"Kazania sejmowe" Piotra Skargi.


function saveas()
{
document.execCommand('SaveAs');
}








Drukuj prace | Zapisz prace | Powrót
"Kazania sejmowe" Piotra
Skargi.Publicystyka to przede wszystkim wypowiedzi na
aktualne w danym momencie tematy polityczne, społeczne, kulturalne.
Posługuje się ona często środkami perswazyjnymi i zmierza do czynnego
oddziaływania na opinię publiczną. Publicystyka nie przekazuje jedynie
wypowiedzi, lecz także z przyjętego punktu widzenia naświetla je,
komentuje i tłumaczy. Czy więc "Kazania Sejmowe" Piotra Skargi są
przykładem publicystyki publicznej ? Jak najbardziej tak. Powstawały z
myślą wpłynięcia na obradujących posłów. W tym okresie bowiem ks. Piotr
Skarga był nadwornym kaznodzieją i do niego należało odprawianie mszy
rozpoczynającej obrady Sejmu. W tym burzliwym okresie ścierały się ze sobą
władza królewska i złota wolność szlachecka. Widząc, do czego prowadzi
niezgoda reprezentantów szlacheckich, ks. Skarga postanowił im uświadomić
zagrożenia płynące z niezgodności. I z tym właśnie zamiarem stworzone
zostały "Kazania sejmowe", omawiające problemy trapiące Rzeczypospolitą
szlachecką. W swych kazaniach ks. Skarga porównuje wewnętrzne
niesnaski w łonie Rzeczypospolitej do chorób. W ten sposób piętnuje on:
- nieżyczliwość ludzką ku Rzeczypospolitej, czyli brak miłości
ojczyzny i prywatę, cechujące obywateli. Miłość ojczyzny jest podstawowym
obowiązkiem każdego obywatela i prawem Bożym. Te dwie wartości (Bóg i
ojczyzna) winny się łączyć w jedną całość. Obywatele powinni porzucić
dobro prywatne dla ratowania dobra wspólnego, dla dobra ojczyzny należy
poświęcić wszystko: majątek, siły, zdrowie, szczęście, a nawet życie.
- niezgodę wewnętrzną. W narodzie powinna być zgoda, ponieważ
łączy go jedna religia, jedna ojczyzna, jeden król, te same prawa i
swobody obywatelskie, te same sądy, sejmy i trybunały. Skarga wymienia
groźne konsekwencje, do jakich mogą doprowadzić niezgodni obywatele -
spory sejmowe, wojny domowe, a w rezultacie upadek i zagłada państwa. W
wyniku sporów odpadną ziemie zjednoczone z Koroną, język i naród wymrą, a
obywatele staną się międzynarodowymi włóczęgami. Jako przyczyny niezgody
wymienia Skarga chciwość, łakomstwo, pychę, zazdrość, obłudę i obmowę.
- osłabienie władzy królewskiej. Skarga był zdecydowanym
zwolennikim silnej władzy królewskiej, lecz przeciwnikiem monarchii
absolutnej, prowadzącej do tyranii i despotyzmu. Postulował przyznanie
królowi pełni władzy i ustanowienie jedynego źródła prawa. Państwem
powinien rządzić król, wspierany mądrą radą, złożoną z przedstawicieli
narodu. Jako przyczyny istniejącego stanu rzeczy wymienia nadmierną
wolność szlachecką, złe funkcjonowanie sejmu oraz rozproszenie dochodów
państwa i pustki w skarbie państwa. - różnowierstwo i herezję.
Według Skargi, religia i kapłaństwo są fundamentami państwa i jego potęgi.
Królestwo polskie od sześciuset lat opiera się na wierze Kościoła
rzymskiego, a teraz heretycy domagają się, by stara religia ustąpiła
nowej. Jednak heretycy nie są spójni, nie tworzą jedności. A dla Skargi
żadne królestwo nie może długo trwać, jeżeli ma wielu bogów. Warunkiem
szczęścia Rzeczypospolitej jest jedność i zgoda, której podstawą jest
wiara katolicka. Łatwo jest naprawić niezgodę u katolików, ale u heretyków
jest to niemożliwe, gdyż rozmaitość wiar przeszkadza w przyjaźni
międzyludzkiej i pogłębia niezgodę. Heretycy dzielą królestwa i gubią je.
Tolerowanie więc różnowierców odbija się ujemnie na wszystkich dziedzinach
życia, zarówno publicznego, jak i prywatnego. Heretycy nie mogą nawet
bronić państwa przed poganami, bo rozdarte sprzecznościami wyznaniowymi
społeczeństwo nie jest zdolne do wygrania wojny. Skarga wzywa więc króla
do obrony religii katolickiej, jako strażnicy moralności i podstawy
jedności narodu, oraz do przywrócenia jedności religijnej w narodzie. Żąda
odcięcia różnowierców od wszelkich urzędów i pozbawienia ich ochrony
prawnej. Równocześnie podważa legalność i znaczenie konfederacji
warszawskiej. - niesprawiedliwe prawo i niepraworządność. Skarga
stwierdza, iż bez praw sprawiedliwych nie ma prawdziwej wolności. Za prawa
sprawiedliwe uważa pisane, umieszczone na tablicach Mojżeszowych,
duchowne, ustalone przez Kościół oraz królewskie i państwowe, ustanowione
dla porządku, sprawiedliwości i karności. Za prawa niesprawiedliwe uznaje
m.in. prawo o mężobójstwie, konfederację warszawską (dotyczącą
różnowierców), odwlekanie egzekwowania wyroków sądowych oraz zniesienie
egzekucji wyroków sądów duchownych (Skarga był zagorzałym katolikiem,
przejawiającym niemalże fanatyzm religijny). Skarga krytykuje sądownictwo
za istniejący w nim bałagan (istniało wówczas wiele sądów - ziemski,
podkomorski, grodzki, miejski). Wskazuje także na problem przekupstwa.
Domaga się także zniesienia praw ograniczających i naruszających
przywileje Kościoła i króla. Równocześnie walczy o usprawnienie
sądownictwa i władzy wykonawczej - np. natychmiastowe sądzenie i
bezwzględne wykonywanie wyroków. - upadek moralności i
obyczajowości. Skarga przedstawia wszelkie grzechy, świadczące o upadku
dotychczasowego porządku. Wymienia wśród nich herezję, mężobójstwo, ucisk
i wyzysk chłopa, lichwiarstwo, grabież dóbr publicznych, krzywoprzysię-
stwo, marnotrawstwo, niemoralność i brak sprawiedliwości w sądach.
Przyrównuje wreszcie ojczyznę do matki, której, skoro urodziła i
wychowała dzieci, winne są one szacunek oraz do tonącego okrętu, który
wszyscy, w chwili zagrożenia, opuszczają (nawiązanie do starożytnej
retoryki Horacego). Przy pomocy tej oryginalnej retoryki piętnuje
on wady szlachty, podkreśla wagę problemów i zjawisk, jakie mają miejsce w
kraju oraz proponuje naprawę istniejącego stanu rzeczy. Jednocześnie
przepowiada on, iż rozplenienie się owych chorób doprowadzi do upadku
Rzeczypospolitej.