B o h a t e r o w i e S t a r e g o i N o w e g o T e s t a m e n t u

}

1

Wykład 26

BOHATEROWIE STAREGO I NOWEGO TESTAMENTU

Ks. Michał Bednarz

Bohaterowie Ewangelii

N

ATANAEL

–

B

ARTŁOMIEJ

„Jezus ujrzał, jak Natanael podchodzi do Niego, i powiedział o nim: «Oto prawdziwy Izraelita,
w którym nie ma podstępu». Powiedział do Niego Natanael: «Skąd mnie znasz?» Odrzekł mu
Jezus: «Widziałem cię, zanim cię zawołał Filip, gdy byłeś pod figowcem». Odpowiedział Mu
Natanael: «Rabbi, Ty jesteś Synem Bożym, Ty jesteś Królem Izraela»” (J 1,47-49).

Natanael – uczeń Jezusa i jeden z Dwunastu. Pochodził z Kany Galilejskiej (J 21,2). Jego imię
znaczy „Bóg dał”. Tradycyjnie jest utożsamiany z Bartłomiejem apostołem. W spisach Dwu-
nastu, zarówno w Ewangeliach synoptycznych, jak i w Dziejach Apostolskich – pod imieniem
Bartłomiej – występuje zawsze po Filipie (Mt 10,3; Mk 3,18; Łk 6,14; por. także Dz 1,13).
Utożsamianie tych dwóch postaci – Natanaela i Bartłomieja – jest prawdopodobnie uzasadnio-
ne przez fakt, że w scenie, opisanej przez św. Jana (J 1,45-51), Natanael występuje obok Filipa,
czyli na miejscu, które zajmuje Bartłomiej w spisach apostołów w Ewangeliach synoptycznych.
Natanael nosił więc prawdopodobnie imię patronimiczne, w którym występuje nawiązanie do
ojca. W tym wypadku to imię znaczy syn Tolmaja.

Imię Bartłomiej pojawia się tylko we wspomnianych wcześniej spisach Dwunastu. Człowiek
pod tym imieniem nigdy natomiast nie występuje jako główny bohater opowiadania
w Ewangeliach.

Św. Jan apostoł opisuje natomiast powołanie Natanaela. Jezus wezwał Filipa: „Pójdź za Mną”
(J 1,43). A on poszedł za Mistrzem z Nazaretu. Z kolei spotkał swego przyjaciela Natanaela
i powiedział do niego: „Znaleźliśmy Tego, o którym pisał Mojżesz i Prorocy – Jezusa, syna Jo-
zefa z Nazaretu” (J 1,45). Słowa te wskazują, że Natanael był dobrym znawcą Pisma Świętego.
Potwierdza to także nazwanie przez niego Jezusa Rabbim (J 1,49). Jednak wypowiedź Filipa
wzbudziła u niego wątpliwości. Dlatego odpowiedział sceptycznie: „Czy może być co dobrego
z Nazaretu?”. Wynikało to z faktu, że teksty biblijne wykluczały pochodzenie proroków i Me-
sjasza z Galilei (por. J 7,40-44).

Jednak zdecydowanie Filipa, wyrażające się w słowach: „Chodź i zobacz” (J 1,46), sprawiły,
że Natanael zwrócił się do Jezusa. Mistrz z Nazaretu, widząc zbliżającego się Natanaela, po-
wiedział: „Oto prawdziwy Izraelita, w którym nie ma podstępu”. Jest to pochwała przywodząca
na pamięć tekst psalmu: „Szczęśliwy człowiek, … w którego duszy nie kryje się podstęp”
(Ps 32,2). Słowa Jezusa wzbudziły ciekawość Natanaela, który zapytał ze zdumieniem: „Skąd

B o h a t e r o w i e S t a r e g o i N o w e g o T e s t a m e n t u

}

2

mnie znasz?”. Usłyszał odpowiedź: „Widziałem cię, zanim cię zawołał Filip, gdy byłeś pod fi-
gowcem” (J 1,48).

Spotkanie Natanaela z Mistrzem z Nazaretu, a zwłaszcza Jego słowa pełne pochwały oraz wy-
jawienie tajemnicy, zaowocowały wyznaniem wiary o głębokiej wymowie chrystologicznej:
„Ty jesteś Synem Bożym, Ty jesteś Królem Izraela” (J 1,49). „Słowa Natanaela podkreślają
dwa uzupełniające się aspekty tożsamości Jezusa: zostaje uznana zarówno Jego szczególna
więź z Bogiem Ojcem, którego jest Jednorodzonym Synem, jak i więź z ludem Izraela, którego
królem jest ogłoszony, a tytuł ten odnosił się do oczekiwanego Mesjasza”.

