Kilka ∏yków napoju energetyzujàcego to coÊ dla ludzi akty-
wnych, uprawiajàcych sporty ekstremalne, kierowców na
d∏ugich trasach, m∏odych ludzi ˝yjàcych na wysokich obro-
tach, bywalców nocnych klubów. Dlaczego? Bo to g∏ównie dla
nich „do∏adowanie” energetyczne jest szczególnie po˝àdane.

Jak dzia∏ajà?

Zwyk∏y napój pijemy dla orzeêwienia. Co innego napój ener-
getyzujàcy, zwany te˝ energy drinkiem. Po Red Bulla, XL czy
R20 si´gamy, kiedy chcemy dodaç sobie energii lub
odÊwie˝yç umys∏. Napojów energetyzujàcych nie nale˝y
myliç z napojami izotonicznymi. Te drugie zawierajà
odpowiednio dobrane sk∏adniki mineralne i przeznaczone sà
g∏ównie dla sportowców, aby uzupe∏niç niedobory p∏ynów
i elektrolitów utracone wraz z potem podczas wysi∏ku fizy-
cznego. Jeszcze inny rodzaj produktów to napoje w´glo-
wodanowe, które sà êród∏em energii w postaci w´glowo-
danów. Napoje izotoniczne nadajà si´ doskonale do gaszenia
pragnienia i mogà byç spo˝ywane bez ograniczeƒ, ale nie
energy drinki – z nimi, podobnie jak z kawà, przesadzaç nie
wolno. Lepiej nie wypijaç ich wi´cej ni˝ trzy puszki dziennie.
Dzieci poni˝ej 15. roku ˝ycia oraz kobiety w cià˝y i karmiàce
powinny z tego napoju zupe∏nie zrezygnowaç. Pami´tajmy
te˝, by nie ∏àczyç energy drinków z alkoholem, poniewa˝
wzmagajà jego wch∏anianie.

Skàd bierze si´ energia w puszce? Zawdzi´czamy jà sub-
stancjom biologicznie aktywnym: kofeinie, taurynie, inozy-

tolowi, guaranie, glukuronolaktonie, niekiedy karnitynie
oraz odpowiednio dobranym witaminom (g∏ównie z grupy
B). W niektórych energy drinkach znajdziemy równie˝
wyciàgi roÊlinne, na przyk∏ad z ˝eƒ-szenia, mi∏orz´bu
japoƒskiego czy innych egzotycznych roÊlin.

W sklepach mamy coraz wi´kszy wybór ró˝nych napojów
energetyzujàcych. Który wybraç? „Âwiat Konsumenta”
przeprowadzi∏ w 2003 r. test tych napojów. Naukowcy
najlepiej ocenili napój XL, którego sk∏ad by∏ najbardziej

NAPOJE ENERGETYZUJÑCE

28

zdrowie i uroda

 W I A T K O N S U M E N T A c

c zz e

e rr w

w ii e

e c

c 2

2 0

0 0

0 6

6

Zastrzy

k

Czujesz si´ ospa∏y? Potrzebujesz zastrzyku energii, aby usprawniç prac´ umys∏owà?
A mo˝e wybierasz si´ na pó∏ nocy do klubu albo siedzisz za kierownicà?
Jest dla ciebie dobre rozwiàzanie – energia z puszki.

energ

ii

Jak zamknàç energi´ w puszce?

Aby powsta∏ energy drink, potrzebne sà: woda,
substancje aktywne w postaci tzw. premiksu
o ÊciÊle okreÊlonym sk∏adzie (a w nim m.in.
kofeina, tauryna i guarana) oraz... nowoczesna
linia produkcyjna o zaawansowanej technologii.
Sk∏adniki napoju trzeba wymieszaç z cz´Êcià
wody, a uzyskany w ten sposób syrop odpowie-
dnio rozcieƒczyç. Teraz napój jest filtrowany,
sch∏adzany i ewentualnie nasycany dwutlenkiem
w´gla. I ju˝ mo˝na rozlaç go do puszek.

Lepiej bez konserwantów

Trwa∏oÊç napoju energetyzujàcego producenci zapew-
niajà w procesie pasteryzacji, a wi´c ogrzewania
w temperaturze poni˝ej 100ºC. Zdarzajà si´ jednak
i takie produkty, których trwa∏oÊç wspomagana jest
przez dodanie konserwantów chemicznych. Dlatego
lepiej dok∏adnie czytaç etykiety i wybieraç te napoje,
które nie zawierajà substancji konserwujàcych niezbyt
korzystnie wp∏ywajàcych na nasze zdrowie. Na ety-
kietach energy drinków sprawdzajmy te˝ informacje
o tym, jakie zawierajà aktywne zwiàzki i jak te zwiàzki
oddzia∏ujà na nasz organizm.

