Logistyka - nauka

Logistyka 6/2013

369

Krzysztof Nowakowski

1

, Tomasz Neubauer

2

Antoni F. Komorowski

3

Wstęp

Wybrzeże Zachodnie – obejmuje akwen od Ko-

łobrzegu do Świnoujścia i granicy z Niemcami. Naj-
bardziej charakterystycznym i najciekawszym miej-
scem tej części Wybrzeża jest niewątpliwie wyspa Wo-
lin, znajdujące się na niej znane miejscowości (Świno-
ujście, Międzyzdroje). Jednak na potrzeby artykułu,
autorzy

skoncentrują

sie

na

marinach

w Świnoujściu, Mrzeżynie i Kołobrzegu, w znacznej
części zmodernizowanych i ulepszonych.

Nie zagłębiając się w teorię zarządzania kryzy-

sowego, wstępnie można określić zagrożenia, jakie
mogą wystąpić w portach jachtowych i marinach
w pełnym sezonie. Szybka ewakuacja z rejonu zagro-
żenia kilkudziesięciu załóg jachtów nie jest sprawą ła-
twą. Zagrożenia te możemy podzielić na naturalne
(gradobicia, wyładowania atmosferyczne, trąby po-
wietrzne i wichury), oraz zagrożenia wynikające
z działalności człowieka ( rozlewy paliw, pożary, kata-
strofy techniczne, wypadki i katastrofy jednostek, sa-
botaż i akty terroru).

Prowadząc badania wycinkowe, dotyczące pro-

blematyki bezpieczeństwa w polskich portach jachto-
wych i marinach, autorzy zastosowali metodę porów-
nawczą, sondażu diagnostycznego i analizy systemo-
wej.

Podział portów jachtowych

Turystyka i rekreacja wodna (Waterbased To-
urism) obejmuje zespół działań rekreacyjnych
i wypoczynkowych, związanych z aktywnością ludzką
na wodzie podczas krótkich chwil czasu wolnego
od pracy lub podczas urlopu albo wyjazdów w innych
celach. Dla niektórych osób elementy turystyki wodnej

1

dr Krzysztof Nowakowski, AMW Gdynia

2

dr Tomasz Neubauer, AMW Gdynia

3

prof. dr hab. Antoni Komorowski, AMW Gdynia

stanowią wręcz zakorzeniony na stałe styl życia.
Do form tak nazwanej turystyki wodnej zalicza się
obok żeglarstwa rejsy turystyczne w różnych regionach
świata, motorowe sporty wodne, surfing i windsurfing
wraz z odmianami, kajakarstwo, wędkowanie rekre-
acyjne, nurkowanie, spływy tratwami, barkowanie
(barging) itp.

Port Jachtowy to zespół akwenów portowych,

hydrotechnicznych budowli portowych, budowli

lądowych oraz urządzeń technicznych zapewnia-

jących bezpieczny postój i obsługę jachtów oraz in-
nych rekreacyjnych lub turystycznych jednostek
i urządzeń pływających. Akwatorium portowe (obszar
wodny) winno być zasłonięte przed wpływem wiatrów,
fal, prądów i pochodu lodu. Wejście do portu powinno
być odpowiednio oznaczone i zapewnić bezpieczną że-
glugę w cięższych warunkach pogodowych.

Porty jachtowe można podzielić na małe o po-

jemności od 50 do 200 stanowisk, średnie o pojemno-
ści od 200 do 500 stanowisk i duże powyżej 500
miejsc. W tym podziale wyróżnić jeszcze można jesz-
cze przystanie jachtowe o pojemności do 50 stano-
wisk

4

.

Marina

to

port

jachtowy

połączony

z dopełniającą zabudową mieszkalną. Przez dopełnia-
jącą zabudowę mieszkalną należy rozumieć pawilony
lub inne budynki klubowe i portowe zapewniające
miejsca hotelowe, sklepy, bary, kawiarnie i restauracje
oraz wszelkie funkcje wymagane przez tymczasowych
lub stałych mieszkańców. Nowoczesną koncepcją por-
tu jachtowego – mariny jest miasteczko jachtowe – ma-
rina Village, charakteryzujące się tym, że wokół mari-
ny istnieje osiedle mieszkaniowe zintegrowane
z mariną

5

.

