THEODOR MOMMSEN - ur. 30 listopada 1817 r. Harding (Shlesing), zm. 1 listopada 1903 r. Charlottenburg k. Berlina.
Historyk niemiecki.
W 1838 r. opublikował zbiór wierszy Śpiewnik trzech przyjaciół, napisany wspólnie z bratem i znajomym. Zaznajomił się też, za sprawą profesora Otto Jahna z metodami, odczytywania napisów antycznych, co miało mu się przydać w przyszłości. Traktat O Kolegiach i Korporacjach u Rzymian, który wzbudził takie uznanie wśród profesorów, że postanowiono przyznać Mommsenowi stypendium, za które mógłby wyjechać na trzy lata do Włoch, by kontynuować tam pracę naukową. Efektem tego pobytu był wielki zbiór łacińskich napisów Corpus Inscriptarium Latinarum . Dzieło to ukazało się w latach 1863-1936 w szesnastu tomach.
W 1852 r. Mommsen wyjechał do Zurychu, gdzie rozpoczął pracę nad monumentalną Historię Rzymu, przeznaczoną nie tylko dla naukowców, ale również dla przeciętnych czytelników. Jej pierwszy tom ukazał się w 1854 r. W tym samym roku historyk przyjechał do Wrocławia, by uczyć na tamtejszym uniwersytecie. Następne dwa tomy Historii Rzymu, wydane w latach 1855-56, przyniosły Mommsenowi światową sławę. Fakty historyczne były podawane przez niego w żywej, wartkiej formie; atrakcyjność dzieła zwiększały analogie do postaci i sytuacji XIX-wiecznych. Opis dziejów Rzymu zamierzał Mommsen kontynuować w czwartym tomie dzieła, z którego zrezygnował. Zebrane materiały wykorzystał jednak w opublikowanej w 1885 r. w książce Prowincje Rzymu. Od Cezara do Dioklecjana. W latach 1871-88 wydał trzytomowe Rzymskie prawo Konstytucyjne, a w 1899 r. Rzymskie prawo karne.
W 1902 r. głównym pretendentem do literackiej Nagrody Nobla był wówczas Lew Tołstoj uważany powszechnie za “największego z żyjącego pisarzy”. Komitetowi Nagrody Nobla nie podobały się jednak anarchistyczne poglądy pisarza, na którego rzuciła klątwę Cerkiew Prawosławna. Toteż postanowiono rozszerzyć warunki konkursu i rozpatrywać nie tylko dzieła literackie, ale i historyczne. W ten sposób po raz pierwszy literacką Nagrodę Nobla otrzymał historyk. Był nim niemiecki profesor Theodor Mommsen, jak napisano w werdykcie jury: jest on jednym z największych pisarzy historycznych, spod pióra, którego wyszła monumentalna Historia Rzymu.
RUDOLPH EUCKEN - ur. 5 stycznia 1846 r. Aurich, zm. 15 września 1926 r. Jena.
Filozof niemiecki.
W 1872 r. opublikował pracę Metoda arystotelesowego badania. Rozgłos w kręgach naukowych przyniosła mu jednak wydana w 1878 r, książka Fundamentalne pojęcia współczesnej myśli filozoficznej, którą po trzydziestu latach uzupełnił i opublikował pod nowym tytułem: Podstawowe kierunki współczesnej myśli. Jeszcze większą popularność nie tylko wśród uczonych, zdobył kolejną swoją pozycją pt. Problem życia ludzkiego w oczach wielkich myślicieli z 1890 roku.
W swoich następnych książkach Eucken nie ograniczał się jedynie do historii filozofii, lecz sam rozwijał swoje idealistyczne koncepcje, w których wskazywał na konieczność krzewienia i ochrony zagrożonych wartości duchowych człowieka. Do tego rodzaju dzieł należą: Walka o życie duchowe (1896), Istota religii (1901) i Podstawowe cechy nowego rozumienia świata (1907).