1

Scena powołania Natanaela przypomina bardzo ważną sprawę: „Aby poznać Jezusa, potrzeba
przede wszystkim żywego doświadczenia: świadectwo innych jest niewątpliwie ważne, ponie-
waż zazwyczaj całe nasze życie chrześcijańskie zaczyna się, gdy dociera do nas orędzie za
sprawą jednego lub wielu świadków. Ale następnie my sami, osobiście, musimy się zaangażo-
wać w bliską i głęboką relację z Jezusem”.

2

Nie mamy dokładnych wiadomości o pracy apostolskiej Natanaela-Bartłomieja po zmartwych-
wstaniu Jezusa. Według Euzebiusza z Cezarei

3

terenem jego działalności i śmierci były Indie.

W średniowieczu rozpowszechniła się popularna wersja o jego śmierci w wyniku odarcia ze
skóry. Z tego względu – w słynnej scenie Sądu Ostatecznego w Kaplicy Sykstyńskiej – Michał
Anioł namalował św. Bartłomieja, trzymającego w lewej ręce własną skórę.

Ks. Mirosław Łanoszka

Bohaterowie Starego Testamentu

A

MOS

–

PROROK WYJAŚNIAJĄCY ISTOTĘ RELIGII LUDU

B

OŻEGO

„Szukajcie dobra, a nie zła, abyście żyli, wtedy PAN, Bóg Zastępów, będzie z wami, jak to mó-
wicie. Miejcie w nienawiści zło, a miłujcie dobro! W bramie sądźcie sprawiedliwie! Może ulitu-
je się PAN, Bóg Zastępów, nad resztą domu Józefa” (Am 5,14-15)

Natanael, nazwany przez Jezusa „prawdziwym Izraelitą, w którym nie ma podstępu” (J 1,47),
po spotkaniu z Nauczycielem z Nazaretu złożył wobec Niego znamienne wyznanie wiary: „Ty
jesteś Synem Bożym, Ty jesteś Królem Izraela” (J 1,49). Najstarszy opis powołania prorockie-
go w Biblii znajduje się prawdopodobnie w Księdze Amosa (Am 7,14-15; Biblia Paulińska). Z
tego tekstu dowiadujemy się, że człowiek trudniący się pasterstwem i plantacją drzew owoco-
wych pozostawia dotychczasowe zajęcia, by pójść i prorokować, ponieważ został wezwany
przez samego Boga (Am 3,8). Przyglądnijmy się zatem osobie pasterza z Judy, który bez-
względnie piętnował grzechy Izraela, a szczególnie krzywdy wyrządzane biednym.

1

Benedykt XVI, Świadkowie Chrystusa. Apostołowie i uczniowie, Izabelin-Warszawa: Rosikon Press 2007, s. 156.

2

Benedykt XVI, jw., s. 155-156.

3

Historia kościelna 5,10.

B o h a t e r o w i e S t a r e g o i N o w e g o T e s t a m e n t u

}

3

Hebrajskie imię tego proroka ‘āmôs, które pojawia się w Starym Testamencie jedynie w Księ-
dze Amosa może być skróconą formą od ‘amasjāh, co oznacza „kogoś niesionego przez Ja-
hwe”

4

. W tytule wspomnianego pisma znajdujemy krótką wzmiankę biograficzną, z której do-

wiadujemy się, że nasz bohater pochodził z Tekoa (Am 1,1). Miejscowość ta już w czasach
Roboama I (II połowa X w. przed Chr.), syna i następcy Salomona, należała do jednej z obron-
nych fortyfikacji Judy, które przywołany władca przebudował i wzmocnił (2Krn 11,5-12)

5

.