Przystań jachtowa to miejsca postojowe dla

jachtów lub innych jednostek rekreacyjnych przy na-

4

B. Mazurkiewicz, Porty jachtowe i mariny. Projektowanie.

Gdańsk 2010, s. 46.

5

Tamże, s. 44.

Bezpieczeństwo polskich portów jachtowych i marin wybrzeża

zachodniego

Logistyka 6/2013

370

Logistyka - nauka

brzeżach lub pomostach. Przystań jachtowa winna za-
pewniać w miarę bezpieczny postój ilości 50 jednostek.

Usługi podstawowe dostępne w porcie jachto-

wym (przystani) i otoczeniu:

• bosmanat portu,
• miejsca gościnne dla jachtów,
• zaplecze sanitarne WC + natryski,
• punkty poboru wody pitnej,
• punkty poboru energii elektrycznej,
• śmietnik,
• odbiór ścieków zaolejonych,
• odbiór ścieków,
• parking,
• place do zimowania jednostek,
• urządzenia do wodowania i wyciągania jedno-

stek,

• ogólnodostępne połączenia telekomunikacyjne

– internet,

• punkt informacji turystycznej.

Przystań turystyczna to miejsce postojowe

przy nabrzeżach lub pomostach w atrakcyjnych tury-
stycznych miejscach lub w pobliżu znaczących zabyt-
ków. Przystanie turystyczne mogą być również loko-
wane w centrach miejscowości.

Usługi podstawowe przy przystani turystycznej:

• zaplecze sanitarne WC + natryski,
• punkty poboru wody pitnej,
• punkty poboru energii elektrycznej,
• punkt informacji turystycznej,
• śmietnik.

Przystanie oferują postój w celu krótkiego poby-

tu na lądzie. Nie przewiduje się tu praktycznie stałych
miejsc postojowych, a liczba tych przeznaczonych dla
turystów jest ograniczona. Nie istnieje tu serwis pod-
stawowy, oprócz punktu odbioru odpadów i czy też ta-
blicy informacyjnej. Pożądana byłaby możliwość po-
boru wody i prądu oraz sanitariaty dla gości. Tego typu
przystanie położone są często w pobliżu zabytków,
sklepów i punktów gastronomicznych. Dysponują one
obok możliwości cumowania także miejscem do odpo-
czynku na lądzie. W tym celu obszar brzegowy musi
być odpowiednio wzmocniony. Rozwiązania funkcjo-
nalno – przestrzenne przyjęte w portach jachtowych
oraz oferowane usługi powinny spełniać oczekiwania
użytkowników, którzy uprawiają żeglarstwo. Użyt-
kowników tych możemy podzielić na dwie grupy: re-
zydenci, czyli armatorzy jachtów, dla których port jest
portem stałego postoju i najczęściej miejscem prze-
chowywania jachtu w okresie zimowym oraz goście,

czyli żeglarze, głownie turyści, wpływający do portu
na krótki okres czasu.

Rozwój infrastruktury żeglarskiej Wybrzeża
Zachodniego

Patrząc na mapę Wybrzeża Zachodniego do-

strzegamy dość sporą liczbę portów i przystani dostęp-
nych dla jednostek pływających i turystów. Nie
wszystkie z nich są jednak w jednakowym stopniu
przystosowane do obsługi ruchu turystycznego. Trady-
cyjny ruch turystyczny na statkach żeglugi przybrzeż-
nej, jachtach żaglowych i motorowych odbywa się
na trasach prowadzących do portów Świnoujście
i Szczecin.

Świnoujście Basen Północny

Port jachtowy znajduje się w Basenie Północ-

nym na wyspie Uznam. Osłonięty od otwartej wody,
położony jest w otoczeniu zieleni Parku Zdrojowego
i XIX- wiecznych fortyfikacji, ale jednocześnie w nie-
dalekiej odległości od centrum miasta. Ze względu na
lokalizację u wejścia do portu w Świnoujściu, stosun-
kowo duży, bezpieczny akwen, nie narażony na falo-
wania, stanowi wyjątkowe miejsce dla miłośników ża-
gli. Jednorazowo może w nim cumować 300 jachtów
o zanurzeniu do 4,5 metra, ponadto port jachtowy dys-
ponuje specjalistycznym pomostem postojowym dla
skuterów wodnych.

