański wampir musiał mieć swój odpowiednik w innych kulturach. Niewykluczone, iż jedną z dróg rozprzestrzenienia się „wampiryzmu” były opowieści słowiańskich mamek, opiekujących się, we wczesnym średniowieczu, zachodnioeuropejską dziatwą (eksport ludzkiego towaru na Zachód był wówczas na Słowiańszczyźnie najbardziej dochodowym interesem, stąd zaskakujący w średniowiecznej Anglii zachodniosłowiański Černebog/Zernebok). Teoretycznie rekonstruowane pie. *ăn-pēr-ĭ-s nie jest potwierdzone w żadnym innym języku indoueropejskim. Prawdopodobne jest starosłowiańskie *ą-pěr-ь, które dało północno-zachodniosłowiańskie (wczesne staropolskie) *(v)ą-pěr-ь (tu ą = nosowe a) – stąd staropolski wąpierz i (za pośrednictwem niemieckim) zachodnioeuropejski vampir; z formy starosłowiańskiej powstało wschodniosłowiańskie u-pir-ь (ros. upýrь, podobnie jak staropolskie – upir i upiōr). Rdzeń -pir (z -pěr?) prawdopodobnie nie ma nic wspólnego z cząstką -perz (z -pyr) w słowie nietoperz. Także tłumaczenie przez Brücknera staropolskiego wąpierz jako „wsypa do poduszki” nie jest właściwe. Interesująca jest hipoteza rekonstruująca źródłowe prasłowo jako: *an-pyr- (z *an-pūr-; dosłownie nie spalony, z -pyr/pūr obecnym np. w greckim pyros, czy staroangielskim fyr= współczesne angielskie fire). Współczesna forma słowa wampir jest późną pożyczką z zachodu. Najnowszą i najpełniejszą pracą o etymologii wyrazu wampir ~ wąpierz ~ upiór jest syntetyczne studiumpt. "Wampir na rozdrożach. Etymologia wyrazu upiór - wampir w językach słowiańskich" (w: Rocznik Slawistyczny, t. LV (2005), str. 73-92). Autor po krytycznym rozbiorze wszystkich dotąd proponowanych etymologii i rekonstrukcjiwyrazu wampir ~ upiór ~ wąpierz opowiada się za proponowanym już i wcześniej (aczkolwiek w nieco innej formie) pochodzeniem tureckim tego wyrazu, zaznaczając, że z rzadka tylko wspominana kwestia etymologii ostatecznie chińskiej nie ma wprawdzie większych szans na utrwalenie się w nauce, tym niemniej zupełnie nie do wykluczenia jest możliwość, iż sama idea wampiryzmu ostatecznie wywodzi się z kultury chińskiej, skąd przeniknęła do Słowian za pośrednictwem ludów tureckiej rodziny językowej. Miało to być związane z leczeniem chorób krwi za pomocą podawania chorym krwi bydła - skąd później rodziły się obawy, iż niektórzy zabijali ludzi, by pić ich krew. Cechy wampira posiadają zapożyczona z południa strzyga i(łac. striga –czarownica, wiedźma, strix – strigis, sowa), choć bardziej zbliżają się one do duchów zmarłych gwałtowną śmiercią, występujących pod postacią dzikich ptaków (bułg. navi, serb. navije, słoweń. nâvije, ukr. naŭki, pol. latawce, porońce). Często występują w wielu odmianach. W dylogii poza zwykłymi wampirami występują wampiry wyższe.

• sfera ludzkiego życia, w które dany demon najczęściej ingeruje

• stopień szkodliwości lub przychylności ludziom -

• teren występowania, zamieszkiwania - np.

• żywioł z którym demon jest najsilniej związany -

• geneza demona (posiada stałą swoją rzeczywistą postać, będący niejako przedstawicielem odrębnego gatunku)