Przypomnijmy, że Roboam po śmierci Salomona (931 r. przed Chr.) bardzo szybko doprowa-
dził do podziału zjednoczonej przez Dawida monarchii izraelskiej, co skutkowało powstaniem
dwóch odrębnych królestw: południowego (Juda) i północnego (Izrael). Dodajmy, że Tekoa,
miejsce pochodzenia Amosa, było położone w górach, na obrzeżu Pustyni Judzkiej, ok. 10 km
na południe od Betlejem. Dominujące w krajobrazie wzgórza, przecinane głębokimi jarami, są
obszarem pustynnym. Dzięki zimowemu opadowi deszczu pagórki na wiosnę pokrywają się
bujną zielenią, co umożliwi wypas owiec

6

. Nic zatem dziwnego, że mieszkańcy tego regionu z

powodu warunków niesprzyjających uprawie roli trudnili się przede wszystkim pasterstwem,
czym zajmował się również nasz bohater (Am 1,1; 7,14). Księga Amosa zawiera także biogra-
ficzne opowiadanie, w którym prorok wprost odwołuje się do swojego pasterskiego pochodze-
nia, a także wspomina o pracach związanych z uprawą sykomory (Am 7,14). Najbardziej od-
powiednim środowiskiem dla wspomnianej plantacji są ciepłe i nizinne obszary Palestyny, jed-
nak to drzewo rośnie również na terenach o bardziej surowym klimacie, a jego owoce, podobne
do fig, stanowią element diety, dobrze znany ludności zamieszkującej rejony pustynne

7

. W

związku z tą uprawą, prorok mówi, że jest tym, który „nacina sykomory” (Am 7,14). To tech-
niczne określenie oznacza czynność, która pozwala wypuścić z cierpkich owoców sykomory
kwaśny sok, dzięki czemu poprawia się ich smak. Z przedstawionych dotychczas informacji
wyłania się obraz głównego bohatera: jest nim człowiek pochodzący z południowego królestwa
Judy, który będąc pasterzem prawdopodobnie posiadał własne stada owiec i wołów, a jako
plantator drzew owocowych był właścicielem kawałka ziemi przeznaczonego pod ich uprawę.
Trzeba w tym miejscu dopowiedzieć, że bezpośredni kontakt naszego bohatera ze środowi-
skiem pasterzy, a więc z grupą ludzi prostych i biednych, w znaczny sposób ukształtował jego
poglądy społeczne, a zaczerpnięte z życia wiejskiego obrazy i symbole nadały specyficzny ko-
loryt głoszonemu przez niego orędziu

8

.

Dane zamieszczone w tytule Księgi Amosa wskazują, że mieszkający na południu, w ziemi
judzkiej (Tekoa) prorok, nagle pojawił się na północy, w Izraelu, za czasów panowania króla
Jeroboama II (783-743 r. przed. Chr.). Redaktor Księgi Amosa precyzując jego działalność do-
daje, że miała ona miejsce na „dwa lata przed trzęsieniem ziemi” (Am 1,1). Wspomniany kata-
klizm, dzięki prowadzonym w tamtym rejonie wykopaliskom (Chasor) jest datowany na około

4

W. Vogels, AMOS, w: J. Bajard, M. Defossez, J. Longton, R.F. Poswick, G. Rainotte (red.), Le Dictionnaire

Encyclopédique de la Bible, [Turnhout] Brepols 1987, s. 49.

5

Y. Aharoni, The land of the Bible. A historical geography. Revised and enlarged edition, Philadelphia, Pennsylva-

nia 1979, s. 330.

6

M. Bednarz, Ziemia umiłowana przez Boga. Geografia Ziemi Świętej, Tarnów 1999, s. 94-95.

7

P.L. Crawford, Sykomora, w: P.J. Achtemeier (red. nauk.), Encyklopedia biblijna, Warszawa 1999, s. 1156.

8

T. Brzegowy, Czyńcie dobro i kochajcie je! (Księga Amosa), w: J. Frankowski (red.), T. Brzegowy (współred.),

Wprowadzenie w myśl i wezwanie ksiąg biblijnych. Wielki świat starotestamentalnych proroków, t. 4, Warszawa
2001, s. 49.