Potwierdzeniem wysokich standardów jest wie-

lokrotnie przyznane międzynarodowe wyróżnienie,
znak jakości – „Błękitna Flaga”

6

. Wyróżnienie Błękit-

ną Flagą przyznawane jest kąpieliskom i marinom
działającym zgodnie z zasadami zrównoważonego
rozwoju, które spełniają najwyższe kryteria w zakresie
jakości wody, działań na rzecz edukacji ekologicznej,
zarządzania ekologicznego oraz bezpieczeństwa i jako-
ści prowadzonych usług.

6

www.marinas.pl/pl/marina/port-jachtowy-basen-

polnocny.html

Logistyka - nauka

Logistyka 6/2013

371

Opłaty portowe w wybranych marinach przedstawiono
w tab.1.

Przystań Jacht Klub Marynarki Wojennej

Kotwica Świnoujście

Przystań JKMW KOTWICA O/Świnoujście

znajduje się ok. 500 m od centrum miasta.
Głębokość

toru

podejściowego

wynosi

5

m,

a głębokość portu 3 m. Ilość miejsc przy pomostach
i nabrzeżach wynosi 20.

Świnoujście Przystań Cztery Wiatry

Przystań Jacht Klubu Cztery Wiatry położona

jest na wyspie Uznam, usytuowany jest po zachodniej
stronie Świny naprzeciwko latarni morskiej. Przystań
jest dobrze osłonięta przed wiatrem i falami, stwarza
komfortowe warunki dla postoju jachtów. Wejście do
przystani nie jest łatwe ze względu na płycizny. Mak-
symalne zanurzenie jachtów mogących cumować
w basenie wynosi 1,5 metra, średnie głębokości wahają
się od 1,5 do 1,8 metra

7

.

Mrzeżyno

Obecnie trwają prace związane z przebudową

portu. Część wschodnia oddawana będzie do użytko-
wania etapami. Pierwsza część nabrzeży ok. 300 mb
została oddana w miesiącu czerwcu 2013 roku, na
stronie zachodniej prace budowlane będą zakończone
do końca 2013 roku – powstanie basen remontowy
wyposażony w dźwig 40 tonowy, oraz nowy slip
i budynek warsztatowy

8

. Port posiada 20 miejsc posto-

jowych przy nabrzeżu.

Kołobrzeg

Port Jachtowy znajduje na Wyspie Solnej

w rozwidleniu rzeki Parsęty i Kanału Drzewnego.

7

J. Kuliński, Polskie porty otwartego morza, przewodnik dla

żeglarzy, Gdańsk, s.190.

8

www.marinas.pl/pl/marina/port-mrzezyno.html

Tabela 1. Opłaty portowe w wybranych marinach wybrzeża za-
chodniego.

przystań/
marina

długość
jednostki
(m)

opłaty

(pln)

doba

zimowanie

1.

Świnoujście
Basen Pół-
nocny

do 6
do 8

do 10
do 12
do 14
do 16
do 18
do 20

pow. 20

18
24
30
36
42
48
54
60
75

0,40 za każdy

metr długości,

za każdy dzień

postoju

2.

JKMW Ko-
twica

do 7

do 10
do 15

pow. 15

30
50
70

100

3.

Port jachto-
wy Koło-
brzeg

do 5,5

5,6-9,99

10-12,99
13-16,99
17-19,99
20-24,99

pow. 25

20
30
40
50
60
70
80

na nabrzeżu na
poziomie 50%,

a w hangarze na

poziomie 100%

stawki obowią-

zującej za postój

przy nabrzeżu

4.

Mrzeżyno

do 10

10-15
15-20

pow. 20

10
20
30
40

Źródło: Opracowanie własne na podstawie zebranych materia-
łów

Rys. 1. Świnoujście Basen Północny
Źródło: Fot. K. Nowakowski

Rys. 2. Jacht Klub Marynarki Wojennej Kotwica Świno-
ujście
Źródło: Fot. K. Nowakowski

Logistyka 6/2013

372

Logistyka - nauka

W grudniu 2011 r. zakończyła się modernizacja

portu w ramach projektu Zachodniopomorskiej Regio-
nalnej Organizacji Turystycznej „Zachodniopomorski
Szlak Żeglarski”.