Martwiec – według wierzeń starożytnych Słowian zmarły żywiący się krwią ludzką, niekiedy także zwierzęcą. Zmarły mógł się przeistoczyć w wąpierza z różnych przyczyn. Stawali się wąpierzami ludzie których za życia ktoś przeklął; zmarli śmiercią gwałtowną; ci których zwłoki sprofanowano (przy czym ciekawym jest że aby zabić wąpierza należy właśnie dokonać profanacji jego zwłok); zmarli nad którymi przeskoczyło zwierzę, samobójcy i wiedźmy. W niektórych regionach wierzono także iż potencjalnymi wąpierzami są ludzie rudzi, leworęczni, posiadający jedną zrośniętą brew, lub wyposażeni w podwójny komplet zębów. Brak stężenia pośmiertnego i rumiana twarz były znakiem iż zmarły może przeistoczyć się w wąpierza. Objawami działania wąpierza miały być: coraz większe osłabienie, bladość i pot na czole po obudzeniu oraz koszmarne sny i stałe uczucie wielkiego zmęczenia. Wąpierze nie lubią czosnku i cebuli, stąd dobrze jest mieć w domu nieco tych warzyw. Wskazane jest ich spożywanie. Wąpierza można też skutecznie odstraszyć wbijając nóż w jego cień. Demony te mogą przybierać też postać nietoperzy i innych zwierząt. Wąpierze w swym demonim wcieleniu są wrażliwe na srebro, które je odstrasza, ale nie unicestwia. Wąpierza można zabić przebijając jego serce drewnianym kołkiem, najlepiej osinowym, albowiem osika w wierzeniach Słowian miała moc odpędzania złych duchów. Podobne moce przypisywano gdzieniegdzie szakłakowi. Inną skuteczną metodą było obcięcie wąpierzowi głowy i ułożenie jej między jego nogami. Dla pewności można było wepchnąć nieboszczykowi w usta główkę czosnku lub kawałek żelaza, albo też włożyć do trumny pędy dzikiej róży, głogu czy tarniny. Aby zapobiec przemianie nieboszczyka w wąpierza wkładano do trumny kawał żelaza, układano również zwłoki twarzą do dołu. Słowiański wąpierz trafił do kultury angielskiej pod nazwą "vampyre", spopularyzowaną przez powieść Brama Stokera Dracula z 1897 roku, ukazującą diaboliczną działalność hrabiego Draculi, rodem z Transylwanii.

• sfera ludzkiego życia, w które dany demon najczęściej ingeruje

• stopień szkodliwości lub przychylności ludziom -

• teren występowania, zamieszkiwania - np.

• żywioł z którym demon jest najsilniej związany -

• geneza demona (posiada stałą swoją rzeczywistą postać, będący niejako przedstawicielem odrębnego gatunku)



















Utopiec (Topielice, Topce, Topielce) - w mitologii słowiańskiej demony wodne lęgnące się z dusz niektórych topielców - zazwyczaj ludzi, którzy popełnili samobójstwo wskutek utonięcia. Dusze te zwykle zachowywały postać jaką miały w momencie śmierci, ale można je było łatwo poznać po nienaturalnie dużej lub małej głowie, cienkich, wręcz pajęczych, nogach, takoż zielonych włosach. Niekiedy utopiec był dodatkowo napuchnięty jak bania. Zawsze odznacza się natomiast wilgotnym ubraniem, z którego sączą się strumyki wody. W przeciwieństwie do Wodnika, Utopiec zawsze stara się szkodzić ludziom. Jak sama nazwa wskazuje, zajmuje się głównie topieniem nieostrożnych pływaków. Bardzo nie lubi, gdy ktoś przeszkadza mu w tym zajęciu, więc często zdarza się, że topi nie tylko tego, kogo chciał, ale i tego, kto rusza tonącemu z pomocą. Zasadniczo przed utopcami nie było skutecznej obrony, więc najlepiej jest nie wchodzić im w drogę. W tym rozumieniu nie należy mylić Utopca z Wodnikiem (demonem opiekuńczym dużych i małych śródlądowych zbiorników wodnych), choć sam termin w późniejszym folklorze - głównie śląskim - często stosowany był zamienne.

• sfera ludzkiego życia, w które dany demon najczęściej ingeruje

• stopień szkodliwości lub przychylności ludziom -

• teren występowania, zamieszkiwania - np.