B o h a t e r o w i e S t a r e g o i N o w e g o T e s t a m e n t u

}

4

760 r. przed Chr

9

. W świetle powyższych informacji można w przybliżeniu przyjąć, że wystą-

pienie Amosa przypadło na drugą część panowania Jeroboama II (ok. 787-747 r. przed Chr.),
a terenem jego działalności było Królestwo północne (Izrael). Nasz bohater prawdopodobnie
zakończył swoją działalność przed śmiercią wspomnianego monarchy izraelskiego

10

. Długie

rządy Jeroboama II odznaczały się świetnością polityczną: przede wszystkim z powodu przy-
wrócenia granic Izraela, co w konsekwencji spowodowało wzrost politycznego znaczenia tego
kraju na Bliskim Wschodzie (2Krl 14,25). Oprócz tych terytorialnych zdobyczy istotny wpływ
na pomyślność izraelskiej ludności miał intensywny rozwój handlu. Archeologiczne prace, ja-
kie były prowadzone w Samarii, stolicy Izraela (Królestwo północne), świadczą o niezwykłym
luksusie i przepychu samego pałacu królewskiego, a także o poziomie życia dworskich urzęd-
ników oraz bogatych właścicieli ziemskich

11

. Niestety, nieumiarkowane pomnażanie dobrobytu

jednych dokonywało się kosztem wyzysku ubogich rolników, którzy, zwłaszcza w okresach
suszy, nie mogąc zebrać odpowiedniego plonu, stawali się obiektem niesprawiedliwego trakto-
wania, gdyż nie byli w stanie podołać wszystkim obciążeniom finansowym. W tej sytuacji
najuboższa warstwa społeczna bardzo często traciła jakiekolwiek środki do życia, włącznie z
posiadanymi gruntami, stając się ludźmi, którzy zmuszeni byli do sprzedaży samych siebie (ro-
dzaj niewolniczej pracy) za długi (Am 2,6). Niesprawiedliwość społeczna i pogarda dla ubo-
gich wiązała się ściśle z zepsuciem w sferze religijnej, gdzie znamionujące kult powierzchow-
ność i formalizm sprzyjały panoszeniu się pogańskich praktyk (kult Baala), a te ostatecznie
prowadziły do synkretyzmu zagrażającemu monoteistycznej wierze

12

.

To właśnie w ten dostatnie żyjący świat, który jednocześnie obfitował w akty niesprawiedliwo-
ści społecznej, wypływające ze zdeformowanej religijności, wkroczył Amos. Jednym z etapów
wędrówki naszego bohatera po Królestwie północnym było narodowe sanktuarium w Betel.
Wtedy to prorok zapowiedział zagładę bałwochwalczych miejsc kultu Izraela, a także samej
dynastii zapoczątkowanej przez Jeroboama I (926-907 r. przed Chr.), który sprowadził Izraeli-
tów na drogę grzechu (Am 7,9). Z tego też powodu Amos spotkał się z ostrą reakcją Amazja-
sza, królewskiego kapłana Betel, który zabronił mu prorokować w tym miejscu, jednocześnie
nakazując mu pełnienie funkcji prorockich w kraju swojego pochodzenia, a więc w Judzie
(Am 7,12-13). Prawdopodobnie Amazjasz uznał Amosa za kogoś, kto utrzymuje się z wyko-
nywania urzędu prorockiego czerpiąc z tego tytułu korzyści materialne. Mielibyśmy zatem do
czynienia z osobą, która, rzekomo w imieniu Boga, udzielała odpowiednich rad na dworze kró-
lewskim. W odpowiedzi na ten zarzut Amazjasz, kapłan z Betel, usłyszał słowa, w których
Amos w sposób zdecydowany odciął się od tego typu pseudo-prorockiej działalności: „Nie je-
stem prorokiem ani uczniem proroków, lecz jestem pasterzem i tym, który nacina sykomory.
To PAN wziął mnie od owiec i PAN powiedział do mnie: «Idź prorokować mojemu ludowi
izraelskiemu»” (Am 7,14-15). Przytoczony fragment Księgi Amosa jest prawdopodobnie naj-
starszym opisem powołania prorockiego, stanowiąc niezwykłe świadectwo wkroczenia Boga
w życie Amosa, który nie może oprzeć się Bożemu wezwaniu, aby iść i prorokować (Am 3,8;
7,15), co pociąga za sobą jednocześnie wejście w świat bliskiej relacji z Powołującym.

9

M.L. Barré, Księga Amosa w: R.E. Brown, J.A. Fitzmyer, R.E. Murphy, W. Chrostowski (red. nauk. wyd. pol.),

Katolicki komentarz biblijny, Warszawa 2001, s. 825.

