Bezpieczeństwo pracy i
ergonomia
PRAWNA OCHRONA PRACY
Dr inż. Marek Kułażyński
Wrocław 2010
[e-mail]
F-1 pok 205
F-3 pok 221
Wrocław 2010
3a. System prawny ochrony pracy w Polsce
Przepisy wewnątrzzakładowe:
Aktem regulujÄ…cym sprawy z zakresu bhp, jest
regulamin pracy. Zakres przedmiotowy regulaminu
obejmuje uregulowania w zakresie wyposażenia
pracowników w odzież i obuwie robocze oraz środki
ochrony indywidualnej i higieny osobistej, wykazy
prac wzbronionych pracownikom młodocianym i
kobietom.
3a. System prawny ochrony pracy w Polsce
Przepisy wewnątrzzakładowe:
Regulamin pracy ustala pracodawca w porozumieniu
z zakładową organizacją związkową, jeżeli zatrudnia co
najmniej 5 pracowników. Jednakże, w przypadku gdy
pracodawca nie może uzgodnić treści regulaminu z organizacją
związkową lub gdy taka organizacja nie działa u pracodawcy,
regulamin ustala sam pracodawca. Regulamin nie musi być
ustalany, jeżeli w zakresie przewidzianym dla regulaminu
obowiązują postanowienia układu zbiorowego pracy. Z treścią
regulaminu pracodawca ma obowiązek zapoznać każdego
pracownika.
3a. System prawny ochrony pracy w Polsce
Przepisy wewnątrzzakładowe:
Zasady BHP są regułami pozaprawnymi na wzór klauzul generalnych.
Oznacza to, że nie są one zdefiniowanie prawnie ani też określone
w przepisach, jednakże - zgodnie z obowiązującymi przepisami -
zarówno pracodawca, jak i osoba kierująca pracownikami i sam
pracownik są obowiązani ich przestrzegać, a ich naruszenie lub
niestosowanie może spowodować sankcje przewidziane w kodeksie
pracy.
W teorii, za zasady bhp uważa się reguły postępowania wynikające z
doświadczenia życiowego oraz przesłanek naukowych i technicznych.
4. ObowiÄ…zki pracodawcy i pracownika w
zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy
qðObowiÄ…zki pracodawcy.
qðPrawa i obowiÄ…zki pracowników.
qðObiekty budowlane i pomieszczenia pracy.
qðMaszyny i inne urzÄ…dzenia techniczne.
qðSubstancje chemiczne oraz procesy pracy szczególnie szkodliwe lub
niebezpieczne dla zdrowia.
qðProfilaktyczna ochrona zdrowia.
qðSzkolenie w zakresie bezpieczeÅ„stwa i higieny pracy oraz ergonomii.
qðÅšrodki ochrony indywidualnej oraz odzież i obuwie robocze.
qðSÅ‚użba bezpieczeÅ„stwa i higieny pracy.
qðKomisja bezpieczeÅ„stwa i higieny pracy.
qðPrzepisy bezpieczeÅ„stwa i higieny pracy dotyczÄ…ce osób wykonujÄ…cych pracÄ™
na innej podstawie niż stosunek pracy.
4.1. ObowiÄ…zki pracodawcy.
Øð Zapewnienie bezpiecznych i higienicznych warunków pracy oraz prowadzenia
systematycznego szkolenia pracowników w zakresie BHP(art. 207 ż 1)
Øð Odpowiedzialność za stan BHP w zakÅ‚adzie pracy ponosi pracodawca.
Rozpatrując tę kwestię na gruncie prawa, odpowiedzialność ta może być:
üð odpowiedzialnoÅ›ciÄ… za wykroczenia popeÅ‚nione przeciwko
prawom pracownika,
üð odpowiedzialnoÅ›ciÄ… za popeÅ‚nione przestÄ™pstwa
(odpowiedzialność karna),
üð odpowiedzialnoÅ›ciÄ… cywilnÄ… za wyrzÄ…dzone szkody.
4.1. ObowiÄ…zki pracodawcy.
ØðOchrona zdrowia i życia pracowników:
Obowiązek ten powinien być realizowany poprzez zapewnienie
bezpiecznych i higienicznych warunków pracy przy
odpowiednim wykorzystaniu osiągnięć nauki i techniki.
To, czy dany pracodawca, w określonych warunkach,
wykorzystał w sposób odpowiedni osiągnięcia nauki, podlega
indywidualnej ocenie właściwych organów nadzoru,
np. Państwowej Inspekcji Pracy i Inspekcji Sanitarnej lub sądu
w toku postępowania sądowego (art. 207 ż 2).
4.1. ObowiÄ…zki pracodawcy.
Øð Zapewnienia przestrzegania w zakÅ‚adzie pracy przepisów oraz zasad BHP (ich
znajomość), wydawania poleceń usunięcia uchybień w tym zakresie oraz
kontrolowania wykonania tych poleceń(art. 207 ż 3);
Øð Zapewnienia wykonania nakazów, wystÄ…pieÅ„, decyzji i zarzÄ…dzeÅ„ organów
nadzoru nad warunkami pracy;
Øð Zapewnienia wykonania zaleceÅ„ spoÅ‚ecznego inspektora pracy.
4.1. ObowiÄ…zki pracodawcy.
Øð Zgodnie z kodeksem pracy, współpraca różnych przedsiÄ™biorstw,
powinna polegać m.in. na ustaleniu zasad współdziałania,
uwzględniających sposoby postępowania w przypadku wystąpienia
zagrożeń dla zdrowia lub życia pracowników oraz na wyznaczeniu
koordynatora, który będzie sprawował nadzór nad bezpieczeństwem i
higieną pracy. Ustalenie sposobów postępowania w przypadku
występowania zagrożeń wymaga uprzedniego dokonania analizy tych
zagrożeń i oceny ryzyka.
Øð Powinien uwzglÄ™dniać zasady powiadamiania pracowników i innych
osób o zagrożeniu i jego ewentualnych skutkach, zasady udzielania
pierwszej pomocy w razie wypadku, sposoby neutralizacji
niebezpiecznych środków chemicznych, zasady postępowania w razie
pożaru itp. wskazówki.
4.1. ObowiÄ…zki pracodawcy.
Øð Pracodawca rozpoczynajÄ…cy dziaÅ‚alność lub który zmieniÅ‚ miejsce,
rodzaj i zakres prowadzonej działalności, zwłaszcza jeżeli zmiana
dotyczyła technologii lub profilu produkcji jest zobowiązany
zawiadomić, w ciągu 14 dni od daty rozpoczęcia tej działalności,
właściwego inspektora pracy i właściwego inspektora sanitarnego
o miejscu, rodzaju i zakresie prowadzonej działalności oraz
o przewidywanej liczbie pracowników.
Ponadto pracodawca ten ma obowiązek złożyć pisemną informację
o środkach i procedurach przyjętych w zakładzie pracy w celu
spełnienia wymagań wynikających z przepisów bezpieczeństwa
i higieny pracy.
4.2.Prawa i obowiązki pracowników.
qð Prawo do powstrzymania siÄ™ od wykonywania pracy
wówczas, gdy warunki pracy nie odpowiadają przepisom
BHP oraz stwarzają bezpośrednie zagrożenie dla zdrowia
lub życia pracownika albo gdy wykonywana przez niego
praca grozi takim niebezpieczeństwem innym osobom.
4.2.Prawa i obowiązki pracowników.
qðPrawo oddalić siÄ™ z miejsca zagrożenia, jeżeli
powstrzymanie się od pracy nie usunęło tego zagrożenia.
W obu przypadkach, tj. powstrzymania siÄ™ od
wykonywania pracy oraz oddalenia siÄ™ z miejsca
zagrożenia, pracownik ma obowiązek niezwłocznego
powiadomienia o tym fakcie przełożonego.
4.2.Prawa i obowiązki pracowników.
Za czas powstrzymania siÄ™ od wykonywania pracy lub oddalenia siÄ™ z miejsca
zagrożenia pracownik zachowuje prawo do (pełnego) wynagrodzenia. Zagrożenie
dla życia lub zdrowia musi mieć charakter zagrożenia bezpośredniego i może
także dotyczyć innych pracowników lub osób. Pracownik ma prawo podjąć
decyzjÄ™ w sprawie skorzystania z tego uprawnienia na podstawie samodzielnie
dokonanej oceny sytuacji.
Przy podejmowaniu decyzji pracownik powinien zwrócić uwagę na to, czy został
naruszony konkretny przepis dotyczÄ…cy BHP.
Naruszenie samych zasad BHP, powodujące zagrożenie dla życia i zdrowia, może
być podstawą do powstrzymania się od wykonywania pracy, ale nie gwarantuje
prawa do pełnego wynagrodzenia. W takim przypadku pracownikowi, który był
gotów do pracy, a doznał przeszkód z przyczyn dotyczących pracodawcy, za czas
niewykonywania pracy przysługuje wynagrodzenie wynikające z jego osobistego
zaszeregowania, określonego stawką godzinową lub miesięczną, a jeżeli taki
składnik wynagrodzenia nie został wyodrębniony przy określaniu warunków
wynagrodzenia - 60% wynagrodzenia.
4.2.Prawa i obowiązki pracowników.
ØðPracownik wykonujÄ…cy pracÄ™ może, po uprzednim
powiadomieniu przełożonego, powstrzymać się od jej
wykonywania, jeżeli stwierdzi, że jego stan psychofizyczny nie
zapewnia bezpiecznego wykonywania pracy i stwarza zagrożenie
dla innych osób.
Ponieważ przyczyna powstrzymania się od wykonywania pracy
leży po stronie pracownika, ustawodawca nie przewidział w tym
przypadku prawa do zachowania wynagrodzenia.
4.2.Prawa i obowiązki pracowników.
qðkierowców: autobusów, pojazdów przewożących materiaÅ‚y
niebezpieczne oraz pojazdów o dopuszczalnej masie całkowitej
powyżej 16 ton i długości powyżej 12 m, trolejbusów i motorniczych
tramwajów
qðprzy montażu i remoncie sieci trakcyjnych
qðprzy liniach napowietrznych niskich, Å›rednich i wysokich napięć
qðprzy obsÅ‚udze urzÄ…dzeÅ„ ciÅ›nieniowych, podlegajÄ…cych peÅ‚nemu
dozorowi technicznemu
qðprzy obsÅ‚udze instalacji chemicznych do produkcji gazów toksycznych
lub tworzÄ…cych mieszaniny wybuchowe z powietrzem
qðprzy materiaÅ‚ach Å‚atwo palnych, Å›rodkach toksycznych i materiaÅ‚ach
biologicznie zakaz
nych
4.2.Prawa i obowiązki pracowników.
qð znać przepisy oraz zasady BHP, brać udziaÅ‚ w szkoleniu i instruktażu
z tego zakresu oraz poddawać się egzaminom sprawdzającym
qð wykonywać pracÄ™ w sposób zgodny z przepisami oraz zasadami BHP
oraz stosować się do wydawanych w tym zakresie poleceń
i wskazówek przełożonych
qð dbać o należyty stan maszyn, urzÄ…dzeÅ„, narzÄ™dzi i sprzÄ™tu
oraz porzÄ…dek i Å‚ad w miejscu pracy
qð stosować Å›rodki ochrony zbiorowej, a także używać przydzielonych
środków ochrony indywidualnej oraz odzieży i obuwia roboczego,
zgodnie z ich przeznaczeniem
4.2.Prawa i obowiązki pracowników.
qðpoddawać siÄ™ wstÄ™pnym, okresowym i kontrolnym oraz innym
zaleconym badaniom lekarskim i stosować się do wskazań lekarskich
qðniezwÅ‚ocznie zawiadomić przeÅ‚ożonego o zauważonym w zakÅ‚adzie
pracy wypadku albo zagrożeniu życia lub zdrowia ludzkiego oraz
ostrzec współpracowników, a także inne osoby znajdujące się w
rejonie zagrożenia, o grożącym im niebezpieczeństwie
qðwspółdziaÅ‚ać z pracodawcÄ… i przeÅ‚ożonymi w wypeÅ‚nianiu obowiÄ…zków
dotyczÄ…cych BHP
4.2.Prawa i obowiązki pracowników.