Wraz puszkà 250 ml energy drinka wypijamy mniej wi´cej
80 mg kofeiny, czyli w przybli˝eniu tyle, co z fili˝ankà kawy.
Co ciekawe, w napojach energetyzujàcych kofeina wyst´pu-
je w postaci lepiej przyswajalnej ni˝ w innych Êrodkach
spo˝ywczych zawierajàcych t´ substancj´. Z tego powodu
energy drinki skuteczniej pobudzajà i odÊwie˝ajà ni˝ na
przyk∏ad mocna kawa, która mo˝e wp∏ywaç dra˝niàco na
przewód pokarmowy. Jednak intensywne lub zbyt cz´ste
pobudzanie organizmu kofeinà prowadzi w efekcie do zach-
wiania równowagi, a po „szczycie” aktywnoÊci nast´puje
zm´czenie, apatia i os∏abienie organizmu. A wi´c z kofeinà
lepiej nie przesadzaç.

Laura Nubuck

29

zgodny z deklarowanym na etykiecie. Drugie miejsce zajà∏
napój R20 o bogatym sk∏adzie, ale nieco odbiegajàcym od
deklaracji. Trzeci by∏ Red Bull z ubo˝szym sk∏adem. Potem:
warp 4, American Bull i Koop (wi´cej w nr 5/2003 „Âwiata
Konsumenta”).

 W I A T K O N S U M E N T A c

c zz e

e rr w

w ii e

e c

c 2

2 0

0 0

0 6

6

Energy drinki w liczbach

1mln

– ponad tyle puszek napojów ener-

getyzujàcych tygodniowo wypija si´ w Polsce

1 sekunda

– statystycznie co tyle gdzieÊ

w naszym kraju rozlega si´ charakterystyczny
syk otwieranej puszki z napojem energety-
zujàcym

76%

– o tyle wzrós∏ rynek energy drinków

w Polsce w ciàgu ostatniego roku

25%

– tylu uczniów i studentów pije napoje

energetyzujàce w okresie letnim i sesji egzami-
nacyjnej

Skàd pochodzi energia?

OczywiÊcie z substancji aktywnych wchodzàcych w sk∏ad
energy drinków. Oto g∏ówne z tych zwiàzków:

Kofeina:

Pobudza uk∏ad nerwowy. Najsilniej dzia∏a na

kor´ mózgowà, rozszerza naczynia krwionoÊne, oskrze-
la, pobudza serce, zwi´ksza wydalanie moczu. Znosi
zm´czenie, zmniejsza sennoÊç, zwi´ksza zdolnoÊç do
uczenia si´. Powoduje te˝ uwolnienie w mózgu dopami-
ny, neuroprzekaênika odpowiedzialnego za przyjemnoÊç.
Za osoby uzale˝nione od kofeiny uznaje si´ te, które
spo˝ywajà dziennie powy˝ej 350 mg kofeiny (3-4 fili˝an-
ki kawy). Uzale˝nienie mo˝e prowadziç do powa˝nych
konsekwencji zdrowotnych. Metabolizm organizmu
stale utrzymywany na poziomie o 10% wy˝szym od nor-
malnego prowadzi cz´sto do zaburzeƒ snu i pami´ci.

Tauryna:

Wspomaga procesy energetyczne organi-

zmu i wzmaga wytrzyma∏oÊç na wysi∏ek. Zmniejsza wy-
twarzanie serotoniny, która uwalniana jest podczas
wysi∏ku fizycznego i w ten sposób utrzymuje mózg
w „nieÊwiadomoÊci” ci´˝aru wysi∏ku, dzi´ki czemu orga-
nizm nie odczuwa zm´czenia i mo˝e d∏u˝ej pracowaç.

Glukuronolakton (kwas glukuronowy):

Przyspiesza regeneracj´ i wydalanie z organizmu szkod-
liwych produktów przemiany materii.

Inozytol:

Bierze udzia∏ w metabolizmie t∏uszczów i cho-

lesterolu, dzia∏a uspokajajàco, poprawia sprawnoÊç umy-
s∏owà. Poniewa˝ inozytol podwy˝sza poziom fosforu
w organizmie, za˝ywajàc produkty z jego zawartoÊcià
powinniÊmy jednoczeÊnie przyjmowaç wapƒ, by utrzy-
maç równowag´ mi´dzy fosforem a wapniem.

Guarana:

Pnàcze uprawiane w Brazylii i Wenezueli.

Jego nasiona zawierajà do 6% kofeiny. Stosowana
w napojach energetyzujàcych guarana powoduje, ˝e
zawarta w nich kofeina jest wolniej wch∏aniana, a wi´c
wyd∏u˝a si´ czas dzia∏ania pobudzajàcego. Lokalnie
nasiona guarany u˝ywane sà do przyrzàdzania pod-
niecajàcego napoju (tzw. piwo guaranowe).

Witaminy z grupy B (ryboflawina, niacy-
na, witaminy B6 i B12):

U∏atwiajà przemiany

w´glowodanów potrzebnych do pracy umys∏owej i fizy-
cznej. Przeciwdzia∏ajà zaburzeniom nerwowym, dzia∏ajà
pobudzajàco, likwidujà uczucie zm´czenia.

zdrowie i uroda

Ile kofeiny zawiera...

...fili˝anka kawy rozpuszczalnej: 50-95 mg
...szklanka czarnej kawy: 80-120 mg
...fili˝anka espresso: 57 mg
...250 ml napoju typu cola: 37 mg
...250 ml energy drinka: 80 mg