10

M. Gołębiewski, Prorocy mniejsi, w: L. Stachowiak (red.), Wstęp do Starego Testamentu, Poznań 1990, s. 321.

11

J. Warzecha, Historia dawnego Izraela, Warszawa 2005, s.292-293.

12

J. Jensen, God’s word to Israel, Collegeville, Minnesota 1988, s. 158.

B o h a t e r o w i e S t a r e g o i N o w e g o T e s t a m e n t u

}

5

Misja Amosa to zdecydowana reakcja na krzywdę społeczną: prorok potępia ucisk i wyzysk
ubogich, wszelkiego rodzaju nadużycia, oszustwa i korupcję. Sprzeciwia się wszystkiemu, co
służy pomnażaniu bogactw kosztem biednych. W ten sposób nasz bohater podkreśla wagę
sprawiedliwości społecznej, której braku nie zdoła ukryć ani składanie licznych ofiar ani wspa-
niałe obchody świąt religijnych, gdyż krzywda wyrządzana słabszym braciom spotka się z su-
rowym Bożym sądem (Am 5,21-24)

13

. W tej sytuacji Amos wzywa Izraelitów do nawrócenia,

wyjaśniając jednocześnie czym jest istota wyznawanej przez nich religii. Prorok tłumaczy, że
człowiek wierzący powinien szukać ustawicznie Boga i zwracać się do Niego, gdyż On jest je-
dynym źródłem życia i tylko On decyduje o ludzkiej egzystencji. Prorok podkreśla w swoim
nauczaniu fundamentalną prawdę, że Bóg powołując człowieka do pełnej miłości bliskości ze
sobą pragnie, aby ta zażyłość wyrażała się w miłości okazywanej bliźniemu, a więc w czynie-
niu dobra i przestrzeganiu zasad sprawiedliwości społecznej. Prorok Amos domagając się od
człowieka wewnętrznej dyspozycji, czyli zdolności ukochania dobra bliźniego, a więc odrzuce-
nia wszystkiego, co mogłoby wyrządzić mu krzywdę, przekazuje nam jedną z najważniejszych
wypowiedzi zawartych w Piśmie Świętym. Ten, kto szczerze szuka Boga miłuje jednocześnie
bliźniego (Am 5,14-15), wypełniając w ten sposób Boże prawo, czego potwierdzenie znajdu-
jemy w Nowym Testamencie (Rz 13,8)

14

.

Ks. Piotr Łabuda

Bohaterowie pierwszej wspólnoty Kościoła

P

AWEŁ

–

PRAWDZIWIE POKORNY UCZEŃ

P

ANA

Z Dziejów Apostolskich św. Łukasza: „Kiedy znaleźliśmy się w Jerozolimie, bracia przyjęli nas
z radością. Następnego dnia Paweł poszedł razem z nami do Jakuba. Zebrali się też wszyscy
starsi. Powitawszy ich, zaczął szczegółowo opowiadać, czego Bóg dokonał wśród pogan przez
jego posługę” (Dz 21,17-19).

Przybycie do Jerozolimy kończy trzecią podróż misyjną Apostoła Pawła. Można powiedzieć,
że Paweł wrócił do swojego domu. Wrócił jednak już nie ten sam Apostoł – wrócił zupełnie
inny Paweł. Pokazują to wyraźnie wydarzenia, które miały miejsce w Jerozolimie.

Po przybyciu do Jerozolimy Paweł zamieszkał u niejakiego Mnasona, pochodzącego z Cypru,
który należał do pierwszych tamtejszych chrześcijan. Prawdopodobnie był on zamożnym czło-
wiekiem, skoro mógł udzielić gościny Pawłowi i jego towarzyszom. W opisie Dziejów Apo-
stolskich przedstawieni są również i inni chrześcijanie, którzy darzyli Pawła zaufaniem i cie-
szyli się jego obecnością.

Zasadniczym celem tej wizyty było dostarczenie zebranej wcześniej kolekty, jak również spo-
tkanie z Jakubem i starszymi tamtejszego Kościoła. Znamienną rzeczą jest fakt, że w Jerozoli-
mie nie ma Apostoła Piotra, stąd też Paweł relację o przebiegu swojej misji składa stojącemu na
czele wspólnoty jerozolimskiej Jakubowi, bratu Pańskiemu. W czasie spotkania i przekazania

13

A. Świderkówna, Rozmowy o Biblii, Warszawa 2006, s. 116-118.

14

T. Brzegowy, tamże, s. 58-59.

B o h a t e r o w i e S t a r e g o i N o w e g o T e s t a m e n t u

}

6

zebranych pieniędzy Paweł prawdopodobnie przedstawił również osiągnięcia i wyniki swych
misjonarskich poczynań. Opowiadania te jednak raczej nie spotkały się ze szczególnym uzna-
niem. Wręcz przeciwnie – Paweł zostaje nie wprost oskarżony i wstawiony na próbę.