W 1908 roku Rudolph Eucken - jako pierwszy filozof - uhonorowany został literacką Nagrodą Nobla. Decyzja ta wywołała wiele kontrowersji, sekretarz jury zmuszony był oświadczyć, że werdykt taki spotkałby się na pewno z aprobatą Alfreda Nobla, który ustanawiając nagrodę chciał aby przyznano ją za “wyróżniające się utwory nurtu idealistycznego”. Komitet Noblowski uzasadniając swój wybór wyraził Rudolphowi Euckenowi uznanie za poszukiwanie prawdy, przenikającą wszystko siłę myśli, szeroki horyzont, bystrość i sugestywność, z którymi bronił on i rozwijał filozofię idealistyczną. W swoim odczycie Noblowski zatytułowanym “Naturalizm czy idealizm” filozof stwierdził, że naturalizm to wiara w łączność człowieka z naturą, natomiast idealizm zakłada nie tylko wiarę, ale pozwala również na obcowanie człowieka z Absolutem. Jako literat Eucken nie jest dziś wymieniany nawet w “Leksykonie pisarzy niemieckich”. Także jako filozof jest kompletnie zapomniany. W trzytomowej “Historii filozofii” Władysława Tatarkiewicza jego nazwisko pojawia się zaledwie dwa razy, a i to na marginesie. Zdaniem badaczy jego miejsce znajduje się w przypisach do dziejów filozofii.
PAUL VON HEYSE - ur. 15 marca 1830 r. Berlin, zm. 2 kwietnia 1914 r. Monachium.
Poeta, powieściopisarz, dramaturg i nowelista niemiecki.
Jako młody chłopak zafascynowany twórczością Boccaccia, Dantego i Leopardiego zaczął pisać swoje pierwsze wiersze, sztuki i opowiadania. Zdaniem niektórych badaczy literatury do pisania namówili Heyse'go literaci z grupy “Tunnel über der spree” oraz jego przyjaciel, poeta Emanuel Giebel. Przełomowym momentem w życiu Paula Von Heysa okazał się rok 1854, kiedy to król Maksymilian II zaprosił Heyse'go na swój dwór do Monachium i wyznaczył mu roczną pensję. Razem z Geiblem stał się on szybko duchowym przywódcą koła poetów w tym mieście. Zaprzyjaźnił się i korespondował z takimi mistrzami języka niemieckiego, jak: Theodor Storm, Gottfried Keller czy Herman Kurz.
W 1855 r. Heyse opublikował nowelę Arrabiata, romantyczną historię miłości młodej rybaczki z Sorrento. Cechą charakterystyczną tego - jak i większości jego utworów - jest to, że akcja dzieje się we Włoszech, główną osią zdarzeń są perypetie miłosne, a rzeczywistość jest wyidealizowana. Do takich nowel należą m.in. Dziewczyna z Treppi (1858), Andrea Delfin (1862), Beatrice (1867) i Wesele na Capri (1893). Ogółem wiodąc spokojne życie w Monachium, Heyse napisał 60 sztuk teatralnych ( za tragedię Sabinki z 1858 r. otrzymał nagrodę im. Schillera ), 6 powieści, 24 tomy nowel i 9 zbiorów poezji. Swego czasu dużą popularnością cieszyła się jego powieść Dzieci tego świata (1873), będąca apoteozą życia opartego na światopoglądzie areligijnym, jednakże największą sławę Heyse zdobył jako nowelista. Był nawet teoretykiem tego gatunku literackiego i opracował tzw. Falkentheorie - czyli “teorię sokoła”. Powołując się na nowelę Boccaccia pt. “Sokół”. Pod koniec XIX wieku toczył zażarte polemiki z naturalistami i zwolennikami filozofii Nietschego, którzy zarzucali jego romantycznym utworom mdłość i sentymentalizm.
Kiedy w 1910 r. jako pierwszy pisarz niemiecki wyróżniony został literacką Nagrodą Nobla, szczyt popularności ma już dawno za sobą. Nie przeszkadza to jednemu z jurorów stwierdzić, że jest on najciekawszym poetą współczesnych Niemiec, a nawet twórcą współczesnej noweli psychologicznej. Heyse uhonorowany został - jak napisano w werdykcie - za artyzm i idealizm, które demonstrował na przestrzeni całej swojej długiej i płodnej twórczo drogi jako poeta liryczny, dramaturg, powieściopisarz i autor znanych na całym świecie nowel.