Osoba kierujÄ…ca pracownikami jest obowiÄ…zana:
Øð organizować stanowiska pracy zgodnie z przepisami oraz zasadami BHP
Øð dbać o sprawność Å›rodków ochrony indywidualnej oraz ich stosowanie
Øð organizować, przygotowywać i prowadzić prace, uwzglÄ™dniajÄ…c zabezpieczenie
pracowników przed wypadkami przy pracy, chorobami zawodowymi i innymi chorobami
związanymi z warunkami środowiska pracy
Øð dbać o bezpieczny i higieniczny stan pomieszczeÅ„ pracy i wyposażenia technicznego, a
także o sprawność środków ochrony zbiorowej i ich stosowanie zgodnie z
przeznaczeniem egzekwować przestrzeganie przez pracowników przepisów oraz zasad
bezpieczeństwa i higieny pracy zapewniać wykonanie zaleceń lekarza sprawującego
opiekÄ™ zdrowotnÄ… nad pracownikami.
4.3.Obiekty budowlane i pomieszczenia pracy.
Øð Obiekty budowlane, w których znajdujÄ… siÄ™ pomieszczenia pracy,
powinny spełniać wymagania dotyczące BHP, a każda ich przebudowa
powinna uwzględniać poprawę ich warunków.
Øð Pomieszczenia przeznaczone do pracy powinny być dostosowane
odpowiednio do rodzaju wykonywanych prac i liczby zatrudnionych
pracowników.
Øð Pracodawca obowiÄ…zany jest ponadto utrzymywać obiekty budowlane
i znajdujÄ…ce siÄ™ w nich pomieszczenia przeznaczone do pracy, a
także tereny i urządzenia z nimi związane, w stanie zapewniającym
bezpieczne i higieniczne warunki prac.
Øð Budowa lub przebudowa obiektu budowlanego, w którym przewiduje
się pomieszczenia przeznaczone do wykonywania pracy, powinna być
dokonywana na podstawie projektów uwzględniających wymagania
BHP, pozytywnie zaopiniowanych przez uprawnionych
rzeczoznawców.
4.4.Maszyny i inne urzÄ…dzenia techniczne.
Maszyny i inne urzÄ…dzenia techniczne powinny
być tak konstruowane i budowane, aby:
ØðzapewniaÅ‚y bezpieczne i higieniczne warunki pracy, w
szczególności zabezpieczały pracownika przed urazami,
działaniem niebezpiecznych substancji chemicznych,
porażeniem prądem elektrycznym, nadmiernym hałasem,
szkodliwymi wstrząsami, działaniem wibracji i promieniowania
oraz szkodliwym i niebezpiecznym działaniem innych czynników
środowiska pracy,
ØðuwzglÄ™dniaÅ‚y zasady ergonomii.
4.4.Maszyny i inne urzÄ…dzenia techniczne.
Øð Konstruktor oraz producent maszyn i innych urzÄ…dzeÅ„ technicznych
ponoszą odpowiednio odpowiedzialność cywilną lub karną za
niedopełnienie wymagań; jeżeli niedopełnienie tych obowiązków
powoduje skutki w postaci strat lub stanowi naruszenie prawa
karnego, np. stało się przyczyną utraty zdrowia lub życia ludzkiego.
Øð W przypadku, gdy maszyny lub inne urzÄ…dzenia techniczne nie
spełniają wymagań, należy je wyposażyć w odpowiednie
zabezpieczenia. Jeżeli konstrukcja zabezpieczenia jest uzależniona od
warunków lokalnych, obowiązek wyposażenia maszyny lub innego
urzÄ…dzenia technicznego w odpowiednie zabezpieczenia spoczywa na
pracodawcy.
4.4.Maszyny i inne urzÄ…dzenia techniczne.
Øð Producent, importer, dystrybutor lub inny dostawca maszyn, innych
urządzeń technicznych lub narzędzi pracy, które są objęte
obowiązkową certyfikacją na znak bezpieczeństwa, jest obowiązany
dostarczyć odbiorcy (w tym przypadku pracodawcy) certyfikat na znak
bezpieczeństwa.
Øð Pracodawca powinien wymagać deklaracji zgodnoÅ›ci dotyczÄ…cej
wyrobów nie objętych obowiązkową certyfikacją. W sytuacji, w której
dostawca odmawia wydania deklaracji zgodności, należy
przypuszczać, że maszyna, inne urządzenie techniczne lub narzędzie
pracy nie spełnia wymagań norm lub odpowiednich przepisów BHP.
4.5. Substancje chemiczne oraz procesy pracy
szczególnie szkodliwe lub niebezpieczne dla
zdrowia
Øð Wszystkie materiaÅ‚y i procesy technologiczne, przed ich
zastosowaniem w produkcji, powinny być sprawdzone w celu ustalenia
ich szkodliwości dla zdrowia pracowników i podjęcia odpowiednich
środków profilaktycznych.
Øð Niedopuszczalne jest stosowanie substancji chemicznych nie
oznakowanych w sposób widoczny i umożliwiający ich identyfikację.
Øð Wprowadzono kategoryczny zakaz stosowania niebezpiecznych
substancji chemicznych w sytuacji braku kart charakterystyki tych
substancji, opakowań zabezpieczających przed ich szkodliwym
działaniem, pożarem lub wybuchem oraz niestosowania środków
zapewniających pracownikom ochronę życia i zdrowia.
4.5. Substancje chemiczne oraz procesy pracy
szczególnie szkodliwe lub niebezpieczne dla
zdrowia
Pracodawca zatrudniający pracowników w warunkach narażenia
na działanie substancji i czynników rakotwórczych jest
obowiÄ…zany:
Øð zastÄ™pować te substancje i czynniki mniej szkodliwymi dla zdrowia lub
stosować inne dostępne środki ograniczające stopień narażenia, przy
odpowiednim wykorzystaniu osiągnięć nauki i techniki,
Øð rejestrować wszystkie rodzaje prac w kontakcie z substancjami i
czynnikami o działaniu rakotwórczym lub prawdopodobnym działaniu
rakotwórczym.
4.5. Substancje chemiczne oraz procesy pracy
szczególnie szkodliwe lub niebezpieczne dla zdrowia.
W celu zmniejszenia ryzyka wystÄ…pienia nadzwyczajnych
zagrożeń zobowiązano pracodawców, którzy prowadzą
działalność stwarzającą możliwość wystąpienia nagłego
niebezpieczeństwa dla życia i zdrowia pracowników, do
zapewnienia:
qðodpowiednich do rodzaju niebezpieczeÅ„stwa urzÄ…dzeÅ„ i sprzÄ™tu
ratowniczego,
qðnależycie przeszkolonej obsÅ‚ugi tych urzÄ…dzeÅ„ i sprzÄ™tu,
qðudzielenia pierwszej pomocy poszkodowanym.
4.6. Profilaktyczna ochrona zdrowia.
Øð Pracodawca jest obowiÄ…zany informować pracowników o ryzyku
zawodowym, które wiąże się z wykonywaną pracą, oraz o
zasadach ochrony przed zagrożeniami.
Ryzyko to w zrozumieniu potocznym możliwość wystąpienia
niepożądanych zdarzeń, powodujących straty. Ocena ryzyka polega na
oszacowaniu prawdopodobieństwa wystąpienia niepożądanych zdarzeń
oraz wysokości prawdopodobnych strat.
Straty w tym przypadku sÄ… rozumiane nie tylko jako straty materialne,
lecz także jako straty związane z utratą zdrowia lub życia.
4.6. Profilaktyczna ochrona zdrowia.
Øð Pracodawca jest obowiÄ…zany oceniać i dokumentować
ryzyko zawodowe występujące przy określonych
pracach oraz stosować niezbędne środki profilaktyczne
zmniejszajÄ…ce to ryzyko.
4.6. Profilaktyczna ochrona zdrowia.
ØðW szczególnoÅ›ci pracodawca jest obowiÄ…zany:
qð zapewnić organizacjÄ™ pracy i stanowisk pracy w sposób
zabezpieczający pracowników przed zagrożeniami
wypadkowymi oraz oddziaływaniem czynników
szkodliwych dla zdrowia i uciążliwości ,
qð zapewnić likwidacjÄ™ zagrożeÅ„ dla zdrowia i życia
pracowników głównie przez stosowanie technologii,
urządzeń, materiałów i substancji nie powodujących
takich zagrożeń.
qð przez zagrożenie rozumie siÄ™ taki stan Å›rodowiska pracy,
który może spowodować wypadek lub chorobę.
4.6. Profilaktyczna ochrona zdrowia.
Jeżeli ze względu na rodzaj procesu pracy likwidacja zagrożeń nie jest
możliwa, należy stosować odpowiednie rozwiązania organizacyjne
i techniczne, w tym odpowiednie środki ochrony zbiorowej, które
ograniczają wpływ tych zagrożeń na zdrowie i bezpieczeństwo
pracowników. W sytuacji, gdy ograniczenie zagrożeń w wyniku
zastosowania rozwiązań organizacyjnych i technicznych nie jest
wystarczające, pracodawca jest obowiązany zapewnić pracownikom
środki ochrony indywidualnej, odpowiednie do rodzaju i poziomu
zagrożeń. Po wejściu w życie przepisów ogólnych w zakresie
BHP (ż 39), prawo polskie przewiduje pierwszeństwo stosowania
ochron zbiorowych przed ochronami indywidualnymi, co jest zgodne z
priorytetami określonymi w art. 6 dyrektywy 89/391/EWG.
4.6. Profilaktyczna ochrona zdrowia.
W zakładach pracy, w których nie działają takie systemy
i procedury, pracodawca przed dopuszczeniem pracownika
do pracy (w ramach szkolenia wstępnego) poinformuje go o:
Øð rodzajach czynników niebezpiecznych, szkodliwych dla zdrowia i uciążliwych
występujących na stanowisku pracy oraz o ich poziomie (np. stężeniach
substancji chemicznych i pyłów w powietrzu, natężeniu hałasu, poziomie
szkodliwych drgań, warunkach mikroklimatycznych), a także częstotliwości
występowania tych zagrożeń i uciążliwości
Øð wypadkach i chorobach zawodowych, jakie miaÅ‚y miejsce na tym lub
podobnych stanowiskach pracy w zakładzie, przyczynach oraz skutkach tych
wypadków i chorób, a także podjętych działaniach profilaktycznych
Øð Å›rodkach ochrony zbiorowej i indywidualnej, jakie bÄ™dÄ… do dyspozycji
pracownika oraz sposobach ich stosowania.
4.6. Profilaktyczna ochrona zdrowia.
Pracodawca jest obowiązany stosować środki zapobiegające chorobom
zawodowym i innym chorobom związanym z wykonywaną pracą (art. 227 ż 1).