Głównym zarzutem, który mógł zostać postawiony Pawłowi, to niedostatecznie respektowanie
uchwał Soboru Jerozolimskiego. Starsi byli raczej przywiązani do przepisów Starego Zakonu.
Stąd też Łukasz napisze, iż „powiedzieli mu: «Widzisz bracie ile tysięcy Żydów uwierzyło,
a wszyscy trzymają się gorliwie Prawa. O tobie jednak słyszeli, że wszystkich Żydów, mieszka-
jących wśród pogan, nauczasz odstępstwa od Mojżesza, mówisz, że nie mają obrzezywać
swych synów ani zachowywać zwyczajów»” (Dz 21,20-21). Postanawiają także, aby Paweł
poddał się oczyszczeniu i złożył odpowiednią ofiarę (zob. Dz 21,23-24).

Dziwić może, iż Paweł posłuchał tego nakazu dokonując wskazanych przepisów
(zob. Dz 21,26). Choć z drugiej strony wielu odbiera to zdarzenie jako pełną pokory postawę
Apostoła, który mając na względzie jedność Kościoła, gotów jest wypełnić zalecenia starszych.
Staje się to w myśl słów z 1 Kor „Dla Żydów stałem się jak Żyd, aby pozyskać Żydów. Dla
tych, co są pod Prawem, byłem jak ten, który jest pod Prawem – choć w rzeczywistości nie by-
łem pod Prawem – by pozyskać tych, co pozostawali pod Prawem. Dla nie podlegających Pra-
wu byłem jak nie podlegający Prawu – nie będąc zresztą wolnym od prawa Bożego, lecz pod-
legając prawu Chrystusowemu – by pozyskać tych, którzy nie są pod Prawem” (1 Kor 9,20-21).

Rzeczywiście można stwierdzić, że pełen niezwykłej gorliwości, wybuchowy i porywczy apo-
stoł, który w przeszłości z nieraz ze zbędnym pośpiechem działał i reagował na różne wydarze-
nia, teraz jawi się jako prawdziwie pełen pokory uczeń Chrystusa. Z pokorą spełnia to,
co mu wspólnota Kościoła nakazuje – choć wypełnienie tego polecenia jest dla niego niezwykle
trudne.

Wspomnieć także należy, że autor Dziejów Apostolskich bez mała całkowitym milczeniem
obejmuje sprawę kolekty, którą Paweł składa w ofierze Kościołowi w Judei. Sprawa ta zostaje
ujawniona jedynie w czasie przesłuchania przed prokuratorem Feliksem, gdy Paweł mówi,
że przybył do Jerozolimy, aby przekazać jałmużnę i ofiary dla swojego narodu (zob. Dz 24,17).
Być może milczenie to wynika stąd, że nie chciano nadawać zbytniego rozgłosu hojności pogan
na rzecz wierzących pochodzenia żydowskiego, spośród których wielu z uporem trwali przy
konieczności zachowywania Prawa żydowskiego przez wszystkich nawracających się z pogań-
stwa. Można było się jednak spodziewać choć kilku słów podziękowania. Uznania za przepro-
wadzoną kolektę. Paweł jednak, jakby nie czeka na to. Czyni wszystko w duchu wiary i zachę-
ty, którą zapisał w piśmie do wspólnoty w Koryncie: „Czy jecie, czy pijecie, czy cokolwiek in-
nego czynicie, wszystko na chwałę Bożą czyńcie. Nie bądźcie zgorszeniem ani dla Żydów, ani
dla Greków, ani dla Kościoła Bożego, podobnie jak ja, który się staram przypodobać wszyst-
kim pod każdym względem nie szukając własnej korzyści, lecz dobra wielu, aby byli zbawie-
ni.” (1Kor 10,21-33).

Później, mimo wypełnienia przepisów nakazanych przez Prawo Paweł zostaje oskarżony przez
Żydów o bezczeszczenie świątyni. Zarzucono mu, iż wprowadził do świątyni nieobrzezanego
poganina Trofima z Efezu, choć Apostoł wcale tego nie uczynił (zob. Dz 21,29). Ponadto za-
rzucano Pawłowi, że „wszędzie naucza wszystkich przeciwko narodowi i Prawu i temu miej-
scu” (Dz 21,28). Stąd też „zbiegł się lud, porwali Pawła i wlekli go poza świątynię” (Dz 21,30).