• żywioł z którym demon jest najsilniej związany -

• geneza demona (posiada stałą swoją rzeczywistą postać, będący niejako przedstawicielem odrębnego gatunku)






Wij - jeden z dwóch znanych z imienia smoków z mitologii słowiańskiej. Ze względu na fragmentaryczność przekazów możliwe jest jedynie schematyczne odtworzenie tej postaci. Wij zamieszkiwał podziemia, prawdopodobnie będąc sługą Czarnoboga lub Niji i dowódcą piekielnych armii. Wij podobno prawie cały czas spał. Jego wzrok miał zabijać, a powieki były tak ciężkie, że pomniejsze demony musiały je stale podtrzymywać widłami. Wij miał gromadzić armię ciemności do ostatecznego uderzenia. W przekazach znajdują się także ślady mitu o walce Peruna z samym Wijem i z jego armią.

• sfera ludzkiego życia, w które dany demon najczęściej ingeruje

• stopień szkodliwości lub przychylności ludziom -

• teren występowania, zamieszkiwania - np.

• żywioł z którym demon jest najsilniej związany -

• geneza demona (posiada stałą swoją rzeczywistą postać)
Warchoł namawiał do kłótni, które kończyły się bójką.

Wilkołak - w wielu mitologiach (m.in. słowiańskiej i germańskiej) i legendach człowiek, który potrafił się przekształcić w wilka. Był wtedy groźny dla innych ludzi i zwierząt domowych, gdyż atakował je w morderczym szale. Wierzono że wilkołakiem można stać się za sprawą rzuconego uroku, po ukąszeniu przez innego wilkołaka. Przeistoczenie w wilka było również możliwe dzięki natarciu się specjalną maścią albo włożenie na się zaczarowanego pasa czy zwierzęcej skóry.

• sfera ludzkiego życia, w które dany demon najczęściej ingeruje

• stopień szkodliwości lub przychylności ludziom -

• teren występowania, zamieszkiwania - np.

• żywioł z którym demon jest najsilniej związany -

• geneza demona (posiada stałą swoją rzeczywistą postać, będący niejako przedstawicielem odrębnego gatunku)






Wiły, południowosłowiański i ruski odpowiednik przypołudnic. Wiły zamieszkiwały las, góry, a także rzeki i jeziora. Potrafiły dosiadać obłoków i przesuwać je spojrzeniem. Zazwyczaj zjawiały się w gromadach, mogły przybrać postać pięknych dziewcząt, nagich lub kuso odzianych, ale także koni, łabędzi, sokołów lub wilków. Czasami zmieniały się też w wiry powietrzne. Wobec ludzi wiły były nader kapryśne. Zdarzało sie ze pomagały młodym mężczyznom zawrzeć małżeństwo, ostrzegały przed gradobiciem, pomagały potrzebującym rolnikom czy przepowiadały przyszłość, rozgniewane potrafiły jednak same zniszczyć pola wywołując opady gradu, wichurę albo suszę. Bywało także że wiły zatańcowywały na śmierć napotkanych mężczyzn, oślepiały ich, lub doprowadzały do szaleństwa sprowadzając na nich żądze niemożliwe do zaspokojenia.

• sfera ludzkiego życia, w które dany demon najczęściej ingeruje

• stopień szkodliwości lub przychylności ludziom -

• teren występowania, zamieszkiwania - np.

• żywioł z którym demon jest najsilniej związany -

• geneza demona (posiada stałą swoją rzeczywistą postać, będący niejako przedstawicielem odrębnego gatunku)






