Standardy i normy wyposażenia jednostek

organizacyjnych PSP

Właściwy dobór i odpowiednie rozmieszczenie sprzętu stanowi, obok właściwego przeszkolenia ratowników, podstawę

skuteczności działań ratowniczych.

Wprowadzona ustawą z dnia 241ipca 1998 r. o zmianie niektórych ustaw określających kompetencje organów administracji

publicznej (Dz. U. Nr 106, poz. 688) zmiana zapisu Art. 8 ust. 4 pkt 2 ustawy z dnia 24 sierpnia 1991 r. o Państwowej Straży
Pożarnej (Dz. U. Nr 88, poz. 400, z 1992 r. Nr 21, poz. 86 i Nr 54, poz. 254, z 1994 r. Nr 53, poz. 214, z 1995 r. Nr 4, poz. 17 i Nr
34, poz. 163, z 1996 r. Nr 106, poz. 496 i Nr 152, poz. 723, z 1997 r. Nr 28, poz. 153, Nr 88, poz. 554 i Nr 106, poz. 680 oraz z
1998 r. Nr 106, poz. 688) zobligowała ministra właściwego do spraw wewnętrznych do określenia w drodze rozporządzenia
szczegółowych zasad wyposażenia jednostek organizacyjnych Państwowej Straży Pożarnej, a w szczególności:

•

standardów wyposażenia jednostek ratowniczo-gaśniczych Państwowej Straży Pożarnej w pojazdy gaśnicze i specjalne,
sprzęt i środki techniczne,

•

normatywu wyposażenia w sprzęt specjalistyczny, pojazdy i środki techniczne do ratownictwa technicznego,
chemicznego, ekologicznego i medycznego,

•

normatywu wyposażenia krajowych baz sprzętu specjalistycznego i środków gaśniczych.

Zgodnie z tym upoważnieniem w Biurze Operacyjnym Komendy Głównej PSP opracowano projekty standardów i norm
wyposażenia jednostek organizacyjnych Państwowej Straży Pożarnej. Wykorzystano przy tym prowadzone analizy działań
ratowniczych. Obowiązujące wcześniej w tym zakresie rozporządzenie ministra spraw wewnętrznych z dnia 7 sierpnia 1992 roku
w sprawie udziału Państwowej Straży Pożarnej w akcjach ratowniczych w zakresie ratownictwa chemicznego i technicznego oraz
zasad szkolenia i wyposażenia Państwowej Straży Pożarnej w sprzęt i środki techniczne (Dz. U. Nr 62, poz. 311), regulujące
wyposażenie w sprzęt specjalistyczny tylko na podstawie liczby ludności, uległo dezaktualizacji. Zmiana stanu prawnego
spowodowała również dezaktualizację rozkazu komendanta głównego Państwowej Straży Pożarnej z dnia 26 stycznia 1996 r. w
sprawie normatywów wyposażenia jednostek organizacyjnych Państwowej Straży Pożarnej oraz zorganizowania krajowych baz
sprzętu specjalistycznego i Środków gaśniczych i dysponowania tymi bazami.

Przy konstruowaniu poszczególnych standardów i normatywów przyjęto zasadę, że o wyposażeniu służb ratowniczych, w tym

Państwowej Straży Pożarnej, powinny decydować przede wszystkim rodzaje i nasilenie zagrożeń występujących na terenie chro-
nionym (stopień uprzemysłowienia, układ komunikacyjny: drogowy, kolejowy, lotniczy i żegluga, zalesienie, uprawy rolnicze,
infrastruktura miejska, rodzaje transportowanych substancji, ilość wód itp.). Powstawanie zagrożeń nie jest bowiem pochodną
tylko liczby ludności i tak uproszczone podejście do zagadnienia (uwzględnienie tylko jednego czynnika) prowadzi do niezbyt
racjonalnego wyposażania jednostek.

