Metody ćw. 3
 Metody badawcze w naukach społecznych (Frankfurt)
roz. 14, str. 351-367
1. Kod to liczba przypisana obserwacji. Jednostki (przypadki), które spełniają te same
warunki, mają przyporządkowany ten sam kod. Np. wszyscy mę\
czyz
ni w danej grupie
otrzymują kod  0 , a wszystkie kobiety  1 .Kodowanie jest natomiast procesem
przyporządkowywania danych do zdefiniowanych wcześniej kategorii.
Schemat kodowania  system kategorii, wykorzystywany w procesie kwalifikowania
odpowiedzi/zachowań, które odnoszą się do danej zmiennej lub pozycji kwestionariusza.
2. Tworzone przez badacza kategorie powinny spełniać poni\
sze warunki:
- warunek rozłączności: ka\
da odpowiedz
mo\
e zostać zaliczona tylko do jednej kategorii
- warunek wyczerpywalności: ka\
da odp. musi zostać zaliczona do którejś z kategorii;
kategorie powinny być na tyle wyczerpujące \
eby nie u\
ywać zbyt często kategorii  inne
- warunek szczegółowości: kategorie nie mogą być zbyt szerokie, po to by specyficzność i
wa\
ne ró\
nice nie uległy zatarciu.
3. Wyró\
niamy dwa rodzaje kodowania: kodowanie dedukcyjne oraz indukcyjne
Kodowanie dedukcyjne: badacze wykorzystują teorię do konstruowania kategorii,
następnie przeprowadzają wstępne badania populacyjne, aby zmodyfikować kategorie
wyprowadzone z teorii (dzięki temu kategorie lepiej przystają do badanej populacji).
Przykład wstepnego kodowania: pytania zamknięte, gdzie odpowiedzi są bezpośrednio
przekładane na kategorie. Schematy dedukcyjne są najczęściej stosowane w badaniach
ilościowych.
Kodowanie indukcyjne: badacz wykonuje badania eksploracyjne, nie zakłada niczego z
góry, nie kieruje się \
adną teorią; schemat kodowania i kategorie są tworzone dopiero po
analizie odpowiedzi udzielonych przez próbę badaną (zazwyczaj mają one formę odp
otwartych). Podstawową zaletą podejścia indukcyjnego jest jego elastyczność i szeroki
zakres, co umo\
liwia badaczom generowanie wyjaśnień otrzymanych wyników. Schematy
indukcyjne są najczęściej stosowane w badaniach jakościowych.
Zeszyty kodowe: tworzone po opracowaniu schematu kodowania; zawierają informacje dot.
schematu (informacje nt. nazwy lub numeru zmiennej, schematu kodowania oraz kodów
oznaczających brak danych). Zeszyt kodowy to dla osób kodujących rodzaj przewodnika.
4. Reguły kodowania:
* jeśli zmienne dają się uporządkować to liczby kodujące powinny mieć intuicyjny sens (np.
czym wy\
szy wiek badanego, tym większa kod liczbowy mu odpowiada)
* w kodowaniu dedukcyjnym utworzone kategorie powinny być powiązane z teorią, na
której opiera się badacz
* kategorie kodujące muszą być wzajemnie rozłączne  ka\
dy wynik mo\
e zaliczać się
tylko do jednej kategorii, niewiele powinno się znalez
ć w kategorii  inne
* kategorie powinny być na tyle specyficzne (kryterium szczegółowości), by ró\
nice były
widoczne nawet przy jak najmniejszej liczbie kategorii
5. Co zrobić by rzetelność kodowania była jak najwy\
sza?
- korzystać z dobrze opracowanych zeszytów kodowych (instrukcje muszą być dokładne i
wyraz
ne, wiele błędów powstaje wtedy, gdy osoby kodujące muszą samodzielnie
decydować o przyporządkowywaniu kodów do określonych odpowiedzi)
- stosować standaryzowane pytania zamknięte
- zatrudniać dobrze wytrenowane osoby kodujące
- dbać, aby stosowane schematy kodowania były tak proste jak to mo\
liwe (faza kodowania
jest często największym z
ródłem błędów!)
- nale\
y dobrze precyzować pytania (im mniej ustrukturowane pytania, tym większa ró\
nica
w interpretacji dokonanej przez respondenta oraz osobę kodującą)
6. Sposoby wprowadzania danych
- arkusze wprowadzania danych: papierowa forma kart perforowanych, pozwalają na
zapisywanie danych w kolumnach określonych w zeszytach kodowych
- kodowanie na marginesie: informacje z kwestionariusza są przenoszone bezpośrednio na
wolne miejsca na marginesie arkusza z pytaniami
- skanowanie optyczne: przenoszenie danych na arkusze nadające się do skanowania
(metoda ta zwiększa rzetelność bo eliminuje błędy wynikające z ręcznego wprowadzania
danych)
- bezpośrednie wprowadzanie danych: ma dwie formy  kodowanie z kwestionariusza
oraz kodowanie w trakcie wywiadu telefonicznego (w obu formach wykorzystuje się
programy komputerowe, a osoba kodująca wprowadza dane do komputera)
7. Przeglądanie i czyszczenie danych
Przeglądanie danych  sprawdzanie po przeprowadzeniu badania i kodowania, czy dane są
kompletne oraz czy nie popełniono w trakcie kodowania błędów.
Czyszczenie danych  procedura polegająca na sprawdzeniu poprawności i kompletności
danych oraz na poprawieniu błędów i niespójnych kodów. Większość danych czyści się za
pomocą programów komputerowych, które sprawdzają zgodność logiczną określoną
wcześniej dla danych kodów.