GERHART HAUPTMAN- ur. 15 listopada 1862 r. Szczewno, zm. 6 czerwca 1949 r. Jagniątkowo.
Dramaturg, prozaik i poeta niemiecki.
W ciągu swojego życia Hauptman napisał 42 dramaty. Ponieważ był osobą bardzo łatwo ulegającą wpływom, jego twórczość zapala różne tradycje: realistyczne, neoromantyczne, symboliczne, nawet ekspresjonistyczne, a pod koniec życia klasyczne. Jednak do historii literatury przeszedł przede wszystkim jako autor naturalistyczny. Do najbardziej znanych utworów z tego nurtu należą m.in. Tkacze (1893) - dramat opowiadający o strajku, gdzie bohaterem zbiorowym jest tłum robotników; Futro bobrowe (1893) - komedia ośmieszająca policję, która zamiast przestępstwami zajmuje się sprawami politycznymi; Florian Geyer (1896) - dramat historyczny o wojnie chłopskiej (1524-25). Jednocześnie Hauptman potrafił zaskakiwać swoich zwolenników takimi utworami jak Wniebowstąpienie Hanusi (1894), gdzie obrazy naturalistyczne przeplatają się z symbolicznymi wizjami religijno-romantycznymi, czy też Piękny dzwon (1897), w którym obok świata rzeczywistego autor za pomocą naiwnych symboli konstruuje czarodziejski świat baśni. Ponieważ jego następne sztuki nie cieszyły się popularnością sfrustrowany Hauptman ruszył w 1907 r. ruszył do Grecji, czego efektem było opublikowanie Greckiej wiosny (1908) - utworu, w którym pisarz wahał się między swoim przywiązaniem do chrześcijaństwa a zachwytem nad kulturą pogańską. Świadectwem jego religii była także powieść Szaleniec boży Emmanuel Quint (1910), w której ujawnił on swoje poglądy mistyczne. Nie był to jedyny utwór prozatorski Hauptmana, jednak jego dorobek epicki jest o wiele mniej znany niż dramaturgiczny. Za najwybitniejsze jego osiągnięcie na tym polu krytycy uważają jego nowelę psychologiczną Drożnik Tniel (1888) oraz opowiadanie Kacem z Soany (1918).Jego ostatnim dziełem była pisana w latach 1914-46 teatrologia dramatyczna Antrydnia, w której twórca połączył pełne okrucieństwa obrazy mitów greckich z koszarami II wojny światowej.
W 1912 r. Gerhartowi Hauptmanowi przyznano literacką Nagrodę Nobla przede wszystkim w uznaniu jego płodnej, różnorodnej i wybitnej działalności w dziedzinie sztuki dramatycznej. W swoim wykładzie noblowskim ten zdeklarowany pacyfista wystąpił w obronie pokoju.
CARL SPITTELER- ur. 24 kwietnia 1845, Liestal, zm. 28 grudnia 1924 r. Lucerna.
Epik i liryk szwajcarski, piszący po niemiecku.
W 1883 r. wydał poemat pisany białym wierszem Extramunda, w którym zastąpić próbował popularny wówczas dekadentyzm i naturalizm nowymi ideami “kosmicznymi”. Powstałymi na wskutek zmodyfikowania i połączenia wartości antycznych oraz biblijnych. Publikował także liryki, wiersze satyryczne, powieści oraz eseje. Jego utwory spotykały się z uznaniem niemieckiego filozofa Friedricha Nietzschego, który rekomendował ich autora na stanowisko redaktora jednego z monachijskich czasopism kulturalnych. Ciekawe, że gdy po latach Spitteler wydał swój debiutancki epos Prometeusz i Epimeteusz oskarżony został o plagiat Tako rzecze Zaratrusta i musiał udowodnić, że jego utwór powstał znacznie wcześniej niż dzieło Nietzschego Na temat swoich poglądów na idee niemieckiego filozofa opublikował w 1908 r. broszurę pt. Moje stosunki z Nietzschem. W 1906 r. ukazuje się powieść Spittelera Imago, oparta na motywach autobiograficznych i zawierająca wizję dwoistej natury twórcy. Utwór ten wywarł znaczny wpływ na formowanie się teorii psychoanalizy Freuda, który nawet nazwał “Imago” wydawane przez siebie czasopisma. Największą sławę przyniósł Spittelerowi jednakże wydany w odcinkach w latach 1900-1905, a opublikowany w całości w 1910 r. epos w pięciu księgach Wiosna olimpijska pisany heksametrem jambicznym i wykorzystujący motywy z mitologii greckiej. Utwór ten uważany jest za opus magnum szwajcarskiego poety, którego największym marzeniem było zawsze napisanie epopei. Przeciwstawiał się on rozpowszechnionym wówczas poglądom, że ten gatunek literacki charakterystyczny jest jedynie dla narodów we wczesnej fazie ich rozwoju.