B o h a t e r o w i e S t a r e g o i N o w e g o T e s t a m e n t u

}

7

Postanowiono zabić Apostoła, jednak interwencja trybuna i przebywającej w Antonii kohorty,
zaniepokojonych poruszeniem miasta położyła kres samosądowi. Trybun uratował Pawłowi
życie jednak nie obdarzył go wolnością. Przeciwnie „kazał go ująć, związać dwoma łańcucha-
mi, a nie mogąc się nic pewnego dowiedzieć z powodu zgiełku, kazał go prowadzić do twier-
dzy” (Dz 21,33-34).

W drodze do twierdzy okazało się, że trybun wziął Pawła za poszukiwanego przez władze
rzymskie Egipcjanina, przywódcę – proroka, który wraz z kilkoma tysiącami buntowników
chciał zdobyć Jerozolimę. Spostrzegłszy swój błąd trybun zgadza się, by Paweł wygłosił do
zebranego tłumu mowę na swoją obronę. W mowie Paweł opowiada historię swojego życia
przed nawróceniem oraz przedstawia okoliczności i powody obecnego pojmania. Mówiąc o
minionych dziejach swojego życia Paweł podkreśla swoją wrogość wobec chrześcijan, a także
gorliwość w przestrzeganiu Prawa. W sposób szczególny w przemowie Pawła zostaje zaakcen-
towane wydarzenie pod Damaszkiem. Apostoł czyni to chcąc przekonać słuchaczy, że jego na-
wrócenie było wynikiem rzeczywistej interwencji Boga, któremu kiedyś gorliwie służył prze-
śladując chrześcijan (zob. Dz 22,14). Kiedy Paweł stwierdza, iż z woli i powołania Bożego jest
Apostołem pogan wśród słuchaczy powstaje wzburzenie (zob. Dz 22,22). Trybun widząc za-
mieszanie „rozkazał wprowadzić Pawła do twierdzy i biczowaniem wydobyć zeznanie, aby się
dowiedzieć, dlaczego tak przeciwko niemu krzyczeli” (Dz 22,24). Kiedy miano biczować Apo-
stoła, korzysta on, podobnie jak w Filippi, z przysługujących mu praw obywatela rzymskiego.
Stąd też trybun nakazuje związać go, by następnego dnia móc rozpocząć formalne przesłucha-
nie Apostoła, w obecności arcykapłanów i Sanhedrynu. Na początku przesłuchania uderzony
Paweł zapowiada arcykapłanowi śmierć, po czym wygłasza mowę, w której wykorzystuje
sporną kwestię między faryzeuszami a saduceuszami. Stwierdza, że jest faryzeuszem i spo-
dziewa się zmartwychwstania umarłych, za co jest uwięziony (zob. Dz 23,6). Słowa te powodu-
ją, iż faryzeusze biorą go w obronę, oświadczając: „nie znajdujemy nic złego w tym człowieku”
(Dz 23,9). Co więcej, doradzali nawet dobrze zastanowić się nad tym, co Paweł mówił. Stano-
wisko faryzeuszy tylko spotęgowało niechęć saduceuszy do Pawła. Do interwencji ponownie
muszą wkroczyć Rzymianie, po czym Paweł ponownie zostaje umieszczony w twierdzy.

Rozpoczyna się długi czas więzienia Apostoła. W liście do Filipian napisze on: „Bracia, chcę,
abyście wiedzieli, że moje sprawy przyniosły raczej korzyść Ewangelii, tak iż kajdany moje
stały się głośne w Chrystusie w całym pretorium i u wszystkich innych. I tak więcej braci,
ośmielonych w Panu moimi kajdanami, odważą się bardziej bez lęku głosić słowo Boże. Cóż to
znaczy? Jedynie to, że czy to obłudnie, czy naprawdę, na wszelki sposób rozgłasza się Chrystu-
sa. A z tego ja się cieszę i będę się cieszyć.” (Flp 1,12-14.18).

Pytanie: Po przybyciu do Jerozolimy komu Paweł wręczył zebraną kolektę i przedstawił relację
ze swojej działalności?