W basenie ustawiono pomosty pływające, dzięki

którym zwiększono ilość dostępnych miejsc do cumo-
wania.

Główny

basen

tworzą

nabrzeża

wraz

z pomostami pływającymi, zasilone w wodę i prąd
przy każdym miejscu cumowniczym. Ilość miejsc przy
pomostach i nabrzeżach wynosi 150

9

. Łączna długość

nabrzeży wynosi ok. 660 m.( łącznie z nabrzeżami przy
fosie). W Porcie Jachtowym w Kołobrzegu znajdują
się następujące nabrzeża

10

:

• .abrzeże Szkolne o długości 87 m,
• .abrzeże Szkutnicze o długości 101 m,
• .abrzeże Turystyczne o długości 62 m,
• .abrzeże Jachtowe o długości 55 m,
• .abrzeże Manewrowe o długości 104,5 m,
• .abrzeże Łodziowe o długości 225 m.
W tabeli 2 przedstawiono wykaz dostępnych usług

w portach jachtowych Wybrzeża Zachodniego.

9

Finalising the Polish Sailing Route, Marinaworld, may/june

2013, s.29.

10

Załącznik nr 3 do Zarządzenia nr 1 Dyrektora Urzędu

Morskiego w Słupsku z dnia 17 maja 2012 r.

Tabela 2. Wykaz dostępnych usług w portach jachtowych
Wybrzeża Zachodniego

Lp.

zaplecze

Świnoujście

Basen Pół-

nocny

Świnoujście

Przystań

JKMW Ko-

twica

Kołobrzeg

1.

dźwig

X

2.

warsztat

szkutniczy

X

3.

warsztat me-

chan.

X

X

4.

apteka

X

5.

bar

X

X

6.

bank/

bankomat

X

7.

czarter łodzi

X

8.

Internet

X

X

X

9.

lekarz

X

10.

paliwo

X

11.

parking

X

X

12.

pole namio-

towe

X

13.

policja

X

14.

prąd

X

X

X

15.

pralnia

X

X

X

16.

prysznic

X

X

X

17.

punkt in-

formac.

X

X

X

18.

sklep

X

X

19.

sklep żeglar-

ski

X

X

X

20.

slip

X

X

X

21.

wc

X

X

X

22.

transport ło-

dzi na ląd

X

23.

woda pitna

X

X

X

24.

zimowanie

łodzi - han-

gar

X

X

25.

zimowanie

łodzi – plac

X

X

Nabrzeża mają konstrukcję betonową, z ocze-

pem żelbetowym, na ściance Larssena, osadzone na pa-
lach. W Basenie Jachtowym znajduje się 27 pomostów
cumowniczych. Na terenie portu od maja do września
działa internet Wi-Fi

11

.

11

www.zpm.portkolobrzeg.pl/plik,349,760,infrastruktura-

portowa-pdf.pdf

Źródło: Opracowanie własne na podstawie zebranych ma-
teriałów

Rys. 2. Pory jachtowy Kołobrzeg
Źródło: Fot. A. F. Komorowski

Logistyka - nauka

Logistyka 6/2013

373

Plan zarządzania kryzysowego mariny

Bałtycki poradnik dla marin – Marina Hand-

book – w sposób jasny rekomenduje opracowanie pla-
nu zarządzania kryzysowego dla marin, wskazując jego
zawartość. Plan winien zawierać m.in. instrukcję po-
stępowania na przypadek nagłego niebezpieczeństwa,
jak również:

• opis przewidywanych niebezpieczeństw,
• wykaz czynności zapobiegawczych,
• wskazanie ryzyk,
• procedury ewakuacyjne,
• operacje pożarowe i ratunkowe,
• wskazania personelu odpowiedzialnego za

bezpieczeństwo,

• zasady treningów i współpracy z innymi służ-

bami (osobami),

• opis niezbędnych materiałów do użycia,
• instrukcje czynności niezbędnych przy przewi-

dywanych zdarzeniach

12

.