W 1919 r. Carl Spitteler otrzymał literacką Nagrodę Nobla za niezrównany epos Wiosna olimpijska. Ze względu na stan zdrowia nie mógł odebrać nagrody osobiście. Zmarł w 1924 r., a po jego śmierci inny laureat Nagrody Nobla, Romain Rolland, napisał nekrolog, w którym nazwał Spittelera “naszym Homerem, największym poetą niemieckojęzycznym od czasów Goethego, jednym mistrzem epickiego gatunku po śmierci Miltona, postacią mającą we współczesnej sztuce swe odrębne miejsce”.
THOMAS MANN- ur. 6 czerwca 1875 r. Lubeka, zm. 12 sierpnia 1955 r. Zurych.
Prozaik niemiecki.
W 1901 r. ukazała się pierwsza powieść 26 - letniego Manna pt. Buddenbrokowie, która przyniosła mu ogromną popularność. Pisarz wykorzystując własne doświadczenia opisał dzieje kupieckiej rodziny, wskazując na zmierzch XIX - wiecznego patrycjatu niemieckiego. Drugim stałym tematem jego twórczości - obok zmierzchu dawnego świata i dekadencji epoki - był problem wyobcowania artysty ze społeczeństwa, które nie ma zrozumienia dla sztuki i kultury. Temat ten poruszył pisarz w powieści Królewska Wysokość (1902) oraz w takich nowelach jak: Tonio Kröger (1903), Tristan (1903) czy U proroka (1904). Największy sukces odniosła nowela o Tonio Krögerze, w której jedynym ratunkiem dla hamletycznego bohatera okazuje się miłość.
Temat homoseksualizmu oraz artystycznego geniusza - a więc podwójnej samotności - pojawił się w jego głośnej noweli z 1913 r. Śmierć w Wenecji. Nie po raz pierwszy przedstawił w niej amoralność sztuki i jej niszczycielski wpływ na ludzką psychikę. Podczas I wojny światowej Mann napisał ponad 600-stronnicową księgę pt. Rozważania człowieka apolitycznego (1918), w której z pozycji nacjonalistycznych krytykował “cywilizacyjne barbarzyństwo” demokracji i bronił niemieckiego ducha narodowego. W 1924 r. wydał powieść Czarodziejska góra, w której alpejskie sanatorium dla gruźlików staje się metaforą chorej Europy. W 1930 r. wygłosił w Berlinie antynazistowską mowę pt. Apel do rozumu oraz napisał alegoryczną nowelę Mario i czarownik.
Najdłużej, bo prawie 13 lat Mann pracował nad swoją teatrologią Józef i jego bracia, składająca się z wychodzących kolejno tomów: Historie Jakubowe (1933), Młody Józef (1934), Józef w Egipcie (1936) oraz Józef Żywiciel (1934). W 1939 r. Mann opublikował powieść Lotta w Weimane, w której nawiązał do głośnego romansu Goethego z Charlottą Buff. W 1947 r. ukazała się kolejna wielka głośna powieść Manna Doktor Faustus. Ubocznym produktem dzieła był wydany w 1949 r. autokomentarz pt. Jak powstał Doktor Faustus. Powieść o powieści. Dwa lata później pojawił się Wybraniec, kolejna powieść Manna oparta na średniowiecznym poemacie epickim, którego bohaterem jest fikcyjny papież Grzegorz.