Obowiązek ten nie ogranicza się jedynie do chorób zawodowych (określonych
w wykazie chorób zawodowych), ale dotyczy także innych chorób, na które
może zachorować pracownik w związku z warunkami, w jakich wykonuje
pracę. Wprawdzie choroby te (np. grypa, zapalenie płuc, reumatyzm,
choroby alergiczne) nie dają podstaw do ubiegania się o świadczenia
pieniężne przewidziane w przypadku stwierdzenia u pracownika choroby
zawodowej, ale mogą być brane pod uwagę w ocenie wypełniania
obowiązków w zakresie bhp przez pracodawcę, jeżeli są podstawy do
uznania, iż powstały w związku z warunkami pracy.
4.6. Profilaktyczna ochrona zdrowia.
Øð utrzymywanie w staÅ‚ej sprawnoÅ›ci urzÄ…dzeÅ„ ograniczajÄ…cych lub
eliminujących szkodliwe dla zdrowia czynniki środowiska pracy oraz
urządzenia służące do pomiarów tych czynników, przeprowadzanie badań
i pomiarów czynników szkodliwych dla zdrowia, rejestrowanie i
przechowywanie wyników tych badań i pomiarów oraz udostępnianie ich
pracownikom.
4.6. Profilaktyczna ochrona zdrowia.
W razie stwierdzenia przekroczeń najwyższych dopuszczalnych stężeń i
natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia, pracodawca jest obowiązany
niezwłocznie, w sposób ustalony w danym zakładzie pracy, poinformować
o tym pracowników oraz umieścić na odpowiednim stanowisku pracy
informację o stwierdzonym narażeniu.
Tryb i częstotliwość badań i pomiarów, a także sposób rejestrowania,
przechowywania i udostępniania wyników tych badań i pomiarów określa
w drodze rozporządzenia minister zdrowia i opieki społecznej.
4.6. Profilaktyczna ochrona zdrowia.
Øð Osoba przyjmowana do pracy podlega wstÄ™pnym badaniom lekarskim.
Øð Badaniom takim podlegajÄ… także pracownicy mÅ‚odociani przenoszeni
na inne stanowiska i inni pracownicy przenoszeni na stanowiska, na
których występują czynniki szkodliwe dla zdrowia lub warunki
uciążliwe.
Øð Ponowne badanie wstÄ™pne pracownika przenoszonego na inne
stanowisko pracy (z wyjątkiem pracowników młodocianych) powinno
wykonywać się wtedy, gdy na nowym stanowisku jest wyższy poziom
czynników szkodliwych albo występują czynniki szkodliwe, które nie
występowały na poprzednim stanowisku pracy.
4.6. Profilaktyczna ochrona zdrowia.
Øð Pracownik podlega ponadto okresowym badaniom lekarskim. W
przypadku niezdolności do pracy trwającej ponad 30 dni, pracownik
podlega kontrolnym badaniom lekarskim (art. 229 ż 6).
Øð WstÄ™pne, okresowe i kontrolne badania lekarskie przeprowadzane sÄ…
na koszt pracodawcy (art. 229 ż 6). Pracodawca ponosi także inne
koszty profilaktycznej opieki zdrowotnej, niezbędnej z uwagi na
warunki pracy.
4.6. Profilaktyczna ochrona zdrowia.
żð W przypadku stwierdzenia u pracownika objawów wskazujÄ…cych na
powstanie choroby zawodowej lub gdy pracownik stał się niezdolny do
wykonywania dotychczasowej pracy wskutek wypadku przy pracy lub
choroby zawodowej i nie został zaliczony do żadnego stopnia
niepełnosprawności (dawniej grupy inwalidzkiej), pracodawca, na
podstawie odpowiedniego orzeczenia lekarskiego, jest obowiÄ…zany
przenieść pracownika do innej odpowiedniej pracy (art. 230 ż 1 i art.
231).
4.6. Profilaktyczna ochrona zdrowia.
żð W razie przeniesienia pracownika do innej pracy wskutek wystÄ…pienia
objawów choroby zawodowej, praca do której zostanie on
przeniesiony, może być uznana za odpowiednią tylko wtedy, gdy
pracownik nie będzie narażony na czynniki, które wywołały objawy
choroby zawodowej. Jeżeli przeniesienie, o którym mowa wyżej,
powoduje obniżenie wynagrodzenia, pracownikowi przysługuje
dodatek wyrównawczy (art. 230 ż 2) przez okres nie przekraczający 6
miesięcy.
4.6. Profilaktyczna ochrona zdrowia.
Øð Pracownikom zatrudnionym w warunkach szczególnie uciążliwych,
pracodawca powinien zapewnić nieodpłatnie odpowiednie posiłki i napoje,
jeżeli jest to niezbędne ze względów profilaktycznych (art. 232).
Øð W przypadku upałów, gdy temperatura w pomieszczeniach pracy przekracza
28 °C, prawo do napojów chÅ‚odzÄ…cych dotyczy wszystkich pracowników, bez
względu na rodzaj pracy, jaką wykonują. Pracodawca jest obowiązany
dostarczać napoje w ilościach niezbędnych do zaspokojenia potrzeb.
Pracownikom nie przysługuje ekwiwalent pieniężny za posiłki i napoje.
Przepis ten nie przewiduje możliwości wydawania (za częściową
odpłatnością) tzw. posiłków regeneracyjno-wzmacniających, ale posiłki takie
mogą być wydawane, jeżeli są przewidziane w układzie zbiorowym pracy.
4.6. Profilaktyczna ochrona zdrowia.
Øð Pracodawca jest obowiÄ…zany zapewnić pracownikom odpowiednie urzÄ…dzenia
higieniczno-sanitarne oraz dostarczyć niezbędne środki higieny osobistej, a
także zapewnić środki do udzielania pierwszej pomocy w razie wypadku (art.
233). Ilość środków do utrzymania higieny osobistej, np. mydła, pasty do
mycia oraz ręczników, zależy od rodzaju wykonywanej pracy i stopnia
zabrudzenia ciała w wyniku tej pracy. Środki te powinny być wydawane w
ilościach niezbędnych do utrzymania higieny osobistej.
Øð Pracodawca, w myÅ›l tego przepisu, powinien zapewnić sprawnie
funkcjonujący system pierwszej pomocy w razie wypadku oraz środki do
udzielania pierwszej pomocy. W szczególności pracodawca powinien zapewnić
punkty pierwszej pomocy w wydziałach (oddziałach), w których są
wykonywane prace powodujące duże zagrożenie wypadkowe lub wydzielanie
się szkodliwych dla zdrowia par, gazów albo pyłów. W pozostałych wydziałach
(oddziałach) należy rozmieścić odpowiednio wyposażone apteczki pierwszej
pomocy. Liczbę punktów i apteczek pierwszej pomocy, ich usytuowanie oraz
ilość i rodzaj środków pierwszej pomocy - pracodawca powinien ustalić w
porozumieniu z lekarzem sprawujÄ…cym profilaktycznÄ… opiekÄ™ zdrowotnÄ….
4.7. Szkolenie w zakresie bezpieczeństwa
i higieny pracy oraz ergonomii
Pracownik nie może być dopuszczony do pracy, do
której wykonywania nie posiada wymaganych
kwalifikacji lub potrzebnych umiejętności, a także
dostatecznej znajomości przepisów oraz zasad
BHP (art. 2373 ż 1).
40
4.7. Szkolenie w zakresie bezpieczeństwa
i higieny pracy oraz ergonomii
ØðKandydata do pracy należy zatem ocenić pod kÄ…tem posiadania
kwalifikacji, jeżeli kwalifikacje takie są wymagane na
stanowisku, na którym ma być on zatrudniony, oraz pod kątem
posiadanych przez niego umiejętności. W niektórych wypadkach
może to dotyczyć kwalifikacji związanych z posiadaniem
uprawnień do wykonywania określonych prac, np. prac
spawalniczych, kierowania pojazdami, prac elektrycznych, prac
na wysokości, samodzielnych prac w budownictwie.
4.7. Szkolenie w zakresie bezpieczeństwa i
higieny pracy oraz ergonomii
Øð Do wykonywania pracy, poza kwalifikacjami, niezbÄ™dne sÄ…
umiejętności.
Umiejętności nabywa się w wyniku przyswojenia sobie wiedzy
teoretycznej i treningu praktycznego. Poziom tych umiejętności powinien
zapewniać bezpieczne wykonywanie pracy. Kwalifikacje ocenia się zazwyczaj na
podstawie dostarczonych przez pracownika dokumentów (dyplom ukończenia
szkoły wyższej, świadectwa szkolne i zawodowe, zaświadczenia itp.).
Umiejętności należy sprawdzić w praktyce, co odbywa się w ramach
szkolenia wstępnego w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy, a ściślej, w
trakcie instruktażu na stanowisku pracy.
4.7. Szkolenie w zakresie bezpieczeństwa i
higieny pracy oraz ergonomii
Øð Pracodawca powinien zapewnić przeszkolenie pracownika w zakresie
BHP przed dopuszczeniem go do pracy oraz prowadzić (organizować
lub zlecać) okresowe szkolenia w tym zakresie (art. 2373 ż 2).
Szkolenia te powinny odbywać się w czasie pracy i na koszt
pracodawcy (art. 2373 ż 3).
Øð Pracodawca obowiÄ…zany jest zaznajomić pracowników z przepisami
oraz zasadami BHP dotyczÄ…cymi wykonywanych przez nich prac oraz
wydawać szczegółowe instrukcje i wskazówki w tym zakresie
Øð Pracownik jest obowiÄ…zany potwierdzić na piÅ›mie zapoznanie siÄ™ z
przepisami oraz zasadami BHP (art. 2374 ż 1, 2, 3)
4.7. Szkolenie w zakresie bezpieczeństwa
i higieny pracy oraz ergonomii
qð ObowiÄ…zek pracodawcy dotyczÄ…cy udostÄ™pniania (do staÅ‚ego
korzystania) aktualnych instrukcji BHP został uszczegółowiony w ż 41
rozporządzenia ministra pracy i polityki socjalnej w sprawie ogólnych
przepisów BHP.
qð Instrukcje takie powinny dotyczyć: stosowanych procesów
technologicznych oraz wykonywania prac związanych z zagrożeniami
wypadkowymi lub zagrożeniami zdrowia pracowników, obsługi maszyn
i urządzeń, postępowania z materiałami szkodliwymi dla zdrowia i
niebezpiecznymi oraz udzielania pierwszej pomocy.
4.8. Åšrodki ochrony indywidualnej oraz
odzież i obuwie robocze
ØðPracodawca jest obowiÄ…zany dostarczyć pracownikowi
nieodpłatnie środki ochrony indywidualnej zabezpieczające
przed działaniem niebezpiecznych i szkodliwych dla zdrowia
czynników występujących w środowisku pracy oraz informować
go o sposobach posługiwania się tymi środkami ( art. 2376 ż 1)
ØðProducent, importer, dystrybutor lub inny dostawca Å›rodków
ochrony indywidualnej jest obowiązany wydać deklarację
zgodności tych wyrobów z normami wprowadzonymi do
obowiązkowego stosowania oraz wymaganiami określonymi
właściwymi przepisami (art. 2376 ż 2).
4.8. Åšrodki ochrony indywidualnej oraz
odzież i obuwie robocze
qð Pracodawca jest obowiÄ…zany dostarczać pracownikowi Å›rodki ochrony
indywidualnej, które spełniają wymagania dotyczące oceny zgodności
określone w odrębnych przepisach (art. 2376 ż 3).
qð Pracodawca jest obowiÄ…zany ponadto dostarczyć pracownikowi
nieodpłatnie odzież i obuwie robocze, spełniające wymagania
określone w polskich normach:
Øð jeżeli odzież wÅ‚asna pracownika może ulec zniszczeniu lub znacznemu
zabrudzeniu
Øð ze wzglÄ™du na wymagania technologiczne, sanitarne lub
bezpieczeństwa i higieny pracy.
