Rola poety i poezji w świetle wybranych tekstów romantyzmu

Adam Mickiewicz w "Konradzie Wallenrodzie" oraz w "Balladach i romansach"
nazwał poezję skarbnicą pamiątek narodowych, utrwalającą i opiewającą czyny
bohaterów, przechowującą historię narodu. Poezja łączy pokolenia i Mickiewicz
nazwał ją "arką przymierza" między starymi i nowymi laty. Zespala ona ojców i
synów, często ma wymiar tyrtejski, zagrzewa do walki, ustanawia wzorce
postępowania a także podsyca nienawiść do wroga (Halban - poeta ludowy, arka
przymierza). Adam Mickiewicz w "Dziadach" ustami Konrada w Wielkiej
Improwizacji stworzył mit poety samotnego, którego przeciętni ludzie nie
rozumieją. Nie może on oddać wszystkiego co zrodziło jego serce i jego umysł.
Konrad obdarzony mocą tworzenia, chce być równym Bogu, aby mieć władze nad złem
i aby tworzyć dobroć (wolność). Poezja w ustach bohatera wyraża siłę, płynie z
serca i jest najszczersza. Jest też łaską od Boga (mit poety samotnego). Poezja
jest siłą natchnienia. Poezja ma mieć charakter patriotyczny, powinna mieć
charakter patriotyczny, proroczy (profetyczny) i wodzowski (tyrtejski).
W literaturze europejskiej możemy znaleźć adekwatny przykład w postaci Giaura
(bohater byroniczny), który jest dumny i zbuntowany przeciwko otaczającej go
rzeczywistości. Przeżywa osobistą tragedię i mści się za nią na innych.
W literaturze polskiej taką rolę odgrywa Kordian Juliusza Słowackiego, który
jest indywidualistą, poszukującym samotnie własnych ideałów. Owa jednostkowość
doprowadza go do klęski (scena na Mont Blanc i w szpitalu wariatów). Autor
zastanawia się nad rolą poezji, mesjanistycznym lub historycznym kierunkiem jej
ewolucji.
W prologu dyskusja tocząca się pomiędzy 3 osobami przedstawia kolejne
koncepcje:
poezję uspokajającą - zarzut postawiony Mickiewiczowi
poetę mesjasza który na własne barki bierze cierpienia narodowej poezji
tyrtejskiej, nakazującej walczyć
poezja urny narodowej - gromadzącej największe wartości i ideały narodu, by w
odpowiedniej chwili wykorzystać je w słusznej sprawie. Poeta jako jednostka
wybitna, wybawiciel o dużej roli w historii narodu.

Poeta jako:
duchowy przewodnik - Konrad Wallenrod
krytyk poezji fałszywej - Nie-Boska komedia
profeta - prorok - Testament mój
odtwórca poezji trubadurów, piewca historii - Konrad Wallenrod
troszczący się o doskonałość formy i dociekający prawdy - Beniowski
jako tragiczna ofiara różnic pomiędzy poezją a rzeczywistością - Nie-Boska
komedia (hrabia Henryk)

Polemika Słowackiego z ideologią mesjanistyczną Mickiewicza.

Nie-Boska komedia:
Koncepcja poezji - ukazanie jej wielkości i roli w życiu narodu:
źródło piękna "poezjo matko piękności i zbawienia"
surowa, wręcz pogardliwa ocena poezji jest wtedy, jeśli jest ona tylko czczą
rozkoszą, oderwaną d rzeczywistości
poeta fałszywy - człowiek nie identyfikujący się z poezją (źle pojmujący jej
istotę i cel)
poeta prawdziwy - człowiek identyfikujący się z poezja, miłujący swoich
bliskich, ceniący idee chrześcijańskie
polemika z podstawowymi wartościami literatury romantycznej