W 1929 r. Mann uhonorowany został literacką Nagrodą Nobla przede wszystkim za powieść Buddenbrookowie, która stała się klasyką współczesnej literatury, i której popularność nieustannie rośnie.
HERMAN HESSE- ur. 2 lipca 1877 r. Calus (Wirtembergia), zm. 8 sierpnia 1962 r. Montagnolia (Szwajcaria).
Prozaik i eseista niemiecki.
Debiutował jako autor melancholijnych, wysmakowanych formalnie wierszy utrzymanych w duchu neoromantyzmu Pieśni romantyczne (1899). Rozgłos przyniosła mu “powieść rozwojowa” Peter Camenzind (1904), ukazująca harmonijny, zgodny z prawdami natury rozwój osobowości młodego człowieka z ludu. Podobny, choć bardziej dramatyczny charakter ma powieść szkolna Pod kołami (1906). Odebrane w trzech tomach: Po tej stronie (1907), Sąsiedzi (1908) i Drogi okrężne (1912), impresjonistyczne opowiadania o przeżyciach młodych ludzi, pierwszych doświadczeniach miłości i śmierci odznaczają się unikalnym klimatem i autentyzmem w przedstawianiu zarówno wewnętrznych doznań bohaterów, jak i zdarzeń i urody otaczającego ich świata. W 1919 r. Hesse napisał utwór Demain, w którym wgląd w wewnętrzny świat symboli umożliwia bohaterom poznanie samego siebie w odzyskanie psychicznej równowagi. Ta niewielka, oparta na motywach autobiograficznych powieść zyskała wśród młodzieży w okresie bezpośrednio po I wojnie światowej rangę niemal podręcznika psychicznej autoterapii. W 1927 r. zrodziła się jego największa i najbardziej znana w świecie powieść Wilk stepowy, ukazuje ona próbę scalenia na nowo osobowości rozbitej na tysiące części i zasypania przepaści między jednostką a światem. W autokomentarzu tej powieści, szkicu Noc pracy pisarz wyznał: “Niemal wszystkie utwory prozatorskie, które napisałem są biografiami duszy; w nich nie chodzi o historię, intrygi i napięcia, w gruncie rzeczy są to monologi, których jedna osoba, właśnie owa mityczna postać rozpatrywana jest w jej związkach ze światem i z własnym < ja > ”. W następnej “biografii duchowej, powieści Narcyz i Złotousty (1930) autor przezwyciężył dręczące go antymonie poprzez harmonię sprzecznych żywiołów w przyjaźni dwojga uzupełniających się towarzyszy. Ostatnim z jego wielkich utworów prozatorskich, a jednocześnie podsumowaniem dorobku całego życia jest powieść Gra szklanych paciorków ukazująca misję utopijnej republiki uczonych, krainy ducha i sztuki, przeciwstawionej anarchii, chaosowi i barbarzyństwu współczesności.
W 1946 r. Herman Hesse uhonorowany został literacką Nagrodą Nobla za natchnioną twórczość, w której we wszystkim z wielką oczywistością ujawniają się klasyczne ideały humanizmu, a także błyskotliwy styl.
NELLY SACHS - ur. 10 grudnia 1981 r. Berlin, zm. 12 maja 1970 r. Sztokholm.
Poetka niemiecka.