4.8. Åšrodki ochrony indywidualnej oraz
odzież i obuwie robocze
Øð Zabronione jest dopuszczenie pracownika do pracy bez
środków ochrony indywidualnej oraz odzieży i obuwia
roboczego, przewidzianych do stosowania na danym
stanowisku pracy (art. 2377 ż 1).
ØðPracodawca w porozumieniu z zakÅ‚adowÄ… organizacjÄ…
związkową może ustalić stanowiska, na których
dopuszcza się używanie przez pracowników, za ich
zgodą, własnej odzieży i obuwia roboczego,
spełniających wymagania BHP (art. 2377 ż 1 i 2).
4.8. Åšrodki ochrony indywidualnej oraz
odzież i obuwie robocze
Øð Przepis wyklucza możliwość wykonywania pracy we wÅ‚asnej odzieży
pracownika na stanowiskach, na których są wykonywane prace związane z
bezpośrednią obsługą maszyn i innych urządzeń technicznych albo prace
powodujące intensywne brudzenie lub skażenie odzieży i obuwia roboczego
środkami chemicznymi, promieniotwórczymi albo materiałami biologicznie
zakaz
nymi (2377 ż 3).
Pracownikowi używającemu własnej odzieży i obuwia roboczego (art. 2377ż 2)
pracodawca wypłaca ekwiwalent pieniężny w wysokości uwzględniającej ich
aktualne ceny.
Øð Zarówno Å›rodki ochrony indywidualnej, jak i odzież oraz obuwie robocze
stanowią własność pracodawcy (art. 2378 ż 2).
4.8. Åšrodki ochrony indywidualnej oraz
odzież i obuwie robocze
Øð Pracodawca ma obowiÄ…zek zapewnić, aby stosowane Å›rodki
ochrony indywidualnej oraz odzież i obuwie robocze posiadały
właściwości ochronne i użytkowe oraz zapewnić odpowiednio ich
pranie, konserwację, naprawę, odpylanie i odkażanie (art. 2379ż 2
i 3).
W przypadku gdy pracodawca nie może zapewnić prania
odzieży roboczej, może powierzyć te czynności pracownikowi, za
jego zgodą, wypłacając jednocześnie ekwiwalent pieniężny w
wysokości poniesionych przez pracownika kosztów (art. 2379 ż 3).
4.8. Åšrodki ochrony indywidualnej oraz
odzież i obuwie robocze
Øð Nie wolno powierzyć pracownikowi prania odzieży, która w wyniku
stosowania w procesie pracy uległa skażeniu środkami chemicznymi,
promieniotwórczymi albo materiałami biologicznie zakaz
nymi.
Pracodawca powinien ponadto zadbać, aby skażone: odzież, obuwie
oraz środki ochrony indywidualnej były przechowywane wyłączne w
miejscach przez niego przeznaczonych do tego celu. Niedopuszczalne
jest powierzanie pracownikowi prania, konserwacji, odpylania i
odkażania przedmiotów skażonych art. 23710 ż 1
4.9. Służba bezpieczeństwa i higieny pracy
Pracodawca zatrudniający więcej niż
10 pracowników, tworzy służbę BHP,
pełniącą funkcje doradcze i kontrolne w
zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy
(art. 23711 ż 1)
4.9. Służba bezpieczeństwa i higieny pracy -
służba BHP.
ØðwyodrÄ™bnione komórki organizacyjne, jednoosobowe lub
wieloosobowe, podległe bezpośrednio pracodawcy lub członkowi
organu zarządzającego (np. zarządu), upoważnionego przez ten
organ do sprawowania nadzoru w sprawach BHP.
Øðnie mogÄ… być obciążane zadaniami innymi niż wymienione w
rozporządzeniu (z wyjątkiem pracowników, którym powierzono
zadania służby bhp obok innych obowiązków, w podmiotach
zatrudniających nie więcej niż 100 pracowników).
4.9. Służba bezpieczeństwa i higieny pracy -
służba BHP.
Øð liczbÄ™ pracowników sÅ‚użby bhp, ustala pracodawca, biorÄ…c pod uwagÄ™
stan zatrudnienia oraz występujące w zakładzie warunki pracy, a
także związane z nimi zagrożenia zawodowe i uciążliwości pracy.
W zakładach pracy zatrudniających od 100 do 600 pracowników,
tworzy się wieloosobową lub jednoosobową komórkę organizacyjną
albo zatrudnia w tej komórce pracownika w niepełnym wymiarze czasu
pracy. Pracodawcy zatrudniający ponad 600 pracowników zatrudniają
w pełnym wymiarze czasu pracy co najmniej 1 pracownika służby bhp
na 600 pracowników
4.9. Służba bezpieczeństwa i higieny pracy -
służba BHP.
Øð Pracodawca zatrudniajÄ…cy do 50 pracowników może powierzyć wykonywanie
zadań służby bhp specjalistom spoza zakładu pracy (art. 23711ż 2).
Osoby te muszą spełniać wymagania niezbędne do zatrudnienia na stanowisku
specjalisty do spraw BHP, oraz posiadać zaświadczenie o ukończeniu szkolenia
w zakresie bhp dla pracowników służby BHP. W takim przypadku, przepisy
dopuszczają także możliwość zlecenia zadań służby BHP osobie, która była
zatrudniona na stanowisku inspektora pracy w Państwowej Inspekcji Pracy
przez okres co najmniej 3 lat.
Øð Pracodawca zatrudniajÄ…cy do 100 pracowników może powierzyć wykonywanie
zadań służby bhp pracownikowi zatrudnionemu przy innej pracy (art. 23711ż 3).
4.10. Komisja bezpieczeństwa i higieny pracy
Pracodawca zatrudniający więcej niż 50 pracowników powołuje komisję BHP jako
swój organ doradczy i opiniodawczy.
W skład komisji wchodzą:
pracownicy służby bhp,
lekarz sprawujÄ…cy opiekÄ™ zdrowotnÄ… nad pracownikami,
społeczny inspektor pracy oraz
przedstawiciele pracowników wybrani przez zakładową organizację związkową, a w
przypadku, gdy u pracodawcy nie działa zakładowa organizacja związkowa - przez
pracowników w trybie przyjętym w zakładzie pracy.
Przewodniczącym komisji jest pracodawca lub osoba przez niego upoważniona, a
wiceprzewodniczącym - społeczny inspektor pracy (art. 23712 ż 1 i 2)
4.10. Komisja bezpieczeństwa i higieny pracy 
zadania komisji.
Øðdokonywanie przeglÄ…du warunków pracy,
Øðokresowej oceny stanu BHP,
Øðopiniowanie podejmowanych przez
pracodawcę środków zapobiegających
wypadkom przy pracy i chorobom zawodowym,
ØðformuÅ‚owanie wniosków dotyczÄ…cych poprawy
warunków pracy
ØðwspółdziaÅ‚anie z pracodawcÄ… w realizacji jego
obowiązków w zakresie BHP
4.11. Przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy
dotyczące osób wykonujących pracę na innej
podstawie niż stosunek pracy.
Øð Pracodawca jest obowiÄ…zany zapewnić bezpieczne i higieniczne warunki pracy,
także osobom fizycznym wykonującym pracę na innej podstawie niż stosunek
pracy, w zakładzie pracy lub w miejscu wyznaczonym przez pracodawcę (art.
304 ż 1).
Øð W razie prowadzenia prac w miejscu, do którego majÄ… dostÄ™p osoby
postronne, pracodawca jest obowiązany zastosować środki niezbędne do
zapewnienia ochrony życia i zdrowia tym osobom (art. 304 ż 4).
Øð Pracodawca jest obowiÄ…zany przydzielić niezbÄ™dnÄ… odzież roboczÄ… i Å›rodki
ochrony indywidualnej osobom wykonującym krótkotrwałe prace albo
czynności inspekcyjne, w czasie których ich własna odzież może ulec
zniszczeniu lub znacznemu zabrudzeniu, a także ze względu na
bezpieczeństwo wykonywania tych prac lub czynności (art. 304).
5. Certyfikacja wyrobów, maszyn i urządzeń
na spełnienie wymagań bezpieczeństwa
1. Zasady ogólne oceny zgodności wyrobów.
2. System oceny zgodności wyrobów w krajach UE.
qð Koncepcje nowego i globalnego podejÅ›cia.
qð Dyrektywy harmonizacji technicznej.
qð Procedury oceny zgodnoÅ›ci wyrobów.
3. Ocena zgodności maszyn w krajach UE.
qð Zakres oceny zgodnoÅ›ci maszyn.
qð Kryteria oceny zgodnoÅ›ci maszyn z wymaganiami bezpieczeÅ„stwa pracy i ochrony zdrowia.
qð Procedury oceny zgodnoÅ›ci maszyn.
5. Certyfikacja wyrobów, maszyn i urządzeń
na spełnienie wymagań bezpieczeństwa
4. System oceny zgodności wyrobów w Polsce.
qð Uwarunkowania europejskie polskiego systemu oceny zgodnoÅ›ci wyrobów
qð Podstawy prawne polskiego systemu oceny zgodnoÅ›ci wyrobów.
qð Zakres oceny zgodnoÅ›ci wyrobów w ramach polskiego systemu
certyfikacji.
qð Zasady certyfikacji wyrobów na znak bezpieczeÅ„stwa.
qð Procedura certyfikacji wyrobów na znak bezpieczeÅ„stwa.
qð Deklaracja zgodnoÅ›ci producenta.
1. Zasady ogólne oceny zgodności
wyrobów.
Ocena zgodności wyrobu polega na systematycznym badaniu
stopnia, w jakim wyrób spełnia określone wymagania, m.in. wymagania
bezpieczeństwa.
Oceny zgodności wyrobów w zależności od podmiotu
przeprowadzajÄ…cego, dzielÄ… siÄ™ na:
Øð ocenÄ™ pierwszej strony, którÄ… przeprowadza bezpoÅ›rednio projektant
(na etapie projektowania) lub producent wyrobów (w toku produkcji)
Øð ocenÄ™ drugiej strony, którÄ… przeprowadza bezpoÅ›redni odbiorca
wyrobów (na etapie projektowania i/lub produkcji)
1. Zasady ogólne oceny zgodności
wyrobów.
Øð ocenÄ™ trzeciej strony, którÄ… przeprowadza jednostka niezależna od
projektanta, producenta i odbiorcy wyrobów (podczas produkcji w
ramach wyrywkowych badań kontrolnych i/lub na etapie
wprowadzania wyrobów do obrotu handlowego w ramach oceny typu)
1. Zasady ogólne oceny zgodności
wyrobów.
Certyfikacja - procedura, w wyniku której trzecia
strona udziela pisemnego zapewnienia, że wyrób, proces
lub usługa są zgodne z określonymi wymaganiami.
qð 3. strona udziela pisemnego zapewnienia, że wyrób jest
zgodny z wymaganiami
qð  autocertyfikacja - certyfikacja przez 1. stronÄ™
 certyfikacja 2. strony
2.1. System oceny zgodności wyrobów w krajach
UE - Koncepcje nowego i globalnego podejścia.
