Rozpad ZSRR
Rozpad ZSRR
Przyczyny rozpadu ZSRR
Na początku lat 70 , wyczerpane ustrojem komunistycznym, ZSRR nadal starało się utrzymać pozycję
mocarstwa. Mieszając się w lokalne konflikty (Mozambik, Nigeria etc.) nadal posiadało status głównego
oponenta USA. W związku z tym na początku lat 80 nowy prezydent Stanów Zjednoczonych Ronald
Reagan zainicjował kolejną falę wyścigu zbrojeń. Sukcesem USA był m.in. program SDI (tzw. wojen
gwiezdnych). Ruch ten, który pozostał nieodczuwalny z podatkowego punktu widzenia przez
mieszkańców Ameryki całkowicie pogrążył Rosję radziecką. Kolejne inwestycje spowodowały spadek cen
złota i ropy naftowej z tegoż kraju. Ponadto z problemami borykała się sama rządząca Komunistyczna
Parta Związku Radzieckiego. W związku z wysoką średnią wieku i ogromnie rozbudowanym aparatem
urzędniczym był to twór niepostępowy i nieskuteczny w działaniach. Sytuacja nie uległa zmianie po
przejęciu władzy przez przewodniczącego Leonida Breżniewa. Klęską okazało się przywrócenie
nieefektywnego systemu nakazowo- rozdzielczego. Kwitła korupcja i nepotyzm. Sam Breżniew
uznawany był za miernego polityka, który nie rozumiał własnych przemówień. Po jego śmierci władzę
przejął Juri Andropow - szef KGB, a od 1984 r. funkcję tą pełnił Konstantyn Czernienko. Dopiero kolejny
przewodniczący - Michaił Gorbaczow zapowiedział przeprowadzenie reform. Miały temu służyć dwa
działania zwane: głasnost i pierestrojka. Głasnost zapowiadał częściowe zniesienie cenzury i odtajnienie
historycznych faktów ZSRR. Pierestrojka miała za zadanie przebudowę systemu gospodarczego. Aby
walczyć z plagą alkoholizmu wprowadzono monopol na produkty przemysłu spirytusowego. Miało to
jednak negatywny wpływ na sytuację budżetową państwa, odcinając je od istotnego z
ródła dochodu.
Dodatkowo w kwietniu 1986 r. doszło do wybuchu elektrowni atomowej w Czarnobylu. Udowodnione
niedbalstwo i chęć ukrycia tego faktu przez Partię doprowadziło do podkopania prestiżu państwa. Michaił
Gorbaczow podejmował jednak celne decyzje polityczne. Wyprowadził wojska z Afganistanu, zaprzestał
popierania ruchów rewolucyjnych na świecie, zrezygnował z doktryny Breżniewa oraz często gościł na
Zachodzie.
Rozpad ZSRR
Z czasem na obszarze Republiki sowieckiej pojawiły się ruchy separatystyczne. Z największą siłą zaczęły
narastać na obszarze republik nadbałtyckich. W 1987 r. powstał Litewski Ruch Na Rzecz Przebudowy
Sajudis. Żądano przywrócenie flagi, herbu i litewskiego języka urzędowego oraz uznanie dominacji
Kościoła katolickiego. Kiedy w 1990 r. Litwa ogłosiła niepodległość, Moskwa zarządziła blokadę krajów
nadbałtyckich. Wstrzymano dostawy ropy, gazu, energii elektrycznej, części maszyn etc. W skutek
gwałtownego spadku poziomu życia mieszkańców Litwa odeszła od pomysłu separacji. Jednak już w
styczniu 1991 r. hasła odżyły. W związku z budową barykad i deklaracją zbrojnego oporu wojska
radzieckie opuściły koszary. W starciach zginęło ok. 13 cywili. Akt ten potępił nawet Michaił Gorbaczow.
W skutek dalszych działań Litwa uzyskała niepodległość, a uznana przez USA szybko stała się członkiem
ONZ. Było to tylko preludium do rozpadu struktur ZSRR. Do rozruchów doszło również na południu
chylącego się ku upadkowi mocarstwa (konflikt Ormian i Azerów). Z dnia 18 na 19 stycznia doszło do
próby puczu wojskowego i odsunięcia Gorbaczowa od władzy. Zdecydowana postawa prezydenta Rosji
Borysa Jelcyna sprawiła, że nie udało się zatrzymać rozkładu. Jelcyn zdelegalizował KPZR, a w sierpniu
1991 r. w skutek spotkania III polityków: Leonida Krawczuka z Ukrainy, Stanisława Szuzkiewicza z
Białorusi i Borysa Jelcyna z Rosji zdecydowano o rozwiązaniu ZSRR i utworzeniu na to miejsce
Wspólnoty Niepodległych Państw (WNP). W tym samym roku przestał istnieć Układ Warszawski. Do 25
grudnia 1991 r. większość republik ogłosiła niepodległość toteż uznaje się tą datę za oficjalny koniec
ZSRR. Jednak jeszcze przez dłuższy czas byłe państwa Bloku Wschodniego borykały się z problemami
wzrostu przestępczości, braku kultury politycznej i dostosowaniem gospodarki do warunków rynku
wolnokonkurencyjnego.
http://www.wos.net.pl Kreator PDF Utworzono 28 April, 2011, 10:25