W wieku 15 lat przeczytała sagę szwedzkiej pisarki Selmy Lagerlöf: “Gösta Berling”. Pod wrażeniem lektury napisała list do autorki i tak rozpoczęła się trwająca 35 lat korespondencja między dwoma przyszłymi laureatkami Nagrody Nobla. Pierwsze wiersze nastoletniej Nelly Sachs utrzymane były w nastroju romantycznym, odbiegającym od popularnych wówczas prądów awangardowych i modernistycznych. Niektóre publikowane były w czasopismach literackich lub gazetach np. w “Berliner Tagesblat”. Nelly Sachs zadebiutowała w 1921 r. zbiorem poetyckim Legendy i opowieści, ale nie uważała siebie za poetkę ani wówczas, ani przez następne 25 lat. W okresie międzywojennym opublikowała jeszcze tylko garść wierszy. Będąc w Szwecji narodziła się na nowo jako poetka. Swoje utwory wydała w czterech kolejnych zbiorach: W mieszkaniach śmierci (1946), Ciemnienie gwiazd (1949), I nikt nie wie co dalej (1957), Ucieczka i przemiana (1959). Jak napisał Stephen Spender: “jej wiersze są różnorodne, a jednocześnie wszystko, co pisze, to jeden i ten sam wiersz”. W religijnych, apokaliptycznych hymnach Nelly Sachs pojawiają się postacie biblijne oraz Bóg, który “nie jest jednak pojęciem związanym z konkretną religią, lecz czymś na nowo stworzonym jako suma tęsknoty wszystkich nieszczęśliwych”. W swych najbardziej mistycznych wierszach poetka wyraża pragnienie przemian doczesnego Świata w niewidzialny kosmos, gdzie nie byłoby różnicy między życiem a śmiercią. Wiersze przyniosły twórczyni światową sławę. W 1961 r. władze Dortmundu ufundowały Nelly Sachs coroczną pensję. Poza wierszami pisała również sztuki teatralne, które zebrała w zbiorze Znaki z piasku z 1962 r. Jej napisaną w 1951 r. sztukę Misteria o cierpieniach Izraela szwedzki kompozytor przerobił na operę. Z czasem jej wiersze - zawarte w tomach: Podróż z bezpył (1961), Śmierć jeszcze cieszy się życiem (1961) i Poszukiwanie żywych (1971) - staną się coraz bardziej urocze, lakoniczne, wieloznaczne i trudne do odczytania.
W 1966 r. Nelly Sachs wspólnie z izraelskim pisarzem Samuelem Josefem Agnonem uhonorowana zostaje literacką Nagrodą Nobla za wybitne utwory liryczne i dramatyczne, analizujące los narodu żydowskiego.
HEINRICH BÖLL - ur. 21 grudnia 1917 r. Kolonia, zm. 17 lipca 1985 r. Kolonia.
Prozaik niemiecki.
Debiutował w 1949 r. powieścią Pociąg przybył punktualnie, w której rozprawił się z mitem żołnierskiego bohaterstwa, ukazując destrukcyjny wpływ wojny na moralność ludzi. W swoich następnych utworach - zbiorze opowiadań Wędrowcze gdy dotrzesz do spa... (1950) oraz powieściach: Gdzie byłeś Adonie? (1951), I nie poskarżył się ani słowem (1953), Nie strzeżone progi (1954) - przedstawił absurd wojny, i nędzę powojennej rzeczywistości. Jego ulubionymi bohaterami są zdemobilizowani żołnierze i inwalidzi wojenni, ludzie okaleczeni na ciele i duszy, którzy nie mogą odnaleźć dla siebie miejsca w zrujnowanym świecie. Jedynym ratunkiem dla niemieckiego społeczeństwa, które wyszło z wojny z “przetrąconym kręgosłupem”, jest - według pisarza - realizacja etycznych zasad religii chrześcijańskiej. Po opublikowaniu powieści Chleb najwcześniejszych lat (1955) oraz autobiograficznego eseju O samym sobie (1958) Böll tworzy swe najdoskonalsze dzieło: powieść Bilard o wpół do dziesiątej. Choć akcja dzieje się w ciągu dnia, pisarz za pomocą lirycznych wspomnień, dialogów, monologów wewnętrznych i retrospekcji przedstawił dzieje trzech pokoleń rodziny kolońskich architektów, ukazując obraz Niemiec ostatniego półwiecza. W 1961 r. Böll, katolik - indywidualista, opublikował List do młodego katolika, w którym skrytykował postawę kościoła w powojennych Niemczech. Podobny ton pobrzmiewał w jego głośnej powieści Zwierzenia klowna (1963). Zdaniem niektórych krytyków Böll w swoich atakach na praktycyzm i konsupcjonizm współczesnego społeczeństwa, ze swoją nieprzejednaną postawą “wszystko albo nic” - był naiwny i sentymentalny. Krytykował jako antyhumanistyczny nawet niemiecki “cud gospodarczy” po II wojnie światowej. Nie ukrywał też swojego pesymizmu co do przyszłości RFN, czemu dał wyraz w powieściach: Opuszczenie oddziału (1964), Koniec podróży służbowej (1966) oraz Portret zbiorowy z damą (1971). Zwłaszcza ten ostatni utwór przyniósł pisarzowi światowy rozgłos. Nazywany “sumieniem narodu” pisarz wyczulony był na wszelkie przejawy zniewolenia jednostki. Dał temu wyraz w swym głośnym opowiadaniu Utracona cześć Katarzyny Blum, w którym ostro krytykował m.in. poczynania prasy bulwarowej.