Założenia systemu oceny zgodności wyrobów w krajach UE:
Øð w celu zapewnienia swobodnego przepÅ‚ywu towarów i jednoczesnego
zapewnienia wysokiego poziomu bezpieczeństwa i ochrony zdrowia ludzi oraz
ochrony środowiska, harmonizacja przepisów prawnych w krajach
członkowskich Unii Europejskiej będzie ograniczona tylko do wyrobów
mogących mieć wpływ na bezpieczeństwo i zdrowie ludzi oraz środowisko
naturalne
Øð harmonizacja tych przepisów bÄ™dzie realizowana przez adaptacjÄ™ przez kraje
członkowskie obligatoryjnych postanowień dyrektyw harmonizacji
technicznej, zawierających podstawowe wymagania bezpieczeństwa i ochrony
zdrowia w stosunku do wyrobów mogących mieć wpływ na bezpieczeństwo i
zdrowie ludzi oraz środowisko naturalne
2.1. System oceny zgodności wyrobów w krajach
UE - Koncepcje nowego i globalnego podejścia.
Øð w celu zapewnienia zgodnoÅ›ci wyrobów z podstawowymi wymaganiami
bezpieczeństwa i ochrony zdrowia określonymi w odpowiednich dyrektywach
harmonizacji technicznej, stosowane będą zharmonizowane normy
europejskie, zawierające szczegółowe wymagania techniczne, precyzujące
wymagania podstawowe tych dyrektyw
Øð zharmonizowane normy europejskie bÄ™dÄ… ustanawiane przez komitety
normalizacyjne CEN, CENELEC oraz ETSI i będą mieć status norm
nieobligatoryjnych
Øð zakÅ‚ada siÄ™, że wyroby, które speÅ‚niÄ… wymagania zawarte w odpowiednich
zharmonizowanych normach europejskich, spełnią tym samym podstawowe
wymagania bezpieczeństwa i ochrony zdrowia określone w dyrektywach
harmonizacji technicznej
2.2. System oceny zgodności wyrobów w krajach
UE -Dyrektywy harmonizacji technicznej.
Dyrektywy harmonizacji technicznej, wprowadzajÄ…
obowiązek oceny zgodności wielu różnych rodzajów
wyrobów.
Stosują się one do następujących wyrobów
wprowadzanych na rynek Unii Europejskiej:
qðnowych, wytworzonych na terytorium Unii Europejskiej
qðnowych oraz używanych, pochodzÄ…cych z paÅ„stw trzecich.
2. System oceny zgodności wyrobów w krajach
UE -Dyrektywy harmonizacji technicznej.
qð zabawki (88/378/EEC)
qð wyroby stosowane w budownictwie (89/106/EEC)
qð maszyny (98/37/EC)
qð Å›rodki ochrony indywidualnej (89/686/EEC)
qð zbiorniki na gorÄ…cÄ… wodÄ™ (92/42/EEC)
qð urzÄ…dzenia medyczne (93/42/EEC)
qð windy (95/16/EC)
qð lodówki i zamrażarki (96/57/EC)
qð koÅ„cówki telekomunikacyjne (98/13/EC)
qð urzÄ…dzenia medyczne in vitro (98/79/EC)
qð urzÄ…dzenia radiowe i telekomunikacyjne (99/5/EC).
2. System oceny zgodności wyrobów w krajach
UE - Procedury oceny zgodności wyrobów.
Procedura A - wewnętrzna kontrola produkcji
qð producent sporzÄ…dza i gromadzi dokumentacjÄ™ technicznÄ… wyrobu,
pozwalającą ustalić
qð zgodność tego wyrobu z podstawowymi wymaganiami bezpieczeÅ„stwa i
ochrony zdrowia.
qð na etapie produkcji producent zapewnia odpowiednie Å›rodki niezbÄ™dne do
tego, aby proces produkcji zapewniał zgodność produkowanych wyrobów z
wymaganiami podstawowymi
qð wydaje odpowiedniÄ… deklaracjÄ™ zgodnoÅ›ci danych wyrobów z tymi
wymaganiami.
W procedurze tej nie bierze udziału strona trzecia (jednostka notyfikowana).
2. System oceny zgodności wyrobów w krajach
UE - Procedury oceny zgodności wyrobów.
Procedura Aa
- jest uzupełniona o uzupełnionego o zaangażowanie na
etapie produkcji, odpowiedniej jednostki notyfikowanej
do wykonywania badań specyficznych cech wyrobu lub do
wykonywania badań określonych cech wyrobu, w
przypadkowych odstępach czasu.
2. System oceny zgodności wyrobów w krajach
UE - Procedury oceny zgodności wyrobów.
Procedura B+C
qð procedura ta na etapie projektowania wykorzystuje moduÅ‚ B (ocena typu), natomiast na
etapie produkcji - moduł C (zgodność z typem)
qð na etapie projektowania producent przedstawia egzemplarz wyrobu i towarzyszÄ…cÄ… mu
dokumentację techniczną do oceny jednostce notyfikowanej, która ocenia zgodność
egzemplarza z wymaganiami podstawowymi oraz wystawia certyfikat zatwierdzenia typu.
qð producent na etapie produkcji zapewnia odpowiednie Å›rodki umożliwiajÄ…ce
produkowanie wyrobów zgodnych z typem określonym w certyfikacie zatwierdzenia oraz
odnoszącymi się do niego wymaganiami dyrektywy, a także wydaje odpowiednią deklarację
zgodności tych wyrobów z zatwierdzonym typem.
qð na etapie produkcji może wystÄ™pować zaangażowanie jednostki notyfikowanej do
wykonywania badań specyficznych cech wyrobu lub do wykonywania badań określonych
cech wyrobu, w przypadkowych odstępach czasu.
2. System oceny zgodności wyrobów w krajach
UE - Procedury oceny zgodności wyrobów.
Procedura B+D
qð na etapie projektowania wykorzystuje moduÅ‚ B (ocena typu), natomiast na
etapie produkcji - moduł D (zapewnienie jakości produkcji - EN 29002).
qð na etapie produkcji producent zapewnia zgodność produkowanych wyrobów z
zatwierdzonym typem i z dotyczÄ…cymi go wymaganiami dyrektywy, przez
utrzymywanie systemu jakości produkcji zgodnego z normą EN 29002. Na tej
podstawie wydaje odpowiednią deklarację zgodności tych wyrobów z
zatwierdzonym typem.
qð stosowna jednostka notyfikowana ocenia, zatwierdza (certyfikuje) i nadzoruje
system zapewnienia jakości produkcji.
2. System oceny zgodności wyrobów w krajach
UE - Procedury oceny zgodności wyrobów.
Procedura B+E
qðna etapie projektowania wykorzystuje moduÅ‚ B (ocena typu),
natomiast na etapie produkcji - moduł E (zapewnienie jakości wyrobu
- EN 29003).
qðNa etapie produkcji producent zapewnia zgodność produkowanych
wyrobów z zatwierdzonym typem i z dotyczącymi go wymaganiami
dyrektywy, przez utrzymywanie systemu zapewnienia jakości wyrobów
zgodnego z normÄ… EN 29003.
qðwydaje odpowiedniÄ… deklaracjÄ™ zgodnoÅ›ci tych wyrobów z
zatwierdzonym typem lub z wymaganiami podstawowymi.
qðstosowna jednostka notyfikowana ocenia, zatwierdza (certyfikuje) i
nadzoruje system zapewnienia jakości wyrobów.
2. System oceny zgodności wyrobów w krajach
UE - Procedury oceny zgodności wyrobów.
Procedura B+F
qð na etapie projektowania wykorzystuje moduÅ‚ B (ocena typu), natomiast na
etapie produkcji - moduł F (weryfikacja wyrobu)
qð na etapie produkcji producent zapewnia odpowiednie Å›rodki umożliwiajÄ…ce
produkowanie wyrobów identycznych z zatwierdzonym typem lub z
wymaganiami podstawowymi.
qð stosowna jednostka notyfikowana sprawdza (weryfikuje) zgodność
produkowanych wyrobów z zatwierdzonym typem lub z wymaganiami
podstawowymi, przez badanie każdego egzemplarza wyrobu lub badania
próbek wyrobu, pobieranych zgodnie z metodami statystycznymi.
2. System oceny zgodności wyrobów w krajach
UE - Procedury oceny zgodności wyrobów.
Procedura G
qð na etapie projektowania, jak i produkcji wykorzystuje moduÅ‚ G (weryfikacja
jednostkowa wyrobu) i jest stosowana głównie przy jednostkowej produkcji wyrobów.
qð na etapie produkcji producent gromadzi peÅ‚nÄ… dokumentacjÄ™ technicznÄ… wyrobu,
pozwalającą ustalić zgodność tego wyrobu z podstawowymi wymaganiami
bezpieczeństwa i ochrony zdrowia
qð na etapie produkcji producent zapewnia odpowiednie Å›rodki umożliwiajÄ…ce
wykonanie wyrobu zgodnie z wymaganiami podstawowymi oraz przedstawia wyrób
wraz z dokumentacją odpowiedniej jednostce notyfikowanej, która ocenia zgodność
wyrobu i jego dokumentacji z wymaganiami podstawowymi i wystawia certyfikat
zgodności, na którego podstawie producent wydaje odpowiednią deklarację zgodności
wyrobu z tymi wymaganiami.
2. System oceny zgodności wyrobów w krajach
UE - Procedury oceny zgodności wyrobów.
Procedura H
qð wykorzystuje zarówno na etapie projektowania, jak i produkcji moduÅ‚ H (peÅ‚ne
zapewnienie jakości - EN 29001).
qð producent stosuje system zapewnienia projektowania zgodny z normÄ… EN 29001.
qð stosowna jednostka notyfikowana ocenia, zatwierdza (certyfikuje) i nadzoruje ten
system oraz sprawdza zgodność projektu wyrobu (dokumentacji technicznej) z
podstawowymi wymaganiami bezpieczeństwa i ochrony zdrowia, a następnie wystawia
certyfikat zatwierdzenia projektu.
qð na etapie produkcji producent zapewnia zgodność produkowanych wyrobów z
zatwierdzonym projektem przez utrzymywanie systemu zapewnienia jakości produkcji
zgodnego z normÄ… EN 29001 oraz wydaje na tej podstawie odpowiedniÄ… deklaracjÄ™
zgodności tych wyrobów z podstawowymi wymaganiami.
qð jednostka notyfikowana ocenia, zatwierdza (certyfikuje) i nadzoruje system
zapewnienia jakość produkcji.
2. System oceny zgodności wyrobów w krajach
UE - Procedury oceny zgodności wyrobów.
Øð SporzÄ…dzana i gromadzona przez producentów dokumentacja techniczna musi
obejmować etapy :
- projektowania,
- produkcji,
- działania wyrobu.
Øð Dokumentacja ta powinna zawierać miÄ™dzy innymi:
- ogólny opis wyrobu
- rysunki i schematy elementów, podzespołów,
obwodów
- wyniki obliczeń konstrukcyjnych
- sprawozdania z badań.
Końcowym działaniem w ramach procedur oceny zgodności jest
oznaczenie przez producenta wyrobów znakiem CE. Znak ten świadczy o tym,
że dany wyrób spełnia wymagania wszystkich dyrektyw harmonizacji
technicznej, dotyczÄ…cych tego wyrobu.
75
3. Ocena zgodności maszyn w krajach Unii
Europejskiej
Ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. o systemie oceny
zgodności wyrobów w Polsce do systemu obowiązującego w
państwach UE:
- określa zasady funkcjonowania systemu oceny zgodności z
zasadniczymi i szczegółowymi wymaganiami dotyczącymi
wyrobów, jak również procesów ich wytwarzania, które
mogą stwarzać zagrożenie albo służą ochronie lub ratowaniu
życia, zdrowia, mienia oraz środowiska.