Nowe rozporządzenie powinno zapewnić odpowiednią normalizację i standaryzację wyposażenia sprzętowego, w sposób

kompleksowy i jednolity ujmując różne rodzaje pojazdów i sprzętu. Poprzednio sprawy te regulowało kilka przepisów różnej
rangi (rozporządzenie, zarządzenie, rozkaz, wytyczne), tworzonych w różnych okresach i w większości przypadków (z wyjątkiem
rozkazu komendanta głównego Państwowej Straży Pożarnej) w oderwaniu od realiów.

Dlatego tylko całościowe uregulowanie kwestii wyposażenia ratowniczego mogło doprowadzić do pozytywnych skutków

(doposażenie) i zwiększenia skuteczności prowadzonych działań oraz zapewnienia racjonalnego wykorzystania sprzętu w czasie
akcji ratowniczych, zgodnie z jego możliwościami technicznymi i taktycznymi.

W związku z powyższym przyjęto następujące kryteria:

Wyposażenie jednostek organizacyjnych Państwowej Straży Pożarnej w pojazdy gaśnicze i specjalne oraz sprzęt przeznaczony

do wykonywania zadań podczas akcji zwalczania pożarów, klęsk żywiołowych, ratownictwa technicznego, chemicznego,
ekologicznego i medycznego ustala się uwzględniając lokalne zagrożenia i warunki naturalne na obszarze działania jednostek,
takie jak:
1) rodzaj występujących zagrożeń,
2) częstotliwość występowania pożarów, klęsk żywiołowych i innych miejscowych zagrożeń,
3) charakterystyka geograficzna i topograficzna terenu,
4) rodzaj i wysokość zabudowy,
5) obiekty zaliczone do kategorii zagrożenia ludzi i zagrożenia wybuchem,
6) infrastruktura komunalna i przemysłowa, w tym instalacje transportujące, magazynujące i przetwarzające media niebezpieczne,
7) charakterystyka istniejących szlaków komunikacyjnych i cieków.
Proponowane wskaźniki dotyczące minimalnego wyposażenia jednostek organizacyjnych Państwowej Straży Pożarnej
umożliwiają racjonalne rozmieszczenie sprzętu, zwłaszcza specjalistycznego, przy uwzględnieniu jako podstawowego kryterium
czasu dojazdu do miejsca prowadzenia działań ratowniczych. Przyjęcie kryterium powierzchni oraz zaludnienia uniezależnia
wskaźnikową liczbę pojazdów i sprzętu od podziału administracyjnego kraju.
Osiągnięcie minimalnych ilości sprzętu przybliży jednostki ratownicze naszego państwa do standardów europejskich. Jest to pro-
ces nieunikniony w związku z planowanym przyjęciem Polski do Unii Europejskiej, w której obowiązują określone normy i
standardy wyposażenia.

Wprowadzenie normatywu minimalnego wyposażenia pozwoli każdej jednostce ratowniczo-gaśniczej Państwowej Straży
Pożarnej na samodzielne prowadzenie działań, a w każdym przypadku na przeprowadzenie odpowiedniego rozpoznania i
rozpoczęcie akcji ratowniczej.
Ustalono następujące standardy wyposażenia:

•

ogólny -dla jednostek ratowniczo-gaśniczych i komend powiatowych Państwowej Straży Pożarnej,

•

specjalistyczny -wyposażenia jednostek w sprzęt ratownictwa medycznego,

•

normy wyposażenia w sprzęt, pojazdy i środki techniczne do ratownictwa, w tym dla grup specjalistycznych
(nurkowych, wysokościowych), stanowiący dodatkowe wyposażenie komend Państwowej Straży Pożarnej.

