Normy czyli nadawanie znaczenia wynikom testowym

Możemy wyróżnić trzy koncepcje normy: normę definiowaną przez kryterium
teoretyczne, kryterium kulturowe i kryterium statystyczne.

Zgodnie z kryterium teoretycznym norma wyznaczona jest przez jakąś teorię
(koncepcję) psychologiczną. Zasadniczym znaczeniem terminu norma jest pewien
wzór (model) wynikający z przyjętej teorii, pozostałe zaś znaczenia mieszczą się
w tych ramach.

Według kryterium kulturowego normę określają przepisy i wzory kulturowe. Bez
względu na treść tych wzorów istotą normy jest zgodność z takim przepisem.

Natomiast według kryterium statystycznego normą jest to, co jest opisywane jako
„zachowanie większości” czy jako „zachowanie średnie lub przeciętne”

Normy czyli nadawanie znaczenia wynikom testowym

Normą – w sensie psychometrycznym – jest standard ilościowy,

wyznaczony przez średnią, medianę lub inną miarę tendencji centralnej

obliczoną dla grupy przedstawicieli danego typu (gatunku).

Normą jest typowe zachowanie (typowy wynik w teście) otrzymany dla

określonej grupy osób.

W psychometrii przyjmujemy statystyczne rozumienie normy.

Norma nie oznacza standardu „dobrego” wykonania testu;

norma opisuje poziom typowego wykonania testu przez osoby

należące do określonej grupy.

Rodzaje norm

ze względu na sposób definiowania grupy odniesienia

normy ogólnokrajowe

normy lokalne

ze względu na sposób ich konstrukcji

typu standardowego

typu rangowego

typu równoważnikowego

normy wymagań

Przekształcanie indywidualnego wyniku testowego

w odpowiadający mu wynik standardowy z

i

X

to indywidualny wynik testowy

X

to średni wynik w teście otrzymany w grupie odniesienia

SD

to odchylenie standardowe ogólnych wyników testowych

w

grupie odniesienia

i

i

X

X

z

SD

−

=

Przekształcanie wyników z na jednostki

wybranej skali standardowej

jednostka skali standardowej = (s

s

)(z) + 0

s

T = 10z + 50

stanin = 2z + 5

sten = 2z + 5.5

IQ Wechslera = 15z + 100

tetron = 4z + 10

Skala staninowa - rozkład

Etapy procedury obliczania norm

Porównanie skali T i skali staninowej

0

1z

2z

3z

-3z

-2z

-1z

Skala z

50

40

30

60

20

70

80

Skala T

0

1z

2z

-3z

-2z

-1z

5

3

1

7

9

Staniny

SYTUACJA A

SYTUACJA B

X

Y

X

T

Y

T

X

Y

3z

X

Y

X

Y

X = Y = 9

S

S

Skala z

Skala centylowa

C

E

N

T

Y

L

0

C

E

N

T

Y

L

1

C

E

N

T

Y

L

2

C

E

N

T

Y

L

98

C

E

N

T

Y

L

99

C

E

N

T

Y

L

10

0

0

.5

%

1

.0

%

0

.5

%

1

.0

%

1

.0

%

1

.0

%

Zależność między skalą centylową a rozkładem normalnym

0

1z

2z

3z

-3z

-2z

-1z

50

40

30

60

20

70

80

90

99

10

1

Mediana

skala centylowa

Siatka centylowa

50

40

30

60

20

70

80

90

10

sk

al

a

ce

n

ty

lo

w

a

A

B

C

D

d

2

d

3

d

1

d <

1

d <d

2 3

Wady i zalety norm typu

równoważnikowego

Zalety Wady

osiągnięcia badanych są
traktowane rozwojowo

równoważniki klasy bądź
wieku pokazują opóźnienia
bądź przyspieszenie w
uczeniu się, bądź to w
stosunku do średnich
osiągnięć uczniów tej
samej klasy, bądź w
stosunku do rówieśników

rok szkolny i rok życia
stanowią naturalne, dobrze
znane wszystkim
użytkownikom testów,
jednostki miary

normy te można
dostosować do każdego
miesiąca nauki

przyjmuje się w nich
założenie o równomiernym
rozwoju

normy takie nadają się
tylko do niektórych treści
nauczania

bywają mylnie uważane za
rejestry wymagań
programowych

bywają podstawą daleko
idących uogólnień

ustalanie ich jest
pracochłonne i kosztowne

wartość norm typu
równoważnikowego zależy
od przedmiotu nauczania i
polityki władz szkolnych