- ustala zasady i tryb udzielania akredytacji oraz autoryzacji
jednostek działających w ramach systemu oceny zgodności
oraz sposób zgłaszania Komisji Europejskiej i państwom
członkowskim UE autoryzowanych jednostek oraz
autoryzowanych laboratoriów w celu ich notyfikacji.
- wymagania dotyczÄ…ce nadzoru nad wyrobami podlegajÄ…cymi
ocenie zgodności oraz organy właściwe w tych sprawach
76
3.1. Ocena zgodności maszyn w krajach UE 
Zakres oceny zgodności maszyn.
Maszyna - zbiór powiązanych ze sobą części lub zespołów,
z których przynajmniej jedna(en) jest ruchoma(y), wraz z
odpowiednimi urządzeniami roboczymi, układami
sterowania, zasilania itp., zespolonych w celu określonego
zastosowania, w szczególności do przetwarzania,
obrabiania, przemieszczania i pakowania materiałów;
- zestaw (zespół) maszyn, które aby mogły
współdziałać, są rozmieszczone i wprawione w ruch
(sterowane) tak, że działają jako jedna całość;
- wymienny osprzęt zmieniający funkcje
maszyny, wprowadzony na rynek z przeznaczeniem
zamontowania do maszyny lub też do serii różnych maszyn,
lub przez operatora do ciągnika, o ile nie stanowi on części
zamiennych lub narzędzi.
77
3.1. Ocena zgodności maszyn w krajach UE 
Zakres oceny zgodności maszyn.
Urządzenie ochronne - podzespół maszyny nie
będący osprzętem wymiennym, wprowadzony do
obrotu handlowego samodzielnie przez producenta
lub jego pełnomocnika dla spełniania funkcji
zapewniania bezpieczeństwa, którego uszkodzenie
lub nieprawidłowe funkcjonowanie podczas
użytkowania zwiększa zagrożenie osób
narażonych;
- środki ochrony zbiorowej, które jako
samodzielne urzÄ…dzenia ochronne sÄ… wprowadzane
do obrotu handlowego w celu ich zastosowania
przy maszynach na stanowiskach pracy.
78
3.1. Ocena zgodności maszyn w krajach UE 
Zakres oceny zgodności maszyn.
Wyroby wyłączone z zakresu dyrektywy:
żð maszyny do celów medycznych, które sÄ… stosowane w
bezpośredniej styczności z pacjentem;
żð specjalne urzÄ…dzenia do stosowania na placach zabaw i/lub w
lunaparkach;
żð sprzÄ™t przeciwpożarowy;
żð zbiorniki i rurociÄ…gi przemysÅ‚owe benzyny, oleju napÄ™dowego,
cieczy palnych i substancji niebezpiecznych
żð urzÄ…dzenia linowe, Å‚Ä…cznie z linowymi kolejami naziemnymi, do
publicznego lub indywidualnego transportu osób
żð maszyny zaprojektowane i wykonane specjalnie dla potrzeb siÅ‚
zbrojnych lub policji
żð urzÄ…dzenia dz
wigowe stosowane w teatrach
79
3.2. Ocena zgodności maszyn w krajach UE 
Kryteria oceny zgodności maszyn z wymaganiami
bezpieczeństwa pracy i ochrony zdrowia.
Kryteria oceny zgodności maszyn i środków
ochrony zbiorowej z wymaganiami
bezpieczeństwa pracy i ochrony zdrowia są
określone w załączniku nr 1 do dyrektywy
98/37/EC.
80
3.2. Ocena zgodności maszyn w krajach UE 
Kryteria oceny zgodności maszyn z wymaganiami
bezpieczeństwa pracy i ochrony zdrowia.
Normy dotyczące bezpieczeństwa i ochrony zdrowia w zakresie
projektowania, a także budowy maszyn i urządzeń tworzą
zhierarchizowanÄ… strukturÄ™ oraz dzielÄ… siÄ™ na:
Øð normy typu A (podstawowe) - obejmujÄ… pojÄ™cia podstawowe, zasady
projektowania (konstruowania) oraz ogólne zagadnienia odnoszące się do
wszystkich rodzajów maszyn i urządzeń
Øð normy typu B (problemowe) - aspekty bezpieczeÅ„stwa, majÄ…ce
zastosowanie w różnych rodzajach maszyn i urządzeń:
- B1: dotyczą szczególnych aspektów bezpieczeństwa (np.
bezpiecznych odległości, hałasu, temperatury)
- B2: dotyczą urządzeń ochronnych (np. oburęcznych urządzeń
sterowania, urządzeń blokujących, bezdotykowych urządzeń ochronnych)
Øð normy typu C (szczegółowe) - szczegółowe wymagania bezpieczeÅ„stwa
dotyczące określonych rodzajów maszyn lub grup maszyn.
81
3.3. Ocena zgodności maszyn w krajach UE 
Procedury oceny zgodności maszyn.
Dyrektywa 89/392/EEC dzieli maszyny
na tzw. szczególnie niebezpieczne i
pozostałe oraz wyodrębnia elementy
maszyn zwiÄ…zane z funkcjami
bezpieczeństwa (tzw. urządzenia
ochronne).
82
3.3. Ocena zgodności maszyn w krajach UE 
Procedury oceny zgodności maszyn.
Maszyny szczególnie niebezpieczne:
żð pilarki tarczowe do obróbki drewna i miÄ™sa
żð strugarki wyrówniarki do obróbki drewna
żð piÅ‚y taÅ›mowe do obróbki drewna i miÄ™sa
żð wieloczynnoÅ›ciowe maszyny do obróbki drewna
UrzÄ…dzenia ochronne:
żð ukÅ‚ady logiczne realizujÄ…ce funkcje bezpieczeÅ„stwa w
urządzeniach oburęcznego sterownia
żð ruchome osÅ‚ony automatyczne do pras i krawÄ™dziarek do
metali oraz wtryskarek i formierek prasujÄ…cych do gumy i
tworzyw sztucznych
żð konstrukcje chroniÄ…ce operatora przy przewróceniu siÄ™
maszyny (ROPS)
83
4.2. System oceny zgodności wyrobów w
Polsce. - Podstawy prawne polskiego systemu
oceny zgodności wyrobów
.
W dniu 1 stycznia 1994 r. weszła w życie
ustawa z dnia 3 kwietnia 1993 r. o
badaniach i certyfikacji , będąca
podstawowym aktem prawnym określającym
zakres i zasady funkcjonowania krajowego
systemu badań i certyfikacji.
84
4.2. System oceny zgodności wyrobów w
Polsce. - Podstawy prawne polskiego systemu
oceny zgodności wyrobów.
Na mocy ustawy o badaniach i certyfikacji zostało utworzone
Polskie Centrum Badań i Certyfikacji (PCBC), jako krajowa
organizacja, do której zadań należy w szczególności:
Øðorganizowanie i nadzorowanie polskiego systemu badaÅ„ i
certyfikacji
Øðakredytowanie laboratoriów badawczych, jednostek
certyfikujących wyroby i usługi oraz jednostek certyfikujących
systemy jakości
Øðkontrolowanie akredytowanych laboratoriów badawczych i
jednostek certyfikujących w zakresie ich działalności
wynikajÄ…cej z akredytacji.
85
4.2. System oceny zgodności wyrobów w Polsce.
- Podstawy prawne polskiego systemu oceny
zgodności wyrobów.
 Art. 13.1. Wyroby wyprodukowane w Polsce, a
także wyroby importowane do Polski po raz
pierwszy, mogące stwarzać zagrożenie, albo
które służą ochronie lub ratowaniu życia,
zdrowia i środowiska, podlegają - zależnie od
stopnia zagrożenia - obowiązkowi:
1) certyfikacji na zastrzeżony przez
Centrum znak bezpieczeństwa i oznaczania
tym znakiem
2) wystawiania przez producenta, na
jego wyłączną odpowiedzialność, deklaracji
zgodności.
86
4.2. System oceny zgodności wyrobów w Polsce.
- odstawy prawne polskiego systemu oceny
zgodności wyrobów.
1a. Wyroby, o których mowa w ust. 1, wyprodukowane w
Polsce lub pochodzące z kraju, z którym Polska zawarła
porozumienie w sprawie uznawania certyfikatu zgodności lub
deklaracji producenta, sÄ… dopuszczone do obrotu po
weryfikacji certyfikatu zgodności lub deklaracji zgodności
producenta, dokonywanej przez polskie jednostki
certyfikujÄ…ce.
1b. Przepisu ust. 1a nie stosuje się do certyfikatów
wydawanych przez polskie jednostki certyfikujÄ…ce.
1c. Czas weryfikacji dokumentu, o której mowa w ust. 1a, nie
może przekroczyć 21 dni od dnia dostarczenia pełnej
dokumentacji.
87
4.2. System oceny zgodności wyrobów w Polsce.
- Podstawy prawne polskiego systemu oceny
zgodności wyrobów.
2. Usługi, mogące stwarzać zagrożenie lub które służą ratowaniu
życia, zdrowia i środowiska, podlegają obowiązkowi
certyfikacji na certyfikat systemu jakości.
3. Podstawą oceny wyrobów i usług, o których mowa w ust. 1 i 2,
są polskie normy polskie oraz właściwe przepisy prawne.
4. Obowiązek, o którym mowa w ust. 1, nie dotyczy wyrobów
wykonywanych jednostkowo na indywidualne zamówienia
użytkowników, pod warunkiem że zostaną spełnione
wymagania dotyczące bezpieczeństwa pracy i użytkowania
oraz ochrony życia, zdrowia i środowiska.
88
4.2. System oceny zgodności wyrobów w Polsce.
- Podstawy prawne polskiego systemu oceny
zgodności wyrobów.
5. Obowiązek, o którym mowa w ust. 1 i 2, nie dotyczy:
1) urządzeń technicznych podlegających dozorowi technicznemu na mocy przepisu o tym dozorze,
2) sprzętu lotnictwa cywilnego,
3) statków i innych obiektów pływających wraz z wyposażeniem, z ważnymi certyfikatami Polskiego
Rejestru Statków,
4) środków farmaceutycznych i materiałów medycznych w rozumieniu przepisów o tych środkach i
materiałach,
5) usług polegających na udzielaniu świadczeń zdrowotnych, chyba że odrębne przepisy przewidują
możliwość wydawania certyfikatu akredytacyjnego na zasadach dobrowolnego zgłoszenia,
6) urządzeń medycznych w rozumieniu odrębnych przepisów,
7) żywności (środków spożywczych, substancji dodatkowych dozwolonych i używek) w rozumieniu
odrębnych przepisów.
89
4.2. System oceny zgodności wyrobów w Polsce.
- Zakres oceny zgodności wyrobów w ramach
polskiego systemu certyfikacji.
Wyroby podlegające obowiązkowi certyfikacji na znak bezpieczeństwa oraz obowiązkowi
wystawienia przez producenta deklaracji zgodności należą do następujących głównych
grup asortymentowych:
żð wyroby hutnictwa żelaza
żð wyroby przemysÅ‚u metalowego
żð maszyny i urzÄ…dzenia
żð wyroby przemysÅ‚u precyzyjnego
żð Å›rodki transportu
żð wyroby przemysÅ‚u chemicznego
żð materiaÅ‚y budowlane
90
4.4. System oceny zgodności wyrobów w Polsce.
- Zasady certyfikacji wyrobów na znak
bezpieczeństwa
Certyfikacja wyrobów jest prowadzona według modelu, którego
podstawowymi elementami sÄ…:
Øð badanie peÅ‚ne wyrobu
Øð ocena systemu zapewnienia jakoÅ›ci dostawcy (ocena warunków
techniczno-organizacyjnych do prowadzenia stabilnej
produkcji/dostawy)
Øð nadzór w okresie ważnoÅ›ci certyfikatu, obejmujÄ…cy okresowe kontrole
systemu zapewnienia jakości obowiązującego u dostawcy oraz badania
wyrobów pobranych u dostawcy i/lub znajdujących się w obrocie
handlowym
Badania, których wyniki są wykorzystywane w procesie certyfikacji
wyrobów, wykonują laboratoria badawcze akredytowane we właściwym
zakresie przez PCBC.