Dla

szkół Państwowej Straży Pożarnej oraz ośrodków szkolenia pożarniczego standard wyposażenia jest identyczny, jak dla

jednostek ratowniczo-gaśniczych. Nie obejmuje on jednak sprzętu niezbędnego do realizacji programów nauczania.
Ustalono także kryteria doboru odpowiedniego rodzaju sprzętu w zależności od cech charakterystycznych terenu działania i
występujących na nim potencjalnych zagrożeń.
Zgodnie z przyjętymi zasadami rodzaj, ilość sprzętu i liczbę pojazdów oraz ich rozmieszczenie ustalają:
l) na obszarze województwa -komendant wojewódzki Państwowej Straży Pożarnej,
2) na obszarze powiatu -komendant powiatowy Państwowej Straży Pożarnej.
Komendanci, o których mowa wyżej oraz komendanci szkół Państwowej Straży Pożarnej mogą, w zależności od lokalnych
potrzeb, wprowadzać do wyposażenia podległych jednostek inne rodzaje pojazdów i sprzętu.
Sprzęt stanowiący dotychczasowe wyposażenie jednostek Państwowej Straży Pożarnej, a nie wymieniony w załącznikach do
rozporządzenia, pozostanie w dalszej eksploatacji do czasu wycofania go ze względów technicznych, zbycia lub przekazania.

Przy ustalaniu rodzaju i liczby pojazdów poszczególnych rodzajów kierowano się następującymi kryteriami:

Samochody gaśnicze muszą być wyposażone w sprzęt i środki gaśnicze oraz w sprzęt ratowniczy, przy czym dla obszarów o

przewadze dróg nieutwardzonych, lesistości powyżej 27% lub terenów górskich powinny to być samochody o napędzie tere-
nowym.
Dla samochodów gaśniczych:
a) wodno-pianowych średnich lub lekkich -przyjęto zależność liczby przypadających na określoną powierzchnię pojazdów od
liczby ludności (co najmniej jeden na 50 000 mieszkańców) oraz gęstości zaludnienia, począwszy od obszarów miejskich o
gęstości zaludnienia powyżej 1000 osób/km2, poprzez obszary mieszane, do niezurbanizowanych (poniżej 200 osób/km2);

b) ciężkich -przyjęto podobne zależności, jak dla samochodów średnich, przy czym wyodrębniono osobne kryteria, przy których

należy przewidywać na danym terenie samochody z napędem terenowym, o pojemności zbiorników środków gaśniczych min.
11m3 oraz z autopompami o wydajności min. 4000 l/min) ;

c) w celu zapewnienia odpowiedniego zaopatrzenia wodnego, w tym także w wodę pitną, oraz do dostarczania środków

pianotwórczych przewidziano samochody cysterny wodne o pojemności minimum 15 m3 oraz do przewozu środków pianotwór-
czych w ilości minimum 15 m3;
d) dla grupy samochodów gaśniczych proszkowych ustalono kryteria liczby ludności oraz powierzchni.

Podobne kryteria ustalono dla samochodów specjalnych:

a) z drabiną mechaniczną lub podnośnikiem hydraulicznym,
b) lekkich, średnich i ciężkich samochodów ratownictwa technicznego,
c) ciężkich samochodów ratownictwa drogowego,
d) lekkich, średnich i ciężkich samochodów ratownictwa chemiczno-ekologicznego,
e) ciężkich samochodów ratownictwa wodnego,
f) żurawi ratowniczych o udźwigu od 20 do powyżej 30 ton,
g) samochodów ratownictwa wysokościowego.

Według tych samych zasad potraktowano urządzenia do oddzielania olejów od wody oraz śmigłowce ratownicze.