Wnioski

Z przeprowadzonych rozważań wynika, iż zre-

alizowane w ostatnich latach inwestycje w zakresie
modernizacji infrastruktury żeglarskiej i budowa no-
wych pomostów zdecydowanie poprawiły możliwości
cumowania i bazowania jednostek sportowych i tury-
stycznych, przynosząc też gminom przychody z eks-
ploatacji nowych pomostów. Należy również stwier-
dzić, że na akwenie Wybrzeża Zachodniego występują
zarówno małe porty, takie jak Mrzeżyno, ale coraz
więcej jest portów jachtowych średnich takich jak
Świnoujście czy Kołobrzeg. Porty te są coraz lepiej
wyposażone w infrastrukturę żeglarską, a co za tym
idzie, są coraz częściej odwiedzane. Jednak, słabym
punktem tych inwestycji jest kwestia bezpieczeństwa.
Porty jachtowe i mariny nie mają planów na wypadek
zagrożenia bądź kryzysu, a funkcjonują w oparciu
o przyjęte regulaminy, w głównej mierze skoncentro-
wane na przepisy przeciwpożarowe i zasady współ-
działania z miejskimi służbami ratunkowymi.

Wobec możliwych zagrożeń należałoby opraco-

wać plan sytuacji kryzysowych dla portów jachtowych

12

I. Pietkiewicz, A. Komorowski, Bezpieczeństwo portów

jachtowych i marin, s.262, w: Edukacja dla bezpieczeństwa.
Paradygmaty jutra. Wyzwanie dla nauk społecznych wynika-
jące z zagrożeń współczesnego świata, pod redakcją nauko-
wą A. Piotrowski, M. Ilnicki, Poznań 2012.

i marin, korzystając z doświadczeń dużych portów
morskich, które podlegają przepisom międzynarodo-
wym i posiadają certyfikaty bezpieczeństwa.

Streszczenie

Celem badań była analiza stopnia wykorzystania

omawianego akwenu w realizacji zadań turystyki wod-
nej i ocena ograniczeń tego procesu.

W referacie przedstawiono identyfikację form

turystyki wodnej oraz ocenę portów, przystani i pomo-
stów zachodniego wybrzeża, które mogą stanowić bazę
dla działalności żeglarskiej. Wykonane analizy pokazu-
ją, że zrealizowane ostatnio inwestycje polepszyły wa-
runki działalności turystycznej w analizowanym rejo-
nie, jednak słabym punktem jest kwestia bezpieczeń-
stwa tychże marin.

W opracowaniu autorzy zastanawiają się też nad

zagrożeniami, które mogą dotyczyć marin i portów
morskich.

Abstract

The purpose of the research was the analysis of

the degree of use of the body in the performance of the
tasks of water tourism and assessment of the limita-
tions of this process. The paper shows the identifica-
tion of the forms of water tourism and ports, bridges
and the West Coast, that could be the base for sailing
activities. The analysis performed shows that realized
last investments improved the conditions of tourist ac-
tivities in the area. In the second part of the study, au-
thors reflects on the threats, which may relate to mari-
nas and seaports.

Literatura

1. Finalising the Polish Sailing Route, Marinaworld,

may/june 2013.

2. Kuliński J., Polskie porty otwartego morza, prze-

wodnik dla żeglarzy, Gdańsk.

3. Mazurkiewicz B., Porty jachtowe i mariny. Projek-

towanie. Gdańsk 2010.

4. Pietkiewicz I., Komorowski A., Bezpieczeństwo

portów jachtowych i marin, s.262, w: Edukacja dla
bezpieczeństwa. Paradygmaty jutra. Wyzwanie dla
nauk społecznych wynikające z zagrożeń współ-
czesnego świata, pod redakcją naukową A. Pio-
trowski, M. Ilnicki, Poznań 2012.

Logistyka 6/2013

374

Logistyka - nauka

5. www.marinas.pl/pl/marina/port-jachtowy-basen-

polnocny.html

6.

www.marinas.pl/pl/marina/port-mrzezyno.html

7. www.zpm.portkolobrzeg.pl/plik,349,760,infrastruk

tura-portowa-pdf.pdf

8. Załącznik nr 3 do Zarządzenia nr 1 Dyrektora

Urzędu Morskiego w Słupsku z dnia 17 maja
2012r.