W 1972 r. Heinrich Böll otrzymał literacką Nagrodę Nobla za twórczość, w której szeroki ogląd rzeczywistości łączy się z wielką sztuką tworzenia charakterów, twórczość, która stała się ważnym wkładem w odrodzenie niemieckiej literatury.
GÜNTER GRASS - ur. 16 października 1927r. w Gdańsku.
Prozaik, poeta i dramaturg niemiecki.
Najgłośniejszy autor niemiecki po II wojnie światowej. Członek grupy 47. Debiutował tomem wierszy Die Vorzüge der Viudhühner (1956), napisał też kilka sztuk teatralnych zbliżonych w swej poetyce do teatru absurdu. Wielką międzynarodową sławę zyskał jednak dopiero dzięki powieści Blaszany bębenek (1959), stanowiącej pierwszą część tzw. gdańskiej trylogii, na którą składają się ponadto: opowiadanie Kot i mysz (1961) oraz powieść Psie lata (1963). W utworach tych łącząc naturalistyczny zmysł obserwacji z surrealistyczną wyobraźnią ukazał, nie stroniąc od tematów i scen najdrażliwszych, groteskową panoramę niemieckiej historii od połowy lat dwudziestych, zwłaszcza zaś karykaturalnie zdeformowany obraz zachowań klasy średniej, dając świadectwo, spustoszeniom, jakich okres faszyzmu dokonał w psychice Niemców. Gdańska trylogia przynosi radykalne zakwestionowanie wszelkich wartości: historia jawi się w niej jako absurd, życie jako farsa, ludzie jako prymitywni głupcy. Jej bohaterami są outsiderzy, którzy broniąc swej odmienności zmuszeni są walczyć samotnie z potwornym, zuniformizowanym światem. Ich anarchiczny bunt wyraża protest autora przeciwko wszelkim ideologiom i organizacją przeciwko wszelkim ideologiom i organizacją, przeciwko porządkowi i dyscyplinie jako odpowiedzialnym za nieludzką rzeczywistość.
W sztuce Plebejska próba powstania (1966) skrytykował intelektualistów uciekających przed konkretnym działaniem politycznym w świat artystycznych fikcji. Zmianę jego zapatrywań dokumentują także powieść Pod miejscowym znieczuleniem (1969) oraz esej - reportaż Z dziennika ślimaka (4971), gdzie - w formie oszczędnej i wyważonej - wiedzie spór i z potocznym radykalizmem, z totalitaryzmami wszelkiej maści. Do prozy nieokiełznanej wyobraźni i językowej wirtuozerii powrócił zadziwiającej epickim rozmachem, powieści Turbot (1977), książce obejmującej całość historii ludzkości, ale ukazującej ją od strony nieoficjalnej. Jest to bowiem powieść o naturze i mechanizmach historii, ale także o rywalizacji płci, o miłości i zwłaszcza o jedzeniu. W powieści Spotkanie w Telgte (1979), opisującej fikcyjne spotkanie poetów niemieckiego baroku i zawierającej mnóstwo aluzji do współczesności, potwierdził potrzebę istnienia literatury. Do motywów i postaci Blaszanego bębenka nawiązał w znacznie jednak słabszej - mimo, zastosowania sprawdzonych, zwłaszcza w Turbinie, chwytów literackich - powieści Szczurzyca (1986), utworze przynoszącym katastroficzną wizę nastania ery szczurów. Najnowszym jego utworem jest powieść Wróżby kumaka (1992).