91
4.5. System oceny zgodności wyrobów w Polsce.
- Procedura certyfikacji wyrobów na znak
bezpieczeństwa.
92
4.5. System oceny zgodności wyrobów w Polsce.
- Procedura certyfikacji wyrobów na znak
bezpieczeństwa.
Wydany certyfikat może być stosowany tylko przez jego
posiadacza. Posiadacz certyfikatu jest zobowiÄ…zany do:
Øð stosowania certyfikatu wyÅ‚Ä…cznie do wyrobów speÅ‚niajÄ…cych
ustalone wymagania
Øð stosowania go tylko do tych wyrobów, dla których zostaÅ‚
wystawiony
Øð nieodstÄ™powania go do stosowania innej osobie fizycznej lub
prawnej
Øð informowania jednostki certyfikujÄ…cej o wszystkich zamierzonych
zmianach dotyczÄ…cych certyfikowanego wyrobu, procesu
produkcyjnego oraz systemu zapewnienia jakości.
93
5. Wypadki przy pracy
 przyczyny występowania i skutki.
1. Wprowadzenie.
2. Klasyczne modele wypadków przy pracy.
3. Procesowe modele wypadków przy pracy.
- Modelowanie za pomocą drzewa zdarzeń (Event Tree
Analysis - ETA)
4. Metody badania wypadków.
- Metod TOL
- Analiza odchyleń
- Metoda drzewa niezdatności
- Analiza drzewa przyczyn
- Analiza metodÄ…  Co gdy
- Analiza transferu energii
- Metoda MORT
94
http://www25.patrz.pl
5.1. Wypadki przy pracy
 przyczyny występowania i skutki. -
Wprowadzenie.
Wypadek - każde nieplanowane, nagłe i niepożądane wydarzenie, w wyniku
którego ludzie tracą życie, doznają obrażeń lub ponoszą straty.
Wypadek ciężki - zdarzenie, w wyniku którego nastąpiło ciężkie kalectwo lub
choroba nieuleczalna, a także choroba zagrażająca życiu, powodująca niezdolność do
pracy w zawodzie albo trwałe poważne oszpecenie lub zniekształcenie ciała.
Wypadek lekki - wypadek, który powoduje odwracalne skutki zdrowotne.
Wypadek śmiertelny - wypadek, w wyniku którego nastąpiła śmierć osoby
poszkodowanej na miejscu wypadku lub w okresie sześciu miesięcy od chwili wypadku.
Wypadek zbiorowy - zdarzenie, w wyniku którego doznały obrażeń co
najmniej dwie osoby.
95
5.1. Wypadki przy pracy
 przyczyny występowania i skutki. -
Wprowadzenie.
Wypadek przy pracy - zgodnie z ustawÄ… z dnia 12
czerwca 1975 r. o świadczeniach z tytułu wypadków przy
pracy i chorób zawodowych, nagłe zdarzenie, wywołane
przyczyną zewnętrzną, które nastąpiło w związku z
pracÄ…:
Øðpodczas lub w zwiÄ…zku z wykonywaniem przez pracownika
zwykłych czynności albo poleceń przełożonych
Øðpodczas lub w zwiÄ…zku z wykonywaniem przez pracownika
czynności będących w interesie pracodawcy, nawet bez
polecenia
Øðw czasie pozostawania w dyspozycji pracodawcy w drodze
między siedzibą pracodawcy a miejscem wykonywania
96
obowiÄ…zku wynikajÄ…cego ze stanowiska pracy.
5.1. Wypadki przy pracy
 przyczyny występowania i skutki. -
Wprowadzenie.
Wypadek, któremu pracownik uległ:
Øðw czasie trwania podróży sÅ‚użbowej w
okolicznościach innych niż określone wyżej, chyba
że wypadek został spowodowany postępowaniem
pracownika, które nie pozostawało w związku z
wykonywaniem powierzonych mu zdań
Øðw zwiÄ…zku z odbywaniem sÅ‚użby w zakÅ‚adowych i
resortowych formacjach samoobrony albo w zwiÄ…zku
z przynależnością do obowiązkowej lub ochotniczej
straży pożarnej działającej w zakładzie pracy
Øðprzy wykonywaniu zadaÅ„ zleconych przez dziaÅ‚ajÄ…ce
w tym zakładzie pracy organizacje społeczne lub
zawodowe albo uczestniczÄ…c w organizowanych
przez nie czynach społecznych.
97
5.1. Wypadki przy pracy
 przyczyny występowania i skutki. -
Wprowadzenie.
Za ciężki wypadek przy pracy uważa się
wypadek, w wyniku którego nastąpiło ciężkie
uszkodzenie ciała, takie jak:
Øðutrata wzroku, sÅ‚uchu, mowy, zdolnoÅ›ci
rozrodczej lub inne uszkodzenie ciała
Øðroztrój zdrowia, naruszajÄ…ce podstawowe
funkcje organizmu
Øðchoroba nieuleczalna lub zagrażajÄ…ca życiu,
trwała choroba psychiczna,
ØðcaÅ‚kowita lub częściowa niezdolność do pracy w
zawodzie
ØðtrwaÅ‚e, istotne zeszpecenie lub znieksztaÅ‚cenie
ciała.
98
5.1. Wypadki przy pracy
 przyczyny występowania i skutki. -
Wprowadzenie.
ØðDo celów statystycznych stosuje siÄ™ odpowiednie
miary zwane wskaz
nikami wypadkowości.
ØðPodstawowe wskaz
niki:
- wskaz
niki częstości
- ciężkości wypadków.
ØðWskaz
niki częstości przedstawiają stosunek
liczby wypadków do liczby zatrudnionych,
przepracowanych roboczogodzin, dniówek,
wielkości produkcji itp. Do najczęściej
spotykanych wskaz
ników częstości należą
wskaz
niki przedstawiające liczbę wypadków w
stosunku do przepracowanych roboczogodzin
oraz do liczby zatrudnionych.
99
5.1. Wypadki przy pracy
 przyczyny występowania i skutki. -
Wprowadzenie.
100
http://www.ciop.pl/24120 http://www.ciop.pl/24120
5.1. Wypadki przy pracy
 przyczyny występowania i skutki. -
Wprowadzenie.
Wg statystyk w Polsce:
- 30% - upadek,
- ok. 22% - uderzenie (w tym przygniecenie przez
przemieszczane czynniki materialne, maszyny i
urzÄ…dzenia)
- 50% - wypadków zachowanie się pracownika,
- 14,2% - niewłaściwa organizacja pracy,
- 12,4% - niewłaściwy stan czynnika
materialnego, który miał bezpośredni wpływ na
wystąpienie wypadków przy pracy.
101
5.1. Wypadki przy pracy
 przyczyny występowania i skutki. -
Wprowadzenie.
Proces powypadkowy:
żð obowiÄ…zkiem każdego pracownika jest zgÅ‚oszenie informacji
o wypadku (dotyczy to zarówno pracownika, który uległ
wypadkowi (o ile pozwala na to stan jego zdrowia), jak
również każdego kto zauważył wypadek lub dowiedział się o
jego wystÄ…pieniu
żð w momencie wystÄ…pienia wypadku należy udzielić
poszkodowanemu pierwszej pomocy,
żð zabezpieczyć miejsce wypadku
żð zawiadomić kierownika zakÅ‚adu.
żð pracodawca zarzÄ…dza badanie przyczyn wypadku
żð zawiadamia inspektora pracy oraz prokuratora o każdym
wypadku śmiertelnym, ciężkim lub zbiorowym.
102
5.1. Wypadki przy pracy
 przyczyny występowania i skutki. -
Wprowadzenie.
Na ustalenie przyczyn i okoliczności wypadku składa
siÄ™:
Øðprzeprowadzenie oglÄ™dzin miejsca wypadku (m.in.
zabezpieczenie śladów, zebranie instrukcji i in.
dokumentów, wykonanie fotografii i/lub szkiców
miejsca wypadku, zebranie (do 24h) wstępnej
informacji od poszkodowanego lub świadków oraz
ustalenie prac, które były wykonywane podczas
wypadku i przed nim)
ØðprzesÅ‚uchanie poszkodowanego i Å›wiadków
ØðuporzÄ…dkowanie faktów i okreÅ›lenie najbardziej
prawdopodobnych przyczyn wydarzenia.
103
5.2. Wypadki przy pracy
 przyczyny występowania i skutki. 
Klasyczne modele wypadków przy pracy.
Modele wydarzeń wypadkowych przedstawiają zwykle sekwencje
wydarzeń wypadkowych lub wzajemne powiązania pośrednich przyczyn
wypadków prowadzących do urazu lub utraty zdrowia.
Zastosowane w badaniu wypadków modele pomagają zespołom
powypadkowym w:
Øð tworzeniu mentalnego obrazu sekwencji wypadkowej
Øð zadawaniu wÅ‚aÅ›ciwych pytaÅ„ i ustalaniu rodzaju danych, które należy
zebrać;
Øð sprawdzeniu, czy zebrano wÅ‚aÅ›ciwe informacje
Øð oszacowaniu zebranych danych
Øð ustaleniu kierunków dalszych badaÅ„ w celu znalezienia gÅ‚Ä™bszych
przyczyn
Øð analizowaniu relacji pomiÄ™dzy poszczególnymi informacjami
Øð dentyfikowaniu i ustalaniu wÅ‚aÅ›ciwych dziaÅ‚aÅ„ profilaktycznych
Øð komunikowaniu siÄ™ miÄ™dzy poszczególnymi czÅ‚onkami zespoÅ‚u celem
ustalenia płaszczyzny odniesienia w badaniu wypadku.
104
5.3. Wypadki przy pracy
 przyczyny występowania i skutki. 
Procesowe modele wypadków przy pracy.
Procesowe modele wypadków umożliwiają uświadomienie, w jaki
sposób system produkcyjny przechodzi od fazy normalnej do fazy, w której
następuje wypadek. Czas przebiegu wypadku jest tu czynnikiem
podstawowym.
Model OARU (Occupational Accident Research Unit)
Sekwencja wypadku podzielona jest tu na 3 fazy:
Øð fazÄ™ inicjacyjnÄ…,
Øð fazÄ™ realizacji
Øð fazÄ™ urazu.
Między tymi fazami można wyróżnić 4 stany przejściowe:
Øð przejÅ›cie od normalnych warunków do stanu wystÄ…pienia braków w
kontroli sytuacji
Øð przejÅ›cie od braku kontroli do utraty kontroli
Øð przejÅ›cie, przy którym organizm ludzki zaczyna absorbować energiÄ™
Øð stan zakoÅ„czenia procesu absorbowania energii.
105
5.4. Wypadki przy pracy
 przyczyny występowania i skutki. 
Metody badania wypadków.
Analiza odchyleń:
żðczy maszyna pracowaÅ‚a normalnie?
żðczy cokolwiek zawiodÅ‚o?
żðczy byÅ‚o coÅ› niezwykÅ‚ego w odniesieniu do
używanych materiałów?
żðczy procedury planowania byÅ‚y
przestrzegane?