Wodnik (cz. Vodník; Utoplec, Utopek w folklorze śląskim) – mityczny władca jeziora, stawu, strumienia, rzeki, a nawet kałuży. Wodnik siedział w wodzie i albo puszczał bąbelki, albo topił ludzi. Każdy, kto chciał się wykąpać musiał mu złożyć jakąś daninę, np. czarną kurę albo garść grochu. Demon opiekuńczy dużych i małych śródlądowych akwenów. Zamieszkują we wszelkiego rodzaju rzeczkach, jeziorach, stawach a nawet w studniach i przydrożnych rowach. Choć jako demon potrafił przybierać rozmaite postacie (najczęściej zwierząt związanych z ciekami wodnymi – ryby, jaszczurki, raki) zazwyczaj widywany jest jako człowieczek wysokości nieco ponad pół metra z rybimi, zabarwionymi na zielono oczami, pomarszczoną twarzą i długimi, rozczochranymi włosami oraz błona pławną między palcami. Ubierają się zazwyczaj na czerwono i w taki sposób, że czasem trudno ich odróżnić od zwykłej, niskiej osoby ludzkiej. Gdziekolwiek zaś staną zostaje po nich kałuża wody. Wodnik w opowieściach ludowych jawi się jako postać raczej mało sympatyczna, którą łatwo zirytować i rozgniewać lub też czyniącą różne (zazwyczaj złośliwe) psoty. Wiązano go także z utonięciami ludzi – śmiercią, która wynikała z lekkomyślności. Głównie bowiem tylko prowokują nieostrożnych ludzi (rozwieszając po trzcinach kolorowe wstążki lub zaczepiając na wodorostach świecidełka), a tylko w skrajnych przypadkach (w sytuacji szczególnego naruszenia spokoju i naturalnego porządku akwenu) czynią to osobiście odznaczając się przy tym znaczną, niewspółmierną do swego wzrostu siłą. Jako, że ową siłę czerpią z żywiołu wody, im bardziej oddalą się od zamieszkiwanego przez siebie akwenu (szczególnie gdy nie pada deszcz) tym bardziej ich moc słabnie. Wodniki lubią wygrzewać się na brzegu albo przesiadywać na wszelkiego rodzaju kładkach i mostkach. Rzadko kiedy oddalają się jednak dalej od swych zbiorników wodnych – susza jest dla nich szczególnym zagrożeniem, które doprowadzić może nawet do unicestwienia Wodnika na dłuższy czas w postrzeganym przez ludzi świecie. Większość z nich w opowieściach szkodzi ludziom, lecz niektóre mogą pomagać a wręcz nagrodzić za prawe i szlachetne uczynki. Zadawanie się z tymi demonami zawsze jednak wiąże się z ryzykiem. Bez wyraźnej przyczyny lepiej więc nie zakłócać im spokoju i omijać z daleka, a już w żadnym razie nie próbować wchodzić do wody w ich obecności.

• sfera ludzkiego życia, w które dany demon najczęściej ingeruje

• stopień szkodliwości lub przychylności ludziom -

• teren występowania, zamieszkiwania - np.

• żywioł z którym demon jest najsilniej związany -

• geneza demona (posiada stałą swoją rzeczywistą postać, będący niejako przedstawicielem odrębnego gatunku)





Wróg kazał widzieć złym ludziom w przyjacielu wroga i w ten sposób pozbawiał ich przyjaźni i życzliwości.

Jędzon posługiwał się jako karą wyrzutami sumienia.







Złydzień (Kauk) to chytry i złośliwy karzeł mający postać starego dziecka. We dnie kusił on ludzi do lubieżności, a straszył ich w nocy. Nieposłusznych wrzucał do studni, wprowadzał na błota i chrapy, i topił w rzekach, wieszał po drzewach. Gdzie się rozgościł, tam ludzie odchodzili od rozumu i kończyli samobójstwem. Najzłośliwsza w zastępach Peklenca to była istota.

• sfera ludzkiego życia, w które dany demon najczęściej ingeruje

• stopień szkodliwości lub przychylności ludziom -

• teren występowania, zamieszkiwania - np.

• żywioł z którym demon jest najsilniej związany -

• geneza demona (posiada stałą swoją rzeczywistą postać, będący niejako przedstawicielem odrębnego gatunku)








Zwid - lub Swida, Dubowy Strom - słowiański demon opiekujący się dębami. Posiadał zadziwiającą moc- każdemu, komu się ukazał, tego, w niedługim czasie, spotykała nagła śmierć.

Żmij - postać z wierzeń dawnych Słowian. Powietrzny smok, który zamieszkiwał czarne chmury. Czasami można było dostrzec wśród nich zarysy smoczych łap, skrzydeł lub ogonów.
Czasem przedstawiany jako wróg Peruna, czasem jako jego pomocnik. Czasem też postrzegany jako postać przychylna ludziom, która chroni a czasem jako złośliwiec, zsyłający obfite opady.

• sfera ludzkiego życia, w które dany demon najczęściej ingeruje

• stopień szkodliwości lub przychylności ludziom -

• teren występowania, zamieszkiwania - np.

• żywioł z którym demon jest najsilniej związany -

• geneza demona (posiada stałą swoją rzeczywistą postać, będący niejako przedstawicielem odrębnego gatunku)






Żyr - demon ruski, jego imię znaczy tłuszcz. Uosobienie obżarstwa czy raczej dobrobytu. Odpowiednik Spora.