Przewidziano także dodatkowy normatyw wyposażenia komend wojewódzkich i komend powiatowych PSP, pozwalający na

uzupełnienie wyposażenia jednostek ratowniczo-gaśniczych w samochody i sprzęt zwiększający możliwości taktyczne powiatów
oraz województw, a tym samym zapewniający likwidację skutków większości zdarzeń, awarii i pożarów siłami i środkami
własnymi. Na potrzeby akcji ratowniczych prowadzonych przez jednostki wchodzące w skład Krajowego Systemu Ratowniczo-
Gaśniczego wymagających zaangażowania dużych sił i środków utworzono, realizując ustalenia Komitetu Spraw Obronnych
Rady Ministrów (uchwała z dnia 16 maja 1995 r.), w każdym województwie krajową bazę sprzętu specjalistycznego i środków
gaśniczych. Umożliwi to likwidację skutków wszystkich zdarzeń oraz udzielanie pomocy innym krajom.

Sprzęt i środki techniczne wchodzące w skład bazy grupowane są w wyznaczonych jednostkach organizacyjnych i zapleczu

warsztatowo-magazynowym Państwowej Straży Pożarnej oraz w jednostkach włączonych do Krajowego Systemu Ratowniczo-
Gaśniczego.

Z kolei środki pianotwórcze, proszki gaśnicze, neutralizatory i sorbenty na potrzeby działań ratowniczych prowadzonych przez

jednostki włączone do KSRG magazynuje się w bazach tych środków. 0 lokalizacji tych baz decydują komendanci wojewódzcy
Państwowej Straży Pożarnej. Ustalają oni także indywidualnie, z uwzględnieniem zagrożenia pożarowego terenu i ilości
posiadanego sprzętu, bieżące, operacyjne zapasy Środków gaśniczych w komendach powiatowych na ich potrzeby własne, w
ilości nie mniejszej niż:
-dwukrotne napełnienie zbiorników środków pianotwórczych o pojemności do 800 l,
-jednokrotne napełnienie zbiorników proszków gaśniczych.

Takie wyposażenie w sprzęt jednostek ratowniczo-gaśniczych, komend, szkół i ośrodków szkolenia PSP oraz odwodów

pozwoli przy jak najmniej szych nakładach finansowych realizować bardzo szeroki wachlarz zadań postawionych przed
Państwową Strażą Pożarną.

Pojazdy i sprzęt przeznaczony do likwidacji najczęściej występujących zdarzeń są traktowane jako wyposażenie podstawowe

dla jednostek ratowniczo-gaśniczych, a sprzęt wykorzystywany przy akcjach bardziej skomplikowanych i dużych stanowi
wyposażenie dodatkowe. Jednostkowy sprzęt o najwyższych walorach taktyczno-technicznych należy do wyposażenia baz
sprzętu, jako odwód sprzętowy.

Szczegółowe wymagania techniczne oraz wyposażenie pojazdów i sprzętu są regulowane przez inne przepisy i normy. Przyjęta

w rozporządzeniu treść przepisów prawnych stanowi logiczny związek pomiędzy zakresem działania komendanta głównego
Państwowej Straży Pożarnej a odpowiedzialnością jednostek Krajowego Systemu Ratowniczo-Gaśniczego za organizowanie i
prowadzenie akcji ratowniczych.

Równocześnie, dla zachowania jednolitości uregulowań prawnych, uchylono § 5 rozporządzenia ministra spraw wewnętrznych

z dnia 7 sierpnia 1992 r. w sprawie udziału Państwowej Straży Pożarnej w akcjach ratowniczych w zakresie ratownictwa
chemicznego i technicznego oraz zasad szkolenia i wyposażenia Państwowej Straży Pożarnej w sprzęt i środki techniczne (Dz. U.
Nr 62, poz. 311).

Ponieważ wymiana sprzętu jest w Państwowej Straży Pożarnej procesem ciągłym, a wydatki z tego tytułu są pokrywane z

corocznego budżetu PSP oraz darowizn i środków pozabudżetowych, wprowadzenie nowych normatywów nie spowoduje
dodatkowych obciążeń finansowych. W zakresie wyposażenia i funkcjonowania krajowych baz sprzętu specjalistycznego środki
zapewnia budżet państwa w ramach inwestycji centralnej.

Tomasz GARTOWSKI