żðczy planowanie byÅ‚o odpowiednie?
żðdlaczego usterka nie zostaÅ‚a znaleziona?
żðczy element maszyny byÅ‚ wÅ‚Ä…czony do planu
konserwacji?
106
5.4. Wypadki przy pracy
 przyczyny występowania i skutki. 
Metody badania wypadków.
Analiza drzewa przyczyn
Øð graficzne przedstawienie logicznego Å‚aÅ„cucha przyczyn.
Øð wychodzimy od zdarzenia, które chcemy poddać analizie i cofamy
się systematycznie, krok po kroku, zadając przy każdym
zidentyfikowanym fakcie (na podstawie informacji z postępowania
powypadkowego) następujące pytania:
- co było konieczne, żeby ten fakt nastąpił?
- czy jest konieczny jeszcze inny fakt (lub fakty), aby fakt
nastąpił?
Na podstawie uzyskanych odpowiedzi łączymy fakty między sobą.
Stosuje się 3 rodzaje możliwych powiązań:
- powiązanie łańcuchowe = jeden fakt  jedno zdarzenie
poprzedzajÄ…ce
- koniunkcja = jeden fakt  kilka zdarzeń poprzedzających
- negacja koniunkcji = kilka faktów  jedno zdarzenie poprzedzające.
107
6. Choroby zawodowe -
przyczyny. występowania i skutki
1. Określenie choroby zawodowej i podstawy
rozpoznawania.
2. Występowanie chorób zawodowych w
Polsce.
3. Trudności związane z rozpoznawaniem
chorób zawodowych.
4. Profilaktyka chorób zawodowych.
5. Główne cele strategiczne profilaktyki chorób
zawodowych.
6. Niezdolność do pracy w chorobach
zawodowych.
108
7. Skutki ekonomiczne chorób zawodowych.
6.1. Choroby zawodowe -
przyczyny. występowania i skutki.  Określenie
choroby zawodowej i podstawy rozpoznawania.
Choroby zawodowe - choroby określone w wykazie
chorób zawodowych, jeżeli zostały spowodowane działaniem
czynników szkodliwych dla zdrowia występujących w
środowisku pracy.
Øð wywiadem dotyczÄ…cym warunków pracy
Øðzapoznanie siÄ™ z charakterystykÄ… stanowiska pracy oraz z
wynikami pomiarów stężeń i natężeń czynników szkodliwych
Orzecznictwo lekarskie w zakresie chorób zawodowych
mogą wykonywać lekarze posiadający szczególne kwalifikacje
określone przez ministra zdrowia.
109
6.1. Choroby zawodowe -
przyczyny. występowania i skutki.  Określenie
choroby zawodowej i podstawy rozpoznawania.
Grupy chorób zawodowych:
Øð Zatrucia ostre albo przewlekÅ‚e lub ich
następstwa wywołane przez wymienione w tym
wykazie sub.chem.
ØðAstma oskrzelowa.
ØðPylice pÅ‚uc.
ØðAlergiczny nieżyt nosa.
ØðPrzewlekÅ‚e choroby narzÄ…du gÅ‚osu spowodowane
nadmiernym wysiłkiem głosowym, trwającym co
najmniej 20 lat.
ØðChoroby skóry.
ØðChoroby wywoÅ‚ane dziaÅ‚aniem wysokich albo
110
niskich temperatur otoczenia
6.2. Choroby zawodowe -
przyczyny. występowania i skutki. 
Występowanie chorób zawodowych w Polsce.
http://www.ciop.pl
111
6.2. Choroby zawodowe -
przyczyny. występowania i skutki. 
Występowanie chorób zawodowych w Polsce.
Najczęściej występujące choroby zawodowe:
ØðprzewlekÅ‚e choroby narzÄ…du gÅ‚osu zwiÄ…zane z nadmiernym
wysiłkiem głosowym
Øðzawodowe uszkodzenie sÅ‚uchu,
Øðchoroby zakaz
ne i inwazyjne,
Øðpylice pÅ‚uc,
Øðchoroby skóry,
Øðzespół wibracyjny
Øð zatrucia i ich nastÄ™pstwa
Głównym problemem są nowotwory (1-5% wszystkich chorób).
112
6.2. Choroby zawodowe -
przyczyny. występowania i skutki. 
Trudności związane z rozpoznawaniem chorób zawodowych
Szkodliwości zawodowe można najogólniej
podzielić na 4 podstawowe grupy:
Øðczynniki chemiczne
Øðczynniki fizyczne
Øðczynniki biologiczne
ØðuciążliwoÅ›ci zwiÄ…zane ze sposobem
wykonywania pracy.
113
6.2. Choroby zawodowe -
przyczyny. występowania i skutki. 
Trudności związane z rozpoznawaniem chorób zawodowych.
Warunkiem rozpoznana choroby zawodowej
jest ustalenie zwiÄ…zku przyczynowego
między czynnikami szkodliwymi lub
uciążliwymi środowiska pracy a stanem
zdrowia pracownika, a ponadto
dana choroba musi być wymieniona w
wykazie chorób zawodowych.
114
6.2. Choroby zawodowe -
przyczyny. występowania i skutki. 
Trudności związane z rozpoznawaniem chorób
zawodowych.
Spełnienie tych warunków bywa praktycznie trudne z
następujących powodów:
Øðnie ma dostatecznie szczegółowych i wiarygodnych
informacji o stopniu narażenia na czynniki szkodliwe;
pomiary stężeń i natężeń czynników szkodliwych są
wykonywane często wyrywkowo, nie zawsze według
poprawnej metody czy strategii i rzadko obejmują cały
okres pracy zawodowej pracownika
Øðobjawy choroby zawodowej sÄ… czÄ™sto niespecyficzne i nie
różnią się od chorób występujących z innych przyczyn, stąd
prawdopodobieństwo związku przyczynowego objawów z
narażeniem zawodowym jest bardzo zróżnicowane.
115
6.2. Choroby zawodowe -
przyczyny. występowania i skutki. 
Profilaktyka chorób zawodowych.
Zapobieganie chorobom zawodowym:
Øðprofilaktyka pierwotna, zwana również pierwszorzÄ™dowÄ…
to zespół działań i środków zmierzających do zapewnienia
pracownikowi bezpiecznych warunków pracy
Øðprofilaktyka wtórna, zwana również drugorzÄ™dowÄ…. Jej
zadaniem jest monitorowanie stanu zdrowia pracowników w
celu zapobiegania wystÄ…pieniu choroby lub wykrycia
skutków zdrowotnych w możliwie najwcześniejszym
okresie, a w przypadku zachorowania podjęcie
odpowiednich działań zapobiegających dalszemu postępowi
choroby. W profilaktyce wtórnej dominujący jest udział
lekarza, stÄ…d bywa ona potocznie nazywana profilaktykÄ…
lekarskÄ….
116
6.2. Choroby zawodowe -
przyczyny. występowania i skutki. 
Profilaktyka chorób zawodowych.
W profilaktyce chorób zawodowych ważne miejsce zajmuje także
fizjologia pracy i ergonomia. Fizjologia pracy zajmuje siÄ™ reakcjÄ…
organizmu na takie obciążenia związane z pracą, jak: wysiłek fizyczny,
praca zmianowa, niekorzystny mikroklimat, które nie są normowane
przez wartości najwyższych dopuszczalnych stężeń i natężeń.
Głównym zadaniem ergonomii jest natomiast właściwa
organizacja materialnego środowiska pracy oraz przystosowanie
maszyn i urządzeń do możliwości psychofizycznych pracownika, a
także dostosowanie pracownika do warunków środowiska pracy.
Zadanie to nie może być rozwiązane wyłącznie przez medycynę
pracy i wymaga współpracy inżynierów, fizjologów, zespołów
ergonomicznych i lekarzy.
117
6.2. Choroby zawodowe -
przyczyny. występowania i skutki. 
Profilaktyka chorób zawodowych.
Zapobieganie chorobom zawodowym:
Øðbadania okresowe
Øðodpowiednie zachowanie w miejscu pracy,
przestrzeganie przepisów BHP
ØðKondycja zdrowotna
- właściwy styl życia,
- unikania nałogów (palenie tytoniu,
nadużywanie alkoholu)
- odpowiednie odżywianie.
118
6.6. Choroby zawodowe -
przyczyny. występowania i skutki. 
Niezdolność do pracy w chorobach zawodowych.
Zasady orzekania o niezdolności do pracy zarobkowej z powodu chorób zawodowych są
takie same jak w przypadku innych chorób.
Niezdolna do pracy w rozumieniu ustawy jest osoba, która całkowicie lub częściowo
utraciła zdolność do pracy zarobkowej z powodu naruszenia sprawności organizmu i
nie rokuje odzyskania zdolności do pracy po przekwalifikowaniu.
Całkowicie niezdolną do pracy jest osoba, która utraciła zdolność do wykonywania
jakiejkolwiek pracy.
Częściowo niezdolną do pracy jest osoba, która w znacznym stopniu utraciła zdolność
do pracy zgodnej z poziomem posiadanych kwalifikacji.
Naruszenie sprawności organizmu w stopniu prowadzącym do konieczności zapewnienia
stałej opieki i pomocy innej osoby powoduje niezdolność do samodzielnej
egzystencji.
Rodzaje niezdolności:
Øð trwaÅ‚a
Øð okresowa.
119
6.6. Choroby zawodowe -
przyczyny. występowania i skutki. 
Skutki ekonomiczne chorób zawodowych.
Koszty bezpośrednie :
Øðczasowa niezdolność do pracy wystÄ™pujÄ…ca w 20 ÷ 30%
ogółu przypadków
ØðtrwaÅ‚e lub czasowe przeniesienie na inne stanowisko pracy,
dotyczące kilkunastu procent ogółu przypadków
ØðstaÅ‚y lub dÅ‚ugotrwaÅ‚y uszczerbek na zdrowiu; z tego tytuÅ‚u
wypłacane jest świadczenie jednorazowe, którego wysokość
zależy od ustalonego procentu utraty zdrowia; świadczenia
wypłacane z tego tytułu stanowią jedną z najważniejszych
składowych kosztów związanych z chorobami zawodowymi
Øðreny inwalidzkie; otrzymuje je pond 60% chorych na
choroby zawodowe; są to najczęściej świadczenia trwałe,
wypłacane do końca życia.
120
6.6. Choroby zawodowe -
przyczyny. występowania i skutki. 
Skutki ekonomiczne chorób zawodowych.
Koszty pośrednie:
Øðbadania okresowe pracowników prowadzone
w celu oceny skutków zdrowotnych
narażenia na szkodliwości środowiska pracy
Øðbadania specjalistyczne w jednostkach
właściwych do rozpoznawania chorób
zawodowych oraz wszystkich przypadków
podejrzeń o choroby zawodowe; koszty te są
bardzo duże i nie zostały dotąd oszacowane
Øðleczenie chorób zawodowych i ich powikÅ‚aÅ„
- ambulatoryjne, szpitalne i sanatoryjne.
121
Bibliografia
1. http://www.ciop.pl
2. Marek K.: Zasady orzekania o niezdolności
do pracy w wybranych chorobach
zawodowych. Warszawa, ZUS 1997.
3. Bezpieczeństwo pracy i ergonomia. Pod
red. D. Koradeckiej. Warszawa, CIOP
1999.
4. Jończyk J.: Prawo pracy. Warszawa, PWN
1992.
5. Florek M., Seweryński M.: Międzynarodowe
prawo pracy. Warszawa, IWZZ 1988.
122
DZI
KUJ
ZA
UWAG
:)
123